BÁO CÁO " NGHIÊN CỨU TRẠNG THÁI MÙN TRONG ĐẤT ĐỎ PHÁT TRIỂN TRÊN ĐÁ BAZAN TRỒNG CÀ PHÊ TỈNH ĐẮK NÔNG "

Chia sẻ: Vồng Cầu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

52
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mùn và chất hữu cơ trong đất đóng vai trò quan trọng đối với tính chất đất và dinh dưỡng cây trồng. Chúng bị biến đổi mạnh trong điều kiện khí hậu nhiệt đới và hoạt động sản xuất của con người. Đắk Nông có 382.364 ha đất đỏ phát triển trên đá bazan, trong đó 64.424 ha trồng cà phê. Quá trình thâm canh cà phê đã ảnh hưởng lớn đế trạng thái chất hữu cơ và mùn của đất.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: BÁO CÁO " NGHIÊN CỨU TRẠNG THÁI MÙN TRONG ĐẤT ĐỎ PHÁT TRIỂN TRÊN ĐÁ BAZAN TRỒNG CÀ PHÊ TỈNH ĐẮK NÔNG "

Tạp chí Khoa học và Phát triển 2009: Tập 7, số 4: 491 - 499 TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI NGHI£N CøU TR¹NG TH¸I MïN TRONG §ÊT §á PH¸T TRIÓN TR£N §¸ BAZAN TRåNG Cμ PH£ TØNH §¾K N¤NG Study on Humus Status of Ferralsols Developed on Basalt under Coffee Planting in Dak Nong Province Nguyễn Hữu Thành1 Phạm Thế Anh1, Nguyễn Tiến Sỹ2 1 Khoa Tài nguyên và Môi trường, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội 2 Nghiên cứu sinh Khoa Tài nguyên và Môi trường, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội TÓM TẮT Mùn và chất hữu cơ trong đất đóng vai trò quan trọng đối với tính chất đất và dinh dưỡng cây trồng. Chúng bị biến đổi mạnh trong điều kiện khí hậu nhiệt đới và hoạt động sản xuất của con người. Đắk Nông có 382.364 ha đất đỏ phát triển trên đá bazan, trong đó 64.424 ha trồng cà phê. Quá trình thâm canh cà phê đã ảnh hưởng lớn đế trạng thái chất hữu cơ và mùn của đất. Trạng thái chất hữu cơ và mùn của đất đỏ bazan trồng cà phê ở Đắk Nông được đặc trưng bởi những điểm: OC của đất dao động từ 1,75 đến 3,81% (OM từ 3,02 đến 7,23%) ở tầng đất mặt và giảm mạnh ở các tầng đất dưới. Hàm lượng mùn của đất không cao, %OC cuả axit mùn (axit humic và axit fulvic) so với OC của đất bình quân ở tầng mặt chỉ đạt 3,11% chiếm từ 59,66 đến 69,03%. Tỷ lệ C/N trong đất nghiên cứu nhìn chung là thấp, dao động từ 9,21 đến 13,81 (trung bình bằng 11,18). Tỷ lệ CH/CF dao dộng từ 0,20 đến 0,62 ở tầng mặt và từ 0,19 đến 0,29 ở tầng dưới cùng. Mùn của đất ferralsol Đắk Nông chủ yếu là mùn fulvat. Trữ lượng mùn tầng mặt ở mức thấp (57,71 tấn/ha). Từ khóa: Bazan, cà phê, đất đỏ, hóa học đất, mùn và chất hữu cơ. SUMMARY Soil humus and organic matters play important role for soil qualities and plant nutrition. They are strongly transformed in the tropical climate condition and human production activities. Ferralsols developed on basalt of Dak Nong province covers an area of 382,364 ha in which 64,424 ha under coffee cultivation. The intensive coffee cultivation influences soil humus status. The organic matters and humus status in Ferralsols under coffee cultivation in Dak Nong were characterized as follows: OC ranging from 1.75 to 3.81% (OM from 3.02 to 7.23%) in soil surface horizons and dramatically decreasing in deeper horizons; low humus content; low C/N ratio in a range from 9.21 to 13.81 (average was 11.18%); CH/CF ratio ranging from 0.20 to 0.62 in soil surface and from 0.19 to 0.29 in lowest horizons. Humus of Ferralsols in Dak Nong was fulvat and its reserves were low in surface horizons (55.71 ton/ha). Key words: Basalt, coffee, ferralsols, soil humus and organic matters. 1. §ÆT VÊN §Ò ®Êt. Nã kh«ng chØ lμ kho dinh d−ìng cho c©y Mïn trong ®Êt lμ mét nguån dinh d−ìng trång mμ cßn cã thÓ ®iÒu tiÕt mét sè tÝnh cã t−¬ng quan chÆt chÏ víi ®é ph× nhiªu cña chÊt ®Êt theo h−íng tÝch cùc, ¶nh h−ëng lín 491
Nghiên cứu trạng thái mùn trong đất đỏ phát triển trên đá bazan trồng cà phê tỉnh Đắk Nông ®Õn søc s¶n xuÊt cña ®Êt (NguyÔn Xu©n Cù, §Ó nghiªn cøu tr¹ng th¸i mïn trong ®Êt 2005; NguyÔn Tö Siªm, 1999; Phan Liªu, ®á ph¸t triÓn trªn ®¸ bazan trång cμ phª ë 1985). D−íi t¸c ®éng cña nhiÖt ®é vμ ®é Èm §¾k N«ng, mçi ®¬n vÞ phô ®Êt, chóng t«i lÊy cao, mïn bÞ ph©n gi¶i nhanh chãng vμ bÞ röa mét phÉu diÖn ®iÓn h×nh ®Ó ph©n tÝch. tr«i dÇn dÇn. §Êt rõng sau khi khai ph¸ ®Ó 2.2. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch trång trät th× chØ sè canh t¸c (biÓu hiÖn b»ng % mïn) ë ®Êt trång trät chØ b»ng 18-20% ®Êt Ph©n tÝch c¸c mÉu ®Êt ®−îc tiÕn hμnh rõng (§ç ¸nh, 2003). t¹i Phßng thÝ nghiÖm Trung t©m, Khoa Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng, Tr−êng §¹i häc N«ng Nh÷ng n¨m gÇn ®©y do muèn t¨ng nghiÖp Hμ Néi. n¨ng suÊt cμ phª ®Ó cã lîi nhuËn cao, ng−êi n«ng d©n ®· khai th¸c quü ®Êt bazan triÖt + ChÊt h÷u c¬ vμ mïn: X¸c ®Þnh theo ®Ó, céng víi t¸c ®éng cña khÝ hËu nhiÖt ®íi ph−¬ng ph¸p Walkley – Black. nãng Èm, m−a nhiÒu vμ m−a tËp trung ®· + Tr÷ l−îng mïn tÝnh theo c«ng thøc: lμm ®Êt bazan bÞ suy gi¶m ®é ph× nhiªu, Tr÷ l−îng mïn = M.S.h.D trong ®ã cã sù suy gi¶m hμm l−îng mïn Trong ®ã: trong ®Êt. Do vËy, nghiªn cøu tr¹ng th¸i M: Hμm l−îng mïn (%) mïn trong ®Êt ®á ph¸t triÓn trªn ®¸ bazan S: DiÖn tÝch ®Êt (m2) nh»m môc ®Ých ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng, chÊt l−îng mïn trong ®Êt phôc vô cho ph¸t h: ChiÒu dμy tÇng ®Êt (m) triÓn, th©m canh c©y cμ phª lμ rÊt cÇn thiÕt D: Dung träng ®Êt (g/cm3) ®èi víi tØnh §¾k N«ng. + X¸c ®Þnh thμnh phÇn mïn theo ph−¬ng ph¸p Kononova vμ Beltricova. + N tæng sè: X¸c ®Þnh theo ph−¬ng ph¸p 2. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU Kjeldahl. C«ng ph¸ mÉu b»ng axit H2SO4 2.1. Ph−¬ng ph¸p lÊy mÉu ®Êt ngoμi ®Æc vμ hçn hîp xóc t¸c K2SO4, CuSO4, bét thùc ®Þa Se. + §μo 07 phÉu diÖn ®Êt ®¹i diÖn cho + pH: X¸c ®Þnh b»ng m¸y ®o pH, dÞch nhãm ®Êt ®á bazan (FR - Ferralsol) trªn c¸c ®−îc chiÕt theo tû lÖ W ®Êt: n−íc = 1:5. v−ên cμ phª vèi kinh doanh tõ 8 - 10 n¨m + CEC: X¸c ®Þnh theo ph−¬ng ph¸p tuæi trªn ®Þa bμn c¸c huyÖn thuéc tØnh §¾k Am«n axetat (pH =7). N«ng. + Dung träng ®Êt: X¸c ®Þnh theo ph−¬ng + C¸c mÉu ®Êt ®−îc lÊy theo tÇng ph¸t ph¸p èng kim lo¹i. sinh theo quy tr×nh ®iÒu tra, lÊy mÉu ®Êt + Thμnh phÇn c¬ giíi: X¸c ®Þnh theo cña Bé N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn n«ng ph−¬ng ph¸p èng hót Robinson. th«n. Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ViÖn Quy ho¹ch vμ ThiÕt kÕ n«ng nghiÖp n¨m 2005, 3. KÕT QU¶ NGHI£N CøU ®Êt ®á (Ferrasols) ph¸t triÓn trªn ®¸ bazan ë §¾k N«ng bao gåm 3 ®¬n vÞ ®Êt víi 7 ®¬n vÞ 3.1. Mét sè tÝnh chÊt chung cña ®Êt nghiªn cøu phô ®Êt (®Êt ®á tÝch sÐt rÊt nghÌo baz¬, ®Êt ®á tÝch sÐt nghÌo baz¬, ®Êt ®á tÝch sÐt giμu TÝnh chÊt cña ®Êt nghiªn cøu thÓ hiÖn ë mïn, ®Êt ®á kÕt von Ýt rÊt nghÌo baz¬, ®Êt ®á b¶ng 1 chØ ra r»ng ®Êt cã thμnh phÇn c¬ giíi kÕt von Ýt nghÌo baz¬, ®Êt ®á kÕt von nhiÒu nÆng, hμm l−îng sÐt (
Nguyễn Hữu Thành, Phạm Thế Anh, Nguyễn Tiến Sỹ do qu¸ tr×nh röa tr«i sÐt lμm tÝch tô sÐt ë hÊp thô thÊp. Dung tÝch hÊp phô cña ®Êt tÇng ®Êt d−íi. nh×n chung gi¶m theo chiÒu s©u cña phÉu Dung träng cña ®Êt cã gi¸ trÞ rÊt thÊp, diÖn g¾n liÒn víi sù gi¶m C ë tÇng ®Êt d−íi. trÞ sè dung träng ®Êt tÇng mÆt dao ®éng C¸c mÉu ®Êt cã hμm l−îng chÊt h÷u c¬ còng trong kho¶ng 0,78 - 1,05 g/cm3 do ®Êt tÇng cao th× cã CEC cao vμ ng−îc l¹i. ChÊt h÷u c¬ mÆt kh¸ giμu chÊt h÷u c¬ vμ cã kÕt cÊu viªn. ®ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ vμo sù gia t¨ng Sù chªnh lÖch vÒ gi¸ trÞ dung träng gi÷a c¸c gi¸ trÞ CEC cña ®Êt. tÇng ®Êt kh«ng ®¸ng kÓ do tÝnh ®ång nhÊt C¸c tÝnh chÊt trªn cã ¶nh h−ëng rÊt lín cña ®Êt bazan. §©y còng lμ mét trong nh÷ng ®Õn tr¹ng th¸i chÊt h÷u c¬ vμ mïn cña ®Êt. −u ®iÓm cña ®Êt bazan nãi chung vμ ®Êt ®á ph¸t triÓn trªn ®¸ bazan cña §¾k N«ng nãi 3.2. Hμm l−îng h÷u c¬ vμ ®¹m tæng sè cña ®Êt riªng. MÆc dï ®Êt cã thμnh phÇn c¬ giíi nÆng Hμm l−îng chÊt h÷u c¬ trong c¸c mÉu nh−ng ®Êt ®á trång cμ phª cña tØnh §¾k N«ng ®Êt nghiªn cøu dao ®éng kh¸ lín vμ gi¶m cã ®é xèp kh¸ cao ë ®é s©u tõ 0 - 120 cm. §é nhanh theo chiÒu s©u phÉu diÖn (B¶ng 2). xèp cña ®Êt dao ®éng tõ 57 ®Õn 66% do ®Êt ë tÇng ®Êt mÆt, OC dao ®éng tõ 1,75 chøa nhiÒu Fe, Al vμ chÊt h÷u c¬, chóng g¾n ®Õn 3,81%. Theo EUROCUNSULT (1989), kÕt c¸c h¹t ®Êt l¹i víi nhau t¹o thμnh c¸c ®Êt nghiªn cøu cã hμm l−îng chÊt h÷u c¬ h¹t kÕt bÒn trong n−íc. ChÝnh nhê ®Æc tÝnh dao ®éng tõ trung b×nh ®Õn giμu, do v−ên cμ nμy mμ ®Êt bazan cã tÝnh thÊm vμ gi÷ n−íc phª th−êng ®−îc t¹o bån vμ bãn chÊt h÷u c¬ tèt. (ph©n chuång, cμnh, l¸ cμ phª rong tØa hμng §Êt cã ph¶n øng chua trªn toμn phÉu n¨m) nhiÒu nªn hμm l−îng OC tÇng mÆt diÖn (pHH2O dao ®éng tõ 4,6 ®Õn 5,9; pHKCl th−êng cao h¬n c¸c tÇng phÝa d−íi. V× vËy, dao ®éng tõ 4,2 ®Õn 5,7). pHH2O th−êng cã gi¸ theo chiÒu s©u phÉu diÖn hμm l−îng OC trÞ lín h¬n lín pHKCl. Tr−êng hîp ®Æc biÖt, gi¶m xuèng rÊt nhanh, chØ cßn tõ 0,74 ®Õn mÉu §T1 tÇng 3 cho kÕt qu¶ ng−îc l¹i 1,59%. Tû lÖ ®¹m tæng sè ®Êt nghiªn cøu pHKCl (b»ng 4,9), lín h¬n pHH2O (b»ng 4,7). còng ®¹t gi¸ trÞ tõ trung b×nh ®Õn giμu, biÕn §iÒu nμy cã thÓ do ®Êt ®á chua chøa nhiÒu thiªn tõ 0,19 ®Õn 0,37% ë tÇng mÆt. Theo keo d−¬ng (nh− Fe(OH)3, Al(OH)3...), khi ®ã chiÒu s©u phÉu diÖn hμm l−îng N tæng sè sù trao ®æi anion Cl- cña dung dÞch muèi gi¶m dÇn, chØ cßn tõ 0,09 ®Õn 0,18%. trung tÝnh víi c¸c ion OH- trªn keo d−¬ng 3.3. §Æc ®iÓm cña mïn vμ chÊt h÷u c¬ lμm cho mét l−îng nhÊt ®Þnh ion OH- bÞ trong ®Êt nghiªn cøu chuyÓn vμo dÞch chiÕt ®Êt trung hoμ bít c¸c ion H + lμm gi¸ cña pH t¨ng lªn. KÕt qu¶ cña b¶ng 2 ®· chØ ra møc ®é chuyÓn hãa chÊt h÷u c¬ thμnh mïn cña ®Êt Dung tÝch trao ®æi cation cña ®Êt nghiªn nghiªn cøu. TÇng mÆt th−êng xuyªn ®−îc bæ cøu dao ®éng trung b×nh tõ 5,79 ®Õn 13,08 sung tμn d− h÷u c¬ nªn tû lÖ mïn/OM thÊp. ldl/100 g ®Êt. C¸c mÉu ®Êt ®á trªn ®¸ bazan cã CEC ë møc trung b×nh ®Õn thÊp do thμnh ë tÇng nμy chÊt h÷u c¬ ®ang ph©n gi¶i phÇn kho¸ng sÐt trong ®Êt chñ yÕu lμ nhãm m¹nh nªn c©y ®−îc bæ sung chÊt dinh d−ìng kaolinit cÊu tróc 1:1. MÆt kh¸c, trong m«i th−êng xuyªn. ë c¸c tÇng ®Êt d−íi mïn h×nh tr−êng ®Êt chua, c¸c kho¸ng sÐt cã dung tÝch thμnh ®· kh¸ æn ®Þnh nªn tèc ®é ph©n gi¶i hÊp phô lín h¬n dÔ bÞ tho¸i ho¸, chËm. ë tÇng mÆt tû lÖ mïn/OM dao ®éng tõ monmorilonit hydromica kaolinit vμ c¸c 59,33 ®Õn 68,97%, trong khi ë tÇng d−íi cïng kho¸ng vËt d¹ng oxit, hydroxit cã kh¶ n¨ng nã ®¹t tõ 63,60 ®Õn 85,63%. 493
Nghiên cứu trạng thái mùn trong đất đỏ phát triển trên đá bazan trồng cà phê tỉnh Đắk Nông Tû lÖ C/N cña ®Êt nghiªn cøu dao ®éng c¸c axit mïn th−êng thÊp h¬n so víi hμm tõ 9,21 ®Õn 13,81 (trung b×nh b»ng 11,18) ë l−îng humin. Hμm l−îng c¸c axit mïn ë tÇng mÆt vμ tõ 6,56 ®Õn 9,35 (trung b×nh tÇng mÆt dao ®éng tõ 1,29 ®Õn 3,53%, cao b»ng 8,08) ë tÇng d−íi cïng ph¶n ¸nh tμn h¬n so víi c¸c tÇng d−íi. Nguyªn nh©n lμ do tÝch h÷u c¬, ®Æc biÖt lμ th©n, cμnh, x¸c vá cμ trong ®iÒu kiÖn chua, axit mïn liªn kÕt chÆt phª khã bÞ ph©n hñy h¬n. Gi¸ trÞ thÊp cña chÏ víi c¸c ph©n tö v« c¬ cña ®Êt vμ phÇn chØ sè nμy còng thÓ hiÖn t¸c ®éng kh¸ râ cña tμn d− h÷u c¬ ch−a ph©n gi¶i ®−îc bæ sung ®iÒu kiÖn sinh th¸i, thæ nh−ìng cña §¾k hμng n¨m lμm t¨ng l−îng humin trong N«ng nãi riªng, vïng T©y Nguyªn nãi chung thμnh phÇn mïn. Hμm l−îng axit mïn trong ®Õn sù chuyÓn hãa cña chÊt h÷u c¬ vμ mïn ®Êt ®á ph¸t triÓn trªn ®¸ bazan tØnh §¾k trong ®Êt. Tû lÖ C/N trong chÊt h÷u c¬ vμ N«ng trung b×nh chiÕm xÊp xØ 39% hμm mïn ë tÇng mÆt thÊp h¬n c¸c tÇng ®Êt d−íi l−îng chÊt h÷u c¬ tæng sè trong ®Êt. do chóng chÞu ¶nh h−ëng trùc tiÕp cña sù Tû lÖ CH/CF cña ®Êt ®á ph¸t triÓn trªn biÕn ®æi cña c¸c ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh. Khi tû ®¸ bazan §¾k N«ng rÊt thÊp vμ nhá h¬n 1, lÖ C/N nhá h¬n 10 chøng tá sù ph©n gi¶i chÊt dao déng tõ 0,20 ®Õn 0,62 ë tÇng mÆt vμ tõ h÷u c¬ vμ mïn m¹nh, chóng bÞ tiªu hao 0,19 ®Õn 0,29 ë tÇng d−íi cïng. Cã lÏ do ®iÒu nhanh chãng h¬n. kiÖn khÝ hËu nãng Èm ®Æc tr−ng cña tØnh Tû lÖ C/N trong ®Êt nghiªn cøu nh×n §¨k N«ng gióp cho qu¸ tr×nh chuyÓn hãa chung lμ thÊp, mét mÆt ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh chÊt h÷u c¬ thμnh axit mïn vμ chuyÓn hãa ph©n hñy nhanh c¸c hîp chÊt h÷u c¬ trong tõ mïn humic thμnh mïn fulvic thuËn lîi ®Êt trong ®iÒu kiÖn khÝ hËu nãng Èm ë §¾k h¬n, v× thÕ l−îng axit fulvic tÝch lòy trong N«ng. MÆt kh¸c do bãn ph©n ®¹m víi l−îng ®Êt nhiÒu h¬n axit humic. lín trong th©m canh cμ phª (344 kg N nguyªn Trong mét phÉu diÖn, tû lÖ CH/CF ë chÊt/ha) dÉn ®Õn lμm t¨ng hμm l−îng ®¹m tÇng mÆt cao h¬n so víi c¸c tÇng d−íi, cã thÓ trong ®Êt. TÇng ®Êt d−íi cã tû lÖ C/N thÊp do sù linh ®éng, dÔ tan h¬n cña axit fulvic so h¬n tÇng ®Êt mÆt lμ do hμm l−îng chÊt h÷u víi axit humic (kh«ng tan trong n−íc), nªn c¬ tÇng d−íi thÊp h¬n vμ chñ yÕu lμ mïn ®· axit humic tËp trung nhiÒu ë tÇng ®Êt mÆt ®−îc chuyÓn hãa triÖt ®Ó nªn chóng dÔ ph©n h¬n, ng−îc l¹i theo sù röa tr«i theo chiÒu hñy h¬n vá qu¶ cμ phª bãn trªn tÇng mÆt. s©u, mét phÇn axit fulvic di chuyÓn xuèng Trong thμnh phÇn mïn, tæng hμm l−îng tÇng ®Êt d−íi vμ tÝch lòy ë ®ã. 494
Nguyễn Hữu Thành, Phạm Thế Anh, Nguyễn Tiến Sỹ B¶ng 1. Mét sè tÝnh chÊt vËt lý, hãa häc cña ®Êt nghiªn cøu Tỷ lệ cấp hạt Mẫu Tầng đất Dung trọng Độ xốp pH OC N CEC TT Tên đất (%) 3 đất (cm) (g/cm ) (%) (%) (%) (lđl/100gđ) Sét Limon Cát H2O KCl Nguyễn Hữu Thành, Phạm Thế Anh, Nguyễn Tiến Sỹ 1 0-30 53,12 27,70 19,18 0,86 61,56 4,6 4,3 3,36 0,28 13,08 Đất đỏ, kết von ít, nghèo bazơ 2 ĐT1 30-65 62,82 21,40 15,78 0,86 62,37 4,6 4,6 1,92 0,20 7,63 - Veti Feric Ferralsols 3 65-120 74,27 14,00 11,73 0,80 67,21 4,7 4,9 1,59 0,17 7,06 4 0-25 68,62 15,25 16,13 0,95 59,60 5,1 4,5 2,43 0,21 10,90 Đất đỏ, kết von ít, rất nghèo 5 NP11 25-70 78,32 10,40 11,28 0,79 67,33 5,2 4,5 1,32 0,17 9,36 bazơ - Geri Feric Ferralsols 6 70-120 81,07 5,50 13,43 0,94 60,77 5,0 4,8 0,96 0,12 9,34 7 Đất đỏ, kết von nhiều, nghèo 0-20 52,02 27,50 20,48 0,84 65,80 5,5 4,9 3,81 0,37 11,90 8 ĐS12 bazơ - Veti Hyperferric 20-65 69,34 15,50 15,16 0,88 63,41 5,6 5,5 1,90 0,18 8,28 9 Ferralsols 65-120 62,47 14,70 22,83 1,03 61,19 5,9 5,7 1,05 0,16 6,24 10 Đất đỏ, kết von nhiều, rất 0-25 68,72 14,80 16,48 0,94 60,42 4,8 4,4 2,44 0,24 9,93 11 KĐ3 nghèo bazơ - Geri 25-65 76,72 10,35 12,93 0,87 66,51 5,0 4,6 1,40 0,15 6,47 12 HyperferricFerralsols 65-120 71,62 14,50 13,88 0,83 66,74 4,9 4,9 0,97 0,11 6,42 13 0-25 57,46 22,70 19,84 0,98 59,57 5,1 4,3 2,90 0,21 12,60 Đất đỏ, tích sét, giàu mùn - 14 NT7 25-65 69,66 16,58 13,76 0,84 63,75 5,4 4,5 1,25 0,11 11,70 Humi Acric Ferralsols 15 65-120 71,14 12,20 16,66 0,76 65,09 5,3 4,9 0,74 0,10 10,70 16 0-25 55,97 27,90 16,13 0,97 59,22 4,9 4,2 3,25 0,29 12,00 Đất đỏ, tích sét, nghèo bazơ - 17 ĐN8 25-75 70,27 15,80 13,93 0,90 61,86 4,9 4,4 1,93 0,20 8,54 Veti Aric Ferralsols 18 75-120 79,82 11,10 9,08 0,84 65,87 4,7 4,6 1,46 0,18 5,79 19 0-30 52,52 15,65 31,83 1,05 57,24 5,0 4,2 1,75 0,19 10,30 Đất đỏ, tích sét, rất nghèo 20 NT5 30-75 58,62 11,95 29,43 1,06 57,91 4,9 4,2 1,18 0,12 8,16 bazơ - Geri Acric Ferralsols 21 75-120 58,07 11,45 30,48 1,10 55,06 5,1 4,3 0,83 0,09 8,07 495
Nghiên cứu trạng thái mùn trong đất đỏ phát triển trên đá bazan trồng cà phê tỉnh Đắk Nông Nghiên cứu trạng thái mùn trong đất đỏ phát triển trên đá bazan trồng cà phê tỉnh Đắk Nông B¶ng 2. Mét sè ®Æc ®iÓm cña chÊt h÷u c¬ vμ mïn trong ®Êt ®á §¾k N«ng trång cμ phª Chất hữu cơ Mùn Độ sâu tầng đất N OM Humic Fulvic Humin STT Mẫu OC % so với CH/CF (cm) (%) (%) C/N % (%) (%) (%) (%) OM 1 0-30 0,28 5,79 3,36 12,00 3,62 62,49 0,81 1,31 3,67 0,62 2 ĐT1 30-65 0,20 3,31 1,92 9,60 2,45 74,02 0,24 1,08 1,99 0,22 3 65-120 0,17 2,74 1,59 9,35 2,10 76,61 0,25 0,86 1,63 0,29 4 0-25 0,21 4,19 2,43 11,57 2,69 64,21 0,42 0,87 2,89 0,48 5 NP11 25-70 0,17 2,28 1,32 7,76 1,62 71,19 0,15 0,76 1,37 0,20 6 70-120 0,12 1,66 0,96 8,00 1,21 73,11 0,15 0,69 0,82 0,22 7 0-20 0,37 6,57 3,81 10,30 4,53 68,97 0,77 2,76 3,70 0,28 8 ĐS12 20-65 0,18 3,28 1,90 10,56 2,22 67,77 0,25 1,29 1,71 0,19 9 65-120 0,16 1,81 1,05 6,56 1,55 85,63 0,22 0,92 1,44 0,24 10 0-25 0,24 4,21 2,44 10,17 2,52 59,91 0,25 1,24 2,71 0,20 11 KĐ3 25-65 0,15 2,41 1,40 9,33 1,60 66,29 0,15 0,82 1,44 0,18 12 65-120 0,11 1,67 0,97 8,82 1,09 65,18 0,12 0,61 0,95 0,20 13 0-25 0,21 5,00 2,90 13,81 2,98 59,60 0,44 1,34 3,22 0,33 14 NT7 25-65 0,11 2,16 1,25 11,36 1,29 59,86 0,21 0,86 1,09 0,24 15 65-120 0,10 1,28 0,74 7,40 0,93 72,90 0,16 0,64 0,48 0,25 16 0-25 0,29 5,60 3,25 11,21 3,65 65,14 0,54 1,48 3,58 0,36 17 ĐN8 25-75 0,20 3,33 1,93 9,65 2,38 71,53 0,17 0,76 1,59 0,22 18 75-120 0,18 2,52 1,46 8,11 1,78 70,72 0,14 0,72 2,47 0,19 19 0-30 0,19 3,02 1,75 9,21 1,79 59,33 0,27 1,14 1,60 0,24 20 NT5 30-75 0,12 2,03 1,18 9,83 1,26 61,94 0,21 1,10 0,72 0,19 21 75-120 0,09 1,43 0,83 9,22 0,91 63,60 0,08 0,42 0,93 0,19 496
Nguyễn Hữu Thành, Phạm Thế Anh, Nguyễn Tiến Sỹ 3.3. Tr÷ l−îng chÊt h÷u c¬ vμ mïn cã tû lÖ mïn ë tÇng mÆt ë møc thÊp, b×nh Tr÷ l−îng chÊt h÷u c¬ vμ mïn ë ®é s©u 0 qu©n chØ ®¹t 3,11%. Tû lÖ mïn thÊp so víi - 20 cm, 0 - 100 cm cña c¸c mÉu ®Êt nghiªn chÊt h÷u c¬ cã thÓ do nguån h÷u c¬ ®−îc tr¶ cøu ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng 3. l¹i cho ®Êt lμ c¸c tμn tÝch cña c©y cμ phª trªn l« (th©n, cμnh, l¸), ®Æc biÖt lμ x¸c vá qu¶ cμ Tr÷ l−îng chÊt h÷u c¬ vμ mïn ë ®é s©u phª cã kh¶ n¨ng mïn hãa thÊp, v× vËy mÆc 0 - 20 cm t−¬ng øng dao ®éng tõ 63,04 - 121,75 tÊn/ha vμ 37,62 - 76,50 tÊn; ë ®é s©u dï tÇng mÆt kh¸ giμu chÊt h÷u c¬ tæng sè 0 - 100 cm dao ®éng tõ 214,17 - 316,42 nh−ng tû lÖ mïn cña ®Êt vÉn kh«ng cao (ë tÊn/ha vμ 141,03 - 230,15 tÊn/ha. Tr÷ l−îng tÇng mÆt tû lÖ mïn chØ chiÕm tõ 59,66 ®Õn mïn trung b×nh cña ®Êt ®á ph¸t triÓn trªn 69,03% l−îng chÊt h÷u c¬ cña ®Êt). MÆt ®¸ bazan trång cμ phª tØnh §¾k N«ng ë ®é kh¸c, do mïn cña ®Êt ®á bazan §¾k N«ng cã s©u 0 - 20 cm lμ 57,71 tÊn/ha vμ ë ®é s©u 0 - tû lÖ C/N thÊp (trung b×nh ë tÇng ®Êt mÆt tû 100 cm lμ 179,84 tÊn/ha. So s¸nh víi kÕt lÖ C/N = 7,02), chøng tá kh¶ n¨ng cung cÊp qu¶ nghiªn cøu cña Lª Th¸i B¹t (1990), tr÷ N tõ mïn rÊt cao, mïn dÔ dμng bÞ kho¸ng l−îng mïn trong ®Êt ®á bazan (Ferralsols) hãa trong ®iÒu kiÖn nãng Èm cao cña vïng ch−a bÞ tho¸i hãa ë ®é s©u 0-20 cm lμ 80 T©y Nguyªn. ChÝnh nguyªn nh©n nμy còng tÊn/ha vμ 0-100 cm lμ 200 tÊn/ha th× tr÷ gãp phÇn lμm suy gi¶m tû lÖ còng nh− tr÷ l−îng mïn cña ®Êt nghiªn cøu ®· bÞ suy l−îng mïn trong ®Êt. Tr÷ l−îng mïn ë tÇng gi¶m m¹nh so víi gi¸ trÞ trung b×nh cña mÆt ë møc thÊp (57,71 tÊn/ha) mét phÇn do nhãm ®Êt Ferralsols ViÖt Nam. qu¸ tr×nh kho¸ng hãa chÊt h÷u c¬ vμ mïn diÔn ra m¹nh trªn ®Êt ®á bazan. Bªn c¹nh 3.4. §¸nh gi¸ tr¹ng th¸i mïn cña ®Êt...... ®ã ¶nh h−ëng cña xãi mßn, röa tr«i ®· g©y ra nghiªn cøu sù suy gi¶m hμm l−îng chÊt h÷u c¬ vμ mïn Trªn c¬ së ph©n cÊp c¸c chØ tiªu tr¹ng cña ®Êt. Mïn cña ®Êt nghiªn cøu cã tû lÖ th¸i mïn cña Grishina vμ Orlov (1992), kÕt CH/CF trung b×nh b»ng 0,36. Theo Grishina qu¶ ®¸nh gi¸ tr¹ng th¸i mïn cña ®Êt nghiªn vμ Orlov (1992) mïn cña ®Êt ®á bazan trång cøu ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng 4. cμ phª cña §¾k N«ng gäi lμ mïn fulvat (mïn Sè liÖu ë b¶ng 4 cho thÊy, ®Êt nghiªn cøu chua). B¶ng 3. Tr÷ l−îng chÊt h÷u c¬ vμ mïn ë ®é s©u 0 - 20 cm vμ 0 - 100 cm cña ®Êt ®á ph¸t triÓn trªn ®¸ bazan trång cμ phª tØnh §¾k N«ng Chất hữu cơ Mùn Chất hữu cơ Mùn Mẫu đất (Tấn/ha) (Tấn/ha) (Tấn/ha) (Tấn/ha) (0-20 cm) (0-20 cm) (0-100 cm) (0-100 cm) ĐT1 99,95 62,53 307,90 226,27 NP11 79,43 51,03 214,27 155,46 ĐS12 121,75 76,50 316,42 230,15 KĐ3 79,23 47,42 214,17 146,10 NT7 97,65 58,09 219,64 141,03 ĐN8 108,51 70,79 297,93 218,17 NT5 63,04 37,62 216,36 141,71 497
Nghiên cứu trạng thái mùn trong đất đỏ phát triển trên đá bazan trồng cà phê tỉnh Đắk Nông B¶ng 4. §¸nh gi¸ tr¹ng th¸i mïn cña ®Êt ®á ph¸t triÓn trªn ®¸ bazan trång cμ phª tØnh §¾k N«ng Giá trị theo Grishina Giá trị trung bình của Chỉ tiêu Mức độ và Orlov tầng đất mặt nghiên cứu Rất cao >10 Cao 6-10 Hàm lượng mùn tầng mặt (%) Trung bình 4-6 Thấp 2-4 3,11 Rất thấp 200 Cao 150-200 Trữ lượng mùn tầng 0-20cm (Tấn/ha) Trung bình 100-150 Thấp 50-100 57,71 Rất thấp 5 Cao 5-8 Khả năng cung cấp N của mùn theo tỷ lệ Trung bình 8-11 C/N ở tầng mặt 7,02 Thấp 11-14 Rất thấp >14 Humat >2 Humat-Fulvat 1-2 Loại mùn theo tỷ lệ CH/CF Fulvat-Humat 0,5-1 Fulvat
Nguyễn Hữu Thành, Phạm Thế Anh, Nguyễn Tiến Sỹ EUROCONSULT (1989). Agricultural khoa häc vμ kü thuËt n«ng nghiÖp 1981- compendium for rural development in the 1985. NXB. N«ng nghiÖp, tr.175-177. tropics and subtropics. ELSEVIER, NguyÔn Tö Siªm (1999). TuÇn hoμn chÊt Amsterdam - Oxford - New York - Tokyo, h÷u c¬ - Nh÷ng ®ãng gãp cho nÒn n«ng 177 tr. nghiÖp sinh th¸i hμi hoμ ë ViÖt Nam. KÕt D.X Orlov (1992). Hãa häc ®Êt. NXB. §¹i häc qu¶ nghiªn cøu khoa häc, quyÓn 3. NXB. Tæng hîp Matxcova, 400 tr. N«ng nghiÖp, Hμ Néi, tr.121-138. Phan Liªu (1985). Hμm l−îng mïn vμ chiÒu NguyÔn V¨n Toμn (2005). Gi¶i ph¸p tæng thÓ h−íng tiÕn ho¸ cña chÊt h÷u c¬ trong ®Êt sö dông hîp lý vμ b¶o vÖ ®Êt bazan T©y c¸t biÓn. TuyÓn tËp c«ng tr×nh nghiªn cøu Nguyªn. NXB. N«ng nghiÖp, Hμ Néi, 375 tr. 499