Ngừng tuần hoàn

Chia sẻ: Tran Anh Van | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

109
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngừng tim là tình trạng tim đột ngột dừng hoạt động làm gián đoạn việc cung cấp oxy và máu tới các cơ quan trong cơ thể. Bệnh nhân cần được tiến hành cấp cứu càng sớm càng tốt ngay sau khi bị ngừng tuần hoàn - Ngừng tuần hoàn là một tối cấp cứu vì bệnh nhân đang ở ranh giới giữa sống và chết. Tình trạng này có thể xẩy ra ở ngoài cộng đồng hoặc trong bệnh viện..

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ngừng tuần hoàn

NGỪNG TUẦN HOÀN Mục tiêu học tập 1. Chẩn đoán nhanh ngừng thở-ngừng tim. 2. Thực hiện đúng các bước cấp cứu ban đầu theo quy trình ABC. 1. ĐẠI CƯƠNG : 1.1- Định nghĩa: Ngừng tim là tình trạng tim đột ngột dừng hoạt động làm gián đoạn việc cung - cấp oxy và máu tới các cơ quan trong cơ thể. Bệnh nhân cần đ ược tiến hành cấp cứu càng sớm càng tốt ngay sau khi bị ngừng tuần hoàn Ngừng tuần hoàn là một tối cấp cứu vì bệnh nhân đang ở ranh giới giữa sống - và chết. Tình trạng này có thể xẩy ra ở ngoài cộng đồng hoặc trong bệnh viện.. 1.2- Nguyên nhân: - Thiếu oxy: tất cả các trường hợp suy hô hấp cấp như ARDS, tràn khí màng phổi áp lực, phù phổi cấp... - Sốc tim, nhồi máu cơ tim, rối loạn nhịp tim, ngừng tim do phản xạ - Rối loạn nước điện giải và toan kiềm - Tăng áp lực nội sọ, tụt não, tổn thương thân não - Ngộ độc thuốc: thuốc tim mạch, aconitine, ngộ độc cóc... - Tai nạn: điện giật, đuối nước, hạ thân nhiệt nặng 1.3- Sinh lý bệnh: a) Não: Não không có dự trữ oxy và có rất ít dự trữ glucose nên sự sống của não ph ụ - thuộc chặt chẽ vào tình trạng tưới máu não - Khi ngừng tưới máu não (ngừng cung cấp oxy, glucose), dự trữ glucose ở não chỉ đủ cung cấp glucose cho tế bào não trong 2 phút. Ngừng tuần hoàn trên 4 phút sẽ có phù não và các tổn thương não không hồi phục b) Các mô: - Các mô của cơ thể có khả năng chịu đựng được thiếu oxy trong thời gian dài hơn tế bào não ( 20 - 30 phút). Ngừng tuần hoàn được cấp cứu muộn có nguy cơ chết não hoặc hôn mê kéo dài ( hôn mê mạn tính) 1.4- Phát hiện ngừng tuần hoàn trên lâm sàng: - Mất ý thức đột ngột : gọi to không trả lời, lay mạnh không đáp ứng. - Thở ngáp hoặc ngừng thở: áp tai gần mũi bệnh nhân nghe xem bệnh nhân có tự thở không, đồng thời quay mặt xuống phía lồng ngực của bệnh nhân không thấy lồng ngực di động là bệnh nhân ngừng thở . 1
Mất mạch cảnh, mạch bẹn : sờ không thấy mạch đập. - Các dấu hiệu khác: - + Da trắng bệch hoặc tím ngắt. + Máu ngừng chẩy từ các vết thương hay từ vùng mổ. + Đồng tử giãn to cố định mất phản xạ ánh sáng ( triệu chứng muộn ). Không mất thời gian đo huyết áp, nghe tim, không cần ghi điện tim đ ể chẩn - đoán ngừng tuần hoàn, mà sẽ ghi điện tim ở bước cấp cứu sau để xác định kiểu điện tim của ngừng tuần hoàn . 2. CẤP CỨU NGỪNG TUẦN HOÀN Cấp cứu ngừng tuần hoàn là một cấp cứu rất khó khăn, tiên l ượng của người bệnh hoàn toàn phụ thuộc vào sự cấp cứu kịp thời và đúng qui trình. Vai trò của kíp cấp cứu rất quan trọng do đó phải thành thạo qui trình, phối hợp tốt, khẩn trương. Ngay sau khi phát hiện ngừng tuần hoàn phải thông báo ngay cho Bác sỹ ,Y tá hoặc gọi to để mọi người tham gia hỗ trợ cấp cứu đồng thời thực hiện ngay các thao tác cấp cứu ban đầu càng sớm càng tốt. Sơ đồ: các bước cấp cứu ngừng tuần hoàn (gọi cấp cứu-cấp cứu ban đầu ABC-sốc điện sớm-hồi sức tích cực) 2.1- Các cấp cứu ban đầu: A-B-C A- Khai thông đường thở: (Aiway control) - Đặt bệnh nhân nằm ngửa trên nền phẳng cứng, một tay đặt trên trán của bệnh nhân đẩy trán ra phía sau, tay kia đẩy cằm lên trên sao cho đầu ngửa, ư ỡn cổ tối đa. 2
Hoặc ấn giữ hàm ở tư thế cổ ưỡn - - Cần chú ý khi có nghi ngờ chấn thương cột sống cổ thì chỉ nâng hàm dưới lên, tránh di chuyển đầu cổ nhiều. Đặt nẹp cổ ngay khi có thể nếu có chấn thương cột sống cổ. Nhanh chóng khai thông đường thở lấy dị vật trong miệng, răng giả (nếu có), - hút đờm rãi. Làm thủ thuật Heimlich nếu nghi ngờ có dị vật đường hô hấp: - + Nếu bệnh nhân đang ngồi hoặc đứng : Đứng sau bệnh nhân và dùng cánh tay ôm eo bệnh nhân, một bàn tay nắm lại, ngón cái ở trên đ ường giữa, đặt lên bụng phía trên trên rốn, dưới mũi ức. Bàn tay kia ôm lên bàn tay đã nắm và dùng động tác giật (để ép) lên trên và ra sau một cách thật nhanh và d ứt khoát. + Khi bệnh nhân ở tư thế nằm: đặt bệnh nhân nằm ngửa, mặt ngửa lên trên, nếu nôn để đầu bệnh nhân nghiêng một bên và lau miệng. Người cấp cứu quỳ gối ở hai bên hông bệnh nhân, đặt một cùi bàn tay lên bụng ở giữa rốn và mũi ức, bàn tay kia úp lên trên, đưa người ra phía trước ép nhanh lên phía trên, làm lại nếu cần. 3
B- Hỗ trợ hô hấp: (Breathing support) - Tiến hành thổi ngạt miệng - miệng( hoặc miệng - mũi): Đặt nạn nhân nằm ngửa, cổ ưỡn Quỳ ngang đầu nạn nhân Một tay đặt trên trán, ngón trỏ và ngón cái đặt 2 bên cánh mũi nạn nhân Một tay đặt lên cằm nạn nhân giữ cho cổ ưỡn và mở miệng nạn nhân Hít sâu, rồi áp miệng khít vào miệng nạn nhân Thổi vào từ từ trong 1-1,5 giây (đồng thời bóp chặt mũi nạn nhân trong lúc thổi vào, mắt nhìn ngực nạn nhân xem có phồng lên không). Sau đó nhả miệng nạn nhân ra, hít sâu và thổi lại như trên. Nhịp thổi ngạt: 10-12 lần/phút. Khi thổi ngạt nếu thấy lồng ngực không nhô lên, thổi nặng phải xem lại t ư thế đầu của bệnh nhân, tụt lưõi, nếu không cải thiện phải làm thủ htuật Heimlich để loại bỏ dị vật đường thở. - Bóp bóng qua mặt nạ và có oxy 100% ngay khi có thể: 4
- Bệnh nhân nằm ngửa, cổ ưỡn Một người bóp bóng: - Thầy thuốc áp mặt nạ lên mặt nạn nhân, phía nhọn của mặt nạ áp vào sống mũi, phía tù của mặt nạ áp vào cằm, dùng hai ngón tay cái và ngón trỏ tỳ lên mặt nạ để mặt nạ áp chặt vào mặt bệnh nhân (tránh hở lọt khí khi bóp bóng đẩy khí vào) đồng thời 3 ngón tay còn lại đặt phía dưới cằm bệnh nhân và nâng cằm lên (để giữ cho cổ ở tư thế ưỡn) - Tay kia: bóp bóng để đẩy khí vào (bóp bẹp khoảng 1/2 quả bóng) đồng thời kiểm tra hiệu quả bằng cách quan sát xem lồng ngực phồng lên theo nhịp bóp bóng (hoặc kiểm tra bằng nghe phổi). - Nhịp bóp bóng khoảng 10 - 12 lần/phút. o Nếu bệnh nhân còn tự thở: bóp bóng đẩy khí vào đồng thì với nhịp hít vào của bệnh nhân. Hai người bóp bóng: Người 1: giữ mặt nạ bằng 2 tay (yêu cầu: mặt nạ áp chặt vào mặt bệnh nhân, không bị xì khí ra khi bóp bóng. Cổ bệnh nhân được giữ ở tư thế ưỡn) Người 2: bóp bóng bằng 2 tay Nếu có oxy: nối oxy trực tiếp vào bóng 10-12 lít/phút C- Hỗ trợ tuần hoàn: (Circulation support) Thực hiện ngay ép tim ngoài lồng ngực: - 5
Đặt nạn nhân nằm ngửa, trên nền phẳng, cứng. - Quỳ ngang ngực nạn nhân. - Tay 1: đặt 2 ngón tay vào bờ sườn rồi miết dọc bờ sườn lên tìm mũi ức. - Tay 2: đặt lòng bàn tay vào giữa ngực, sát vào tay 1 đang đặt ở xương ức. Sau đó đặt lòng bàn tay 1 lên trên tay 2. Giữ 2 khuỷu tay thẳng. Dùng sức nặng của thân mình ép lên ngực nạn nhân, với lực ép làm lún ngực - nạn nhân khoảng 3 cm, hướng ép vuông góc với mặt phẳng nạn nhân nằm. Nhịp ép: 80-100 lần/ phút. - + Nếu chỉ có một người cấp cứu: thổi ngạt 2 lần liên tiếp sau đó ép tim 15 lần liên tiếp + Nếu có hai người cấp cứu: . Người thứ nhất: thổi ngạt 1 lần . Người thứ hai: ép tim 5 lần liên tiếp, sau đó tạm dừng 1,5 giây cho ngư ời thứ nhất thổi ngạt 1 lần + Tiến hành phối hợp thổi ngạt và ép tim liên tục. Sau khoảng 1 phút cấp cứu, kiểm tra lại mạch cảnh trong 5 giây nếu thấy có mạch đập dừng ép tim, kiểm tra lại hô hấp nếu tự thở đ ược, dừng thổi ngạt, tiếp tục theo dõi nhịp tim huyết áp trên đường vận chuyển. Trường hợp tim không đập lại cứ 3 phút dừng lại 5 giây để bắt mạch cảnh hoặc mạch bẹn xem tim đã đập lại chưa. Tiếp tục cấp cứu cho đến khi tim đập lại, bệnh nhân thở lại Với trẻ sơ sinh thổi ngạt nhanh và nhẹ hơn (30 lần phút ), ép tim bằng một - ngón tay cái 100 - 120 lần /phút. Dùng thuốc cấp cứu: đặt một đ ường truyền tĩnh mạch chắc chắn (có người - hỗ trợ) tiêm adrenaline1mg tĩnh mạch, 3 -5 phút/lần đồng thời với việc ép tim thổi ngạt cho đến khi bệnh nhân có mạch, tự thở lại . Vận chuyển sớm bệnh nhân lên đến trung tâm y tế gần nhất có đủ điều kiện - tiếp tục cấp cứu và điều trị. Đảm bảo duy trì hô hấp và nhịp tim trong suốt quá trình vận chuyển. 2.2 - Cấp cứu tại bệnh viện : - Tuân thủ cấp cứu ban đầu A-B-C - Ghi điện tâm đồ càng sớm càng tốt (nếu có người hỗ trợ ) - Sốc điện ngay nếu rung thất hoặc nghi ngờ rung thất - Có thể bóp bóng qua mặt nạ hoặc đặt nội khí quản ngay khi có thể, bóp bóng qua nội khí quản thay cho thổi ngạt . Nối oxy vào bóng ngay khi có oxy, tiếp tục bóp bóng với oxy 100% - Đặt đường truyền tĩnh mạch lớn để dùng thuốc, truyền dịch. Đánh giá hồi sinh tim phổi có kết quả: - Đồng tử co nhỏ lại, có phản xạ với ánh sáng. - Có lại nhịp tim, có huyết áp. - Có lại nhịp thở tự nhiên 6
Khi nào ngừng cấp cứu hồi sinh tim phổi không kết quả: - Thời gian cấp cứu lâu > 60 phút mà không có kết quả. - Đồng tử giãn to, mất phản xạ ánh sáng. - Tim không đập lại . PHÁC ĐỒ XỬ TRÍ CẤP CỨU NGỪNG TUẦN HOÀN Ngừng tuần hoàn Gọi người hỗ trợ ABC Bóp bóng-ép tim Ghi điện tim Rung thất Phân ly điện cơ Vô tâm thu • Sốc điện 200, • Kiểm tra mạch ở • Kiểm tra ở hai hai nơi chuyển đạo 300, 360J. • • • Adrenaline 1mg/ Adrenaline 1mg/3- Tiêm adrenaline 3-5phút, hoặc 5 phút 1mg/3-5 phút vasopressin 40 UI • • Atropin 1mg/3-5 Atropin 1mg/3-5 • Sốc điện 360 J phút (tối đa 3 mg) phút (tối đa 3 mg) • • • Cân nhắc: thuốc ABC, tìm và điều ABC, tìm và điều trị chống loạn nhịp trị nguyên nhân nguyên nhân • • Sốc điện 360 J Dừng cấp cứu sau 7 • 10 phút nếu không ABC, tìm và điều có kết quả trị nguyên nhân
Ghi chú: 1. Liều adrenaline ở trên là liều dùng đường tĩnh mạch 2.Thuốc chống loạn nhịp bao gồm: lidocaine, amiodarone, magiê sulfate 3.Các nguyên nhân gây ngừng tuần hoàn cần phát hiện sớm bao gồm: tràn khí màng phổi, ép tim cấp, nhồi máu cơ tim, nhồi máu phổi, rối loạn điện giải, toan nặng, sốc giảm thể tích, ngộ độc. Bảng kiểm kỹ thuật thổi ngạt kiểu miệng miệng Bớc tiến hành Mô tả kỹ thuật Đánh giá Đúng Sai 1. Tư thế tiến Người làm thủ thuật quỳ hay đứng bên hành thủ thuật tráI ngang đầu nạn nhân 2. Làm ưỡn cổ Không nên làm kỹ thuật này nếu nghi bệnh nhân và vấn bệnh nhân bị chấn thơng cột sống khai thông đường thở cổ Nếu tiến hành làm cần thực hiện các thao tác sau:  Dùng bàn tay tráI đặt sau gáy và nâng nhẹ cổ bệnh nhân lên  Dùng gốc bàn tay phảI đặt trên trán và làm đầu bệnh nhân ngửa tối đa  Dùng ngón cáI và trỏ bóp hai cánh mũi bệnh nhân trong thời gian thổi ngạt 3. Kỹ thuật thổi - Dùng bàn tay tráI kéo cằm bệnh nhân ngạt miệng- để làm bệnh nhân há miệng miệng - Người thổi ngạt hít một hơI thật sâu và áp miệng mình vào miệng nạn nhân cho thật khít, sau đó thổi mạnh - Vừa thổi vừa nhìn về phía ngực nạn nhân xem lồng ngực bệnh nhân có phồi lên trong quá trình thổi ngạt hay không - Thời gian mỗi lần thổi ít nhất là 10giây Mỗi lần thổi ngạt liền 5 lần 8
Bảng kiểm kỹ thuật thổi ngạt kiểu miệng mũi Bước tiến hành Mô tả kỹ thuật Đánh giá Đúng Sai 1. Tư thế tiến Người làm thủ thuật quỳ hay đứng bên hành thủ thuật tráI ngang đầu nạn nhân 2. Làm ưỡn cổ Không nên làm kỹ thuật này nếu nghi bệnh nhân và vấn bệnh nhân bị chấn thương cột sống khai thông đường thở cổ Nếu tiến hành làm cần thực hiện các thao tác sau:  Dùng bàn tay tráI đặt sau gáy và nâng nhẹ cổ bệnh nhân lên  Dùng gốc bàn tay phảI đặt trên trán và làm đầu bệnh nhân ngửa tối đa  Dùng ngón cáI và trỏ bóp hai cánh mũi bệnh nhân trong thời gian thổi ngạt 3. Kỹ thuật thổi - Dùng bàn tay tráI đẩy cằm bệnh nhân ngạt miệng-mũi để cho miệng bệnh nhân khép kín trong quá trình thổi ngạt - Ngời thổi ngạt hít một hơI thật sâu và áp miệng mình vào mũi nạn nhân cho thật khít, sau đó thổi mạnh - Vừa thổi vừa nhìn về phía ngực nạn nhân xem lồng ngực bệnh nhân có phồng lên trong quá trình thổi ngạt hay không - Thời gian mỗi lần thổi ít nhất là 10giây Mỗi lần thổi ngạt liền 5 lần 9
Bảng kiểm kỹ thuật ép tim ngoàI lồng ngực Bước tiến hành Mô tả kỹ thuật Đánh giá Đúng Sai 1. Tư thế tiến Ngời làm thủ thuật quỳ hay đứng ngang hành thủ thuật ngực phía bên tráI nạn nhân 2. Kỹ thuật ép  Đặt gót một bàn tay lên 1/3 dưới tim ngoàI lồng xương ức, tay còn lại chồng lên bàn ngực tay kia  Dùng sức nặng của nửa trên cơ thể ấn mạnh gốc bàn tay để ép xương ức xuống sao cho mỗi lần ép tim, xương ức lún sâu 4-5 cm  Có thể để hai tay lệch hẳn sang vùng xương sườn bên tráI vùng trước tim để ép tim  Trong quá trình ép tim, phảI chú ý để hai tay luôn vuông góc với mặt phẳng cơ thể bệnh nhân  Khi ép tim cho trẻ sơ sinh: chỉ cần dùng 2 ngón tay cáI để ép  Với trẻ nhỏ: Chỉ dùng hai ngón tay trỏ và giữa của hai bàn tay để ép tim 3. Số lần ép tim - Người lớn cần ép với tần số 60-80 và phổi hợp giữa lần/phút ép tim và thổi - Trẻ nhỏ: ép với tần số 80-100 lần ngạt phút - Trẻ sơ sinh: ép với tần số 100-120 lần/ phút - 15 lần ép tim liên tục lại ngừng để thổi ngạt 2 lần 20 lần ép tim liên tục lại ngừng để thổi ngạt 4 lần liên tiếp Tài liệu tham khảo: 1. Hướng dẫn quy trình chăm sóc người bệnh. Bộ Y tế. 2. Manual of nursing practice. The Lippincott. 1997 3. Nursing the critically ill adult. Addison - Wesley Nursing. 1993. 4. Vũ Thế Hồng: Cấp cứu ngừng tuần hoàn. Bài giảng chuyên khoa. 2001. 10
5. Mickey SE., Terry JM: Cardiac resuscitation. N Engl J Med. 2001; 344: 1304-1312 11