intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Ảnh hưởng của việc đưa thông tin “một chiều” và “hai chiều” đối với việc thay đổi ý kiến về một vấn đề gây tra

Chia sẻ: Orchid Orchid | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:16

122
lượt xem
14
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong việc thiết kế các các chương trình định hướng quân sự, một vấn đề thường gây tranh cãi đối với những người tổ chức là: Khi đưa ra những bằng chứng ủng hộ cho quan điểm chính, liệu việc chỉ đưa ra những cơ sở ủng hộ cho quan điểm đó sẽ có hiệu quả hơn; hay đưa ra cả những quan điểm trái ngược với nó sẽ hiệu quả hơn?

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Ảnh hưởng của việc đưa thông tin “một chiều” và “hai chiều” đối với việc thay đổi ý kiến về một vấn đề gây tra

  1. Ảnh hưởng của việc đưa thông tin “một chiều” và “hai chiều” đối với việc thay đổi ý kiến về một vấn đề gây tranh cãi. Nhóm dịch: Phan Diệu Ly Trần Giang Linh Lê Ngọc Phương K46 – Xã hội học I. VẤN ĐỀ Trong việc thiết kế các các chương trình định hướng quân sự, một vấn đề thường gây tranh cãi đối với những người tổ chức là: Khi đưa ra những bằng chứng ủng hộ cho quan điểm chính, liệu việc chỉ đưa ra những cơ sở ủng hộ cho quan điểm đó sẽ có hiệu quả hơn; hay đưa ra cả những quan điểm trái ngược với nó sẽ hiệu quả hơn? Việc chỉ đưa những tranh luận ủng hộ thường được sử dụng trong những vấn đề mà phần lớn các tranh luận đều ủng hộ cho quan điểm đưa ra, việc đưa những tranh luận đối lập hay những hiểu lầm sẽ gây ra nghi ngờ cho công chúng. Nhưng theo một cách khác, việc đưa ra những tranh luận “hai chiều” có thể rất được ủng hộ trên khía cạnh về sự công bằng – đó là quyền lợi của công chúng trong việc tiếp cận các tài liệu liên quan để tự đưa ra quyết định của mình. Hơn nữa, có lý do để trông đợi rằng đối với một bộ phận công chúng có thể đã không đồng tình với quan điểm đó từ trước, vì thế việc đưa quan điểm đó ra chỉ “khơi lại” những tranh luận của họ, họ không hề chú ý tới vấn đề đưa ra là gì và lại càng khó chịu hơn khi những tranh luận theo quan điểm của họ không được đưa ra. Vì thế, theo những người ủng hộ cho tranh luận “hai chiều”, việc đưa ra những tranh luận của công chúng ngay từ đầu có thể sẽ mang lại sự tiếp nhận tốt hơn. Thực nghiệm này được tiến hành nhằm cung cấp thông tin về những ảnh hưởng liên quan của hai dạng thông tin của nội dung chương trình, trong quan hệ về sự đa dạng của các cá nhân trong việc tán thành hay không tán thành chương trình đưa ra. II. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: 1.Hai chương trình đã sử dụng: Vào thời điểm mà thực nghiệm này được lên kế hoạch (đầu năm 1945), có những thông tin cho rằng tinh thần chiến đấu của quân đội đang bị ảnh hưởng 1
  2. nghiêm trọng bởi những suy nghĩ quá lạc quan rằng chiến tranh sẽ kết thúc sớm. Quân đội đã ban hành một chỉ thị đối với binh lính để nhấn mạnh quan điểm về tầm quan trọng của những công việc cần phải làm để đánh bại quân phát xít. Điều này đã tạo nên một vấn đề có những tranh luận ở cả hai phía, nhưng các chuyên gia quân sự cho rằng phần lớn các bằng chứng là ủng hộ cho một phía. Vì vậy vấn đề này được chọn cho thực nghiệm. Các chương trình được phát qua đài phát thanh, đơn giản là vì có thể chuẩn bị theo nhiều dạng khác nhau một cách dễ dàng. Khung cơ bản của nội dung chương trình được chuẩn bị bởi Bộ phận thực nghiệm của Chi nhánh Nghiên cứu. Tất cả các tài liệu sử dụng đều là những tài liệu chính thức của Văn phòng Thông tin Chiến tranh và Bộ chiến tranh. Bài viết và sản phẩm cuối cùng của hai chương trình được thực hiện bởi Dịch vụ Phát thanh Quân đội. Cả hai chương trình được so sánh ở đây đều có dạng phân tích bình luận về chiến tranh Thái Bình Dương. Kết luận của bình luận viên là việc kết thúc chiến tranh có thể rất khó khăn và nó có thể cần ít nhất là 2 năm sau ngày Chiến thắng ở Châu Âu. “Một chiều”. Những chủ đề chính được đưa ra trong chương trình chỉ là những tranh cãi cho rằng chiến tranh sẽ còn lâu dài (ở đây được gọi là chương trình A). Những chủ đề đó là: vấn đề khoảng cách và những khó khăn logic khác trong khối Thái Bình Dương; những nguồn tài nguyên và hàng dự trữ của Đế chế Nhật Bản; kích thước và chất lượng của quân đội Nhật mà quân đội Hoa Kì chưa bao giờ đối mặt; và sự quyết tâm của người Nhật. Chương trình này được phát sóng khoảng 15 phút. “Hai chiều”. Chương trình khác (chương trình B) được phát sóng khoảng 19 phút và đưa ra tất cả các khó khăn giống hệt chương trình trước. 4 phút thêm vào của chương trình sau được dành để nói về những tranh luận cân nhắc về mặt khác của bức tranh: những thuận lợi của Hoa Kì và những khó khăn của Nhật Bản. Chẳng hạn như: những thắng lợi và sự siêu việt của hải quân Hoa Kì; những thành tựu trước đây của Hoa Kì bất kể cuộc chiến tranh hai phía; khả năng tập trung toàn bộ lực lượng lên quân Nhật sau ngày Chiến thắng ở Châu Âu; tổn thất về tàu chiến của quân Nhật; nền sản xuất của Nhật thấp kém hơn; và những thiệt hại sắp tới về phía Nhật khi Hoa Kì mở rộng cuộc chiến trên không. Những luận điểm này được lồng vào cuối chương trình và có sự tranh luận xem nó liên quan đến những vấn đề gì. Cần phải chỉ ra rằng trong khi chương trình B đưa ra các dữ kiện về cả hai phía của câu hỏi, nó cũng không dành khoảng thời gian như nhau cho cả hai phía, cũng như không cố gắng so sánh khả năng suy nghĩ về một cuộc chiến lâu dài với khả năng chắc chắn nhất về một chiến thắng dễ dàng và một cuộc chiến ngắn. Chương trình B đưa ra những luận điểm giống hệt chương trình A, rằng tình hình sẽ rất khó khăn và cần ít nhất 2 năm. Điểm khác là chương trình B có nhắc tới những tranh luận trái ngược (chẳng hạn như về sự thuận lợi của quân Mĩ) ở những điểm liên quan. Kết quả là chương trình này cho rằng sẽ vẫn gặp khó khăn ngay cả khi xem xét đến những thuận lợi của quân Mĩ và bất lợi của quân Nhật. 2
  3. 2. Thiết kế thực nghiệm: Kế hoạch chung của thực nghiệm là đưa ra một “điều tra/khảo sát ý kiến” ban đầu để quyết định ý kiến của binh lính về cuộc chiến Thái Bình Dương và sau đó đo lường lại ý kiến của họ một thời gian sau khi bài nói chuyện được phát trong buổi họp định hướng của họ. Theo cách này sẽ quyết định được sự thay đổi trong suy nghĩ của họ từ “trước” đến “sau”. Một nhóm đối chứng không hề nghe bài phát biểu nào cũng được điều tra để xem có bất kì sự thay đổi nào có thể xảy ra sau một thời gian hay không. Sự thay đổi này không phụ thuộc vào bài phát biểu mà có thể là nhân tố khác, chẳng hạn như tin tức từ Thái Bình Dương. a. Tính khuyết danh của các câu trả lời và tránh sự nghi ngờ của những người tham gia thực nghiệm. Việc thu thập các câu trả lời khuyết danh là rất cần thiết, cũng như việc đo lường các ảnh hưởng của chương trình mà không gặp phải sự lo ngại nào của một bộ phận binh lính về chuyện cuộc thực nghiệm đang được tiến hành. Trong khi tiến hành nghiên cứu có cảm giác rằng nếu những binh lính nghĩ các câu trả lời của họ sẽ bị nhận dạng bởi tên hay họ biết họ đang bị “điều tra”, thì họ sẽ có thể đưa ra các câu trả lời đúng cách hoặc làm sai lệch các câu trả lời hơn là đưa ra những ý kiến thực của họ về vấn đề. Trong thực nghiệm tiến hành ở đây, việc đảm bảo tính khuyết danh và giảm thiểu sự đề phòng là một điều bắt buộc trong các công cụ đo lường cũng như trong thiết kế và quản lý thực nghiệm. Sự phòng xa này dựa trên những nền tảng có sẵn chứ không hề có bằng chứng nào đáng phải nghi ngờ. b. Công cụ đo lường. Bảng hỏi sử dụng trong cuộc “điều tra” ban đầu (trước khi nghe các bài phát biểu) chủ yếu bao gồm các câu hỏi đóng và một vài câu hỏi yêu cầu người trả lời phải tự viết câu trả lời. Nội dung của các câu hỏi làm nên thang đo sẽ được nhắc đến giới thiệu kết quả của nghiên cứu. Thêm vào đó, “điều tra” ban đầu cũng yêu cầu những “nền tảng” cho việc thu thập các thông tin cá nhân về trình độ học vấn, tuổi tác v.v… và những câu hỏi “ngụy trang” (câu hỏi bẫy) - những câu hỏi không liên quan đến chủ đề của buổi định hướng. Việc thu thập thông tin cá nhân này không cần thiết cho thang đo thực nghiệm nhưng được dùng để đưa ra phạm vi của “điều tra” và ngăn sự chú ý đến những thông tin được giấu trong bài phát biểu. Điều này nhằm giúp cho điều tra có vẻ thực tế hơn, nhưng cái chính là tránh làm cho họ “nhạy cảm” với chủ đề của cuộc buổi định hướng thông qua việc quá nhấn mạnh vào nó trong điều tra. c. “Kiểm tra trước”. Một trong những bước quan trọng trong chuẩn bị bảng hỏi có thể được coi như việc “kiểm tra trước nhằm chuẩn hoá” các từ ngữ và nghĩa của các câu hỏi. Điều này bao gồm phỏng vấn trực tiếp các binh lính với các câu hỏi được hỏi bởi người phỏng vấn trong một vài trường hợp hay ngêi ®îc hái tù ®äc trong mét vµi tr êng hîp kh¸c. Bằng cách này, những quan điểm trong các câu hỏi dễ bị hiểu nhầm hay các từ ngữ dễ bị hiểu sai sẽ được giải đáp, và các từ ngữ, phạm trù của câu trả lời sẽ được phát hiện một cách tự nhiên. Cùng với việc nâng cao yếu tố từ ngữ của câu hỏi, việc kiểm tra trước là một phương pháp quan trọng để quyết 3
  4. định ý kiến của binh lính về các chủ đề liên quan để các tranh luận và phản đối sử dụng trong các chương trình có thể thích ứng với ý kiến và thông tin của binh lính. Nhằm cung cấp thêm dữ liệu mở rộng cho mục đích trên, các cuộc phỏng vấn được tiến hành theo cách thực hiện của một bảng hỏi ban đầu với 200 binh lính. Việc sử dụng một cách rộng rãi “các câu hỏi mở” trong bảng hỏi này nhằm thu thập thông tin chi tiết liên quan đến lý do của các binh lính khi mong đợi một cuộc chiến dài hay ngắn. d. Tiến hành thực hiện thực nghiệm. Có 3 yêu cầu để thực hiện thực nghiệm đúng cách: Việc giới thiệu bài phát biểu với các điều kiện thực tế, ngăn ngừa việc những binh lính tham gia nhận thấy rằng họ đang thực hiện thí nghiệm, và thu thập các câu trả lời trung thực qua bảng hỏi. Về tính thực tế khi giới thiệu bài phát biểu, bài phát biểu dành cho nhóm thực nghiệm được kết hợp với chương trình huấn luyện và được sắp xếp như là một buổi định hướng hàng tuần. Điều này không những đảm bảo tính thực tế của bài phát biểu mà còn giúp tránh việc chỉ ra rằng hiệu quả của nó đã được kiểm tra. Cuộc “điều tra” ban đầu được giới thiệu là một điều tra của Bộ Chiến tranh “để tìm hiểu các binh lính cảm thấy thế nào về các vấn đề đa dạng liên quan tới cuộc chiến”, cùng với các ví dụ được đưa ra từ các điều tra trước đó của Chi nhánh Nghiên cứu và giải thích các điều tra đó được dùng làm gì. Bảng hỏi được thực hiện bởi tất cả các binh lính trong cùng một thời điểm. Bảng hỏi được thực hiện bởi những người “đứng đầu lớp” đã được lựa chọn và đào tạo từ danh sách nhân sự làm việc tại trại. Trong khi giải thích hướng dẫn về cuộc điều tra, người đứng đầu lớp nhấn mạnh về tầm quan trọng của nó và tính khuyết danh của các câu trả lời. Không hề có bất cứ sĩ quan nào có mặt vào thời điểm đó và các binh lính được đảm bảo rằng các phiếu điều tra được gửi thẳng đến Washington, không một ai ở trại có thể đọc được những gì họ viết. e. Vấn đề khi thực hiện bảng hỏi thứ hai. Để tránh sự nghi ngờ về một “cuộc thử nghiệm” trong việc thực hiện 2 điều tra trong một thời gian ngắn, bảng hỏi thứ 2 khác bảng hỏi thứ nhất cả về dạng thức cũng như mục đích được thông báo. Do đó, cuộc điều tra thứ nhất được đưa ra như một “cuộc điều tra” chung của Bộ Chiến Tranh, còn cuộc điều tra thứ 2 được đưa ra trong buổi họp mặt định hướng để “tìm hiểu binh lính nghĩ gì về các bài phát biểu” (hay trong nhóm đối chứng là: “ họ nghĩ gì về các buổi họp định hướng”) “Cuộc điều tra” ban đầu được tiến hành đối với 8 tiểu đoàn trong tuần đầu tiên của tháng Tư năm 1945. Tuần tiếp theo là 8 trung đội được chọn ngẫu nhiên từ 8 đại đội để nghe chương trình A (chỉ đưa thông tin 1 chiều). Một nhóm khác gồm 8 trung đội có cách chọn tương tự, nghe chương trình B (đưa thông tin 2 chiều). Ngay sau khi nghe các chương trình, các binh lính đã điền vào bảng hỏi thứ hai, có vẻ là vì mục đích muốn cho những người làm chương trình biết họ nghĩ gì về các chương trình đó.Trong bảng hỏi thứ hai này, cùng với các câu hỏi phù hợp, còn có các câu hỏi đã xuất hiện trong cuộc điều tra lần trước hỏi binh lính về sự đánh giá cá nhân của họ về cuộc chiến Thái Bình Dương. Một nhóm thứ ba, gồm 8 trung đội đóng vai trò làm 4
  5. nhóm đối chứng, không hề nghe chương trình nào. Họ cũng điền các bảng hỏi giống như trong buổi họp mặt định hướng, ngoài các câu hỏi giống như trên về cuộc chiến Thái Bình Dương, còn có các câu hỏi xem họ nghĩ gì về các buổi họp định hướng và họ muốn trong tương lai, các buổi họp đó sẽ như thế nào. Đối với nhóm đối chứng, các câu hỏi sau – thay cho các câu hỏi về các bài phát biểu - được giới thiệu là “mục đích” chính của bảng hỏi. Trong khi có 24 trung đội tham gia vào cuộc thử nghiệm này, chỉ có khoảng 70% tham gia vào điều tra ban đầu và vào các buổi họp mặt định hướng. Sự “co lại” này tương đối lớn là do số người tham gia cả 2 lần, và mẫu chọn tham gia phân tích “trước – sau” nhỏ ( tổng cộng 625 binh lính, trong đó có 214 người trong nhóm thử nghiệm và 197 người trong nhóm đối chứng). Nhìn qua bức tranh toàn cảnh về sự thay đổi nhanh chóng ở khu vực Thái Bình Dương thì nên cân nhắc thực hiện thử nghiệm này ở một trại khác nữa. III.KẾT QUẢ: Những kết quả dưới đây dựa trên sự phân tích các câu trả lời của những binh lính mà điều tra ban đầu phù hợp với bảng hỏi đưa ra trong các buổi họp đinh hướng. Vì tất cả các bảng hỏi đều mang tính khuyết danh, nên các bảng hỏi “trước” và “sau” của cùng các cá nhân có thể đều được dựa trên các câu trả lời từ các câu hỏi cơ sở như là số năm học ở trường, ngày sinh… 1. Nh÷ng ¶nh h ëng tíi ý kiÕn cña nh÷ng binh lÝnh cã ®¸nh gi¸ ban ®Çu vÒ cuéc chiÕn tranh dµi vµ nh÷ng binh lÝnh cã ®¸nh gi¸ ban ®Çu vÒ cuéc chiÕn tranh ng¾n. C©u hái chÝnh ®îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ nh÷ng hiÖu qu¶ cña 2 cuéc ®iÒu tra, ®a ra víi môc ®Ých tr ng cÇu kh¶ n¨ng dù ®o¸n tèt nhÊt cña mäi ng- êi vÒ ®é ®µi cã thÓ cña cuéc chiÕn tranh TBD sau ngµy chiÕn th¾ng qu©n §øc ë ch©u Âu . Nh÷ng kÕt qu¶ thu ®îc tõ c©u hái nµy ®îc s¾p xÕp theo nh÷ng thay ®æi trong c¸ch ®¸nh gi¸ giíi h¹n thêi gian cã thÓ cña cuéc chiÕn tranh TBD. Mét thay ®æi ®îc x¸c ®Þnh theo ®é chªnh lµ nöa n¨m hoÆc nhiÒu h¬n gi÷a ®¸nh gi¸ cña cïng mét binh lÝnh tr íc vµ sau khi nghe ch¬ng tr×nh. Nh÷ng kÕt qu¶ ®îc ph©n tÝch díi d¹ng "chuçi ¶nh hëng". Mét sè binh lÝnh ®· ®æi sang mét sù ®¸nh gi¸ dµi h¬n vÒ chiÕn tranh vµ mét sè kh¸c l¹i chuyÓn sang ®¸nh gi¸ ng¾n h¬n; "Chuçi c¸c thay ®æi” ®èi víi mét nhãm ®îc tÝnh b»ng tû lÖ sè ngêi thay ®æi thµnh ®¸nh gi¸ dµi h¬n trõ ®i sè ngêi thay ®æi thµnh ®¸nh gi¸ ng¾n h¬n. Tuy nhiªn, mét sè thay ®æi trong mçi chiÒu h- íng nµy còng x¶y ra trong sè nh÷ng binh lÝnh thuéc nhãm ®èi chøng (nh÷ng 5
  6. ngêi kh«ng nghe ch¬ng tr×nh). Nh÷ng thay ®æi sau nµy ® quy cho tÝnh îc thiÕu x¸c thùc cña b¶ng hái vµ còng do sù thËt r»ng trong suèt thêi h¹n mét tuÇn tríc vµ sau khi tr¾c nghiÖm, tin tøc chiÕn tranh vµ nh÷ng gi¶i thÝch kh¸c nhau vÒ tin tøc nµy cã thÓ ¶nh hëng nhÊt ®Þnh tíi ý kiÕn cña nh÷ng ngêi ® ®iÒu tra. V× thÕ, ®Ó thu ® chuçi ¶nh hëng cña ch¬ng tr×nh ®Õn îc îc nhãm ® ®iÒu tra, chuçi thay ®æi trong sè nh÷ng ngêi nghe ch¬ng tr×nh îc ph¶i lo¹i trõ ®i chuçi thay ®æi x¶y ra trong sè nh÷ng ngêi trong nhãm ®èi chøng. Nh ®· ® ®Ò cËp phÇn tríc, viÖc chØ ® ra th«ng tin mét chiÒu vÒ îc a mét chñ ®Ò g©y ra nh÷ng bÊt lîi cho c¸c c¸ nh©n ph¶n ®èi quan ®iÓm ® ® îc a ra. Do vËy, c¸c kÕt qu¶ sÏ ® ph©n tÝch mét c¸ch ®éc lËp gi÷a nh÷ng binh îc lÝnh ban ®Çu ñng hé vµ ban ®Çu kh«ng ñng hé quan ®iÓm mµ c¸c ch¬ng tr×nh ®· ® ra. C¬ së ®Ó ph©n biÖt hai nhãm nµy lµ: liÖu ®¸nh gi¸ ban ®Çu a cña hä vÒ ®é dµi cña cuéc chiÕn tranh lµ Ýt h¬n hai n¨m, hai n¨m hay trªn hai n¨m. §¸nh gi¸ hai n¨m ® cho lµ tiªu chuÈn ban ®Çu bëi v× ®©y lµ møc îc ®¸nh gi¸ tèi thiÓu ® ® ra bëi ph¸t thanh viªn trong c¸c ch¬ng tr×nh ghi ©m, îc a vµ do ®ã sÏ dÔ dµng h¬n cho viÖc ph©n biÖt gi÷a nh÷ng ngêi ñng hé vµ nh÷ng ngêi kh«ng ®ång ý víi quan ®iÓm cña ph¸t thanh viªn. Chuçi c¸c ¶nh hëng cña hai c¸ch tr×nh bµy tµi liÖu ®Þnh híng ® chØ îc ra díi ®©y cho hai tiÓu nhãm binh lÝnh nµy: nh÷ng ngêi ban ®Çu ®¸nh gi¸ chiÕn tranh kÐo dµi hai hoÆc nhiÒu h¬n hai n¨m (nhãm ñng hé) vµ nh÷ng ngêi ban ®Çu ®¸nh gi¸ chiÕn tranh kÐo dµi díi hai n¨m (nhãm ph¶n ®èi). S¬ ®å díi ®©ychØ ra r»ng chuçi nh÷ng ¶nh hëng kh¸c nhau ®èi víi hai c¸ch ® ra tµi liÖu/th«ng tin ®Þnh híng lµ phô thuéc vµo quan ®iÓm ban ®Çu a cña ngêi nghe. Ch¬ng tr×nh chØ ® ra mét chiÒu (ch¬ng tr×nh A) cã hiÖu a qu¶ h¬n ®èi víi nh÷ng ngêi ban ®Çu ñng hé quan ®iÓm nµy, tøc lµ nh÷ng ng- êi ®ång ý víi quan ®iÓm cña ch¬ng tr×nh cho r»ng chiÕn tranh sÏ kÐo dµi Ýt nhÊt hai n¨m (nhãm ñng hé). MÆt kh¸c, ch¬ng tr×nh ® thªm vµo nh÷ng a thuËn lîi bªn c¹nh nh÷ng khã kh¨n cña Hoa Kú (ch¬ng tr×nh B) th× hiÖu qu¶ h¬n ®èi víi nh÷ng ngêi ban ®Çu ph¶n ®èi, tøc lµ nh÷ng ngêi mong ®îi cuéc chiÕn tranh Ýt h¬n hai n¨m (nhãm ph¶n ®èi). Trong mÉu thu ® dêng nh cø îc, cã kho¶ng ba ngêi ñng hé th× cã mét ngêi ph¶n ®èi, v× vËy chuçi ¶nh hëng toµn thÓ tíi tæng c¸c nhãm gÇn nh gièng nhau ®èi víi c¶ hai ch¬ng tr×nh. 6
  7. Chuçi ¶nh hëng cña ch¬ng tr×nh A vµ ch¬ng tr×nh B tíi nh÷ng binh lÝnh ban ®Çu ñng hé vµ nh÷ng binh lÝnh ban ®Çu ph¶n ®èi: Trong sè nh÷ ng binh lÝnh cã ® ¸nh gi¸ ban ® Çu lµ “ ph¶n ® èi” (® ¸nh gi¸ chiÕn t ranh ng¾n) % binh lÝnh thay ® æi thµnh ® ¸nh gi¸ dµi h¬ n ch¬ ng t r× nh A (chØ mét chiÒu) ………….. 36% ch¬ ng t r× nh B (c¶ hai chiÒu) ………….. 48% §é chªnh (B-A) …………. 12% Trong sè nh÷ ng binh lÝnh cã ® ¸nh gi¸ ban ® Çu lµ “ ñng hé” (® ¸nh gi¸ chiÕn t ranh dµi) %binh lÝnh thay ® æi t hµnh ® ¸nh gi¸ ng¾n h¬ n Ch¬ ng t r× nh A (mét chiÒu) …………….. 52% Ch¬ ng t r× nh B (hai chiÒu) ……………… 23% §é chªnh (B-A) ………………... -29% 2. Những ảnh h ëng tíi ý kiÕn cña nh÷ng binh lÝnh cã sè n¨m häc ë tr êng kh¸c nhau: Khi nh÷ng kÕt qu¶ ®îc ph©n tÝch theo sè n¨m häc ë tr êng, ngêi ta nhËn thÊy r»ng ch¬ng tr×nh hai chiÒu (ch¬ng tr×nh B) hiÖu qu¶ h¬n víi nh÷ng binh lÝnh cã häc vÊn cao h¬n cßn ch¬ng tr×nh chØ ®a ra mét chiÒu (ch¬ng tr×nh A) l¹i hiÖu qu¶ h¬n ®èi víi nh÷ng binh lÝnh cã häc vÊn thÊp h¬n. KÕt qu¶ ®îc chØ ra díi d¹ng so s¸nh ¶nh hëng tíi binh lÝnh khi cha tèt nghiÖp trung häc víi nh÷ng ¶nh hëng tíi nh÷ng ngêi ®· tèt nghiÖp. (Nhãm "kh«ng tèt nghiÖp" bao gåm nh÷ng ngêi chØ häc trong tr êng trung häc céng víi nh÷ng ngêi cã häc trung häc nhng kh«ng hoµn thµnh; nhãm "tèt nghiÖp trung häc" 7
  8. bao gåm t Êt c¶ nh÷ ng ngêi tèt nghiÖp t rung häc, mµ kh«ng quan t© m t íi viÖc liÖu hä cã t iÕp tôc vµo ® ¹i häc hay kh«ng). Sù ph© n t Ých t heo häc vÊn chia m Éu t hµnh hai phÇn xÊp xØ b»ng nhau. KÕt qu¶ cho t hÊy ch¬ ng t r× nh hai chiÒu Ýt hiÖu qu¶ h¬ n víi nh÷ ng ngêi cha tèt nghiÖp nhng l¹i hiÖu qu¶ h¬ n ® èi víi nh÷ ng ngêi ® · tèt nghiÖp t rung häc. Chuçi ¶nh hëng cña ch¬ng tr×nh A vµ ch¬ng tr×nh B ®èi víi nh÷ng binh lÝnh cã nÒn t¶ng gi¸o dôc kh¸c nhau: Trong sè nh÷ ng binh bÝnh kh«ng tèt nghiÖp t rung häc: % binh lÝnh thay ®æi thµnh ®¸nh gi¸ dµi h¬n ch¬ng tr×nh A (chØ mét chiÒu)…………….. 46% ch¬ng tr×nh B (c¶ hai chiÒu) ……………. 31% §é chªnh (B-A) …………….-15% Trong sè nh÷ng binh lÝnh ®· tèt nghiÖp trung häc: % binh lÝnh thay ®æi thµnh ®¸nh gi¸ dµi h¬n ch¬ng tr×nh A (chØ mét chiÒu)…………….. 35% ch¬ng tr×nh B (c¶ hai chiÒu) …………….49% §é chªnh (B-A) …………….14% 3. Nh÷ng ¶nh h ëng khi quan tâm đến gi¸o dôc vµ nh÷ng ®¸nh gi¸ ban ®Çu Nh÷ng ¶nh hëng kh¸c nhau ®îc chØ ra phÇn trªn lµ cho tiÓu nhãm ®îc chia theo tr×nh ®é häc vÊn, mµ kh«ng quan t©m tíi nh÷ng kh¸c biÖt gi÷a nh÷ng binh lÝnh ban ®Çu ñng hé vµ ph¶n ®èi quan ®iÓm mµ ch¬ng tr×nh ®- a ra. Ph©n tÝch dùa trªn nh÷ng ¶nh hëng cña viÖc ph©n nhãm theo tr×nh ®é häc vÊn. Tuy nhiªn, viÖc chia tæng thÓ binh lÝnh thµnh 8 nhãm nhá, mét vµi trong sè ®ã rÊt nhá vµ do ®ã khã tr¸nh khái sai sè chän mÉu lín. Nªn ghi nhí th ực t ế này trong viÖc diÔn gi¶i c¸c chuçi ¶nh hëng trong b¶ng ë trang sau. 8
  9. Cã t hÓ nhËn t hÊy r»ng cã mét chuçi ¶nh hëng ngµy cµng t¨ ng ® èi víi ch¬ ng t r× nh hai chiÒu t rong t Êt c¶ c¸c nhãm nhá ngo¹i t rõ nhãm kh«ng tèt nghiÖp, nh÷ ng ngêi ban ® Çu cho r»ng chiÕn t ranh kÐo dµi hai hoÆc t rªn hai n¨ m. Nh ® · ® Ò cËp ë t rªn, kÕt qu¶ rÊt lµ kh«ng æn ® Þnh bëi nh÷ ng m Éu nhá t rong c¸c t iÓu nhãm. §© y lµ mét t hùc t Õ c¸ biÖt cña c¸c t iÓu nhãm víi ® ¸nh gi¸ ban ® Çu lµ hai hay t rªn hai n¨ m v× t heo ® iÒu t ra so bé, cø bèn ngêi t h× cã mét ngêi pháng ® o¸n chiÕn t ranh kÐo dµi hai hay t rªn hai n¨ m. Tuy nhiªn, sù kh¸ c biÖt gi÷ a nh÷ ng kÕt qu¶ cña hai lo¹i ch¬ ng t r× nh lµ lín ® èi víi nh÷ ng ngêi kh«ng tèt nghiÖp mµ ban ® Çu mong ® îi ch¬ ng t r× nh kÐo dµi hai hay hai n¨ m t rë lªn ® Õn nçi mµ m Æc dï sè l îng c¸c t rêng hîp rÊt nhá, nhng dêng nh sù kh¸ c biÖt lín nµy chÝnh lµ do sai sè chän m Éu. (Kh¶ n¨ ng t hèng kª ®îc c¨ n cø vµo sù so s¸ nh c¸c phÇn t r¨ m cho m Éu t rªn tæng t hÓ ®îc sö dông Ýt h¬ n 1/100) 4. Nh÷ng kÕt luËn ®îc ®a ra sau ®ã : Nh÷ng kÕt luËn ®îc rót ra tõ c¸c kÕt qu¶ ®îc tr×nh bµy trong b¸o c¸o nµy cã thÓ ®îc tãm t¾t nh sau: ViÖc ®a ra nh÷ng ®iÓm m¹nh cña th«ng tin ®èi lËp sÏ lµm cho tranh luËn cã hiÖu qu¶ h¬n trong viÖc nhËn ra nh÷ng th«ng ®iÖp tõ nã, ®Æc biÖt cho nh÷ng ngêi cã häc vÊn kh¸ h¬n vµ cho nh÷ng ngêi cã quan ®iÓm ®èi lËp. Sù kh¸c nhau nµy vÒ tÝnh hiÖu qu¶, tuy vËy l¹i ngîc l¹i ®èi víi nh÷ng ngêi kÐm hiÓu biÕt vµ ®èi víi mét sè tr êng hîp cùc ®oan, nh÷ng th«ng tin hai chiÒu cã thÓ cã ¶nh hëng tiªu cùc ®èi víi nh÷ng ngêi kÐm hiÓu biÕt ®· ®îc thuyÕt phôc bëi quan ®iÓm mµ ch¬ng tr×nh ®a ra. §iÒu nµy sÏ cµng x¶y ra nhiÒu h¬n nÕu nhãm binh lÝnh cã häc vÊn kÐm kh«ng biÕt ®Õn vµ kh«ng tÝnh ®Õn tõ tr íc nh÷ng quan ®iÓm cña th«ng tin ®èi lËp. Tõ nh÷ng kÕt qu¶ trªn, ngêi ta mong ®îi r»ng ¶nh hëng cña c¶ 2 ch¬ng tr×nh lªn nhãm tæng thÓ nãi chung sÏ phô thuéc vµo sù s¾p xÕp vÒ häc vÊn cña nhãm vµ sù ph©n chia ban ®Çu ý kiÕn trong nhãm. 5. §¸nh gi¸ cña mçi binh lÝnh vÒ c¸c sù kiÖn ®îc ®a ra : B¸o c¸o ®a ra th«ng tin hai chiÒu (lµ ch¬ng tr×nh B) lµm cho binh lÝnh tin r»ng b¸o c¸o ®ã kh¸ch quan vµ cã uy tÝn cao h¬n. Tuy nhiªn, trong b¸o c¸o nµy, 9
  10. toµn bé binh lÝnh kh«ng cho r»ng c¸c sù kiÖn vÒ sù t huËn lîi cña qu© n ® éi Hoa K× ®îc ®a ra ® Çy ® ñ nh nh÷ ng khã kh¨ n ®îc ®a t rong ch¬ ng t r× nh B. Chuçi ¶nh hëng cña ch¬ng tr×nh A vµ ch¬ng tr×nh B ®èi víi nh÷ng binh lÝnh ban ®Çu ñng hé vµ nh÷ng ngêi ban ®Çu ph¶n ®èi ®îc tr×nh bµy mét c¸ch riªng rÏ ®èi víi nh÷ng binh lÝnh cã nÒn t¶ng gi¸o dôc kh¸c nhau: A. Nh÷ ng ¶nh h ëng t rong sè nh÷ ng binh lÝnh kh«ng tèt nghiÖp t rung häc *Trong sè nh÷ng binh lÝnh cã ®¸nh gi¸ ban ®Çu lµ “ph¶n ®èi” (®¸nh gi¸ chiÕn tranh ng¾n) % binh lÝnh thay ®æi thµnh ®¸nh gi¸ dµi h¬n Ch¬ng tr×nh A (chØ mét chiÒu)……………. 44% Ch¬ng tr×nh B (c¶ hai chiÒu) …………… 51% §é chªnh (B-A) ……………. 7% *Trong sè nh÷ng binh lÝnh cã ®¸nh gi¸ ban ®Çu lµ “ñng hé” (®¸nh gi¸ chiÕn tranh dµi) % binh lÝnh thay ®æi thµnh ®¸nh gi¸ dµi h¬n Ch¬ng tr×nh A (chØ mét chiÒu)……………..64% Ch¬ng tr×nh B (c¶ hai chiÒu) ……………. -3% §é chªnh (B-A) ……………. -67% B. Nh÷ng ¶nh h ëng trong sè nh÷ng ngêi tèt nghiÖp trung häc * Trong sè nh÷ng binh lÝnh cã ®¸nh gi¸ ban ®Çu lµ “ph¶n ®èi”. 10
  11. (®¸nh gi¸ chiÕn tranh ng¾n) % binh lÝnh thay ®æi thµnh ®¸nh gi¸ dµi h¬n Ch¬ng tr×nh A (chØ mét chiÒu)……………..30% Ch¬ng tr×nh B (c¶ hai chiÒu) ……………. 44% §é chªnh (B-A) ……………. 14% *Trong sè nh÷ng binh lÝnh cã ®¸nh gi¸ ban ®Çu lµ “ñng hé” (®¸nh gi¸ chiÕn tranh dµi) % binh lÝnh thay ®æi thµnh ®¸nh gi¸ dµi h¬n Ch¬ng tr×nh A (chØ mét chiÒu)…………….39% Ch¬ng tr×nh B (c¶ hai chiÒu) …………….54% §é chªnh (B-A) …………….15% §¸nh gi¸ sù kiÖn ® ® ra cña nh÷ng binh lÝnh nghe ch¬ng tr×nh A vµ îc a ch¬ng tr×nh B: % binh lÝnh cho r»ng ch¬ng tr×nh ®· ® ra nh÷ng sù kiÖn thùc tÕ vÒ chiÕn a tranh TBD Trong sè nh÷ng binh lÝnh nghe ch¬ng tr×nh: Ch¬ng tr×nh A (chØ mét chiÒu)………………....61% Ch¬ng tr×nh B (c¶ hai chiÒu)…………………. .54% % binh lÝnh cho r»ng ch¬ng tr×nh chØ quan t©m tíi nh÷ng sù kiÖn quan träng vÒ chiÕn tranh TBD. Trong sè nh÷ng binh lÝnh nghe ch¬ng tr×nh: Ch¬ng tr×nh A (chØ mét chiÒu)…………………48% Ch¬ng tr×nh B (c¶ hai chiÒu)……………………42% Nh ®· ®Ò cËp phÇn tríc, sù kiÖn thùc tÕ ® ® ra ®· kh«ng ® quan îc a îc t©m nhiÒu trong ch¬ng tr×nh B. NÕu ® qt©m th× h¼n lµ kÕt qu¶ sÏ thay îc ®æi theo híng ngîc lo¹i. 11
  12. ViÖc gi¶i t hÝch kÕt qu¶ kh«ng mong ® îi nµy râ rµng phô t huéc vµo sù t hËt r»ng c¶ hai ch¬ng tr×nh ®Òu kh«ng ®Ò cËp ®Õn Liªn X« nh lµ mét nh©n tè trong chiÕn tranh TBD, vµ sù bá qua nµy lÏ ra cµng kh«ng thÓ bá qua trong b¸o c¸o cam kÕt lµ ®a ra th«ng tin c¶ hai chiÒu. Trong lóc chiÕn tranh TBD ®îc chän nh lµ mét ®Ò tµi ®Þnh híng thùc nghiÖm, ngêi ta nhËn thÊy r»ng ®iÓm yÕu cña chñ ®Ò nµy chÝnh lµ kh«ng ®a ra quan ®iÓm nµo vÒ sù hç trî ®îc mong ®îi tõ phÝa Liªn X«. Do vËy cÇn ph¶i gi¶m thiÓu sù kh¸c biÖt gi÷a hai b¸o c¸o nµy bëi v× c¶ hai ®Òu kh«ng ®Ò cËp ®Õn nh÷ng lËp luËn quan träng ®Õn 1 phÝa kh¸c, ®ã lµ Liªn X« cã thÓ tham gia vµo. Tuy nhiªn, kh«ng thÓ lêng tr íc ®îc r»ng sù bá qua nµy sÏ cã thÓ g©y chó ý h¬n trong ch¬ng tr×nh 2 chiÒu. Nhng ®iÒu nµy x¶y ra ®îc gîi ý bëi nh÷ng b»ng chøng sau d©y: B¶ng hái cña ch¬ng tr×nh cã 1 c©u hái “tù tr¶ lêi” (c©u hái më) nh sau: “Sù kiÖn nµo hay chñ ®Ò nµo mµ anh cho lµ quan träng trong chiÕn tranh víi qu©n NhËt nhng l¹i kh«ng ®îc ®Ò cËp trong ch¬ng tr×nh?” Víi c©u tr¶ lêi cho lµ kh¶ n¨ng viÖn trî tõ phÝa Liªn X« ®· kh«ng ®îc ®Ò cËp trong ch¬ng tr×nh, ta cã 23% ®èi víi ch¬ng tr×nh B vµ chØ lµ 13% ®èi víi ch¬ng tr×nh A. Sù kh¸c biÖt nµy thËm chÝ cßn dÔ nhËn thÊy h¬n trong nh÷ng nhãm ®îc mong ®îi lµ ®Æc biÖt nh¹y c¶m víi sù bá qua nµy, nh lµ nh÷ng binh lÝnh ban ®Çu l¹c quan vÒ ®é dµi cña cuéc chiÕn tranh, nh÷ng binh lÝnh cã häc vÊn cao h¬n, vµ nh÷ng binh lÝnh mong ®îi sù viÖn trî rÊt lín tõ phÝa Liªn X« trong nhiÖm vô chèng NhËt. 6. Ph©n tÝch ®éc lËp d ữ li ệu v ề nh ững ng ười đặc bi ệt quan t©m đến vi ệc c¸c ch ¬ng tr×nh ®· kh«ng nªu ra sù viÖn trî tõ Liªn X«: Râ r»ng sự viÖn trî t ừ LX kh«ng ®îc đề cập ë chương trình làm giảmhiều quả của chương trình B hơn chương trình A, điều này thu được từ sự phân tích độc lập các đánh giá về những sự kiện xảy ra, các ảnh hưởng của chương trình lên ý kiến của những người đặc biệt quan tâm đến sự bỏ qua khả năng giúp đỡ của Liên Xô . Đó là những người mà ngay trong lần điều tra đầu đã tính đến sự giúp đỡ của Liên Xô và cũng tin tưởng rằng chiến tranh kéo dài ít hơn 2 năm. Sau 2 chương trình ta có kết quả thu được như sau (so sánh với những người tin vào cuộc chiến tranh ít hơn 2 năm nhưng không tính đến sự giúp đỡ từ phía Nga) 12
  13. Đánh giá về việc đưa ra những sự kiện cho những người ban đầu không ủng hộ A.tỉ lệ người cho rằng nói ra sự thật về cuộc chiến tranh TBD là việc tốt * Trong số những người có tính đến sự giúp đỡ to lớn của LX: % số người cho rằng đó là cơ hội tốt để nghe sự thật Trong số những binh lính đã nghe chương trình Chương trình A ........................................................ 53% Chương trình B ......................................................... 37% Độ chênh (B-A) ......................................................... -16% • Trong số những người không tính đến sự trợ giúp từ phía LX: % số người cho rằng đó là cơ hội tốt để nghe sự thật Trong số những người đã nghe chương trình Chương trình A ...................................................................... 56% Chương trình B....................................................................... 61% Độ chênh (B-A) ........................................................................5% B. Tỉ lệ người cho rằng chương trình đã đưa ra tất cả những sự kiện thực tế *Trong số những người tính đến sự trợ giúp từ phía LX % binh lÝnh cho r»ng ch¬ng tr×nh đã tính đến tất cả nh÷ng sù kiÖn quan träng . Trong sè nh÷ng binh lÝnh nghe ch¬ng tr×nh: Ch¬ng tr×nh A (chØ mét chiÒu).................................... 46% Ch¬ng tr×nh B (c¶ hai chiÒu)........................................ 28% Độ chênh(B-A).............................................................. -18% *Trong số những người không tính đến sự trợ giúp từ phía LX % binhlÝnh cho r»ng ch¬ng tr×nh đã tính đến tất cả các sự kiện quan trọng Trong số những người đã nghe chương trình Chương trình A............................................................ 44% Chương trình B............................................................. 46% Độ chênh(B-A)............................................................. 2% 13
  14. * Sự phân tích này dựa trênnhững giúp đỡ từ phía Liên Xô là cơ sở đặt ra câu hỏi trưng cầu xem có thể mong đợi bao nhiêu từ sự giúp đỡ này trong cuộc chiến chống Nhật. 41% binh lính đã cho rằng Liên Xô sẽ trợ giúp rất nhiều trong số những nước đồng minh. a. Sự khác nhau trong việc đánh giá các sự kiện đã nêu ra (trong số những người đặc biệt quan tâm đến việc bỏ qua sự giúp đỡ của Nga). Kết quả trên cho thấy độ tin cậy của chương trình B đã bị ảnh hưởng bởi việc bỏ qua Liên Xô. Những kết quả trên cho thấy nếu chương trình B đề cập đến Liên Xô thì toàn bộ binh lính sẽ cho rằng chương trình này hoàn chỉnh hơn về các điều kiện thực tế. Số liệu này được xác nhận bởi việc kiểm tra trước trên số lượng lớn và tiến hành trong thời điểm sự giúp đỡ của Liên Xô không được coi là quan trọng lắm, khi đó, chương trình B được coi là đầy đủ hơn trong việc tính đến các sự kiên thực tế. Số liệu dẫn ra trong lần kiểm tra ban đầu từ 347 lính bộ binh tăng cường trong tháng 3/1945 thì không có sự khác nhau giữa 2 chương trình về tỉ lệ % những người quan tâm đến việc bỏ qua sự giúp đỡ của Nga. Nghiên cứu về 2 chương trình được thực hiện trong tuần thứ 2 của tháng 4, ít hơn 1 tuần sau khi Nga tuyên bố không thay đổi hiệp ước ngừng chiến với Nhật. b. Những ảnh hưởng khác nhau về ®¸nh gi¸ ®é dµi cuéc chiÕn tranh.(gi÷a nh÷ng ngêi chó ý ®Õn viÖc bá qua Liªn X«).ViÖc bá qua LX kh«ng chØ lµm ¶nh hëng ®Õn ®¸nh gi¸ cña mäi ngêi vÒ c¸c sù kiÖn trong ch¬ng tr×nh B mµ râ rµng nã cßn lµm gi¶m ®i ¶nh hëng cña ch¬ng tr×nh ®Õn ®¸nh gi¸ cña binh lÝnh vÒ ®é dµi cuéc chiÕn. ViÖc gi¶m ®i ¶nh hëng nµy cã ®îc dựa trên những ph©n tÝch chuçi ¶nh hëng cña ch¬ng tr×nh lªn các tiÓu nhãm gièng nhau, nh biểu ®å tr íc ®©y cho thÊy. KÕt qu¶ cña sù ph©n tÝch nµy ®îc chØ ra nh sau: Chuỗi ảnh hưởng của chương trình A và chương trình B đến những người có ý kiến ban đầu phản đối (quan điểm về độ dài cuộc chiến tranh) * Trong số những người tính đến sự trợ giúp từ phía LX % binh lính thay đổi đánh giá chiến tranh sẽ dài hơn. Trong sè nh÷ng binh lÝnh nghe ch¬ng tr×nh: Ch¬ng tr×nh A (chØ mét chiÒu).................................... 36% Ch¬ng tr×nh B (c¶ hai chiÒu)....................................... 43% 14
  15. Độ chênh (B-A)............................................................. 7% * Trong số những người không tính đến sự trợ giúp từ phía LX % binh lính thay đổi đánh giá chiến tranh sẽ dài hơn. Trong số những người đã nghe chương trình Chương trình A............................................................. 36% Chương trình B............................................................. 52% Độ chênh (B-A)............................................................. 16% Kết qủa trên cho thấy trong số những người nhận được thông tin 2 chiều là có hiệu quả nhất (nghĩa là những người ban đầu giữ ý kiến phản đối), ích lợi của việc đưa ra thông tin 2 chiều ít hơn trong số những người tính đến sự giúp đỡ của Liên Xô hơn là những người không trông đợi lắm vào sự giúp đỡ này. Kết quả này nhấn mạnh rằng, nếu tất cả các khía cạnh đều được tính đến thì hiệu quả của các chương trình đưa ra cả thông tin phía khác sẽ cao hơn đối với những người phản đối quan điểm đưa ra. Các kết quả trong nghiên cứu ủng hộ cho 1 quyết định quan trọng, cụ thể là : nếu báo cáo cung cấp thông tin 2 chiều để ủng hộ một kết luận nào đó thì nó phải tính đến tất cả những khía cạnh của cả hai chiều, nếu không báo cáo sẽ bị phản tác dụng (sự quay ngược trở lại của cai boomerang) vì không đảm bảo tính công bằng và hoàn chỉnh. Rõ ràng một báo cáo 1 chiều đưa ra kết luận ngay từ đầu, và những nguyên nhân được công bố sẽ trở thành tranh luận về cho việc đưa ra thông tin thiếu sự tính đến khía cạnh khác. Tuy nhiên nếu tự hứa sẽ nói tất cả trong báo cáo, cả những công bố có lợi và cả những sự thật của 2 phía nhưng lại có những thông tin công chúng biết mà lại không được nói đến thì nó lại không được tin cậy bằng việc chỉ nêu ra các thông tin 1 chiều. Và hiệu quả của nó trong việc thay đổi ý kiến cũng sẽ giảm xuống đối với những nggười quan tâm nhất tới những điểm bị bỏ qua. IV. TÓM LẠI: 1. Việc đưa ra thông tin 2 chiều trong báo cáo có hiệu quả hơn việc chỉ đưa ra thông tin 1 chiều, nhất là với trường hợp những người ban đầu đối lập với quan điểm của báo cáo. 2. Tuy nhiên với những người đã bị thuyết phục bởi các quan điểm đưa ra thì những lý lẽ 2 chiều sẽ ảnh hưởng đến cả nhóm ít hơn so với việc chỉ đưa ra những lập luận ủng hộ với các quan điểm chung đang được biện hộ. 3. Những người có học vấn cao chịu ảnh hưởng bởi báo cáo 2 chiều nhiều hơn; những người có học vấn thấp hơn chịu ảnh hưởng nhiều bởi báo cáo 1 chiều. 4. Nhóm có học vấn thấp và đã tin vào quan điểm đưa ra từ trước ít chịu ảnh hưởng của báo cáo 2 chiều nhất. 15
  16. 5. Một phát hiện ngẫu nhiên rất quan trọng là: việc bỏ qua một luận điểm tương ứng bị chú ý nhiều hơn và làm giảm hiệu quả của báo cáo 2 chiều nhiều hơn là báo cáo 1 chiều. 16
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
7=>1