Vấn đề chăm sóc sức khoẻ người dân dưới tác động của đô thị hoá ở thành phố Đà Nẵng - Đặng Thanh Trúc

52 X· héi häc sè 2 (102), 2008<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> VÊn ®Ò ch¨m sãc søc kháe ng­êi d©n d­íi<br /> t¸c ®éng cña ®« thÞ hãa ë thµnh phè §µ N½ng<br /> <br /> §Æng Thanh Tróc<br /> <br /> <br /> §µ N½ng lµ ®« thÞ lo¹i 1 cña khu vùc miÒn Trung - T©y Nguyªn víi d©n sè lµ<br /> 752439 ng­êi trªn mét diÖn tÝch ®Êt ®ai lµ 1255,5km2. Cïng víi qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa<br /> P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> lµ sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh víi tèc ®é GDP t¨ng trung b×nh tõ 1997 - 2005 lµ<br /> 9,51%. §êi sèng cña ng­êi d©n ®­îc n©ng lªn, c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn, kh«ng gian<br /> thµnh phè ®­îc më réng. Bµi viÕt nµy ph©n tÝch vÊn ®Ò ch¨m sãc søc kháe (CSSK)<br /> d©n c­ trong bèi c¶nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa cña thµnh phè.<br /> 1. Thùc tr¹ng vÒ ch¨m sãc søc kháe qua ý kiÕn ®¸nh gi¸ cña ng­êi d©n §µ<br /> N½ng<br /> 1.1. Ch¨m sãc søc kháe dù phßng<br /> CSSK dù phßng lµ nh÷ng ho¹t ®éng b¶o vÖ vµ n©ng cao søc kháe khi ch­a bÞ<br /> m¾c bÖnh, nh»m h­íng tíi mét ®êi sèng søc kháe an toµn. Do sè liÖu h¹n chÕ bµi viÕt<br /> chØ ®Ò cËp ®Õn dù phßng CSSK nh­ lµ nh÷ng ho¹t ®éng t¨ng c­êng søc kháe vµ<br /> phßng chèng bÖnh tËt cña c¸ nh©n, nã ®­îc biÓu hiÖn qua c¸c chØ b¸o:<br /> Ho¹t ®éng thÓ dôc thÓ thao, rÌn luyÖn th©n thÓ<br /> Møc sèng ®« thÞ ngµy cµng t¨ng, con ng­êi h­íng sù quan t©m cña m×nh vµo<br /> c¸c ho¹t ®éng CSSK b»ng c¸ch rÌn luyÖn th©n thÓ ho¹t ®éng n©ng cao søc kháe c¸<br /> nh©n. Trªn ®Þa bµn thµnh phè hiÖn nay ®· cã gÇn 300 c¸c c©u l¹c TDTT. C¸c phong<br /> trµo TDTT quÇn chóng còng ®­îc khuyÕn khÝch ®Òu kh¾p trong céng ®ång. Ng­êi<br /> d©n ®· nhËn thøc ®­îc vÒ møc ®é ¶nh h­ëng cña viÖc tËp luyÖn, thÓ dôc thÓ thao ®Õn<br /> viÖc phßng bÖnh vµ ch÷a bÖnh nh­ thÕ nµo.<br /> B¶ng 1: T¹i n¬i ë ®· cã nhiÒu chç vui ch¬i thÓ dôc thÓ thao h¬n<br /> <br /> ý kiÕn Sè ®Õm %<br /> <br /> 1 Hoµn toµn ®óng 215 18.0<br /> 2 §óng 1 phÇn 382 31.9<br /> 3 Kh«ng ®óng 559 46.7<br /> 4 Khã tr¶ lêi 40 3.3<br /> Tæng 1196 100.0<br /> <br /> Trong th¶o luËn nhãm, nhiÒu ý kiÕn ®ång t×nh víi nhËn thøc nh­ vËy: “HiÖn<br /> nay cã rÊt nhiÒu líp d¹y vâ, b¬i cÇu l«ng, bãng chuyÒn. T«i còng cho con t«i tham gia<br /> líp häc vâ, v× ®Êy lµ mét ho¹t ®éng thÓ thao, nã hç trî cho søc kháe rÊt nhiÒu vµ còng<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  §Æng Thanh Tróc 53<br /> <br /> lµ v× nÕu ch¸u ë nhµ nhiÒu nã sÏ hay xem tivi vµ ch¬i m¸y tÝnh...”. Tuy nhiªn qua kh¶o<br /> s¸t vÉn cã 46,7% ý kiÕn phµn nµn lµ c¸c c¬ së vËt chÊt dµnh cho c¸c ho¹t ®éng thÓ thao<br /> n¬i ë cßn thiÕu nhiÒu, ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña d©n c­.<br /> An toµn thùc phÈm<br /> GDP n¨m 2005 cña §µ N½ng lµ kho¶ng 7963 000®, ®øng thø 6 trong møc thu<br /> nhËp b×nh qu©n/ng­êi cña c¶ n­íc 1. V× vËy vÒ c¬ b¶n ®· ®¶m b¶o dinh d­ìng nh­ng<br /> 0F<br /> P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> thùc phÈm an toµn cho søc kháe cßn lµ vÊn ®Ò ®èi víi §µ N½ng. Mét ý kiÕn trong th¶o<br /> luËn nhãm vÒ y tÕ cho r»ng “Ng­êi thµnh phè b©y giê ng­êi ta quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn<br /> nhu cÇu ¨n uèng, v× møc sèng t¨ng lªn, b÷a ¨n còng chÊt l­îng h¬n, song chän thùc<br /> phÈm nh­ thÕ nµo ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o ®­îc søc kháe l¹i lµ c¶ mét vÊn ®Ò, v× thÞ tr­êng<br /> kh«ng thÓ kiÓm so¸t hÕt ®­îc thùc phÈm.”. Sè liÖu kh¶o s¸t cho thÊy 63% ng­êi tr¶ lêi<br /> tá ra rÊt lo ng¹i bÞ ngé ®éc thøc ¨n v× kh«ng tin t­ëng thùc phÈm trªn thÞ tr­êng, 20,9%<br /> thÊy lo ng¹i mét phÇn. §Õn nay ng­êi d©n §µ N½ng ®· ý thøc ®­îc rÊt râ vÊn ®Ò nµy.<br /> “dÞch cóm gµ võa råi, l­îng tiªu thô gµ vµ trøng gµ cña thµnh phè gi¶m h¼n ®i, d©n<br /> kh«ng d¸m mua gµ ngoµi chî mµ chØ d¸m mua trong siªu thÞ hoÆc chç b¸n gµ s¹ch...<br /> nhiÒu cöa hµng rau s¹ch ®· b¾t ®Çu trë nªn ®¾t hµng” (th¶o luËn nhãm vÒ y tÕ).<br /> B¶ng 2: Møc ®« lo ng¹i sî bÞ ngé ®éc thùc phÈm<br /> <br /> ý kiÕn Sè l­îng Tû lÖ %<br /> 1 Hoµn toµn yªn t©m 141 11.8<br /> 2 Yªn t©m mét phÇn 249 20.9<br /> 3 Kh«ng yªn t©m 752 63.0<br /> 4 Khã tr¶ lêi 52 4.4<br /> Tæng 1194 100.0<br /> <br /> Kh¸m søc kháe ®Þnh k×<br /> Kh¸m søc kháe ®Þnh k× lµ biÓu hiÖn cña hµnh vi CSSK trong phßng bÖnh vµ<br /> ph¸t hiÖn bÖnh sím. C¸n bé c«ng nh©n viªn trong c¸c c¬ quan Nhµ n­íc th­êng lµ cã<br /> chÕ ®é kh¸m søc kháe ®Þnh k× 6 th¸ng mét lÇn. §©y lµ chÕ ®é ­u ®·i ®èi víi nh÷ng<br /> ng­êi cã thÎ b¶o hiÓm ®ang trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. C¸c bé phËn d©n c­ kh¸c cña<br /> thµnh phè kh«ng ph¶i kh«ng cã nhu cÇu nµy. Møc sèng t¨ng, c¸c nhu cÇu t¨ng lªn<br /> trong ®ã cã nhu cÇu b¶o vÖ søc kháe. Tuy nhiªn còng cã sù kh¸c biÖt gi÷a hai vïng ®«<br /> thÞ vµ n«ng th«n cña thµnh phè trong hµnh vi nµy, do tr×nh ®é nhËn thøc kh¸c nhau<br /> vµ còng cßn do sù t¸c ®éng cña yÕu tè møc sèng. “Thµnh phè cã nhu cÇu CCSK cao h¬n<br /> n«ng th«n. ë thµnh phè nhiÒu ng­êi kh¸m søc kháe ®Þnh k× hoÆc ng­êi ta ®i xÐt<br /> nghiÖm tæng qu¸t, xem m×nh cã bÖnh tËt g× kh«ng. Tr­íc kia kh«ng cã viÖc nµy, b©y<br /> giê x· héi lªn, chuyÖn nµy còng t¨ng lªn. §©y lµ ®iÓm chñ yÕu kh¸c biÖt gi÷a thµnh<br /> phè vµ vïng n«ng th«n. N«ng d©n, ng­êi ta lo lµm ¨n vµ chØ quan t©m ®Õn ®êi sèng<br /> hµng ngµy h¬n lµ quan t©m ®Õn chuyÖn dù phßng bÖnh tËt” (th¶o luËn nhãm vÒ y tÕ).<br /> T­ vÊn søc kháe<br /> Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¸c dÞch vô t­ vÊn vµ trung t©m truyÒn th«ng vÒ<br /> <br /> 1<br /> Nguån: http://home.netnam.vn 11/2006<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 54 VÊn ®Ò ch¨m sãc søc kháe ng­êi d©n d­íi t¸c ®éng cña ®« thÞ hãa ë thµnh phè §µ N½ng<br /> <br /> CSSK trªn ®Þa bµn §µ N½ng ®· ph¶n ¸nh nhu cÇu muèn ®­îc t­ vÊn, muèn ®­îc cung<br /> cÊp nh÷ng th«ng tin, kiÕn thøc vÒ lÜnh vùc CSSK, qua ®ã thÊy ®­îc sù thay ®æi trong<br /> nhËn thøc cña cña céng ®ång d©n c­ vÒ vÊn ®Ò søc kháe. Nh÷ng kiÕn thøc cã ®­îc tõ<br /> nh÷ng trung t©m t­ vÊn ®· gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc phßng vµ ch÷a bÖnh: “B©y giê<br /> cã rÊt nhiÒu trung t©m t­ vÊn. Cã tr­êng hîp b¸c sÜ t­ vÊn, mét n¨m ®· tr¶ lêi kho¶ng tõ<br /> 2500 - 3000 ca t­ vÊn. Trong ®èi t­îng hái cã 1/3 lµ thanh niªn. Chñ ®Ò t­ vÊn th­êng lµ<br /> bÖnh tËt trÎ em, viªm sèt tiªu ch¶y, suy sinh d­ìng, c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn t©m lý gia<br /> ®×nh. Thanh niªn th­êng hái vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn søc kháe sinh s¶n. H×nh thøc<br /> chñ yÕu lµ qua ®iÖn tho¹i, v× hä kh«ng muèn m×nh biÕt hä lµ ai, h×nh thøc nµy khuyÕt<br /> danh vµ vÉn cã ®­îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt...” (Th¶o luËn nhãm vÒ y tÕ).<br /> Th¸i ®é ®èi víi m«i tr­êng<br /> ViÖc ph¶n øng tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr­êng g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn<br /> søc kháe cña céng ®ång d©n c­ §µ N½ng ®· trë nªn quyÕt liÖt. M­êi n¨m gÇn ®©y<br /> cïng víi sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa cao §µ N½ng ®· ®¹t ®­îc<br /> nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. Song bªn c¹nh ®ã còng cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ph¶i ®­îc<br /> gi¶i quyÕt. C¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng thµnh phè nãi nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò « nhiÔm do<br /> b·i r¸c thµnh phè Kh¸nh S¬n, do ph¸t triÓn nghÒ ®¸ Non N­íc, do khu c«ng nghiÖp<br /> Hßa Kh¸nh, do n­íc th¶i bÖnh viÖn v× kh«ng cã hÖ thèng xö lý… T×nh tr¹ng ®ã ®· cã<br /> mét t¸c ®éng ®¸ng kÓ ®Õn søc kháe cña mét bé phËn d©n c­ thµnh phè.<br /> VÒ vÊn ®Ò nµy, sè liÖu kh¶o s¸t còng cho thÊy mét sù t­¬ng thÝch víi thùc tÕ,<br /> 57,6% ng­êi tham gia pháng vÊn tá th¸i ®é lo ng¹i vÒ bÖnh tËt do « nhiÔm m«i<br /> tr­êng, 31,6% thÊy lo l¾ng phÇn nµo. §Ó h¹n chÕ møc ®é « nhiÔm, ng­êi d©n còng ®·<br /> cè g¾ng b»ng hµnh ®éng cô thÓ nh­ ®æ r¸c vµo ®óng n¬i qui ®Þnh (61,4 %), s½n sµng<br /> tham gia ®ãng gãp (68,3%) vµo quü chèng « nhiÔm m«i tr­êng cña ®Þa ph­¬ng. vµ<br /> trång thªm c©y xanh (41,7%). Song ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy kh«ng chØ lµ nh÷ng ho¹t<br /> ®éng cña tõng c¸ nh©n riªng lÎ mµ thµnh phè ph¶i cã nh÷ng chiÕn l­îc chung vµ<br /> ph¶i ®­îc c¸c c¬ quan liªn quan chÊp hµnh mét c¸ch nghiªm tóc.<br /> 1.2. Kh¸m ch÷a bÖnh<br /> Tr¹m x¸<br /> Khi bÞ èm ®au, ng­êi d©n t×m ®Õn c¸c c¬ së y tÕ ®Ó kh¸m ch÷a bÖnh (KCB).<br /> Tuy nhiªn viÖc lùa chän dÞch vô y tÕ nµo cßn phô thuéc vµo møc ®é bÖnh tËt nÆng<br /> hay nhÑ, kh¶ n¨ng tµi chÝnh, møc ®é thuËn tiÖn, thãi quen, quan hÖ c¸ nh©n… Sè<br /> liÖu b¶ng cho thÊy chØ 10,9% ng­êi tham gia pháng vÊn lùa chän dÞch vô tr¹m x¸.<br /> §©y lµ mét dÞch vô c«ng, cã mÆt hÇu hÕt ë c¸c cÊp c¬ së x·, ph­êng. VËy lý do v× sao<br /> sè l­îng ng­êi sö dông l¹i khiªm tèn nh­ vËy? Cã lÏ v× chøc n¨ng cña tr¹m y tÕ chñ<br /> yÕu lµ ch¨m sãc søc kháe ban ®Çu vµ tiªm chñng më réng, nªn dÞch vô nµy chØ thu<br /> hót ®­îc nh÷ng ®èi t­îng d©n c­ trªn cïng ®Þa bµn hay nh÷ng ®èi t­îng chØ m¾c<br /> nh÷ng c¨n bÖnh nhÑ kh«ng nguy hiÓm. Gi¶ thuyÕt nµy rÊt phï hîp víi vïng n«ng<br /> th«n. Trong khi vïng ®« thÞ chØ cã 15,7% ng­êi ®Õn kh¸m ë tr¹m x¸ th× ë n«ng th«n<br /> con sè t­¬ng øng lµ 35,8%; Tr¹m x¸ còng lµ c¬ së ®­îc nhãm d©n c­ n«ng th«n sö<br /> dông cao thø hai so v¬i nh÷ng dÞch vô y tÕ kh¸c (BÖnh viÖn nhµ n­íc lµ 41,7%, bÖnh<br /> viÖn t­ lµ 1,6%, phßng m¹ch t­ lµ 4,3%, tù mua thuèc lµ 13,9%). NÕu xem xÐt viÖc sö<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  §Æng Thanh Tróc 55<br /> <br /> dông dÞch vô nµy th«ng qua c¸c nhãm møc sèng cã thÓ thÊy xu h­íng t¨ng dÇn tõ<br /> nhãm kh¸ gi¶ (2,5%) ®Õn nhãm trung b×nh (11%), cao nhÊt lµ nhãm nghÌo (24,1%).<br /> §iÒu nµy cã thÓ lý gi¶i theo quan ®iÓm kinh tÕ, v× kh¸m ë tr¹m y tÕ, chi phÝ thÊp nªn<br /> nhãm nghÌo ®Õn ®©y nhiÒu h¬n nh÷ng nhãm møc sèng kh¸c.<br /> BÖnh viÖn nhµ n­íc<br /> Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y hÖ thèng y tÕ c«ng, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng bÖnh viÖn<br /> ë §µ N½ng ®· ®­îc ®Çu t­, n©ng cÊp, t¨ng diÖn tÝch sö dông vÒ h¹ tÇng, ®Õn nay trªn<br /> ®Þa bµn thµnh phè ®· cã tíi 14 bÖnh viÖc cÊp tØnh, huyÖn, vµ 4 trung t©m. Bªn c¹nh<br /> ®ã viÖc n©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n cho c¸c y, b¸c sÜ, cËp nhËt nh÷ng tiÕn bé trong<br /> khoa häc kü thuËt, ®­a vµo sö dông nh÷ng m¸y mãc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i còng rÊt<br /> ®­îc quan t©m, v× ®©y lµ dÞch vô chñ yÕu ®¸p øng 2/3 (69,7%) nhu cÇu KCB cña<br /> ng­êi d©n. Trong viÖc sö dông dÞch vô nµy cã thÓ thÊy sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c nhãm<br /> møc sèng. Gi÷a nhãm kh¸ gi¶ vµ trung b×nh kh«ng cã kho¶ng c¸ch râ rÖt, tuy nhiªn<br /> l¹i cã kho¶ng c¸ch kh¸ xa gi÷a hai nhãm nµy vµ nhãm nghÌo (sè liÖu t­¬ng øng lµ<br /> 76,3%, 72,8% vµ 49,2%). Gi¶i thÝch cho sù kh¸c biÖt trªn cã lÏ lµ do sù t¸c ®éng cña<br /> chÝnh s¸ch b¶o hiÓm y tÕ. Nh×n vµo nghÒ nghiÖp cña ba nhãm chóng ta cã thÓ thÊy<br /> hai nhãm kh¸ vµ trung b×nh lµm nh÷ng ngµnh nghÒ liªn quan ®Õn khu vùc nhµ n­íc<br /> nhiÒu h¬n nhãm nghÌo (nhãm kinh tÕ kh¸ gi¶ cã 42,4% lµ c«ng chøc nhµ n­íc, c«ng<br /> an, bé ®éi hay h­u trÝ, con sè nµy ë nhãm trung b×nh lµ 30,74% vµ nhãm nghÌo lµ<br /> 24,06%). ChÝnh v× thÕ hä cã b¶o hiÓm y tÕ b¾t buéc nhiÒu h¬n.<br /> T­¬ng tù nh­ vËy ng­êi ta thÊy nhãm d©n c­ ®« thÞ cã tû lÖ sö dông dÞch vô<br /> bÖnh viÖn c«ng nhiÒu h¬n h¼n nhãm c­ d©n n«ng th«n (sè liÖu t­¬ng øng lµ 74,3% so<br /> víi 46,7%). Thø nhÊt lµ do nhãm thµnh phè cã nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n vÒ mÆt<br /> ®Þa bµn ®Ó tiÕp cËn dÞch vô. Thø hai lµ do c¬ chÕ chÝnh s¸ch, thÎ b¶o hiÓm y tÕ hiÖn<br /> nay chØ cã thÓ ®­îc chÊp nhËn trong c¸c dÞch vô y tÕ c«ng mµ nhãm ®« thÞ cã tû lÖ<br /> b¶o hiÓm y tÕ b¾t buéc nhiÒu h¬n nhãm d©n c­ n«ng th«n. Vµ lý do thø ba lµ do hµnh<br /> vi øng xö víi bÖnh tËt phô thuéc rÊt nhiÒu vµo tr×nh ®é nhËn thøc nãi chung mµ gi÷a<br /> hai vïng vÉn cßn cã kho¶ng c¸ch vÒ vÊn ®Ò nµy.<br /> Mét yÕu tè n÷a còng cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng gi¸n tiÕp ®Õn sù lùa chän dÞch vô<br /> sö dông. Th«ng qua c¸c biÕn sè trung gian, ®ã lµ yÕu tè nghÒ nghiÖp. Sè liÖu kh¶o<br /> s¸t cho thÊy nh÷ng ng­êi lµm trong khu vùc nhµ n­íc nh­ bé ®éi c«ng an, CBCNV,<br /> h­u… lµ bé phËn cã thÎ b¶o hiÓm y tÕ theo chÕ ®é qui ®Þnh cã tû lÖ KCB t¹i c¸c bÖnh<br /> viÖn c«ng cao h¬n nh÷ng ng­êi lµm nghÒ Ýt liªn quan ®Õn khu vùc Nhµ n­íc h¬n nh­<br /> bu«n b¸n dÞch vô, thî thñ c«ng hay n«ng d©n. Tuy nhiªn dï møc ®é tham gia vµo<br /> dÞch vô y tÕ nµy cña c¸c nhãm nghÒ nghiÖp kh¸c nhau nhiÒu hay Ýt th× nã vÉn chiÕm<br /> tû lÖ cao nhÊt so víi c¸c dÞch vô kh¸c.<br /> C¸c bÖnh viÖn c«ng §µ N½ng hiÖn nay vÉn lµ n¬i KCB chñ yÕu cho phÇn lín<br /> céng ®ång d©n c­ thµnh phè trong mäi nhãm x· héi, nghÒ nghiÖp, vïng kh¸c nhau,<br /> mÆc dï nã cã mét sè nh­îc ®iÓm vÒ th¸i ®é phôc vô, sù qu¸ t¶i vÒ h¹ tÇng song nã tá<br /> ra 2 “­u thÕ h¬n c¸c c¬ së y tÕ t­ nh©n vÒ c¸c mÆt chi phÝ thuèc men, vËt t­ y tÕ, lµm<br /> F<br /> 1<br /> P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2<br /> Nguån: Kh¶o s¸t “ThÎ b¸o c¸o” phÇn Y tÕ n¨m 2004.<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 56 VÊn ®Ò ch¨m sãc søc kháe ng­êi d©n d­íi t¸c ®éng cña ®« thÞ hãa ë thµnh phè §µ N½ng<br /> <br /> c¸c xÐt nghiÖm, chuÈn ®o¸n h×nh ¶nh, chi phÝ kh¸m vµ ®iÒu trÞ”.<br /> BÖnh viÖn, phßng m¹ch t­ nh©n<br /> Trong 10 n¨m qua mÆc dï ®· t¨ng gÊp ®«i vÒ sè l­îng bÖnh viÖn (tõ 2 n¨m<br /> 1997 lªn 4 bÖnh viªn n¨m 2005) còng nh­ sè l­îng phßng kh¸m (tõ 400 n¨m 1997 lªn<br /> 800 n¨m 2005), dÞch vô y tÕ t­ nh©n vÉn chØ gi¶i quyÕt ®­îc mét phÇn nhá nhu cÇu<br /> KCB cña d©n c­ §µ n½ng, biÓu hiÖn ë sè l­îng bÖnh nhËn tiÕp cËn dÞch vô nµy chØ<br /> t¨ng cã 3% kÓ tõ n¨m 2001 (8,5% n¨m 2001 vµ 11,5%). Lý do lµ v× c¸c dÞch vô t­ nh©n<br /> muèn lîi nhuËn cao nªn lÊy phÝ KCB qu¸ cao kh«ng phï hîp víi thu nhËp phæ biÕn<br /> cña c¸c nhãm d©n c­. Sè liÖu ®iÒu tra cho thÊy chØ cã mét bé phËn nhá d©n c­ (11,5%)<br /> cã sö dông dÞch vô ë phßng m¹ch vµ bÖnh viÖn t­. §©y th­êng lµ nh÷ng ®èi t­îng<br /> trong nhãm møc sèng cao ng¹i ph¶i chê ®îi l©u hoÆc ®«i khi kh«ng hµi lßng víi th¸i ®é<br /> phôc vô cña c¸c nh©n viªn trong c¸c c¬ së dÞch vô c«ng ®· t×m ®Õn víi c¸c dÞch vô y tÕ<br /> t­ nh©n. Cã thÓ thÊy r»ng sè hé kh¸ gi¶ tham gia dÞch vô t­ nhiÒu gÊp 2,8 lÇn sè hé<br /> nghÌo (18,1% so víi 6,4%). NÕu xem xÐt sù lùa chän dÞch vô nµy d­íi gãc ®é vïng th×<br /> vÊn ®Ò còng t­¬ng tù nh­ vËy. Nhãm c­ d©n ®« thÞ còng cã sè lÇn KCB t¹i dÞch vô y tÕ<br /> t­ nh©n nhiÒu gÊp 2,8 lÇn (12,9% so víi 4,5%) nhãm c­ d©n n«ng th«n. §iÒu nµy hoµn<br /> toµn thÓ hiÖn sù logic khi nh×n nhËn vÊn ®Ò nµy trong nhãm nghÒ nghiÖp: Nhãm kinh<br /> doanh, dÞch vô bu«n b¸n còng lùa chon sö dung dÞch vô y tÕ nµy nhiÒu h¬n kho¶ng 3<br /> lÇn (14,4% so víi 4,5%) so víi nhãm n«ng d©n. Mét nguyªn nh©n n÷a khiÕn c¬ së y tÕ<br /> t­ nh©n thu hót l­îng bÖnh nh©n kh«ng nhiÒu lµ do trang thiÕt bÞ vµ c¬ së h¹ tÇng cã<br /> hiÖn ®¹i ®Õn ®©u còng thÓ so s¸nh víi ®Çu t­ cña Nhµ n­íc cho nh÷ng kho¶n nµy vµo<br /> c¸c bÖnh viÖn c«ng. KÕt qu¶ kh¶o s¸t chØ ra r»ng hiÖn nay dÞch vô y tÕ t­ nh©n cña §µ<br /> N½ng míi chØ phôc vô ®­îc nhu cÇu KCB cña mét bé phËn d©n c­ cã møc sèng cao vµ<br /> bé phËn nµy chiÕm mét phÇn rÊt nhá trong toµn bé céng ®ång d©n c­ thµnh phè.<br /> 1.3. §¸nh gi¸ cña ng­êi d©n vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan tíi vÊn ®Ò CSSK cña<br /> thµnh phè<br /> Møc ®é thuËn tiÖn ®­îc ®o b»ng kho¶ng c¸ch ®Õn c¸c c¬ së y tÕ, thêi gian chê<br /> ®îi t¹i bÖnh viÖn vµ møc ®é tho¶i m¸i khi chê ®îi vµ møc ®é ®¬n gi¶n vÒ thñ tôc.<br /> B»ng viÖc t¨ng sè l­îng c¸c c¬ së dÞch vô, c¶i t¹o vµ x©y míi c¬ së h¹ tÇng, n©ng cao<br /> chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé, ®Çu t­ trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, hÖ thèng dÞch vô y tÕ,<br /> CSSK cña thµnh phè ®· cã nhiÒu tiÕn bé vµ ngµy cµng thuËn tiÖn h¬n cho ng­êi d©n.<br /> §iÒu ®ã còng ®­îc chøng minh qua sè liÖu ®iÒu tra, 60,9 % tr¶ lêi pháng vÊn cho lµ<br /> viÖc ph¸t triÓn ®ång bé hÖ thèng y tÕ c«ng tõ thµnh phè xuèng c¸c cÊp x·, ph­êng,<br /> khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c dÞch vô y tÕ t­ nh©n ®· t¹o ra mét m¹ng l­íi dÞch vô y<br /> tÕ dµy ®Æc h¬n mµ ng­êi d©n cã thÓ tiÕp cËn tõ mäi n¬i trong thµnh phè. 32,5% thÊy<br /> tiÕp cËn víi hÖ thèng y tÕ ch­a h¼n ®· hoµn toµn thuËn lîi do cßn ph¶i mÊt rÊt nhiÒu<br /> thêi gi¶n chê ®îi khi KCB trong c¸c bÖnh viÖn c«ng vµ thñ tôc ®Ó thanh to¸n b¶o<br /> hiÓm cßn r­êm rµ.<br /> ChÊt l­îng phôc vô cña dÞch vô c«ng<br /> 48,2% ý kiÕn hoµn toµn ®ång ý víi viÖc thµnh phè ®· thùc hiÖn tèt c«ng t¸c<br /> CSSK cho d©n c­, sè cßn l¹i 41,9% tá ra nghi ngê vµ 5,8% th× kh«ng t¸n ®ång víi ý<br /> kiÕn nh­ vËy. Gi¶i thÝch cho nhËn ®Þnh trªn 52,5% ng­êi tham gia pháng vÊn cho<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  §Æng Thanh Tróc 57<br /> <br /> r»ng thµnh phè ch­a gi¶i quyÕt ®­îc døt ®iÓm n¹n nhòng nhiÔu bÖnh nh©n vµ gia<br /> ®×nh khi hä sö dông dÞch vô c«ng. §ång nghÜa víi viÖc nµy 50,1% ý kiÕn kh«ng hoµn<br /> toµn hµi lßng víi th¸i ®é phôc vô cña y b¸c sÜ trong c¸c dÞch vô c«ng (xem b¶ng 3).<br /> ChÝnh v× vËy nhiÒu ng­êi cã tiÒn ®· chÊp nhËn tr¶ chi phÝ cao h¬n, tiÕp cËn víi vô t­<br /> ®Ó ®æi lÊy th¸i ®é t«n träng, ©n cÇn, ®ã lµ ­u thÕ h¬n h¼n cña dÞch vô y tÕ t­ nh©n.<br /> Trao ®æi vÇ vÊn ®Ò nµy, mét ý kiÕn trong th¶o luËn nhãm vÒ y tÕ cho biÕt: “bÖnh viÖn<br /> t­ mang tÝnh chÊt kinh doanh do ®ã vÒ tinh thÇn phôc vô ng­êi ta h¬n h¼n bÖnh<br /> viÖn c«ng. VÝ dô bÖnh viÖn Hoµn Mü lµ bÖnh viÖn t­, khi cã ng­êi ®au èm gäi lµ<br /> ng­êi ta mang xe ®Õn ®ãn vÒ cÊp cøu, ®iÒu trÞ ngay, ch­a nãi g× ®Õn chuyÖn tiÒn b¹c.<br /> Trong khi bÖnh viÖn c«ng m×nh khi vµo lµ ph¶i hái cã thÎ b¶o hiÓm kh«ng, kh«ng th×<br /> ph¶i nép viÖn phÝ, øng tr­íc tiÒn råi míi ®­îc vµo, chÝnh c¸ch phôc vô ®ã kh«ng æn,<br /> nã t¹o ra t©m lý kh«ng hay cho ng­êi bÖnh...”<br /> B¶ng 3: Chèng c¸c hµnh vi nhòng nhiÔu trong Hµi lßng víi th¸i ®é phôc vô cña bÖnh viÖn c«ng<br /> <br /> Thùc hiÖn tèt viÖc chèng Møc ®é hµi lßng víi th¸i ®é<br /> ý kiÕn c¸c hµnh vi nhòng nhiÔu phôc vô<br /> Sè l­îng Tû lÖ % Sè l­îng Tû lÖ %<br /> 1 Hoµn toµn ®óng 374 29.2 349 31.3<br /> 2 §óng 1 phÇn 599 52.5 628 50.1<br /> 3 Kh«ng ®óng 101 9.1 109 8.4<br /> 4 Khã tr¶ lêi 122 9.2 110 10.2<br /> Tæng 1196 100.0 1196 100.0<br /> <br /> Kh¶ n¨ng kiÓm so¸t dÞch vô t­ nh©n<br /> NhËn xÐt vÒ c¸c dÞch vô y tÕ t­ nh©n chØ cã 25,6% cho r»ng thµnh phè ®· cã<br /> biÖn ph¸p tèt ®Ó kiÓm so¸t chÊt l­îng dÞch vô t­, 43,6% thÊy ch­a hoµn toµn ®óng<br /> nh­ vËy vµ 30,8% thÊy ch­a thÓ kiÓm so¸t ®­îc t×nh h×nh hoÆc khã tr¶ lêi. QuyÕt<br /> ®Þnh 217 cña Bé Y tÕ ®· t¹o ®µ ph¸t triÓn cho khu vùc y tÕ t­ nh©n trong kh¾p c¸c<br /> thµnh phè nãi chung vµ ë §µ N½ng nãi riªng. Sè l­îng c¸c cë së KCB t­ nh©n t¨ng<br /> nhanh vµ nh×n chung chÊt l­îng phôc vô ®­îc ®¸nh gi¸ cao. Tuy nhiªn do nh÷ng qui<br /> ®Þnh cho phÐp hµnh nghÒ y, d­îc cßn ch­a râ rµng, thiÕu cô thÓ nªn ®· g©y ra nh÷ng<br /> khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi khu vùc y tÕ nµy. T×nh tr¹ng tån t¹i trªn<br /> thùc tÕ lµ cßn cã nh÷ng c¬ së ho¹t ®éng thiÕu ®¨ng ký hoÆc lÜnh vùc ho¹t ®éng qu¸<br /> møc cho phÐp, møc tÝnh gi¸ cao, tïy tiÖn kh«ng thèng nhÊt.<br /> Chi phÝ KCB<br /> 99,8% ng­êi tr¶ lêi ®Òu t×m ®Õn c¸c c¬ së y tÕ ®Ó KCB khi bÞ èm ®au, bÖnh tËt.<br /> Theo kÕt qu¶ cña cuéc kh¶o s¸t kh¸c “thÎ b¸o c¸o” n¨m 2004 th× mét trong nh÷ng khã<br /> kh¨n lín nhÊt khi KCB lµ ph¶i chi tiªu tèn kÐm. Trong cuéc kh¶o s¸t nµy chóng t«i<br /> kh«ng cã th«ng tin vÒ møc chi cô thÓ cho KCB, song chØ b¸o “c¶m thÊy lo l¾ng vÒ chi phÝ<br /> KCB ngµy cµng cao” còng thÓ hiÖn khã kh¨n trªn. 79,4% hoµn toµn c¶m thÊy lo l¾ng vÒ<br /> chi phÝ nµy, 14,2% chØ thÊy lo l¾ng mét phÇn, chØ cã 3,6% lµ kh«ng thÊy cã vÊn ®Ò. NÕu<br /> xem xÐt trong c¸c nhãm møc sèng th× “ nçi lo l¾ng” nµy tû lÖ thuËn víi møc sèng tõ cao<br /> xuèng thÊp (giµu - kh¸ - trung b×nh - nghÌo, sè liÖu t­¬ng øng lµ 48,7%; 64,0%; 84,8%;<br /> 88,8%). Lý do ®¬n gi¶n v× c¸c hé gia ®×nh trong nhãm trung b×nh vµ nghÌo Ýt cã kh¶<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 58 VÊn ®Ò ch¨m sãc søc kháe ng­êi d©n d­íi t¸c ®éng cña ®« thÞ hãa ë thµnh phè §µ N½ng<br /> <br /> n¨ng dµnh dôm ®Ó chi tiªu cho nhu cÇu nµy, nªn èm ®au lu«n lµ nçi lo sî cña hä.<br /> Trong 67,9% ng­êi KCB ë bÖnh viÖn nhµ n­íc th× kho¶ng 2/3 sè ®ã (70,7%) cã nçi<br /> lo vÒ chi phÝ. So víi nh÷ng dÞch vô y tÕ kh¸c nh­ tr¹m x¸, phßng m¹ch, bÖnh viÖn t­ th×<br /> con sè nµy nhá h¬n nhiÒu. Nh×n chung bÖnh viÖn nhµ n­íc lµ n¬i thu hót khèi l­îng lín<br /> bÖnh nh©n vµ nh÷ng ng­êi cã thÎ b¶o hiÓm y tÕ th­êng t×m ®Õn c¬ së nµy KCB nÕu<br /> kh«ng muèn tr¶ chi phÝ cao. Trong khi ®ã ®èi nh÷ng c¬ së dÞch vô t­ nh©n, ng­êi d©n<br /> dµnh ®­îc quyÒn chñ ®éng sö dông hay kh«ng sö dông, tïy thuéc vµo kh¶ n¨ng tµi<br /> chÝnh cña mçi ng­êi, cã thÓ v× thÕ mµ ¸p lùc vÒ phÇn chi phÝ còng gi¶m ®i nhiÒu.<br /> ThÎ b¶o hiÓm y tÕ ch¾c ch½n sÏ lµ cøu c¸nh cho c¸c gia ®×nh cã nhu cÇu sö<br /> dông dÞch vô y tÕ mµ kh«ng cã tiÕt kiÖm ®Ó ®¸p øng nhu cÇu nµy. 52,3% ng­êi tham<br /> gia kh¶o s¸t tin r»ng cã thÎ b¶o hiÓm y tÕ lµ hoµn toµn yªn t©m víi viÖc KCB; 37,0%<br /> thÊy chØ ®óng mét phÇn vµ 4,3% th× hoµn toµn kh«ng ®ång ý nh­ vËy. Cã thÓ thÊy cã<br /> sù kh¸c biÖt chót Ýt vÒ vÊn ®Ò nµy trong c¸c nhãm møc sèng. ë møc ®é 1 “hoµn toµn<br /> ®ång ý” ý kiÕn cña c¸c nhãm møc sèng cã chiÒu h­íng gi¶m dÇn tõ nhãm kh¸ gi¶ -<br /> nhãm trung b×nh - nhãm nghÌo. ë ®©y chóng t«i ch­a lý gi¶i ®­îc nguyªn nh©n cho<br /> sù kh¸c biÖt ®ã, song cã lÏ v× c¸c hé gia ®×nh kh¸ gi¶ cã nghÒ nghiÖp liªn quan ®Õn<br /> c«ng chøc nhµ n­íc nhiÒu h¬n c¸c nhãm kh¸c nªn tû lÖ cã thÎ b¶o hiÓm y tÕ cã lÏ sÏ<br /> cao h¬n. (sè liÖu tû lÖ hé gia ®×nh thuÇn c«ng chøc lÇn l­ît cña nhãm kh¸ gi¶, trung<br /> b×nh vµ nghÌo lµ 28,2%; 18,7%; vµ 9,1%, t­¬ng tù nh­ vËy sè liÖu vÒ nghÒ hçn hîp<br /> gi÷a c«ng chøc vµ nghÒ kh¸c lµ 25,7%; 18,6% vµ 11,8%).<br /> Nh×n chung ®¸nh gi¸ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn CSSK cña<br /> thµnh phè, ng­êi d©n cho r»ng víi sù ph¸t triÓn nhanh vÒ sè l­îng c¸c c¬ së y tÕ ®·<br /> t¹o ra møc ®é thuËn lîi cho viÖc tiÕp cËn c¸c dÞch vô y tÕ. BÖnh viÖn c«ng hiÖn nay<br /> vÉn lµ c¬ së y tÕ ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt trong viÖc KCB cña thµnh phè. Tuy ®·<br /> ®­îc më réng, n©ng cÊp vµ trang bÞ hiÖn ®¹i nh­ng ®Õn nay c¬ së nµy vÉn ch­a ®¸p<br /> øng hÕt ®­îc nhu cÇu KCB ngµy cµng t¨ng. Do t×nh tr¹ng qu¸ t¶i lµ th­êng xuyªn<br /> trong c¸c bÖnh viÖn c«ng nªn n¹n nhòng nhiÔu bÖnh nh©n vµ ng­êi nhµ vÉn cßn tån<br /> t¹i, th¸i ®é øng xö vµ chÊt l­îng phôc vô vÉn ch­a ®óng víi khÈu hiÖu “l­¬ng y lµ tõ<br /> mÉu”. LÏ ra c¸c dÞch vô y tÕ t­ nh©n ph¶i lµ hËu thuÉn lµm gi¶m sù qu¸ t¶i trong<br /> nh÷ng bÖnh viÖn c«ng, song do tÊt c¶ c¸c c¬ së y tÕ trong thµnh phè ch­a n»m trong<br /> mét hÖ thèng y tÕ thèng nhÊt nªn thµnh phè ch­a thÓ kiÓm so¸t vµ ®iÒu tiÕt hÕt<br /> ®­îc. Ng­êi d©n trong tÊt c¶ c¸c nhãm x· héi ®Òu cã nçi lo vÒ chi phÝ KCB, vµ hiÓn<br /> nhiªn ®èi víi nhãm d©n c­ nghÌo nçi lo nµy cµng lín. V× vËy hiÖn nay thÎ b¶o hiÓm y<br /> nay ®ang lµ cøu c¸nh lµm gi¶m bít nçi lo l¾ng vÒ phÝ KCB cña ng­êi d©n<br /> 2. T¸c ®éng cña c¸c yÕu tè ®« thÞ hãa ®Õn vÊn ®Ò CSSK<br /> §« thÞ hãa ë §µ N½ng ®· cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vÒ mÆt kinh tÕ, song còng<br /> g©y ra mét sè nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc vÒ mÆt x· héi, trong ®ã cã vÊn ®Ò liªn quan<br /> ®Õn lÜnh vùc CSSK. Trong khu«n khæ sè liÖu cña cuéc kh¶o s¸t, chóng t«i chØ ®Ò cËp<br /> ®Õn mét sè nh÷ng yÕu tè chÝnh cã t¸c ®éng ®Õn vÊn ®Ò CSSK.<br /> 2.1. VÊn ®Ò thiÕu viÖc lµm<br /> Trong 10 n¨m gÇn ®©y (tõ 1997 - 2006) d©n sè ®« thÞ ë §µ N½ng ®· t¨ng<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  §Æng Thanh Tróc 59<br /> <br /> 46,7% sè hé gia ®×nh vµ 32,37% sè nh©n khÈu. V× vËy t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm lµ<br /> ®­¬ng nhiªn, kÓ c¶ ®èi víi d©n c­ gèc lÉn lùc l­îng lao ®éng nhËp c­. Sè liÖu kh¶o<br /> s¸t cho thÊy 14,7% lu«n thÊy lo l¾ng v× sî mÊt viÖc; 11,7% thÊy mÖt mái c¨ng th¼ng.<br /> §èi víi nh÷ng ng­êi d©n ph¶i di rêi do qui ho¹ch cña thµnh phè th× cã tíi 55,0% rÊt<br /> lo l¾ng v× sî thÊt nghiÖp. ViÖc lµm kh«ng æn ®Þnh mµ nhu cÇu sèng th× vÉn ph¶i ®¸p<br /> øng, 86,0% ng­êi tham gia pháng vÊn lu«n thÊy lo l¾ng v× nh÷ng kho¶n chi tiªu<br /> trong ®êi sèng ®« thÞ ngµy cµng nhiÒu.<br /> Râ rµng qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa cña §µ N½ng ®· g©y nªn t×nh tr¹ng thiÕu viÖc<br /> lµm, hoÆc viÖc lµm kh«ng æn ®Þnh, cã t¸c ®éng lªn t©m lý ng­êi lao ®éng lµm ¶nh<br /> h­ëng ®Õn søc kháe t©m thÇn cña ng­êi d©n.<br /> 2.2. M«i tr­êng ®« thÞ<br /> - Thµnh phè cÇn c©y xanh: theo thèng kª tõ n¨m 1998 ®Õn cuèi n¨m 2005 §µ<br /> N½ng ®· chÆt ®i 4552 c©y xanh trong thµnh phè, trong ®ã cã kho¶ng 2000 c©y cæ thô.<br /> HiÖn nay diÖn tÝch c©y xanh b×nh qu©n/ng­êi cña §µ N½ng chØ cßn 0,45m2 (Hµ Néi lµ P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 4,5m2/ng­êi, TP Hå ChÝ Minh lµ 1,67m2/ng­êi). Trong tiªu chuÈn c©y xanh ®« thÞ cña<br /> P P P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> c¸c thµnh phè trªn 20 v¹n d©n c©y xanh ph¶i ®¹t 5m2/ng­êi míi ®¶m b¶o chèng «<br /> P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> nhiÔm m«i tr­êng, gi÷ c©n b»ng sinh th¸i. 41,9% sè ng­êi trong mÉu kh¶o s¸t hoµn<br /> toµn ®ång ý víi viÖc trång thªm c©y xanh trong thµnh phè, v× hiÖn t¹i víi tèc ®é ®«<br /> thÞ hãa m¹nh nh­ hiÖn nay, kh«ng khÝ thµnh phè ngµy cµng bøc bèi (43,1%) vµ bôi<br /> bËm (69%), do ®ã viÖc qui ho¹ch thªm c©y xanh lµ rÊt cÇn thiÕt c¶ vÒ mÆt c¶nh quan<br /> cho thµnh phè vµ c¶ vÒ mÆt søc kháe cho céng ®ång d©n c­.<br /> - T×nh tr¹ng « nhiÔm g©y ra do c¸c khu c«ng nghiÖp còng lªn ®Õn møc b¸o ®éng,<br /> do qui ho¹ch kh«ng ®ång bé, c¸c kh©u xö lý n­íc th¶i hoÆc chÊt th¶i th­êng kh«ng ®­îc<br /> quan t©m g©y nªn t×nh tr¹ng « nhiÔm trÇm träng... “n­íc th¶i tõ c¸c c¬ së thuéc khu<br /> c«ng nghiÖp Kh¸nh Hßa ch­a xö lý hoÆc xö lý ch­a ®¹t yªu cÇu th¶i trùc tiÕp ra m«i<br /> tr­êng ngoµi g©y ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng xunh quanh trong ®ã cã m¹nh n­íc ngÇm.<br /> §Æc biÖt ë mét sè khu vùc d©n c­ hiÖn t­îng n­íc sö dông cã mïi h«i, tanh, ®Ó l©u bÞ ®æi<br /> mµu vµng...” 3. T×nh tr¹ng kh«ng ®ång bé cßn thÓ hiÖn rÊt râ qua viÖc x©y dùng vµ n©ng<br /> 2F<br /> P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> cÊp c¶i t¹o c¸c bÖnh viÖn. §Õn nay “§µ N½ng ®· cã 14 bÖnh viªn, 11 trung t©m vµ 47<br /> tram y tÕ x· ph­êng vµ 700 phßng kh¸m t­ nh©n. Tæng n­íc th¶i cña c¸c c¬ së y tÕ nµy<br /> lµ 3000 - 5000m3/ ngµy ®ªm. Tuy nhiªn hiÖn nay míi chØ cã 6 bÖnh viÖn lµ ®· vËn hµnh<br /> P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> hÖ thèng n­íc th¶i, xö lý kho¶ng 12000m3/ngµy ®ªm. Cßn viÖc xö lý r¸c th¶i nÕu cã míi<br /> P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> chØ trong t×nh tr¹ng th«. Trong khi 0,6 tÊn r¸c y tÕ nguy h¹i mçi ngµy lµ mèi nguy hiÓm<br /> tiÒm tµng cho søc kháe con ng­êi, chøa mÇm bÖnh truyÒn nhiÔm gåm c¸c thµnh phÇn<br /> ®éc, tÕ bµo nguy hiÓm, chøa ®ång vÞ phãng x¹, c¸c vËt s¾c nhän cã thÓ g©y tæn th­¬ng” 4. F<br /> 3<br /> P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Sè liÖu kh¶o s¸t còng thÓ hiÖn vÊn ®Ò trªn, 55,7% ng­êi tham gia pháng vÊn lo ng¹i<br /> bÖnh tËt do « nhiÔm m«i tr­êng, 31,6% thÊy lo ng¹i phÇn nµo, chØ cã 6,6% lµ cho r»ng<br /> bÖnh tËt kh«ng liªn quan ®Õn vÊn ®Ò m«i tr­êng.<br /> 2.3. TÖ n¹n x· héi<br /> <br /> <br /> 3<br /> Nguån: http://www.danang.gov.vn<br /> 4<br /> Nguån: VietNamNet, Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng, ngµy 17/7/2006.<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 60 VÊn ®Ò ch¨m sãc søc kháe ng­êi d©n d­íi t¸c ®éng cña ®« thÞ hãa ë thµnh phè §µ N½ng<br /> <br /> TÖ n¹n x· héi lµ mÆt tr¸i cña cña ®êi sèng ®« thÞ vµ cña qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa. Do<br /> tÝnh chÊt tËp trung d©n c­ cao, thµnh phÇn phøc t¹p nªn tÖ n¹n th­êng n¶y sinh vµ tô<br /> l¹i ë nh÷ng trung t©m ®« thÞ lín. Trong nh÷ng tÖ n¹n x· héi, ma tuý vµ HIV t¸c ®éng<br /> trùc tiÕp vµ g©y hËu qu¶ xÊu ®Õn søc khoÎ. Qua kh¶o s¸t 48,1% sè ng­êi trong mÉu cho<br /> r»ng ma tóy vÉn cßn lµ nçi lo chung hiÖn nay cña ng­êi §µ N½ng. TÖ n¹n nµy tËp trung<br /> ë thµnh phè nhiÒu h¬n, song nã còng ®· lan trµn ®Õn c¸c vïng th«n quª, nhÊt lµ nh÷ng<br /> vïng ven ®« thÞ. Theo sè liÖu ®iÒu tra 51,7% ng­êi d©n Hßa Vang còng rÊt lo l¾ng vÒ vÊn<br /> ®Ò ma tóy trªn ®Þa bµn. Trong khi ®ã con sè nµy ë thµnh phè lµ 47,5%.<br /> Ma tóy vµ HIV lu«n lµ b¹n ®ång hµnh, n¨m 1993 §µ N½ng míi ph¸t hiÖn ca<br /> nhiÔm HIV ®Çu tiªn ®Õn 2004 ®· cã 563 ca HIV ®­îc ph¸t hiÖn, trong ®ã 222 bÖnh<br /> nh©n AIDS. Sè ca HIV vÉn t¨ng hµng n¨m vµ tõ sau n¨m 2000 cã xu h­íng t¨ng<br /> nhanh 5. §©y lµ th¸ch thøc lín ®èi víi vÊn ®Ò søc kháe kh«ng riªng cña ViÖt Nam mµ<br /> F<br /> 4<br /> P P<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ngay c¶ ®èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn cã nªn y tÕ tiÕn bé. NhËn thøc ®­îc nguy c¬ nµy<br /> ng­êi d©n §µ n½ng còng thÊy m×nh cÇn ph¶i cã mét phÇn tr¸ch nhiÖm b»ng viÖc<br /> tham gia vµo c¸c nhãm chèng tÖ n¹n x· héi. NÕu nh­ tr­íc ®©y chØ cã 25,2% ng­êi<br /> d©n trong mÉu cã tham gia vµo nhãm chèng tÖ n¹n x· héi th× hiÖn nay ®· cã 47,7%<br /> ng­êi mong muèn ®­îc tham gia vµo nhãm nµy.<br /> 3. KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ<br /> §« thÞ hãa ®· g©y ra nh÷ng t¸c ®éng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn søc kháe vµ<br /> vÊn ®Ò CSSK cña céng ®ång d©n c­ §µ N½ng. §ã lµ t×nh tr¹ng mÊt c©n b»ng gi÷a<br /> cung vµ cÇu trong viÖc lµm, qui ho¹ch ®« thÞ, x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp, bÖnh<br /> viÖn… kh«ng ®ång bé, thiÕu hÖ thèng xö lý r¸c vµ n­íc th¶i, mÊt c©n b»ng sinh th¸i<br /> v× thiÕu c©y xanh, di rêi c¸c khu d©n c­ do qui ho¹ch l¹i thµnh phè, tÖ n¹n x· héi, ma<br /> tóy vµ HIV ®ang ngµy mét lan réng.<br /> Trong nh÷ng n¨m qua §µ N½ng ®· rÊt quan t©m ®Õn c«ng t¸c CSSK cho céng<br /> ®ång d©n c­ b»ng c¸ch x©y míi vµ hoµn thiÖn c¸c c¬ së y tÕ KCB, trang bÞ nh÷ng<br /> thiÕt bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i, n©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n cho ®éi ngò y b¸c sü. Tuy<br /> nhiªn bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc vÉn cßn nh÷ng tån t¹i cÇn ph¶i gi¶i quyÕt.<br /> - KÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy bÖnh viÖn c«ng hiÖn nay vÉn lµ c¬ së chñ yÕu<br /> KCB cho ng­êi d©n §µ N½ng. Song c¬ së nµy ®ang bÞ qu¸ t¶i, míi chØ phôc vô nh÷ng<br /> bÖnh nh©n trªn ®Þa bµn m¾c nh÷ng bÖnh th«ng th­êng, sè l­îng bÖnh nh©n h¹n chÕ.<br /> - DÞch vô y tÕ t­ nh©n ë §µ N½ng gåm c¸c bÖnh viÖn t­ vµ phßng kh¸m t­ gÇn<br /> ®©y ph¸t triÓn m¹nh. Song v× thµnh phè ch­a cã biÖn ph¸p tèt ®Ó qu¶n lý tèt, nªn<br /> nh÷ng cã së nµy víi môc tiªu lµ lîi nhuËn cao ®· tÝnh phÝ KCB qu¸ cao so víi thu<br /> nhËp phæ biÕn cña phÇn lín ng­êi d©n.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 5<br /> Nguån: HÖ thèng c¸c sè liÖu, chØ b¸o cã liªn quan ®Õn nh÷ng môc tiªu MDG cña LHQ vµ ch­¬ng tr×nh<br /> hµnh ®éng ICPD cña UNFPA<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />