Vai trò của hệ thống chính trị mà hạt nhân là Đảng Cộng sản Việt Nam trong xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân - Nguyễn Đình Tấn

Sù kiÖn-NhËn ®Þnh X· éi häc sè 3 (83), 2003 67<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Vai trß cña hÖ thèng chÝnh trÞ mµ h¹t nh©n<br /> lµ §¶ng céng s¶n ViÖt Nam trong x©y dùng<br /> nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa cña d©n,<br /> do d©n, v× d©n<br /> NguyÔn §×nh TÊn<br /> <br /> <br /> I. VÞ trÝ vai trß cña hÖ thèng chÝnh trÞ trong x· héi<br /> D−íc gi¸c ®é tiÕp cËn cña x· héi häc, vai trß cña hÖ thèng chÝnh trÞ trong x©y<br /> dùng nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa bÞ quy ®Þnh bëi vÞ trÝ cña nã trong tæng<br /> thÓ hÖ thèng x· héi vµ trong mèi quan hÖ víi nhµ n−íc. Do vËy cÇn ph¶i t×m hiÓu râ<br /> vÊn ®Ò nµy. Theo quan ®iÓm duy vËt lÞch sö cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, hÖ thèng<br /> chÝnh trÞ lµ mét bé phËn n»m trong kiÕn tróc th−îng tÇng cña x· héi. KiÕn tróc<br /> th−îng tÇng nµy ®−îc x©y dùng trªn c¬ së h¹ tÇng - hÖ thèng c¸c quan hÖ kinh tÕ<br /> (mét tËp hîp c¸c quan hÖ s¶n xuÊt) cïng víi c¬ cÊu x· héi do ph−¬ng thøc ®ã quy<br /> ®Þnh. Chñ nghÜa M¸c - Lªnin chØ ra r»ng, ph−¬ng thøc s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa lµ<br /> nÒn t¶ng trªn ®ã xuÊt hiÖn hÖ thèng chÝnh trÞ t− s¶n vµ nhµ n−íc ph¸p quyÒn t− s¶n.<br /> Ph−¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa lµ nÒn t¶ng cña hÖ thèng chÝnh trÞ x· héi chñ<br /> nghÜa vµ nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa.<br /> ChÝnh vÞ trÝ cña hÖ thèng chÝnh trÞ ë kiÕn tróc th−îng tÇng quy ®Þnh vai trß<br /> cña nã trong x· héi. Vai trß thø nhÊt cña nã kh«ng ph¶i lµ lµm thay cho nh÷ng chøc<br /> n¨ng cña c¸c bé phËn trong c¬ së h¹ tÇng mµ lµ t×m mäi c¸ch ®Ó cñng cè, b¶o vÖ kÕt<br /> cÊu kinh tÕ - c¬ së h¹ tÇng cña nã. Vai trß thø hai lµ ®Þnh h−íng cho sù ph¸t triÓn,<br /> ®Èy nhanh mÆt nµy vµ kiÒm chÕ mÆt kh¸c cña sù vËn ®éng x· héi. Vai trß thø ba lµ<br /> duy tr× vµ t¨ng c−êng tÝnh môc ®Ých vµ tÝnh chÊt ho¹t ®éng cña chÕ ®é kinh tÕ x· héi.<br /> Lý thuyÕt hÖ thèng x· héi gióp ta h×nh dung cô thÓ h¬n vÞ trÝ cña hÖ thèng<br /> chÝnh trÞ trong x· héi. Theo lý thuyÕt hÖ thèng, mçi x· héi lu«n lµ mét chØnh thÓ, mét<br /> tæng thÓ bao gåm nhiÒu hÖ thèng "con" ë bªn trong. Mçi hÖ thèng cã nh÷ng vÞ trÝ vµ<br /> vai trß nhÊt ®Þnh, ®ång thêi thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng nhÊt ®Þnh. Gi÷a c¸c hÖ thèng<br /> con cã nh÷ng ®−êng ph©n ranh nhÊt ®Þnh. Nhê cã ®−êng ph©n ranh nµy mµ nã tån<br /> t¹i mét c¸ch t−¬ng ®èi ®éc lËp vµ kh«ng bÞ ph¸ vì. Nh−ng mÆt kh¸c, c¸c hÖ thèng con<br /> nµy kh«ng tån t¹i mét c¸ch t¸ch rêi nhau, hoµn toµn ®éc lËp víi nhau mµ lu«n lu«n<br /> cã sù t¸c ®éng qua l¹i víi nhau, th©m nhËp vµo nhau; chóng cÇn ph¶i c©n b»ng víi<br /> nhau, tù thÝch nghi víi nhau vµ ®ång thêi còng thÝch nghi vµ c©n b»ng víi bªn ngoµi.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 68 Vai trß cña hÖ thèng chÝnh trÞ …<br /> <br /> <br /> Mét hÖ thèng, dï lµ hÖ thèng nhá hay hÖ thèng lín th× còng ®Òu ph¶i h−íng tíi sù<br /> c©n b»ng, æn ®Þnh, liªn kÕt, thÝch nghi vµ tÝch hîp, nÕu kh«ng nã sÏ kh«ng tån t¹i vµ<br /> ph¸t triÓn b×nh th−êng ®−îc. C¸c hÖ thèng còng lu«n cÇn ®−îc tæ chøc, kiÓm tra, nÕu<br /> kh«ng nã sÏ trë nªn hçn lo¹n. Tuy nhiªn, còng kh«ng nªn tæ chøc vµ kiÓm tra qu¸<br /> ngÆt nghÌo, v× nh− vËy nã sÏ kh«ng cã m«i tr−êng thÝch hîp ®Ó ho¹t ®éng. Trong<br /> nh÷ng tr−êng hîp ®ã, chóng sÏ bÞ bã buéc, thiÕu c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn.<br /> Bëi vËy, chóng ta cÇn ph¶i t¹o ra nh÷ng hµnh lang an toµn, réng r·i ®Ó mçi thµnh<br /> viªn, mçi tæ chøc trong hÖ thèng cã thÓ vËn ®éng mét c¸ch thuËn lîi, dÔ c¬ ®éng vµ<br /> s¸ng t¹o.<br /> Mét x· héi, nÕu bÞ tæ chøc mét c¸ch qu¸ cøng nh¾c vµ bÞ quan liªu ho¸, cã qu¸<br /> Ýt nh÷ng m«i tr−êng tù do ®Ó ho¹t ®éng, lóc ®ã nã sÏ dÉn tíi tr× trÖ vµ cã nguy c¬ tan<br /> vì. Còng theo lý thuyÕt nµy, mçi x· héi cã mét hÖ thèng con c¬ b¶n vµ tuyÖt ®èi cÇn<br /> thiÕt ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nã. §ã lµ c¸c hÖ thèng kinh tÕ, chÝnh trÞ,<br /> ph¸p luËt, gia ®×nh, nhµ tr−êng, v¨n ho¸. Trong c¸c hÖ thèng nµy: HÖ thèng chÝnh trÞ<br /> lµ hÖ thèng t−¬ng ®èi ®éc lËp vµ ®−îc coi lµ hÖ thèng quan träng nhÊt. Nã cã vai trß<br /> ®Ò ra nh÷ng môc tiªu chung, nh÷ng ®Þnh h−íng chung cho sù ph¸t triÓn cña toµn x·<br /> héi, nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn "khung" - nh÷ng ®iÓm tùa cho nh÷ng diÔn ®µn chung,<br /> réng lín cho mäi thµnh viªn trong x· héi ®Ó hä ®−îc cïng th¶o luËn, ®ång thêi<br /> khuyÕn khÝch, thóc ®Èy mäi thµnh viªn v−¬n tíi thùc hiÖn môc tiªu do hÖ thèng<br /> chÝnh trÞ ®Æt ra. Sù æn ®Þnh, c©n b»ng hay hçn lo¹n, sù n¨ng ®éng, ph¸t triÓn bÒn<br /> v÷ng hay tr× trÖ... phô thuéc rÊt nhiÒu vµo nh÷ng ®Þnh h−íng chÝnh trÞ ®óng ®¾n hay<br /> sai lÖch, tiÕn bé hay b¶o thñ; s¸ng t¹o, linh ho¹t hay gi¸o ®iÒu, m¸y mãc cña hÖ<br /> thèng chÝnh trÞ, ®Æc biÖt trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn h¹t nh©n cña nã lµ nhµ n−íc vµ c¸c<br /> ®¶ng cÇm quyÒn.<br /> HÖ thèng chÝnh trÞ lµ mét tiÓu hÖ thèng tuyÖt ®èi cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn<br /> nh÷ng yªu cÇu chøc n¨ng chung cña c¶ tæng thÓ hÖ thèng x· héi. Vai trß cña hÖ<br /> thèng chÝnh trÞ lµ sù x¸c ®Þnh môc tiªu ph¸t triÓn cña c¶ hÖ thèng x· héi vµ ®Þnh<br /> h−íng cho c¶ hÖ thèng x· héi còng nh− cho tõng tiÓu hÖ thèng cña x· héi vËn ®éng<br /> theo môc tiªu chung. Nhµ n−íc lµ mét tiÓu hÖ thèng cña hÖ thèng chÝnh trÞ, nã cã vai<br /> trß huy ®éng c¸c nguån lùc vµ thùc thi c¸c quyÒn lùc ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña<br /> hÖ thèng chÝnh trÞ. HÖ thèng chÝnh trÞ cã vai trß x¸c ®Þnh môc tiªu vµ ®Þnh h−íng cho<br /> c¶ tæng thÓ x· héi vµ cho c¸c tiÓu hÖ thèng kh¸c trong x· héi, trong ®ã cã nhµ n−íc.<br /> Lý thuyÕt vai trß cho biÕt, mçi mét chñ thÓ x· héi thùc hiÖn nh÷ng vai trß<br /> nhÊt ®Þnh; ®ã lµ nh÷ng kiÓu hµnh vi, ho¹t ®éng mµ x· héi x¸c ®Þnh vµ mong ®îi mét<br /> chñ thÓ nhÊt ®Þnh ph¶i thùc hiÖn. Tïy theo møc ®é thùc hiÖn vai trß mµ chñ thÓ ho¹t<br /> ®éng ®−îc khen th−ëng hay bÞ trõng ph¹t. §iÒu quan träng cÇn chó ý ë ®©y lµ ë chç,<br /> vai trß lµ kiÓu hµnh vi do vÞ thÕ cña chñ thÓ x· héi quy ®Þnh. X· héi häc chÝnh trÞ<br /> ph©n biÖt hai kiÓu tiÕp cËn vÒ cÊp ®é vai trß nh− sau:<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  NguyÔn §×nh TÊn 69<br /> <br /> <br /> Thø nhÊt, dùa theo chiÒu h−íng cÊu tróc trong hÖ thèng chÝnh trÞ, chóng cã<br /> chiÒu cÊu tróc "däc" vµ chiÒu cÊu tróc "ngang". Theo cÊu tróc "däc", trong tæ chøc<br /> chÝnh trÞ c¸c vai trß ®−îc ph©n thµnh c¸c cÊp ®é quyÒn lùc cao thÊp, tõ trªn xuèng<br /> d−íi, cÊp d−íi phôc tïng cÊp trªn. Theo cÊu tróc "ngang" cña hÖ thèng chÝnh trÞ cã<br /> nh÷ng vai trß t−¬ng øng cïng cÊp; c¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n ®ång cÊp cïng phèi hîp<br /> liªn kÕt ho¹t ®éng theo nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh cña hÖ thèng chÝnh trÞ. Thø hai,<br /> dùa theo tÝnh chÊt vµ ph¹m vi thùc thi quyÒn lùc chÝnh trÞ cã thÓ ph©n biÖt ba cÊp ®é<br /> vai trß cña hÖ thèng chÝnh trÞ nh− sau:<br /> CÊp ®é thø nhÊt, vai trß ra c¸c quyÕt ®Þnh vµ thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh ¶nh<br /> h−ëng tíi c¸c ®èi t−îng kh¸c, trong tr−êng hîp nµy chñ thÓ ra quyÕt ®Þnh lµ nhµ<br /> n−íc. NÕu hÖ thèng chÝnh trÞ tËp trung qu¸ cøng nh¾c vµo viÖc thùc hiÖn lo¹i vai<br /> trß nµy th× sÏ xÈy ra t×nh tr¹ng "bao biÖn" lµm thay cho c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña<br /> nhµ n−íc.<br /> CÊp ®é thø hai, vai trß ng¨n chÆn viÖc ra nh÷ng quyÕt ®Þnh hoÆc ng¨n ngõa<br /> viÖc thùc thi quyÕt ®Þnh cña c¸c chñ thÓ kh¸c. C¨n cø vµo môc tiªu ®· x¸c ®Þnh, hÖ<br /> thèng chÝnh trÞ cÇn thùc hiÖn lo¹i vai trß nµy ®Ó kh¸c phôc hËu qu¶ do nh÷ng quyÕt<br /> ®Þnh kh«ng ®óng h−íng. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng nhµ n−íc ph¸p quyÒn XNCH, hÖ<br /> thèng chÝnh trÞ cÇn chó ý ng¨n chÆn viÖc ra nh÷ng quyÕt ®Þnh vµ thùc hiÖn nh÷ng<br /> quyÕt ®Þnh chÖch h−íng x· héi chñ nghÜa.<br /> CÊp ®é thø ba, vai trß x¸c ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn "khung" cho sù ho¹t ®éng cña<br /> x· héi. Thùc tÕ ë n−íc ta, ®©y chÝnh lµ vai trß ho¹ch ®Þnh ®−êng lèi, chñ tr−¬ng,<br /> chÝnh s¸ch cña hÖ thèng chÝnh trÞ ®øng ®Çu lµ §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. Trªn cÊp ®é<br /> nµy cã c¶ vai trß x¸c ®Þnh ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cho c¸c hÖ thèng kh¸c lùa chän vµ<br /> thùc hiÖn. Mét vai trß quan träng n÷a trªn cÊp ®é nµy lµ thiÕt lËp c¸c m¹ng l−íi tæ<br /> chøc víi tÝnh c¸ch lµ m¹ng l−íi quyÒn lùc ®Ó ®¶m b¶o h−íng c¸c ho¹t ®éng cña toµn<br /> x· héi vµo nh÷ng môc tiªu x¸c ®Þnh.<br /> II. Thùc hiÖn vai trß l·nh ®¹o hÖ thèng chÝnh trÞ cña ®¶ng cÇm quyÒn<br /> Nhµ n−íc ta ®Æt d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. §èi víi §¶ng<br /> ta, cÇm quyÒn lµ mét sø mÖnh lÞch sö míi mÎ vµ khã kh¨n. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam<br /> l·nh ®¹o nh©n d©n giµnh chÝnh quyÒn vµ trë thµnh §¶ng duy nhÊt cÇm quyÒn.<br /> Ph−¬ng thøc l·nh ®¹o cña §¶ng cÇm quyÒn ®èi víi Nhµ n−íc ®−îc thùc hiÖn qua c¸c<br /> tæ chøc vµ con ®−êng sau ®©y:<br /> 1. Qua c¸c tæ chøc §¶ng vµ §¶ng viªn:<br /> §¶ng céng s¶n ViÖt Nam võa lµ tæ chøc cao nhÊt ë cÊp Trung −¬ng, võa bao<br /> gåm hµng v¹n tæ chøc c¬ së §¶ng vµ hµng triÖu c¸n bé, ®¶ng viªn trong c¸c tæ chøc<br /> chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi. Do vËy hiÖu qu¶ l·nh ®¹o cña §¶ng cßn phô thuéc vµo c¸c<br /> tæ chøc ®¶ng vµ ®¶ng viªn ë mçi c−¬ng vÞ mµ hä ®¶m nhËn trong c¸c tæ chøc ®ã.<br /> ChÝnh ho¹t ®éng cña hä sÏ gãp phÇn quan träng ®−a ®−êng lèi, chñ tr−¬ng, chÝnh<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 70 Vai trß cña hÖ thèng chÝnh trÞ …<br /> <br /> <br /> s¸ch vµo cuéc sèng vµ lµ lùc l−îng quyÕt ®Þnh sù hiÖn thùc ho¸ vai trß cña §¶ng<br /> trong hÖ thèng chÝnh trÞ.<br /> Lµ §¶ng cÇm quyÒn, mçi c¸n bé, ®¶ng viªn cña §¶ng lu«n lu«n thÓ hiÖn tÝnh<br /> ®¶ng cña m×nh víi t− c¸ch lµ mét c«ng d©n, mét c«ng chøc, mét ®¹i biÓu d©n cö...<br /> Mçi ®¶ng viªn, dï ë c−¬ng vÞ nµo ®Òu ph¶i hoµn thµnh tr¸ch nhiÖm ®¶ng viªn, ®Ò cao<br /> tr¸ch nhiÖm l·nh ®¹o chÝnh trÞ vµ ph¶i tu©n thñ quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §¶ng l·nh<br /> ®¹o th«ng qua tæ chøc ®¶ng vµ ®Ò cao tr¸ch nhiÖm ®¶ng viªn ®· trë thµnh yªu cÇu<br /> bøc thiÕt trong ®iÒu kiÖn x· héi vµ hÖ thèng chÝnh trÞ ®a d¹ng. §Ó b¶o ®¶m cho c¸c tæ<br /> chøc ®¶ng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vµ tõng b−íc thÓ chÕ ho¸ tæ chøc cña §¶ng, ph¶i<br /> x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc, chøc n¨ng, nhiÖm vô, quy chÕ ho¹t ®éng cña c¸c cÊp ñy c¬<br /> së, c¸c c¬ quan cña §¶ng tõ Trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng phï hîp víi chøc n¨ng,<br /> nhiÖm vô cña c¸c tæ chøc trong hÖ thèng chÝnh trÞ. CÇn ®Æc biÖt quan t©m x©y dùng<br /> ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn võa cã b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng, cã hiÓu biÕt s©u s¾c<br /> chuyªn m«n, cã t− duy míi vµ kü n¨ng vÒ ho¹t ®éng chÝnh trÞ gãp phÇn vµo sù thµnh<br /> c«ng trong c«ng t¸c l·nh ®¹o cña §¶ng.<br /> 2. Qua bé m¸y Nhµ n−íc:<br /> Bé m¸y Nhµ n−íc lµ c«ng cô cña §¶ng cÇm quyÒn. ë n−íc ta, §¶ng vµ Nhµ<br /> n−íc cïng cã mét môc tiªu chung lµ phÊn ®Êu x©y dùng "d©n giµu, n−íc m¹nh, x·<br /> héi c«ng b»ng, d©n chñ vµ v¨n minh"; ®ång thêi lµ ng−êi "c«ng béc" trung thµnh<br /> cña nh©n d©n, cã cïng mét ®èi t−îng l·nh ®¹o vµ qu¶n lý chung lµ nh©n d©n - d©n<br /> téc - quèc gia. TÊt nhiªn §¶ng kh«ng ph¶i lµ Nhµ n−íc. §¶ng lµ tæ chøc chÝnh trÞ,<br /> lµ h×nh thøc tæ chøc cao nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n, cña quÇn chóng lao ®éng, mét<br /> tæ chøc tham m−u s¸ng suèt, ®éi qu©n tiªn phong cña d©n téc, ng−êi l·nh ®¹o duy<br /> nhÊt cña Nhµ n−íc l·nh ®¹o trùc tiÕp tuyÖt ®èi toµn diÖn Nhµ n−íc. Nhµ n−íc lµ<br /> trô cét cña hÖ thèng chÝnh trÞ, lµ tæ chøc c«ng quyÒn mang tÝnh c−ìng chÕ, lµ tæ<br /> chøc duy nhÊt bao gåm c¶ ba nh¸nh quyÒn lùc c¬ b¶n cña nh©n d©n lµ lËp ph¸p,<br /> hµnh ph¸p vµ t− ph¸p.<br /> §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lµ §¶ng duy nhÊt l·nh ®¹o x· héi vµ lµ §¶ng cÇm<br /> quyÒn l·nh ®¹o cña §¶ng, Nhµ n−íc thùc hiÖn chøc n¨ng thÓ chÕ ho¸ c¸c quan ®iÓm,<br /> ®−êng lèi, chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng thµnh HiÕn ph¸p, ph¸p luËt, chÝnh s¸ch,<br /> kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó tæ chøc nh©n d©n thùc hiÖn. §¶ng l·nh ®¹o Nhµ n−íc th«ng qua<br /> c«ng t¸c c¸n bé vµ x©y dùng ®éi ngò c¸n bé chñ chèt trong c¸c c¬ quan Nhµ n−íc vµ<br /> ®oµn thÓ, thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c §¶ng l·nh ®¹o c«ng t¸c tæ chøc vµ qu¶n lý ®éi<br /> ngò c¸n bé.<br /> Nhµ n−íc thèng nhÊt qu¶n lý nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña x· héi, ®ång thêi giao<br /> quyÒn h¹n vµ ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm cho c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph−¬ng, tøc lµ thùc hiÖn<br /> ph©n cÊp qu¶n lý, giao quyÒn chñ ®éng cho c¸c cÊp, c¸c ngµnh tæ chøc thùc hiÖn<br /> ph¸p luËt vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cña Trung −¬ng.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  NguyÔn §×nh TÊn 71<br /> <br /> <br /> §Ó ®¶m b¶o sù l·nh ®¹o cña §¶ng th«ng qua bé m¸y Nhµ n−íc cÇn tr¸nh<br /> nh÷ng xu h−íng hoÆc lµ tæ chøc §¶ng bao biÖn lµm thay, can thiÖp qu¸ s©u vµo c«ng<br /> viÖc thuéc chøc n¨ng, nhiÖm vô, qu¶n lý ®iÒu hµnh cña Nhµ n−íc; hoÆc lµ bu«ng láng<br /> vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng, t¸ch rêi tæ chøc c¬ së víi tæ chøc chÝnh trÞ, kinh tÕ. X©y<br /> dùng Nhµ n−íc v÷ng m¹nh thuéc vÒ tr¸ch nhiÖm cña §¶ng. Mäi ho¹t ®éng cña §¶ng<br /> ph¶i lµm cho chÝnh quyÒn Nhµ n−íc v÷ng m¹nh.<br /> III. Vai trß cña hÖ thèng chÝnh trÞ trong viÖc x©y dùng nhµ n−íc ph¸p<br /> quyÒn x· héi chñ nghÜa ë n−íc ta.<br /> HÖ thèng chÝnh trÞ ë n−íc ta do §¶ng céng s¶n ViÖt Nam tæ chøc vµ l·nh ®¹o.<br /> Toµn bé c¸c vai trß cña hÖ thèng chÝnh trÞ ®Òu ®−îc thùc hiÖn d−íi sù l·nh ®¹o cña<br /> §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. Trong viÖc x©y dùng nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ<br /> nghÜa cña d©n, do d©n vµ v× d©n d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, vai<br /> trß cña hÖ thèng chÝnh trÞ chñ yÕu ®−îc cô thÓ ho¸ ra nh− sau:<br /> Ho¹t ®éng ®−êng lèi, chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc. ®−a ra<br /> c¸c ®Þnh h−íng chiÕn l−îc cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ ®¶m b¶o theo ®óng môc tiªu<br /> ®éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· héi.<br /> X©y dùng vµ cñng cè m¹ng l−íi tæ chøc n¾m gi÷ c¸c quyÒn lùc ra quyÕt ®Þnh<br /> vµ thùc thi c¸c quyÕt ®Þnh theo ®Þnh h−íng cña §¶ng.<br /> V¹ch ra c¸c vÊn ®Ò nghÞ sù cÇn tËp trung gi¶i quyÕt ®Ó x©y dùng nhµ n−íc<br /> ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa.<br /> Thùc hiÖn d©n chñ cña nh©n d©n th«ng qua ®¹i diÖn trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp<br /> cña nh©n d©n nh»m kiÓm so¸t vµ ng¨n chÆn nh÷ng hµnh vi ®éc ®o¸n, chuyªn quyÒn,<br /> sù tËp trung qu¸ møc quyÒn lùc vµo mét sè c¸ nh©n hay c¸c tæ chøc côc bé mµ thao<br /> tóng xem th−êng lîi Ých chung (toµn côc). MÆt kh¸c, còng cã nh÷ng c¬ chÕ cÇn thiÕt<br /> nh»m ng¨n chÆn nh÷ng hµnh vi nh©n danh tËp thÓ, c−êng ®iÖu ho¸ h×nh thøc l·nh<br /> ®¹o tËp thÓ dÉn ®Õn kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n khi x¶y ra sai lÇm, khuyÕt<br /> ®iÓm, t¨ng c−êng ho¹t ®éng gi¸m s¸t, ph¸t hiÖn vµ ®iÒu chØnh nh÷ng sai lÖch cã thÓ<br /> x¶y ra trong c¸c c¬ quan lËp ph¸p, t− ph¸p cña Nhµ n−íc.<br /> X¸c ®Þnh râ c¬ cÊu lîi Ých cña c¸c chñ thÓ ra quyÕt ®Þnh víi c¸c chñ thÓ thùc<br /> thi quyÕt ®Þnh vµ c¸c chñ thÓ kh«ng tham gia vµo viÖc ra quyÕt ®Þnh hay thùc thi<br /> quyÕt ®Þnh. ViÖc x¸c ®Þnh râ c¸c lîi Ých nµy sÏ gióp sím ph¸t hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò do<br /> m©u thuÉn lîi Ých g©y ra vµ nh÷ng vÊn ®Ò do sù l¹m dông quyÒn lùc t¹o nªn.<br /> ViÖc hoµn thµnh c¸c vai trß nªu trªn ®ßi hái ph¶i tÝnh ®Õn vµ gi¶i quyÕt mét<br /> sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch hiÖn nay. Nh÷ng vÊn ®Ò ®ã ®Òu liªn quan ®Õn bèn nguy c¬ chñ<br /> yÕu ®· ®−îc §¹i héi IX cña §¶ng ta chØ râ. §ã lµ sù tôt hËu kinh tÕ, chÖch h−íng x·<br /> héi chñ nghÜa, diÔn biÕn hoµ b×nh, tÖ tham nhòng vµ sù tho¸i ho¸ biÕn chÊt cña mét<br /> sè c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý trong c¸c c¬ quan hµnh chÝnh.<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 72 Vai trß cña hÖ thèng chÝnh trÞ …<br /> <br /> <br /> Trong viÖc x©y dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa cÇn chó ý tíi mét<br /> sè vÊn ®Ò cô thÓ ®ang næi lªn hiÖn nay. Trong ®ã tr−íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn quy tr×nh lµm<br /> luËt ph¸p cña chóng ta cßn chång chÐo, mét bé phËn kh«ng nhá c¸ nh©n lµm luËt cßn<br /> thiÕu tÝnh chuyªn nghiÖp. HÖ qu¶ cña nã lµ kh«ng Ýt, ®iÒu kho¶n cña luËt ph¸p khã<br /> ®i vµo cuéc sèng do sù l¹c hËu hoÆc do chØ b¶o vÖ lîi Ých côc bé cho nh÷ng ng−êi so¹n<br /> th¶o luËt.<br /> Mét bé phËn ®éi ngò c¸n bé cña c¬ quan Nhµ n−íc võa yÕu kÐm vÒ tr×nh ®é<br /> chuyªn m«n võa thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm vµ ý thøc tæ chøc kû luËt. T×nh tr¹ng<br /> cÊp d−íi kh«ng chÊp hµnh nghiªm chØnh chØ thÞ mÖnh lÖnh cña cÊp trªn vµ sù vi<br /> ph¹m ph¸p luËt cña mét sè ng−êi ®¹i diÖn cho c¬ quan c«ng quyÒn cña Nhµ n−íc.<br /> §Æc biÖt lµ vÊn ®Ò thiÕu tÇm nh×n chiÕn l−îc, thiÕu ®Þnh h−íng môc tiªu ph¸t triÓn<br /> l©u bÒn cña mét sè c¸n bé l·nh ®¹o qu¶n lý ®ang g©y ra nh÷ng khã kh¨n, nh÷ng kÏ<br /> hë cÇn sím ®−îc kh¾c phôc.<br /> HÖ thèng chÝnh trÞ n−íc ta lµ mét hÖ thèng hoµn chØnh gåm Nhµ n−íc ph¸p<br /> quyÒn x· héi chñ nghÜa, §¶ng céng s¶n ViÖt Nam vµ c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi lµ<br /> thµnh viªn cña MÆt trËn tæ quèc. Trong hÖ thèng chÝnh trÞ, Nhµ n−íc lµ trung t©m<br /> quyÒn lùc, ®−îc x¸c lËp d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng va sù gi¸m s¸t cña toµn bé x· héi<br /> trong ®ã trùc tiÕp lµ hÖ thèng chÝnh trÞ. Trong Nhµ n−íc ph¸p quyÒn cña chóng ta,<br /> tÝnh tèi cao cña ph¸p luËt (mµ c¬ së cña nã lµ HiÕn ph¸p) ph¶i ®−îc kh¼ng ®Þnh. Nã<br /> ph¶i ®¶m b¶o cã sù thèng nhÊt lµ sù ph©n c«ng phèi hîp hîp lý theo c¸c chøc n¨ng<br /> gi÷a c¸c c¬ quan hµnh ph¸p, t− ph¸p, lËp ph¸p; sù ph©n c«ng trong tõng c¬ quan<br /> (theo c¶ chiÒu ngang vµ chiÒu däc).<br /> Nhµ n−íc ta ®Æt d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. §¶ng Céng<br /> s¶n ViÖt Nam lµ ng−êi l·nh ®¹o duy nhÊt Nhµ n−íc vµ hÖ thèng chÝnh trÞ, mét §¶ng<br /> cÇm quyÒn duy nhÊt quyÕt ®Þnh mäi néi dung, khuynh h−íng môc tiªu ho¹t ®éng cña<br /> Nhµ n−íc vµ hÖ thèng chÝnh trÞ - ng−êi l·nh ®¹o vµ tæ chøc mäi th¾ng lîi cña c¸ch<br /> m¹ng ViÖt Nam.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />