Viện sĩ, Giáo sư, Viện trưởng Trần Huy Liệu với việc xây dựng hệ thống tư liệu, thư viện của Ban nghiên cứu Văn - Sử - Địa và Viện Sử học

VIÖN SÜ, GI¸O S¦, VIÖN TR¦ëNG TRÇN HUY LIÖU(*)<br /> VíI VIÖC X¢Y DùNG HÖ THèNG T¦ LIÖU, TH¦ VIÖN<br /> CñA BAN NGHI£N CøU V¡N - Sö - §ÞA Vµ VIÖN Sö HäC<br /> <br /> NguyÔn H÷u T©m(**)<br /> <br /> <br /> 1. N¨m 1953, cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mét trong<br /> thùc d©n Ph¸p cña d©n téc ta ®¹t ®−îc nh÷ng<br /> nhiÒu th¾ng lîi trªn mÆt trËn qu©n sù vµ nhiÖm vô<br /> t¹o ®−îc ¶nh h−ëng lín trªn tr−êng quèc quan träng<br /> tÕ. Trªn mÆt trËn v¨n hãa, nh»m t¨ng cña Ban<br /> c−êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng, gãp phÇn nghiªn cøu<br /> n©ng cao tinh thÇn tù t«n d©n téc, lßng LÞch sö - §Þa<br /> yªu n−íc vµ tinh thÇn quèc tÕ trong nh©n lý - V¨n häc<br /> d©n, ®ång thêi giíi thiÖu réng r·i lÞch sö ®−îc ghi<br /> ViÖt Nam cïng truyÒn thèng chèng giÆc trong QuyÕt<br /> ngo¹i x©m vµ v¨n hãa cña d©n téc ViÖt ®Þnh lµ: S−u<br /> Nam víi c¸c b¹n bÌ quèc tÕ, ®ång chÝ TrÇn tÇm vµ nghiªn cøu nh÷ng tµi liÖu vÒ lÞch<br /> Huy LiÖu, khi ®ã ®ang lµm viÖc trong Ban sö, ®Þa lý vµ v¨n häc ViÖt Nam,(*)biªn so¹n<br /> Tuyªn huÊn Trung −¬ng, ®· tr×nh lªn nh÷ng tµi liÖu vÒ sö häc, ®Þa lý(**)vµ v¨n häc<br /> Trung −¬ng §¶ng lao ®éng ViÖt Nam ViÖt Nam(***).<br /> (nay lµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam) Dù ¸n<br /> Do ý thøc ®−îc vai trß quan träng cña<br /> thµnh lËp mét tæ chøc nghiªn cøu Khoa<br /> viÖc s−u tÇm vµ c«ng t¸c b¶o qu¶n tµi liÖu<br /> häc lÞch sö(*). Ngµy 02/12/1953, Ban BÝ th−<br /> ®èi víi c«ng t¸c nghiªn cøu nh− vËy, nªn<br /> Trung −¬ng ra QuyÕt ®Þnh sè 34/NQ-T¦<br /> ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu tiªn míi ®−îc<br /> vÒ viÖc thµnh lËp Ban nghiªn cøu LÞch sö -<br /> thµnh lËp, th− viÖn (hay kho t− liÖu) cña<br /> §Þa lý - V¨n häc, vµ ®Õn gi÷a n¨m 1954<br /> Ban nghiªn cøu Sö §Þa V¨n, mµ sau nµy lµ<br /> Ban ®−îc ®æi thµnh Ban nghiªn cøu V¨n<br /> häc - LÞch sö - §Þa lý - gäi t¾t lµ Ban nghiªn<br /> (*)<br /> GS. VS. TrÇn Huy LiÖu cßn lµ nguyªn Phã Chñ<br /> cøu V¨n Sö §Þa.<br /> nhiÖm ñy ban Khoa häc x· héi ViÖt Nam (nay lµ<br /> ViÖn Hµn l©m Khoa häc x· héi ViÖt Nam), tõ<br /> (*)<br /> Dù ¸n thµnh lËp mét tæ chøc nghiªn cøu khoa n¨m 1960 - khi b¾t ®Çu thµnh lËp, ®Õn n¨m 1969<br /> häc lÞch sö, b¶n th¶o (®¸nh m¸y) sè THL560 - khi «ng tõ trÇn (28/7/1969).<br /> (a,b), trong: Ph«ng l−u tr÷ TrÇn Huy LiÖu, hiÖn (**)<br /> TS., nguyªn Gi¸m ®èc Th− viÖn ViÖn Sö häc.<br /> ®ang l−u tr÷ t¹i Phßng Th«ng tin - Th− viÖn, (***)<br /> QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc thµnh lËp Ban nghiªn cøu<br /> ViÖn Sö häc. Trong ®ã nhÊn m¹nh vÒ tÇm quan LÞch sö, §Þa lý, V¨n häc, sè THL.562, trong: Ph«ng<br /> träng cña c«ng t¸c s−u tÇm sö liÖu. l−u tr÷ TrÇn Huy LiÖu, Th− viÖn ViÖn Sö häc.<br /> ViÖn sÜ, Gi¸o s−,… 49<br /> <br /> Th− viÖn ViÖn Sö häc ®· ®−îc Ban l·nh ®¹o lªn ®Çu tiªn. §iÒu nµy ®−îc thÓ hiÖn râ<br /> coi träng ®óng møc. Tr−ëng ban TrÇn Huy trong B¸o c¸o Tæng kÕt n¨m 1955 cña Ban<br /> LiÖu víi nh·n quan s¸ng suèt cña mét nhµ nh− sau: 1. ViÖc s−u tÇm, ph©n tÝch vµ hÖ<br /> l·nh ®¹o vµ t− duy s©u s¾c cña mét nhµ thèng hãa mét sè tµi liÖu vÒ lÞch sö, v¨n<br /> khoa häc lín ®· tËp trung x©y dùng, t¨ng häc vµ ®Þa lý: Muèn x©y dùng mét bé LÞch<br /> c−êng bæ sung nh©n sù vµ t− liÖu cho th− sö ViÖt Nam, t×m hiÓu ®−îc qu¸ tr×nh ph¸t<br /> viÖn míi ra ®êi t¹i chiÕn khu ViÖt B¾c. GS. triÓn cña d©n téc ViÖt Nam còng nh− qu¸<br /> V¨n T¹o, nguyªn ViÖn tr−ëng ViÖn Sö häc, tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi ViÖt Nam, cÇn<br /> ng−êi ®· tõng tham gia Ban Sö §Þa V¨n tõ ph¶i cã nhiÒu tµi liÖu. Nh÷ng tµi liÖu khai<br /> nh÷ng ngµy ®Çu tiªn håi øc l¹i: “T«i nhí khi quËt ®−îc nh− cæ vËt, cæ khÝ ®Ó chøng<br /> Ban nghiªn cøu V¨n Sö §Þa míi ra ®êi lµ minh ®êi sèng x· héi cña x· héi ViÖt Nam<br /> ®· lo ngay ®Õn Th− viÖn - T− liÖu, bëi v× ngµy x−a ®· rÊt Ýt. C¸c cæ sö cßn l¹i cho<br /> gi÷a rõng xanh nói biÕc T©n Trµo mµ lóc chóng ta còng kh«ng ®ñ. Nh÷ng ngµy<br /> ®ã cßn hoang s¬, nÕu kh«ng cã s¸ch b¸o t− chiÕn tranh võa qua, sö liÖu vµ v¨n liÖu<br /> liÖu t¹i chç, chØ cã ngåi nh×n nhau mµ c−êi. cña ta mÊt rÊt nhiÒu. Trong cuéc ph¸t<br /> §ång chÝ TrÇn Huy LiÖu coi x©y dùng th− ®éng quÇn chóng c¶i c¸ch ruéng ®Êt hiÖn<br /> viÖn lµ nhiÖm vô cÊp thiÕt tr−íc m¾t” (V¨n nay, chóng t«i ®· thu l¹i ®−îc mét sè s¸ch<br /> T¹o, 1999) vµ “trong kh«ng khÝ khÈn tr−¬ng cæ t¹i mét sè nhµ ®Þa chñ vµo hµng danh<br /> ®ã, Ban (Ban nghiªn cøu Sö §Þa V¨n - gia thÕ phiÖt ngµy x−a. Nh−ng t¹i nh÷ng<br /> NHT) kh«ng hÒ xao nh·ng viÖc x©y dùng vïng t¹m bÞ chiÕm hay ®· næ ra chiÕn<br /> mét th− viÖn chuyªn ngµnh, thu thËp s¸ch tranh th× nh÷ng s¸ch vë ®· bÞ thiªu hñy<br /> b¸o trong n−íc, dÞch thuËt tµi liÖu n−íc hay môc n¸t hÕt. Cã mét sè tñ s¸ch gia<br /> ngoµi” (Trung t©m Khoa häc x· héi vµ nh©n ®×nh mµ tr−íc ®©y chóng t«i vÉn chó ý th×<br /> v¨n quèc gia, 1959). ®Õn nay còng kh«ng cßn n÷a. Trong t×nh<br /> tr¹ng Êy, viÖc s−u tÇm tµi liÖu ®· mÊt<br /> Tr−ëng ban TrÇn Huy LiÖu lu«n ®au nhiÒu c«ng phu mµ ®em l¹i Ýt kÕt qu¶.<br /> ®¸u vÒ viÖc x©y dùng mét th− viÖn chuyªn<br /> Còng trong n¨m 1955, Ban nghiªn<br /> ngµnh phôc vô nghiªn cøu, v× vËy, n¨m<br /> cøu V¨n Sö §Þa ®· cö ng−êi ®i thu thËp<br /> 1955, khi cã ®iÒu kiÖn ®−îc ®i th¨m c¸c<br /> c¸c s¸ch b¸o t¹i nhiÒu ®Þa ph−¬ng ë miÒn<br /> n−íc XHCN, lóc trë vÒ Tr−ëng ban TrÇn<br /> B¾c vµ miÒn Trung “Ban ®· cö c¸n bé vµo<br /> Huy LiÖu ®· viÕt bµi “Chóng t«i ®· thÊy<br /> khu IV vµ ®i tíi 48 x· thÝ ®iÓm c¶i c¸ch<br /> nh÷ng g× ë kho sö liÖu cña Liªn X«” (TrÇn<br /> ruéng ®Êt ë §¹i Tõ, §ång Hû (Th¸i<br /> Huy LiÖu, 1955), trong ®ã «ng cho biÕt<br /> Nguyªn) thu ®−îc mét sè t− liÖu H¸n v¨n,<br /> “Liªn X« cã nhiÒu kho sö liÖu rÊt phong<br /> Ph¸p v¨n, ViÖt v¨n quý gi¸ ®−îc l−u tr÷<br /> phó”, “thµnh phè Lª Nin ®· cã 1.600 th−<br /> ®Õn ngµy nay” (V¨n T¹o, 1999).<br /> viÖn, mµ th− viÖn lín nhÊt cã 14 triÖu<br /> quyÓn s¸ch”... Cã thÓ nhËn thÊy, bµi viÕt B¸o c¸o KiÓm ®iÓm c«ng t¸c cña Ban<br /> cña «ng kh«ng chØ mang tÝnh chÊt th«ng nghiªn cøu V¨n Sö §Þa n¨m 1956 vµ §Ò<br /> b¸o, mµ cßn thÓ hiÖn râ nçi niÒm cña «ng ¸n c«ng t¸c n¨m 1957 còng gióp chóng ta<br /> vÒ viÖc x©y dùng mét hÖ thèng t− liÖu vµ biÕt thªm qu¸ tr×nh x©y dùng th− viÖn<br /> th− viÖn cho ngµnh sö häc. nh− sau: Bªn c¹nh bé m¸y hµnh chÝnh vµ<br /> chuyªn m«n dÇn dÇn ®i vµo chÝnh quy,<br /> 2. Trong c¸c b¶n tæng kÕt c«ng t¸c Ban ®· x©y dùng ®−îc mét th− viÖn nhá<br /> hµng n¨m, Tr−ëng ban TrÇn Huy LiÖu ®Ó gióp cho viÖc s−u tÇm, nghiªn cøu lÞch<br /> lu«n nªu c«ng t¸c s−u tÇm tµi liÖu, th− tÞch sö, v¨n häc, ®Þa lý cña c¸c ®ång chÝ trong<br /> 50 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10.2013<br /> <br /> <br /> Ban còng nh− ngoµi Ban. Nhê sù gióp ®ì 3. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn viÖc s−u<br /> cña Trung −¬ng §¶ng, cña c¸c §oµn ñy tÇm, bæ sung tµi liÖu cho kho s¸ch, c¸c c¸n<br /> C¶i c¸ch ruéng ®Êt vµ cña c¸c c¬ quan bé gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, v× c¸c sö liÖu<br /> khoa häc c¸c n−íc b¹n, Th− viÖn cña Ban cÇn ®Ó nghiªn cøu lÞch sö qua tõng giai<br /> nghiªn cøu V¨n Sö §Þa ®· cã mét sè s¸ch ®o¹n h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña d©n<br /> vµ tµi liÖu cÇn thiÕt cho viÖc nghiªn cøu. téc, cña c¸ch m¹ng, cña §¶ng Céng s¶n...<br /> §iÒu ®¸ng chó ý lµ mét sè c¸ nh©n hay c¬ cã nh÷ng trë ng¹i ®Æc thï kh«ng dÔ mµ<br /> quan cã nh÷ng tµi liÖu lÎ tÎ ®· tù ®éng göi t×m ®−îc, thÝ dô nh−: lÞch sö cæ ®¹i ViÖt<br /> ®Õn cho Ban nghiªn cøu V¨n Sö §Þa lµm Nam qu¸ Ýt t− liÖu thµnh v¨n, chñ yÕu<br /> tµi liÖu nghiªn cøu chung. dùa vµo kh¶o cæ, tuy vËy l¹i ch−a cã nhiÒu<br /> ph¸t hiÖn liªn quan. LÞch sö cËn ®¹i còng:<br /> Bªn c¹nh viÖc s−u tÇm th− tÞch, tµi “khã h¬n lµ viÖc s−u tÇm nh÷ng tµi liÖu vÒ<br /> liÖu trong n−íc, Tr−ëng ban TrÇn Huy lÞch sö c¸ch m¹ng cËn ®¹i ViÖt Nam,<br /> LiÖu ®· v¹ch ra ph−¬ng h−íng thu thËp nghÜa lµ tõ håi Ph¸p b¾t ®Çu ®¸nh chiÕm<br /> tµi liÖu ViÖt Nam t¹i n−íc ngoµi, nhÊn n−íc ta ®Õn C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m...<br /> m¹nh ph¶i liªn hÖ ®Ó cã thÓ tiÕp cËn ®−îc Nh÷ng tµi liÖu nµy hÇu hÕt ch−a in thµnh<br /> t− liÖu t¹i c¸c n−íc Trung Quèc, Ph¸p, v¨n, thµnh s¸ch. ... Qua nh÷ng ngµy NhËt<br /> Liªn X«... “Còng trong viÖc s−u tÇm sö ®¶o chÝnh Ph¸p vµ ®Æt quyÒn thèng trÞ<br /> liÖu, chóng ta ch¼ng ph¶i chØ nh»m vµo sö trªn ®Êt n−íc ViÖt Nam n»m trong Hå s¬<br /> liÖu s½n cã ë trong n−íc, mµ cßn ph¶i tham cña Ph¸p ®· bÞ hñy ho¹i vµ ph©n t¸n hÇu<br /> kh¶o sö liÖu ë nhiÒu n−íc cã liªn quan víi hÕt. V× vËy s−u tÇm nh÷ng tµi liÖu c¸ch<br /> n−íc ta, nhÊt lµ ë Trung Quèc... Còng m¹ng ViÖt Nam, nhÊt lµ vÒ ngµy, th¸ng,<br /> trong viÖc s−u tÇm tµi liÖu C¸ch m¹ng cËn ®Þa ®iÓm, sù viÖc mét c¸ch chÝnh x¸c,<br /> ®¹i ViÖt Nam... kh«ng kÓ nh÷ng tµi liÖu ch¼ng nh÷ng tËp hîp tµi liÖu, mµ cßn ph¶i<br /> cßn n»m trong tËp hå s¬ cña Bé Thuéc ®Þa gi¸m ®Þnh tµi liÖu, thÈm tra tµi liÖu”<br /> n−íc Ph¸p, chóng ta cã thÓ t×m thÊy ë Liªn (Ph«ng TrÇn Huy LiÖu). HoÆc viÖc s−u<br /> X« trong c¸c ViÖn nghiªn cøu vÒ c¸ch m¹ng tÇm vÒ v¨n häc còng vÊp ph¶i nh÷ng vÊn<br /> thÕ giíi sau C¸ch m¹ng th¸ng M−êi, ë ®Ò khã gi¶i quyÕt: “Chóng t«i (Ban Sö §Þa<br /> Trung Quèc mét n¬i cã quan hÖ mËt thiÕt V¨n - NHT) ®−¬ng s−u tÇm, nghiªn cøu<br /> víi phong trµo c¸ch m¹ng ViÖt Nam tõ ®Çu nh÷ng vèn cò cña d©n téc nh− thÇn tho¹i,<br /> thÕ kû 20, nhÊt lµ tõ sau cuéc §¹i chiÕn cæ tÝch, ca dao, v¨n th¬, truyÖn ký,v.v... ViÖc<br /> thø NhÊt ®Õn giê” (V¨n T¹o, 1999). §ång s−u tÇm nµy gÆp nhiÒu khã kh¨n, v× nh÷ng<br /> thêi víi viÖc s−u tÇm tµi liÖu cña c¸c n−íc v¨n ch−¬ng chÝnh thèng cña c¸c triÒu ®¹i<br /> lín nh− Liªn X«, Trung Quèc, Ph¸p, cò ®· bÞ t¶n m¹n nhiÒu, cßn nh÷ng v¨n<br /> Tr−ëng ban TrÇn Huy LiÖu còng kh«ng ch−¬ng b×nh d©n th× khã t×m ra gèc tÝch<br /> quªn ®«n ®èc c¸n bé trong Ban t×m hiÓu, cña mçi t¸c phÈm, t¸c gi¶ in dÊu cña tõng<br /> thu thËp t− liÖu ®Ó viÕt lÞch sö c¸c n−íc thêi ®¹i” (V¨n T¹o, 1999).<br /> ch©u ¸ vµ §«ng Nam ¸: “Ngoµi viÖc s−u<br /> tÇm tµi liÖu vµ nghiªn cøu lÞch sö ViÖt MÆc dï gÆp v« vµn khã kh¨n, nh−ng<br /> Nam, còng trong n¨m nay (n¨m 1957- ®−îc sù chØ ®¹o trùc tiÕp, th−êng xuyªn vµ<br /> NHT), Ban nghiªn cøu Sö §Þa V¨n ®· b¾t sù ®éng viªn, khuyÕn khÝch rÊt kÞp thêi tõ<br /> ®Çu nghiªn cøu lÞch sö c¸c n−íc ph−¬ng ng−êi Thñ tr−ëng giµu lßng nh©n ¸i TrÇn<br /> §«ng mµ ®Çu tiªn lµ c¸c n−íc l¸ng giÒng Huy LiÖu, c¸c c¸n bé s−u tÇm t− liÖu cña<br /> cña ta nh− Khmer vµ Lµo” (Ph«ng TrÇn Ban nghiªn cøu V¨n Sö §Þa ®· cÇn cï,<br /> Huy LiÖu). sôc s¹o, t×m kiÕm, chÝnh ®iÒu ®ã khiÕn<br /> ViÖn sÜ, Gi¸o s−,… 51<br /> <br /> c«ng viÖc ®−îc ®i vµo nÒ nÕp vµ thu ®−îc vô: “Th− viÖn V¨n Sö §Þa ®· thu hót<br /> nhiÒu hiÖu qu¶. Trong b¶n Tæng kÕt c«ng nhiÒu ng−êi ®Õn nghiªn cøu mçi ngµy mét<br /> t¸c n¨m 1957, Tr−ëng ban TrÇn Huy LiÖu ®«ng, nh−ng viÖc qu¶n lý s¸ch vë còng<br /> ®· viÕt vÒ qu¸ tr×nh tiÕn triÓn cña c«ng t¸c nh− giíi thiÖu s¸ch vë ®−¬ng ®ßi hái ph¶i<br /> nµy nh− sau: “ViÖc s−u tÇm tµi liÖu còng cã c¶i t¹o l¹i” (V¨n T¹o, 1999).<br /> tæ chøc h¬n. C¸c c¸n bé ch¼ng nh÷ng t×m 4. Song song víi viÖc t¨ng c−êng c«ng<br /> vµo c¸c th− viÖn, mµ cßn vÒ c¶ c¸c ®Þa t¸c bæ sung, s−u tÇm th− tÞch, chÊn chØnh<br /> ph−¬ng ®Ó nghiªn cøu t¹i chç mçi khi cÇn th− viÖn, Tr−ëng ban TrÇn Huy LiÖu cßn<br /> thiÕt” (V¨n T¹o, 1999). NhiÒu n¨m sau tËp trung vµo c«ng t¸c t− liÖu, nh− chän<br /> nµy, ¤ng liªn tôc viÕt bµi vÒ viÖc s−u tÇm ng−êi cã n¨ng lùc phô tr¸ch tæ T− liÖu,<br /> t− liÖu, ph−¬ng ph¸p s−u tÇm(*) vµ nhÊn tËp hîp c¸n bé ®Ó tiÕn hµnh biªn dÞch<br /> m¹nh c«ng t¸c thÈm tra, gi¸m ®Þnh t− liÖu nh÷ng bé s¸ch cÇn thiÕt cho nghiªn cøu<br /> trªn c¬ së kh¸ch quan khoa häc (Trung sö häc. Vµo n¨m 1959, do yªu cÇu ph¸t<br /> t©m Khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n quèc gia, triÓn, ViÖn Sö häc («ng TrÇn Huy LiÖu<br /> 1997, tr.2). ¤ng cßn ®Æt “VÊn ®Ò s−u tÇm lµm ViÖn tr−ëng) vµ ViÖn V¨n häc («ng<br /> tµi liÖu vµ thÈm tra tµi liÖu” thµnh mét §Æng Thai Mai lµm ViÖn tr−ëng) ®−îc<br /> môc riªng trong B¸o c¸o Tæng kÕt cña héi thµnh lËp trªn c¬ së khung c¸n bé cña<br /> nghÞ biªn so¹n lÞch sö c¸c ®Þa ph−¬ng, c¸c Ban nghiªn cøu V¨n Sö §Þa. NhiÒu c¸n bé<br /> ngµnh... chØ râ tÇm quan träng cña viÖc tõ Ban chuyÓn sang ViÖn V¨n häc nh− Vò<br /> thÈm ®Þnh: “...chóng ta cßn cã thÓ khai Ngäc Phan, NguyÔn §øc §µn, Lª H»ng<br /> th¸c ®−îc nhiÒu tµi liÖu n÷a, nh−ng muèn Ph−¬ng, Hå TuÊn Niªm... Riªng «ng<br /> cã tµi liÖu tèt ph¶i thÈm tra ®−îc tèt... §èi NguyÔn §æng Chi, «ng TrÇn Huy LiÖu<br /> víi tµi liÖu thµnh v¨n còng ®Æt vÊn ®Ò tån kiªn quyÕt gi÷ l¹i ®Ó giao phô tr¸ch Tæ T−<br /> nghi... ®èi víi tµi liÖu truyÒn khÈu th× liÖu. §©y lµ ®iÒu khiÕn cho nhiÒu ng−êi<br /> ph¶i thÈm tra rÊt cÈn thËn” (TËp san trong, ngoµi c¬ quan kh¸ ng¹c nhiªn, v×<br /> Nghiªn cøu LÞch sö, 1962, tr.17). «ng NguyÔn §æng Chi lµ ng−êi cã niÒm<br /> Th− viÖn cña Ban nghiªn cøu V¨n Sö ®am mª vµ cã kh¶ n¨ng nghiªn cøu v¨n<br /> §Þa nh÷ng n¨m ®Çu cßn rÊt nhá, t− liÖu häc, nhÊt lµ v¨n häc d©n gian.<br /> th− tÞch ch−a ®−îc nhiÒu, nh−ng ®· ®−îc<br /> Trong thêi gian ë l¹i ViÖn Sö häc, «ng<br /> sù quan t©m cña ®«ng ®¶o ®éc gi¶ ®Õn tra<br /> NguyÔn §æng Chi ®· cèng hiÕn ®−îc<br /> t×m, nghiªn cøu. Tr−ëng ban TrÇn Huy<br /> nhiÒu cho Th− viÖn ViÖn Sö häc. NhiÒu ®Ò<br /> LiÖu ®· nhËn thÊy nh÷ng ®iÒu bÊt cËp<br /> xuÊt vµ c«ng viÖc «ng thùc hiÖn ®· ®em<br /> trong c«ng t¸c th− viÖn, ¤ng ®Æt ra yªu<br /> l¹i thµnh qu¶ ®¸ng kÓ, phôc vô cho c«ng<br /> cÇu cÇn ph¶i chÊn chØnh l¹i c«ng t¸c phôc<br /> t¸c nghiªn cøu, n©ng tÇm hiÖu qu¶ trong<br /> c«ng t¸c th− viÖn. VÝ nh− «ng ®· chØ ®¹o<br /> (*)<br /> Xem thªm c¸c bµi cña TrÇn Huy LiÖu: “C«ng<br /> t¸c sö häc b¾t ®Çu ®i vµo c¸n bé vµ nh©n d©n”, x©y dùng kho s¸ch, biªn so¹n khung ph©n<br /> TËp san Nghiªn cøu lÞch sö, sè 5, th¸ng 7/1959, lo¹i “ThËp tiÕn”, tæ chøc tñ phiÕu tra cøu,<br /> tr.1-5; “S−u tÇm tµi liÖu lÞch sö”, TËp san Nghiªn chñ tr× biªn so¹n Tæng môc lôc TËp san<br /> cøu lÞch sö, sè 9, th¸ng 11/1959, tr.1-6; “S−u tÇm<br /> nghiªn cøu V¨n Sö §Þa, T¹p chÝ Nghiªn<br /> vµ nghiªn cøu tµi liÖu lÞch sö”, TËp san Nghiªn<br /> cøu lÞch sö, sè 12, th¸ng 3/1960, tr.1-3; “MÊy cøu LÞch sö,... vµ tham gia c«ng t¸c ®µo<br /> ®iÓm rót ra tõ cuéc täa ®µm võa råi”, TËp san t¹o c¸n bé t− liÖu, th− viÖn (NguyÔn<br /> Nghiªn cøu lÞch sö, sè 16, th¸ng 7/1960, tr.1-3; Quang ¢n, 1999). Nh÷ng thµnh qu¶ trªn<br /> “Trë l¹i vÊn ®Ò sö dông tµi liÖu trong c«ng t¸c<br /> nghiªn cøu lÞch sö”, TËp san Nghiªn cøu lÞch sö, cña «ng NguyÔn §æng Chi g¾n liÒn víi<br /> sè 28, th¸ng 7/1961, tr.1-4... kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn, sö dông ng−êi tµi<br /> 52 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10.2013<br /> <br /> <br /> giái cña GS. VS., ViÖn tr−ëng TrÇn Huy nµy lµ ViÖn Sö häc cho ®Õn nay (2013)<br /> LiÖu. trong 60 n¨m tån t¹i vµ ph¸t triÓn tõng<br /> GÇn 10 n¨m sau, vµo n¨m 1967 ViÖn c«ng bè nhiÒu b¶n dÞch s¸ch H¸n N«m<br /> tr−ëng TrÇn Huy LiÖu míi gi·i bµy môc cña c¸c bé sö quan träng phôc vô c«ng t¸c<br /> ®Ých s©u xa cña m×nh ®èi víi t−¬ng lai cña nghiªn cøu, t×m hiÓu, häc tËp lÞch sö d©n<br /> c«ng t¸c t− liÖu cña ViÖn Sö häc khi gi÷ téc, lÞch sö ®Þa ph−¬ng vµ chuyªn ngµnh...<br /> «ng NguyÔn §æng Chi ë l¹i ViÖn. “Kh«ng S¸ch dÞch cña ViÖn Sö häc ®· cã chç<br /> cho §æng Chi sang ViÖn V¨n còng lµ cã ý. ®øng vµ trë thµnh th−¬ng hiÖu b¶o ®¶m<br /> Mét viÖn khoa häc kh«ng cã c¸i nÒn t− liÖu ®é tin cËy cho ®éc gi¶ trong thÞ tr−êng<br /> th× háng. T− liÖu ViÖn Sö ph¶i cã mét häc s¸ch kh¸ phøc t¹p vµ còng cã phÇn “khã<br /> gi¶ lµm cét c¸i, mµ ph¶i lµ häc gi¶ lµm t− tÝnh” hiÖn nay. §ã lµ c¸c bé §¹i ViÖt sö ký<br /> liÖu cã tay nghÒ” (Trung t©m Khoa häc x· toµn th− (4 tËp), Kh©m ®Þnh ViÖt sö th«ng<br /> héi vµ nh©n v¨n quèc gia, 1997). §ång gi¸m c−¬ng môc (20 tËp, t¸i b¶n thµnh 2<br /> thêi, ViÖn tr−ëng TrÇn Huy LiÖu ®· ra tËp n¨m 1998), §¹i Nam thùc lôc (38 tËp,<br /> mét quyÕt ®Þnh: “Tõ nay, sinh viªn vÒ t¸i b¶n thµnh 10 tËp n¨m 2004-2007), §¹i<br /> ViÖn, 3 n¨m ®Çu thùc tËp ph¶i qua tay Nam nhÊt thèng chÝ (5 tËp), §¹i Nam<br /> §æng Chi”. Cã thÓ nãi, ®©y lµ mét quyÕt chÝnh biªn liÖt truyÖn (4 tËp), Kh©m ®Þnh<br /> ®Þnh v« cïng s¸ng suèt, gióp cho sinh viªn §¹i Nam héi ®iÓn sù lÖ (15 tËp, t¸i b¶n<br /> võa ra tr−êng, cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi thµnh 8 tËp, n¨m 2005), Kh©m ®Þnh §¹i<br /> kho s¸ch, víi t− liÖu, n©ng cao h¬n lßng Nam héi ®iÓn sù lÖ tôc biªn (song ng÷<br /> yªu nghÒ, say mª nghiªn cøu. NhiÒu ®µn H¸n ViÖt, gåm 10 tËp), LÞch triÒu hiÕn<br /> anh thÕ hÖ tr−íc, nay ®· trë thµnh nh÷ng ch−¬ng lo¹i chÝ (4 tËp, t¸i b¶n thµnh 2<br /> nhµ nghiªn cøu, häc gi¶ hµng ®Çu trªn lÜnh tËp, n¨m 2007), Lª Quý §«n toµn tËp,<br /> vùc sö häc, ®Òu thÊm thÝa nh÷ng n¨m NguyÔn Tr·i toµn tËp, Gia §Þnh thµnh<br /> th¸ng lµm viÖc t¹i Tæ t− liÖu, sau lÇn l−ît th«ng chÝ (1998), Cæ luËt ViÖt Nam (bao<br /> ®æi tªn lµ Phßng T− LiÖu, Phßng T− liÖu - gåm hai bé Quèc triÒu h×nh luËt vµ Gia<br /> Th− viÖn, råi Phßng Th«ng tin - T− liÖu - Long luËt lÖ, 2009), Kh©m ®Þnh tiÔu b×nh<br /> Th− viÖn vµ ngµy nay lµ Th− viÖn. TÊt c¶ nghÞch phØ ph−¬ng l−îc chinh biªn (3 tËp,<br /> mäi ng−êi ®Òu kh¼ng ®Þnh, thêi gian tËp in trong c¸c n¨m 2009, 2012)... Trong sè<br /> sù t¹i Kho s¸ch ViÖn Sö häc ®· gióp hä s¸ch trªn ®· cã ba bé ®−îc Héi ®ång tuyÓn<br /> trang bÞ thªm kiÕn thøc sö häc, x¸c ®Þnh chän s¸ch Trung −¬ng trao gi¶i th−ëng<br /> ph−¬ng h−íng nghiªn cøu lÞch sö l©u dµi S¸ch ®Ñp vµ chÊt l−îng tèt vµo c¸c n¨m<br /> cña b¶n th©n mçi ng−êi. 2005, 2007, 2009. Hµng chôc bé s¸ch dÞch<br /> Còng chÝnh xuÊt ph¸t tõ suy nghÜ víi hµng triÖu trang s¸ch ®· ®−îc xuÊt<br /> tr¨n trë cho c«ng t¸c t− liÖu chung cña c¬ b¶n vµ ®−îc c¸c nhµ nghiªn cøu, häc gi¶<br /> quan mµ ViÖn tr−ëng TrÇn Huy LiÖu ®· trong n−íc vµ n−íc ngoµi th−êng xuyªn sö<br /> tËp hîp ®−îc mét tæ phiªn dÞch, ®Æc biÖt dông vµ ®¸nh gi¸ cao trong 60 n¨m võa<br /> vÒ H¸n N«m, bao gåm nh÷ng Cô tóc nho qua. Ngoµi ra, kho t− liÖu cña ViÖn Sö häc<br /> nh− §µo Duy Anh, TrÇn V¨n Gi¸p, Hoµng còng ®ang l−u tr÷ nhiÒu b¶n th¶o dÞch cã<br /> Thóc Tr©m (Hoa B»ng), Ph¹m Träng gi¸ trÞ, ®−îc ViÖn tr−ëng TrÇn Huy LiÖu<br /> §iÒm, Cao Huy Giu, NguyÔn Träng H©n, chØ ®¹o thùc hiÖn tõ nh÷ng n¨m 1960,<br /> NguyÔn Ngäc TØnh,v.v... tiÕn hµnh biªn ch−a ®−îc c«ng bè.<br /> dÞch nhiÒu bé cæ sö H¸n v¨n vµ Trung 5. Trªn nÒn t¶ng ban ®Çu hÕt søc<br /> v¨n. Ban nghiªn cøu V¨n Sö §Þa vµ sau v÷ng ch¾c mµ ViÖn tr−ëng TrÇn Huy LiÖu<br /> ViÖn sÜ, Gi¸o s−,… 53<br /> <br /> quan t©m vµ x©y dùng, cïng sù ®ãng gãp tÇm thu thËp ®−îc chÝnh vµo nh÷ng n¨m<br /> n¨ng næ, nhiÖt t×nh cã tr¸ch nhiÖm cña c¶i c¸ch ruéng ®Êt, trong mét sè nhµ<br /> nhiÒu thÕ hÖ c¸n bé nghiªn cøu vµ trùc “danh gia thÕ phiÖt” ®−îc sù gióp ®ì cña<br /> tiÕp lµ c¸c c¸n bé lµm c«ng t¸c t− liÖu, th− Trung −¬ng §¶ng vµ c¸c §oµn ñy C¶i<br /> viÖn t¹i ViÖn Sö häc, céng thªm sù ñng hé c¸ch ruéng ®Êt mµ TrÇn Huy LiÖu ®· viÕt.<br /> ch©n thµnh cña nhiÒu c¬ quan h÷u quan Sè s¸ch H¸n N«m ®−îc s−u tÇm do nhiÒu<br /> vµ quÇn chóng nh©n d©n c¶ n−íc cïng c¸c nguån kh¸c nhau, cã mét phÇn ®−îc<br /> b¹n bÌ quèc tÕ, ngµy nay ViÖn Sö häc ®· chuyÓn tõ kho s¸ch cña gia ®×nh Cao<br /> cã mét Th− viÖn chuyªn ngµnh Sö häc bÒ Xu©n Dôc tõng lµ Tæng tµi Quèc sö qu¸n,<br /> thÕ kÓ c¶ sè l−îng vµ chÊt l−îng, nhËn Th−îng th− bé Häc víi dÊu triÖn ®−îc l−u<br /> ®−îc sù mÕn mé vµ ®¸nh gi¸ cao cña giíi trªn c¸c th− tÞch lµ Long C−¬ng tµng b¶n,<br /> sö häc trong, ngoµi n−íc(*). Tæng sè s¸ch cã mét sè ®−îc chuyÓn tõ tñ s¸ch cña gia<br /> b¸o cïng t− liÖu l−u tr÷ cña Th− viÖn hiÖn ®×nh cè GS. NguyÔn §æng Chi víi dÊu<br /> cã gÇn 5 v¹n b¶n trªn lÜnh vùc khoa häc triÖn trªn s¸ch lµ Méng Th−¬ng th− trai<br /> lÞch sö chuyªn s©u. VÒ ng«n ng÷, c¸c tµi hay cã nh÷ng bé s¸ch cã dÊu triÖn Xu©n<br /> liÖu trong Th− viÖn cã tíi trªn 10 lo¹i cña Héi - Lª thÞ gia tµng cña tñ s¸ch gia ®×nh<br /> nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi, nh−ng chñ Lª Träng Hµm t¹i lµng Héi Khª ngo¹i,<br /> yÕu tËp trung vµo 5 ng«n ng÷ chÝnh: ViÖt huyÖn Giao Thñy, tØnh Nam §Þnh, ngoµi<br /> v¨n, Trung v¨n, Nga v¨n, Ph¸p v¨n vµ ra cßn nhiÒu s¸ch b¸o tõ c¸c tñ s¸ch cña<br /> Anh v¨n. Trong ®ã cã nhiÒu lo¹i s¸ch, b¸o nh÷ng t− gia kh¸c ë nhiÒu ®Þa ph−¬ng<br /> tiÕng ViÖt nh− Nam Phong, Tri T©n, Cøu ®−a ®Õn biÕu, tÆng...<br /> quèc,... ra ®êi tr−íc n¨m 1945 hiÖn vÉn<br /> ®−îc l−u tr÷ vµ ®−îc nhiÒu ®éc gi¶ ®Õn PhÇn lín s¸ch H¸n N«m cña ViÖn Sö<br /> khai th¸c vµ coi ®ã lµ nh÷ng “cña hiÕm”, häc lµ nh÷ng bé s¸ch kh¸ quý, ®−îc lùa<br /> “cña ®Ó dµnh” mµ Ýt th− viÖn cã ®−îc. Kho chän cÈn thËn, cã nh÷ng bé chØ duy nhÊt<br /> s¸ch ngo¹i ng÷ cña ViÖn Sö häc nh− Ph¸p tån t¹i t¹i kho s¸ch ViÖn Sö häc mµ kh«ng<br /> v¨n, H¸n N«m... còng thuéc lo¹i t− liÖu n¬i nµo cã, ngay kÓ c¶ ViÖn Nghiªn cøu<br /> quý hiÕm vÒ c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc H¸n N«m. Chóng ta cã thÓ kÓ ra ®©y nh−:<br /> lÞch sö trong hÖ thèng th− viÖn, l−u tr÷ Bé øc Trai di tËp, quyÓn VII, chÐp phÇn<br /> ViÖt Nam.(*) Quèc ©m thi tËp tøc lµ phÇn th¬ N«m do<br /> NguyÔn Tr·i s¸ng t¸c. ViÖt Lam xu©n thu,<br /> HiÖn t¹i, kho s¸ch cña ViÖn Sö häc bé tiÓu thuyÕt ch−¬ng håi duy nhÊt viÕt vÒ<br /> cßn l−u tr÷ mét sè l−îng kh«ng nhá s¸ch cuéc Khëi nghÜa Lam S¬n hiÖn ®−îc l−u<br /> H¸n N«m víi néi dung vµ chÊt l−îng ®−îc tr÷ t¹i Th− viÖn ViÖn Sö häc lµ v¨n b¶n in<br /> giíi nghiªn cøu trong, ngoµi n−íc ®¸nh kh¾c ®Çy ®ñ nhÊt, mµ c¸c v¨n b¶n ®−îc<br /> gi¸ kh¸ tèt. Sè s¸ch nµy chñ yÕu ®−îc s−u l−u t¹i Th− viÖn Quèc gia vµ Th− viÖn<br /> ViÖn Nghiªn cøu H¸n N«m ®Òu thiÕu kh¸<br /> (*)<br /> Xem thªm: NguyÔn Kh¾c §¹m (1973), “Hai nhiÒu. Bé Kh©m ®Þnh §¹i Nam héi ®iÓn<br /> m−¬i n¨m lín lªn cña th− viÖn ViÖn Sö häc”, T¹p sù lÖ tôc biªn gåm 60 quyÓn lµ v¨n b¶n<br /> chÝ Nghiªn cøu LÞch sö, sè 153 (th¸ng 11-12),<br /> gèc trän vÑn nhÊt, hiÖn t¹i ViÖn nghiªn<br /> tr.63-64; Marion Dumoulin Agoes Curnier<br /> (1997), “Th− viÖn ViÖn Sö häc, sù phong phó vµ cøu H¸n N«m ®ang l−u tr÷ b¶n chÐp l¹i<br /> ®a d¹ng cña c¸c T¹p chÝ tiÕng Ph¸p”, T¹p chÝ cña Th− viÖn ViÖn Sö häc còng chØ cã 40<br /> Nghiªn cøu LÞch sö, sè 290 (1-2); TrÇn ThÞ Mai quyÓn. §Æc biÖt, bé s¸ch T©n ®Ýnh Nam ¸<br /> (2003), “Th− viÖn ViÖn Sö häc 50 n¨m x©y dùng<br /> vµ ph¸t triÓn”, T¹p chÝ Nghiªn cøu LÞch sö, sè §¹i minh ®« ®Õ quèc, quèc sö vùng to¶n<br /> 331 (th¸ng 6), tr.86-88. xu©n thu ®¹i toµn, th−êng ®−îc giíi<br /> 54 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10.2013<br /> <br /> <br /> nghiªn cøu gäi t¾t lµ Minh ®« sö. Häc gi¶ bµi viÕt, c«ng tr×nh cña ¤ng, chóng t«i ®·<br /> TrÇn V¨n Gi¸p ®· giíi thiÖu t−¬ng ®èi häc hái ®−îc nhiÒu vÒ ph−¬ng ph¸p lµm<br /> toµn diÖn vÒ bé s¸ch “®éc b¶n” nµy cña viÖc cÈn thËn, nghiªm tóc vµ khoa häc.<br /> n−íc ta hiÖn ®−îc l−u tr÷ t¹i Th− viÖn §ång thêi, qua nh÷ng håi øc cña ng−êi<br /> ViÖn Sö häc (TrÇn V¨n Gi¸p, 1970). th©n, b¹n bÌ vµ c¸c häc trß hiÖn lµ nh÷ng<br /> Chóng t«i xin l−u ý, c©u nãi cña NguyÔn gi¸o s−, nhµ nghiªn cøu khoa häc lÞch sö<br /> HuÖ nhiÒu ng−êi th−êng vÉn trÝch dÉn ®Çu ngµnh, chóng t«i thÊu hiÓu ®−îc t×nh<br /> “§¸nh cho ®Ó dµi tãc, ®¸nh cho ®Ó ®en ng−êi nh©n v¨n trong cuéc sèng cña «ng”<br /> r¨ng, ®¸nh cho chóng chÝch lu©n bÊt (Vò Duy MÒn - NguyÔn H÷u T©m, 2009).<br /> ph¶n, ®¸nh cho chóng phiÕn gi¸p bÊt N¨m nay nh©n dÞp kû niÖm 60 n¨m<br /> hoµn, ®¸nh cho sö tri Nam quèc anh hïng thµnh lËp Ban nghiªn cøu V¨n Sö §Þa,<br /> chi h÷u chñ”, nh−ng cã mÊy ai biÕt r»ng tiÒn th©n cña ViÖn Hµn l©m Khoa häc x·<br /> ®ã lµ nh÷ng c©u ®−îc chÐp b»ng ch÷ N«m héi ViÖt Nam, chóng t«i xin ®−îc bµy tá<br /> trong bé Minh ®« sö mµ c¸c bé th− tÞch cæ tÊm lßng thµnh kÝnh, ng−ìng mé, tri ©n<br /> ViÖt Nam ch−a tõng ghi l¹i. QuyÓn 37 vµ cña m×nh b»ng bµi viÕt nµy d©ng lªn<br /> 38 trong bé s¸ch trªn, phÇn viÕt vÒ ®Þa chÝ ng−êi Thñ tr−ëng ®Çu tiªn, s¸ng lËp ra<br /> ViÖt Nam víi tiªu ®Ò ë quyÓn 37 lµ §¹i Ban nghiªn cøu V¨n Sö §Þa, ViÖn Sö häc,<br /> Nam nhÊt thèng d− ®å, trong ®ã cã b¶n ®å ®ång thêi còng lµ ng−êi ®· t¹o dùng nªn<br /> vÏ phÇn biÓn B·i Hoµng Sa (Hoµng Sa Th− viÖn ViÖn Sö häc tr−íc ®©y, nay lµ<br /> chö) cña ViÖt Nam... phßng Th«ng tin - Th− viÖn - n¬i chóng t«i<br /> ViÖn tr−ëng TrÇn Huy LiÖu víi 16 ®· sèng, lµm viÖc, häc tËp vµ tr−ëng<br /> n¨m gi÷ c−¬ng vÞ qu¶n lý cao nhÊt cña thµnh trong gÇn 40 n¨m qua
<br /> Ban nghiªn cøu V¨n Sö §Þa vµ ViÖn Sö<br /> häc (1953-1969) ®· lao t©m khæ tø vµ cèng<br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> hiÕn rÊt nhiÒu cho c«ng t¸c x©y dùng tæ<br /> chøc cña c¬ quan vµ chØ ®¹o biªn so¹n lÞch 1. NguyÔn Quang ¢n (th¸ng 11/1999),<br /> sö d©n téc, chó träng tíi c«ng t¸c t− liÖu, NghÜ vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô c«ng t¸c<br /> th− viÖn... Khi «ng tõ gi· d−¬ng thÕ, khèi Th«ng tin -T− liÖu - Th− viÖn, Bµi viÕt<br /> l−îng t− liÖu c¸ nh©n cña «ng ®Ó l¹i ®· trë cho Héi th¶o “HiÖn tr¹ng c«ng t¸c<br /> thµnh mét Ph«ng l−u tr÷ sö häc rÊt phong th«ng tin t− liÖu th− viÖn cña ViÖn Sö<br /> phó. ChØ nh×n vµo con sè 2.625 tµi liÖu l−u häc vµ ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn”, do<br /> tr÷ víi hµng v¹n trang viÕt vÒ håi ký, Phßng Th«ng tin - T− liÖu - Th− viÖn,<br /> nhËt ký, nghiªn cøu... chóng ta còng ®· ViÖn Sö häc tæ chøc.<br /> ph¶i kÝnh phôc tr−íc ý thøc l−u tr÷ t− 2. TrÇn V¨n Gi¸p (1970), T×m hiÓu kho<br /> liÖu cña «ng. s¸ch H¸n N«m- nguån t− liÖu v¨n häc,<br /> §Ó t−ëng nhí ®Õn ViÖn tr−ëng TrÇn sö häc ViÖt Nam, T.I, Th− viÖn Quèc<br /> Huy LiÖu, chóng t«i xin ®−îc trÝch dÉn gia xuÊt b¶n, tr.170-176.<br /> mét ®o¹n trong bµi viÕt n¨m 2009, nh©n 3. TrÇn Huy LiÖu (1955), “Chóng t«i ®·<br /> 40 n¨m ngµy mÊt cña TrÇn Huy LiÖu: thÊy nh÷ng g× ë kho sö liÖu cña Liªn<br /> “C¶m nhËn cña nh÷ng ng−êi hËu häc: X«”, TËp san Nghiªn cøu V¨n häc,<br /> Chóng t«i lµ nh÷ng c¸n bé ®· gÇn 40 LÞch sö, §Þa lý, sè 4 (th¸ng 1), tr.35-<br /> n¨m c«ng t¸c trong ViÖn Sö häc, tuy ch−a 46.<br /> ®−îc mét lÇn diÖn kiÕn cè GS. VS., ViÖn 4. TrÇn Huy LiÖu (1960), “MÊy ®iÓm rót<br /> tr−ëng TrÇn Huy LiÖu, nh−ng qua nh÷ng ra tõ cuéc täa ®µm võa råi”, TËp san<br /> ViÖn sÜ, Gi¸o s−,… 55<br /> <br /> Nghiªn cøu lÞch sö, sè 16, th¸ng 7- 7. C«ng t¸c cña Ban nghiªn cøu V¨n Sö<br /> 1960, tr.1-3. §Þa trong mét n¨m qua, trong: Ph«ng<br /> 5. Vò Duy MÒn - NguyÔn H÷u T©m TrÇn Huy LiÖu, hiÖn l−u tr÷ t¹i Phßng<br /> (2009), “Bµi v¨n bia viÕt vÒ l·nh tô Th«ng tin - Th− viÖn, ViÖn Sö häc.<br /> khëi nghÜa H−¬ng Khª Phan §×nh 8. Trung t©m Khoa häc x· héi vµ nh©n<br /> Phïng cña cè ViÖn tr−ëng ViÖn Sö häc v¨n quèc gia (1953), Ban nghiªn cøu<br /> TrÇn Huy LiÖu”, T¹p chÝ Nghiªn cøu V¨n Sö §Þa (1953-1959), ViÖn Sö häc.<br /> LÞch sö, sè 10, 2009, tr. 69-73. 9. Trung t©m Khoa häc x· héi vµ nh©n<br /> 6. V¨n T¹o (th¸ng 11/1999), C«ng t¸c v¨n quèc gia (1997), NguyÔn §æng<br /> th«ng tin t− liÖu cña ViÖn Sö häc, lßng Chi, ng−êi miÖt mµi t×m kiÕm c¸c gi¸<br /> tù hµo vµ tr¸ch nhiÖm, Bµi viÕt cho trÞ v¨n hãa d©n téc, Nxb. Khoa häc x·<br /> Héi th¶o “HiÖn tr¹ng c«ng t¸c th«ng héi, Hµ Néi.<br /> tin t− liÖu th− viÖn cña ViÖn Sö häc vµ 10. “Ghi mÊy nÐt lín trong bµi Tæng kÕt<br /> ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn”, do Phßng héi nghÞ cña ®ång chÝ TrÇn Huy LiÖu”,<br /> Th«ng tin - T− liÖu - Th− viÖn, ViÖn TËp san Nghiªn cøu LÞch sö, sè 40,<br /> Sö häc tæ chøc. th¸ng 7/1962, tr.13-19.<br /> <br /> <br /> <br /> (TiÕp theo trang 19)<br /> 6. Lª Ngäc Th¾ng, Mét sè vÊn ®Ò d©n téc nói (2003), Mét sè vÊn ®Ò vÒ b¶o vÖ<br /> vµ ph¸t triÓn, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, m«i tr−êng vïng d©n téc vµ miÒn nói,<br /> Hµ Néi. Nxb. Thèng kª, Hµ Néi.<br /> 7. Trung t©m nghiªn cøu tµi nguyªn vµ m«i 9. ñy ban D©n téc (2006), Ph¸t triÓn bÒn<br /> tr−êng - §¹i häc quèc gia Hµ Néi (2002), v÷ng vïng d©n téc thiÓu sè vµ miÒn<br /> Ph¸t triÓn bÒn v÷ng miÒn nói ViÖt Nam nói ViÖt Nam, Nxb. V¨n hãa D©n téc,<br /> 10 n¨m nh×n l¹i vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra, Hµ Néi.<br /> Nxb. N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 10. V¨n phßng Ph¸t triÓn bÒn v÷ng<br /> 8. ñy ban D©n téc - Vô Tæng hîp - ViÖn (2006), Ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë ViÖt<br /> nghiªn cøu chÝnh s¸ch d©n téc vµ miÒn Nam, Hµ Néi.<br />