Vùng miệng - Hàm mặt bị Nang và u lành tính: Phần 2

Chia sẻ: Sơn Tùng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:74

Thêm vào BST

Báo xấu

110
lượt xem 28
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1 Tài liệu Nang và u lành tính vùng miệng - Hàm mặt, phần 2 giới thiệu tới người học các kiến thức: U nguồn gốc lá phôi giữa, u lành xương hàm không do răng, u hệ thống xương, u do tổ chức tủy xương, u do tổ chức thần kinh,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Vùng miệng - Hàm mặt bị Nang và u lành tính: Phần 2

CHƯƠNG VI u NGƯỔN GỐC LÁ PHÔI GIỮA (MESODERMAL) 1. u n h ầ y h a y u x ơ n h ầ y (M yxom a, fib r o m y x o m a ) Là u x u ấ t p h á t từ n ụ của m ầm ră n g . Đ ây là m ộ t u là n h k h u t r ú cả ở h à m t r ê n v à h à m dưới, g ặ p ở n g ư ờ i trẻ (20-30), dưới d ạng' m ộ t khôi u p h á t tr iể n chậm , có thê là m b iê n d ạ n g 1m ặt. u thường- kèm th eo th iê u m ột răng- h a y u k h u t r ú ở chỗ r a n g th iê u b ẩm sin h . C hụp p h im X q u a n g cho th ấ y h ìn h ả n h của m ột u g iớ i h ạ n k h ô n g rõ với n h iê u k h u y ế t x ư ơ n g có v á ch n g ă n m ản h . N h ữ n g 1 v á c h n g ă n cắt n h a u tạ o th à n h góc rỏ n h ư hình, ả n h tổ ong’. T iê n t r i ể n chậm , h u ỷ xương' dần, cuối cùng’ có th ể x â m lâ n vỏ xương-, ở xương' h à m trê n , u có th ế lấ n v ào x o a n g h à m v à h ô c h â n bướm - h à m m à không' g â y n ê n tr iệ u c h ứ n g cơ n ă n g nào. G iải p h ẫ u bệnh: vế đ ạ i th ể u có m ầu tr ắ n g n h ạ t, co d ãn , bóng’ v à n h ầ y . Vé v i thể: u h ìn h th à n h với các tê bào tr ò n h a y h ìn h sao, n h â n sẫ m m àu, có đuôi tư ơ n g bào kéo dài. các t ế b ào n à y n g â m tr o n g m ộ t c h ấ t g ia n bào dầy. Đôi k h i, sự có m ặ t củ a các sợi C o lag e n và tê bào tạ o xơ. ch ứ n g ’ tỏ đó là m ộ t u x ơ n hầy. (H25) 93
H ình 25: u m en x ơ n h ẩ y h ìn h tu yên tròn, n g o à i là tê bào trụ, trong' long' chứa c h ấ t n h ẩ y và tê bào hình sao 2. u x ơ do r ă n g (O d o n to g e n ic F ib rom a) Nó có th ể x u ấ t p h át: - Từ m ô liê n k ế t p h ô i th a i h a y củ a n h ú răn g . - Từ m à n g q u a n h răng- h a y tú i r ă n g S ự tăng- s in h tê b ào tạ o x ơ ở p h ầ n g iử a xuơng h à m dưới v à p h á t t r iể n từ từ cho tới k h i đ ạ t m ột kích thư ớ c k h á to m à k h ô n g là m th ủ n g m à n g xương. Các d ấ u h iệ u lâ m s à n g v à X q u a n g r ấ t g iố n g n h ư củ a u n h ầy . 94
Đó là m ộ t v ù n g s á n g không' c ả n q u a n g g iớ i h ạ n rõ k èm th e o m ộ t r ă n g n g ầ m . Tô chức học: vê đ ạ i thể, đó là m ột k h ô i c ứ n g bao g ổ m tổ chứ c liê n k ế t p h ô i th a i g iô n g n h ư của n h ú ră n g 1 h a y m ô tạ o xơ. Các u x ơ n à y th ư ờ n g b iê n đổi, u có th ể c h ứ a n h ữ n g d ả i x ư ơ n g ( u xơ x ư ơ n g ) m à m ột sô tác g iả x ế p v ào m ộ t th ể đặc b iệ t của. u xơ x ư ơ n g hoá, h a y c ò n g ặ p cả th ể u x ơ ră n g - (o d o n to g e n ic fib ro o d o n to m a). M ột sô th ể di tru y ề n p h á t triể n ở cả h a i góc h àm đã được m ô tả và đ ặ t tê n là C herubism (loại sả n xơ xương- hàm ). 3. u cem en t (u x ư ơ n g r ă n g ) (cem en tom a) S ự có m ặ t củ a c em en t cho p hép x ếp lo ại vào th ể u n à y m ộ t sô tổ n th ư ơ n g c ó tín h c h â t lo ạ n s ả n h ơ n là u. K h ác với u ră n g 1,u c em en t x u ấ t h iệ n sa u k h i m ột ră n g 1 b ìn h th ư ờ n g đ ã được h ìn h th à n h và th eo T hom a u c em en t b ắ t n g u ồ n từ màng- q u a n h r ă n g h a y tú i ră n g 1 trong- v ù n g c u ô n g r a n g 1. Các tổ n th ư ơ n g n à y có th à n h phần tế b à o giống- n h ư tổ chức liê n k ế t dầy, g ià u t ế b ào tạ o xơ, r ả i r á c có sự h ìn h th à n h c em en t tr ò n h a y k h ô n g đểu. C h ín h các d ấ u h iệ u lâm s à n g cho phép p h â n biệt: a) L oạn s ả n cem ent q u a n h chóp r ă n g (cementifying- d y sp lasia) h a y u cem ent, u xơ cem ent hoá, u xơ xương' q u a n h cuông', lo ạ n s ả n xơ q u a n h cuông'. T7 - N & U L rvM-Hiv1 95
G iả th iế t vê m ộ t q u á t r ìn h lo ạ n sản , x u ấ t phát từ d â y chằng- n g à y n a y đ ã được th a y t h ế b ằ n g giả th iế t n g u y ê n n h â n v iêm v à sang' ch ấn , u này gặp n h iề u ở n ữ (70%) ở tu ổ i 40. T ổn th ư ơ n g h a y gặp ở n g ư ờ i d a đen. u ch ủ yếu k h u tr ú ở h à m dưới (n h ất là vùng- r ă n g cửa) với các tr iệ u chứng- lâ m s à n g xuất h iệ n r ấ t m uộn. Vê X q u a n g , n g ư ờ i ta có th ể m ô tả ba g ia i đ o ạ n liê n tiê p b iể u h iệ n b ằng: + Vùng' s á n g có g iớ i h ạ n rõ ở q u a n h cuông, khó p h â n b iệ t với m ộ t n a n g - c h â n r ă n g + T iếp th e o đó, x u ấ t h iệ n n h ữ n g chấm cản q u a n g không- đêu + S a u cùng, ở g ia i đ o ạ n cuối sa u n h iê u năm , tổn th ư ơ n g b iểu h iệ n là m ộ t k h ổ ì trò n , c ả n q u a n g r ấ t đậm. Các u c em en t n à y c ắ t bỏ dễ d à n g - v à k h ô n g tá i phát. Tô chức học. c ấu trú c g iô n g u x ơ cem ent. Điêu trị: L oạn sả n n ày không' cần điêu trị trừ trư ờ n g hợp n h iễm trù n g hoặc kèm theo các rổ i lo ạn khác. b) Các u c em en t n o n là n h tín h (u cem en t th ậ t) có tín h c h ấ t u n h iê u h ơ n là lo ạ n sả n , bởi sự p h á t triể n từ từ, p h á h u ỷ c h â n r ă n g v à x â m n h ậ p tu ỷ ră n g , u th ư ờ n g g-ặp ở n a m g iớ i, ở khoảng- 25 tu ổ i. V ùng ră n g h à m n h ỏ v à h à m lớ n h à m dư ới h a y g ặ p n h ấ t. 96
H ìn h ả n h X q u an g -: u thường- đi kèm với m ột ră n g v ĩn h viễn, u thường' g-ặp ở x u n g q u a n h r ă n g m ột c h ân h a y r ă n g 1h à m lớn. u có g iớ i h ạ n rõ và vùng- c ả n q u an g 1 ở tr u n g tâ m th ư ờ n g được bao q u a n h bởi m ột vùng' sáng' k h ô n g c ả n q u a n g 1 với độ rộ n g đổng1 n h ấ t b iểu h iệ n v ù n g k h ô n g k h o á n g h o á ở n g o ạ i vi (Hì nil 26b, 26c, 26d) Tô chức học: tr o n g p h ầ n c ứ n g củ a cem en t đã trư ở n g ’ th à n h , các t ế b ào d ạ n g cem ent, sẫ m m àu và chỉ có m ộ t n h â n , ở ng-oại vi, có n h ử n g 1 v ù n g c em en t chư a k h o á n g h o á (H ìn h 27a, 27b, 27c, 27d, 27e). Đ iêu trị: c ắ t bỏ dễ vì u có vỏ bọc c) u x ơ c e m e n t (cem en tify in g ' fib ro m a): đ ã được m iêu tả ở u x ơ r ă n g d) u c e m e n t k h ổ n g lổ (G ian t cem entom a): đôi k h i có n g u ổ n gố c di tru y ề n , hi êm gặp. Chúng' thường' g ặ p ở n g ư ờ i d a đ e n tr u n g n iên , u có th ể ở cả h a i hàm , g â y r a b iế n d ạ n g m ặ t v à có h ìn h ả n h c ả n quang' m ờ không' đều tr ê n p h im X q u a n g . Đ ây là b ệ n h là n h tín h n h ư n g h a y tá i p h á t. Ỏ V iệt n a m cù n g - đ ã p h á t h iệ n m ộ t sô trư ờ n g ’ hợp (H 26a) 97
Vê tô chức học. u có m ộ t c ấu trú c đ iể n h ìn h của cem ent, sẫ m m à u v à k h ô n g ’ có tê bào. Câu trú c cơ bản b ắ t m àu k iêm r ấ t m ạn h . Đ iều trị; không' c ầ n đ iể u tr ị t r ừ trư ờ n g hợp biến d ạ n g m ặ t h a y n h iễ m tr ù n g th ứ p h át. H ình 26a: N.H.N 26t, C em entom a g ó c hàm p h ả i 98
H ình 26b: N.H.N. 26 tuổi. Hình ảnh X qu an g cem entom a g ó c h àm p h ả i 99
\ H ình 26c: N .H .N 26 tuổi. Trên p h im X chụp k h ô i u sau k h i l a y là m ộ t k h ố i đặc cản quang' đậm, tín h chá t của cem en t với h ìn h đậm đặc từ trung- tâm đến n g o ạ i vi. cản q u a n g c a n x i g iả m 100
H ình 26d: N.H.N. 26 tu ổi k h ô i u cem en tom a sa u k h i p h ẫ u th u ật 101
H ình 27a: u cem en t dín h vào chân r ă n g 4.8. Quanh u có h ìn h sảng- không' cản quang- 102
T. T.H 2 3 t H ình 27b: T ổ chứ c c em en t đồng' n h ấ t b ắ t m àu hổng- n h ạ t và các h ố c không' có tê bào 103
L. T. T l 8 t H ình 27c: Tô chức cem en t b ắ t m àu h ổ n g sẩm và cấc h ô c r ỗ n g không' có tê bào 104
T. T. H 2 3 t H ình27d: K h ô i c e m e n t đ ổ n g n h ấ t không- có tê'bào x ư ơ n g 1b ả t m ẩ u hong- thuẩn n h ấ t (nhuộm H.E). Bên cạnh là tê bào x ơ 105
T. T. H 2 3 t H ình 27e: Tô chức cem en t b ắ t m ẩu h ổ n g và n h ữ n g hốc xư ơ n g 1r ỗ n g 106
CHƯƠNG VII u LÀNH XƯƠNG HÀM KHÔNG DO RĂNG v ề m ặ t lâ m sà n g , các k h ố i u là n h tín h được b iểu h iệ n b ằ n g s ư n g p h ổ n g củ a x ư ơ n g hàm , th ư ờ n g là k h ô n g đ au, có th ể là m c h u y ể n lệch các r ă n g và không' có b iể u h iệ n to à n th â n . Đ ặc đ iểm củ a các tổ n th ư ơ n g n à y k h ô n g p h ả i là d ễ đ á n h g iá. K h ám X q u a n g 1 to à n bộ p h ầ n x ư ơ n g h àm , s in h th iế t b ằ n g đục h o ặ c m ũi k h o a n m ộ t k h ỏ i có k íc h thư ớ c lc m 3 h o ặc s in h th iế t vùng- tổ chứ c m ềm . Các x é t n g h iệ m s in h học đôi lúc cần th iế t như: tốíc độ m áu lắ n g , định, lư ợ n g p h o tp h a ta z a , h u y ế t đổ, tu ỷ đồ, p h ả n ứ n g h u y ế t th a n h c h ẩ n đ o á n g i a n g m ai. I. P H Â N L O Ạ I u L Ả N H XƯ Ơ N G H À M K H Ô N G DO R Ă N G 1.1. P h â n lo ạ i c ủ a J e f f e r y s t e w a r d (1993): - u xơ x ư ơ n g (O s sify in g fib ro m a ). - L o ạ n s ả n x ơ (F ib ro u s d y p lasia ). - u xương- n o n (O steo b lasto m a). 107
- u x ư ơ n g d ạ n g ’ x ư ơ n g (o ste o id osteom a). - u s ụ n (C hondrom a). - u x ư ơ n g (osteom a). - u t ế bào h ạ t k h ổ n g lổ tr u n g tâ m (Central g ia n t cell g ra n lo m a ). - u tê bào k h ô n g lổ (G ian t cell tum or). - u m áu x ư ơ n g (H a e m a n g io m a of bone). - B ệnh tổ chức bào tự phát (Id io p ath ic h istio c y to sis). - B ệnh tê' bào L a n g e rh a n s (L a n g e rh a n s cell disease). 1.2. P h â n lo ạ i th e o tổ ch ứ c tạ o x ư ơ n g v à tổ chứ c tuỷ: - u tổ chức tạ o xư ơ ng: u hệ th ô n g 1xư ơng. - u tổ chức tuỷ: u tu ỷ n g u ổ n gốc liê n kết, m ạc h m á u h a y các y ếu tô' s in h huyết. a ) u tổ ch ứ c tạ o x ư ơ n g : a j u tạo xương 7 * u xơ: u x ơ x ư ơ n g v à lo ạ n s ả n x ơ xư ơ n g . * u s ụ n (C hondrom a). 108
* u x ư ơ n g (O steom a): u xương- th ự c sự v à u d ạng' xư ơ n g . a 2) u h ủ y x ư ơ n g (O ste o cla sto m a ): * u h ạ t t ế b ào k h ổ n g lổ (G ian t cell g ra n u lo m a ). * L o ạn s ả n x ơ x ư ơ n g h à m (C herubism ). * N a n g đ ơ n độc (S o lita ry cyst). b) u tổ c h ứ c tu ỷ x ư ơ n g (M y e lo m a tu m o u r): * u b ắ t n g u ồ n từ tổ chức liê n kết, m ạch m áu h o ặ c các tổ chứ c tạ o m áu. * N a n g p h ìn h m ạ c h (A neurysm al). * u m á u (H em an g io m a). * u h ạ t á i to a n (E o sin o p h ilic g ra n u lo m a ). c) u th ầ n kinh: * u th ầ n k in h (S chw annom a). u b ắ t n g u ồ n từ tổ chức liê n kết, m ạch m áu h o ặ c các tổ chức tạ o m áu - N a n g p h ìn h m ạch - u m áu - u h ạ t á i to a n - u x ơ t h ầ n k in h (N e u ro fib ro m a). 109
CHƯƠNG VIII u HÊ THỐNG XƯƠNG 1. u x ơ x ư ơ n g ( O s s if y in g fib ro m a ): Đ ây là u h iế m g ặp , có th ể th ấ y ở cột sông- h o ặc các x ư ơ n g d à i n h ư n g g ặ p n h iề u n h ấ t là ở x ư ơ n g h à m và x ư ơ n g sọ. K hôi u x u ấ t h iệ n k h o ả n g tu ổ i 30, g ặ p n h iê u ở p h ụ n ữ v à n g ư ờ i d a đen. Đó là u có vỏ bọc b a o gổm các tổ chức sợi v à các k h ố i k h o á n g hoá. L âm s á n g ’: Có h a i đ ặc đ iểm c h ín h là: u k h ô n g đ a u v à p h á t tr iể n chậm . H ai b ả n x ư ơ n g h à m bị p h ổ n g . K hôi u đặc, đổng- n h ấ t k h i sờ, bê m ặ t n h ẵ n h o ặ c gổ ghê. Tổ chức b ao p h ủ b ê n tr ê n là n h . R ă n g đôi k h i bị đ ẩ y lệch. K h ô n g có h ạ c h [2]. H ìn h ản h X qu an g: H ìn h ả n h X q u a n g là h ìn h ả n h p h ô i h ợ p củ a các k h u y ế t đồng' n h ấ t, th ư ờ n g có k íc h th ư ớ c n h ỏ với các d ả i d ầ y đ ặc h o ặ c có th ể có các th à n h p h ầ n th a y đổi, lo ạ n dư ỡ n g . T rê n các lá t c ắ t th e o vị t r í n h ấ t là ở xương h à m dưới, k h ô i u x u ấ t h iệ n từng- đoạrụ có các v á ch v à các m ả n g đặc. Có th ể có các c h ấ m t r ắ n g n h ư 110
n g à . Vỏ x ư ơ n g bị đ ẩ y m ỏng, n h ư n g không- vỡ, bờ n ên dầy, r a n h g iớ i k h ố i u đôi k h i hơi mờ, k h ô n g rõ. N gược lạ i có m ộ t đ ư ờ n g v iề n đậm , rõ n é t (H ìn h 28a-28b-28c). B ệnh á n N T N 7 tu ổ i - u cành ng-ang- hàm dưới phải. Vào viện n g à y £3/10/2000. Bệnh sử: Trước k h i vào Ị viện 1 n ăm b ị sưng- vùng' cành n g a n g xư ơng' hàm dưới p h ả i, to dẩn, không' đau, không' ảnh hưởng- đến sứ c khỏe. Vì b iên d ạ n g m ặt, g ia đìn h đưa cháu đến khảm . L âm sàn g: u vùng’ cành ngang- xương' hàm dưới từ răng- 8.3 đến h ế t r ă n g 8.5, m ậ t độ cứng\ chắc, p h ồ n g cả ra n g o à i và bên tr o n g rãn h tiền đ ìn h . n iêm m ạc trên u b ìn h thường, không- đau k h i khám . T8 - N & U L T V M -H M
H ình 28a X q u a n g phồng' xương- h àm vùng' r ă n g 4.6. H ình cản q u a n g đậm n h ạ t k h ô n g ■rõ ran h g iớ i, x e n k ẽ n h ữ n g vùng■cẩn q u a n g đậm với n h ữ n g vùng' h o ặ c í t cản quang'. 112