Bài giảng Bệnh học hô hấp - Bài 9: Viêm tiểu phế quản

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

50
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Viêm tiểu phế quản do vi-rút là tình trạng nhiễm vi-rút cấp tính ở đường hô hấp dưới. Mặc dù bệnh có thể tác động đến mọi người ở bất kỳ độ tuổi nào, thuật ngữ này thường được sử dụng để chỉ tình trạng nhiễm vi-rút ở trẻ nhỏ. Đặc trưng của bệnh là phá hủy tế bào biểu mô, phù nề tế bào và tắc nghẽn đường thở do dịch nhầy và sản phẩm của quá trình viêm. Bài giảng này sẽ trình bày một số kiến thức cơ bản về chứng viêm tiểu phế quản. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Bệnh học hô hấp - Bài 9: Viêm tiểu phế quản

VIEÂM TIEÅU PHEÁ QUAÛN I. ÑAÏI CÖÔNG: 1. Ñònh nghóa laâm saøng: Vieâm tieåu pheá quaûn laø beänh lyù vieâm nhieãm caáp tính do sieâu vi cuûa caùc pheá quaûn côû nhoû vaø trung bình, xaûy ra ôû treû < 2 tuoåi, ñaëc tröng bôûi hoäi chöùng laâm saøng bao goàm ho, khoø kheø, thôû nhanh  co loõm loàng ngöïc. 2. Nguyeân nhaân:  RSV: haøng ñaàu (50 -75 %), coøn coù khaû naêng laây lan raát cao, coù theå gaây thaønh dòch lôùn hoaëc gaây VTPQ maéc phaûi taïi beänh vieän.  Adenovirus (10%) (type 3, 7, 21): thöôøng coù beänh caûnh naëng hôn, coù khaû naêng dieãn tiieán thaønh VTPQ taéc ngheõn (obliterative bronchiolitis)  Caùc nguyeân nhaân khaùc: parainfluenza, influenza virus, human metapneumovirus, mycoplasma … II. CHAÅN ÑOAÙN: 1. Coâng vieäc chaån ñoaùn: a. Hoûi beänh:  Beänh söû: khôûi phaùt töø töø vôùi soát nheï, ho, soå muõi, khoø kheø, khoù thôû (thöôøng N3 – N4).  Tieàn caên: khoø kheø (neáu coù, caàn phaân bieät vôùi suyeãn)  Yeáu toá nguy cô: - Tuoåi < 3 thaùng - Tieàn söû sanh non, nheï caân, suy hoâ haáp sô sinh (ñaëc bieät khi phaûi giuùp thôû) - Beänh tim baãm sinh, ñaëc bieät tim baãm sinh tím, coù cao aùp phoåi - Beänh phoåi maõn tính saún coù: loaïn saûn pheá quaûn - phoåi, thieåu saûn phoåi, … - Suy dinh döôõng naëng - Suy giaûm mieãn dòch: baãm sinh, maéc phaûi b. Khaùm laâm saøng:  Daáu hieäu sinh toàn  Daáu hieäu nguy hieåm (xem phaùc ñoà Vieâm phoåi)  Daáu hieäu hoâ haáp: Nhòp thôû, daáu co loõm ngöïc, khoø kheø Ran phoåi: ran ngaùy, rít (coøn coù theå coù ran aãm, noå) c. Ñeà nghò xeùt nghieäm caän laâm saøng:  Xeùt nghieäm thöôøng qui (trong tröôøng hôïp nhaäp vieän): - Coâng thöùc maùu - X quang tim phoåi thaúng.  Khí maùu ñoäng maïch: khi coù suy hoâ haáp caàn thôû NCPAP hay giuùp thôû, hoaëc khi coù chæ ñònh vì lyù do khaùc  Xeùt nghieäm dòch muõi haàu tìm khaùng theå RSV baèng test ELISA: khoâng chæ ñònh ñaïi traø. 2. Chaån ñoaùn: chuû yeáu vaãn laø chaån ñoaùn laâm saøng
 Gôïi yù bôûi: Tuoåi: < 24 thaùng Bieåu hieän laâm saøng: ho, khoø kheø, thôû nhanh  co loõm ngöïc Yeáu toá dòch teå: thaønh dòch, muøa möa  Caùc xeùt nghieäm caän laâm saøng (CTM, Xquang phoåi, XN sieâu vi, …) khoâng ñaëc hieäu cho chaån ñoaùn - Xquang phoåi: caùc thay ñoåi khoâng ñaëc hieäu. Thöôøng thaáy hình aûnh öù khí pheá nang (thöôøng khu truù ôû ñaùy phoåi), coù theå gaëp hình aûnh xeïp phoåi (thöôøng ôû phaân thuøy ñænh / thuøy treân P). Xquang cuõng coù theå bình thöôøng 3. Chaån ñoaùn phaân bieät:  Suyeãn: Coù tieàn caên khoø kheø vaø ñaùp öùng toát vôùi khí dung Salbutamol Tuy nhieân ôû treû treân 18 thaùng caàn nghó ñeán suyeãn duø laø côn ñaàu  Vieâm phoåi  Ho gaø: caàn löu yù laø treû < 3 thaùng khi bò VTPQ coù theå coù bieåu hieän ho daïng ho gaø  Suy tim  Dò vaät ñöôøng thôû  Caùc nguyeân nhaân khoø kheø hieám gaëp khaùc (meàm suïn pheá quaûn, voøng nhaãn maïch maùu, caùc beänh lyù baãm sinh khaùc): chæ nghó ñeán khi coù daáu hieäu gôïi yù hoaëc dieãn tieán khoâng ñieån hình. III. ÑIEÀU TRÒ: 1. Nguyeân taéc cô baûn: laø ñieàu trò trieäu chöùng, chuû yeáu bao goàm cung caáp ñaày ñuû nöôùc – ñieän giaûi – dinh döôõng, vaø baûo ñaûm ñuû Oxy 2. Chæ ñònh nhaäp vieän:  Treû döôùi 3 thaùng tuoåi  Coù yeáu toá nguy cô: (xem phaàn yeáu toá nguy cô)  Coù daáu hieäu nguy hieãm: tím taùi, boû buù hoaëc buù keùm (treû nhoû hôn 2 thaùng), khoâng uoáng ñöôïc (treû treân 2 thaùng), li bì – khoù ñaùnh thöùc, co giaät, suy dinh döôõng naëng.  Thôû co loõm ngöïc, thôû nhanh (treân 70 laàn / phuùt)  Coù daáu hieäu maát nöôùc. 3. Ñieàu trò caùc tröôøng hôïp nheï, khoâng coù chæ ñònh nhaäp vieän:  Ñieàu trò ngoaïi truù: - Khoâng chæ ñònh khaùng sinh, thuoác daõn pheá quaûn, corticoids - Chæ caàn ñieàu trò trieäu chöùng: + Tieáp tuïc cho treû aên / buù bình thöôøng + Cho treû uoáng nöôùc nhieàu + Haï soát + Chæ söû duïng thuoác giaûm ho an toaøn, khoâng chöùa antihistamines cuõng nhö caùc chaát coù theå coù taùc duïng phuï quan troïng khaùc. - Höôùng daãn caùc daáu hieäu naëng caàn ñeán khaùm laïi ngay - Taùi khaùm sau 2 ngaøy.
4. Ñieàu trò caùc tröôøng hôïp naëng nhaäp vieän: a. Cung caáp ñuû nöôùc – ñieän giaûi – dinh döôõng:  Tieáp tuïc cho aên uoáng, buù.  Chæ ñònh nuoâi aên qua sonde daï daøy khi: - Thôû nhanh treân 70 – 80 laàn / phuùt - Noân oùi lieân tuïc neáu aên uoáng baèng ñöôøng mieäng - Khi treû aên uoáng / buù maø SpO2 giaûm döôùi 90% duø coù thôû Oxygen - Keùm phoái hôïp caùc ñoäng taùc nuùt – nuoát – hoâ haáp, taêng roõ reät coâng hoâ haáp khi aên uoáng / buù  Chæ ñònh truyeàn dòch - nuoâi aên baèng ñöôøng tónh maïch: khi treû coù maát nöôùc, hoaëc khi nuoâi aên baèng ñöôøng tieâu hoùa chæ coù theå cung caáp ñöôïc khoâng quaù 80 ml/kg/ngaøy Caàn löu yù hoäi chöùng taêng tieát ADH khoâng thích hôïp (thöôøng xaûy ra khi coù keøm toån thöông nhu moâ phoåi naëng hoaëc khi phaûi hoå trôï hoâ haáp vôùi aùp löïc döông) . Khi coù hoäi chöùng naøy caàn giôùi haïn cung caáp baèng 2/3 nhu caàu caên baûn. b. Cung caáp ñuû oxygen: thôû oxygen, NCPAP, giuùp thôû tuøy möùc ñoä suy hoâ haáp (xem phaùc ñoà Suy hoâ haáp) - Muïc tieâu: nhaèm ñaûm baûo SpO2  92 % c. Khaùng sinh:  Tuy khaùng sinh khoâng ruùt ngaén dieãn tieán beänh nhöng theo TCYTTG thì caàn ñieàu trò khaùng sinh nhö vieâm phoåi do vi truøng ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån do: nhieàu yeáu toá nguy cô keát hôïp nhieãm truøng do VT, khoâng coù daáu hieäu ñaëc hieäu giuùp phaân bieät taùc nhaân Sieâu vi / Vi Truøng (LS, CLS) vaø khaû naêng aùp duïng caùc bieän phaùp caùch ly haïn cheá  Khaùng sinh ñöôïc löïa choïn ban ñaàu nhö trong tröôøng hôïp vieâm phoåi do vi truøng (xem phaùc ñoà Vieâm phoåi) d. Thuoác daõn pheá quaûn: (2 agonists):  Thuoác daõn pheá quaûn coù hieäu quaû khoâng haèng ñònh, caûi thieän vöøa phaûi, ngaén haïn nhöng khoâng aûnh höôûng xaáu leân SpO2, tim maïch  Khi beänh nhi coù khoù thôû, coù theå cho Salbutamol khí dung 2 laàn caùch nhau 20 phuùt vaø caàn phaûi ñaùnh giaù ñaùp öùng sau moät giôø: Neáu coù ñaùp öùng sau 1 giôø: coù theå duøng tieáp. Neáu khoâng coù ñaùp öùng: khoâng caàn duøng tieáp.  Lieàu löôïng: Salbutamol: 0,15 mg / kg / laàn (toái thieåu: 1,5mg, toái ña: 5mg/laàn)  Löu yù laø trong tröôøng hôïp beänh nhi tím taùi, thôû co loõm ngöïc naëng, thôû nhanh treân 70 laàn / phuùt, SpO2 < 92 %: caàn phaûi phun khí dung Salbutamol döôùi nguoàn Oxygen 6 l / phuùt. e. Corticoids:  Khoâng chæ ñònh roäng raõi Corticoids trong moïi tröôøng hôïp.  Chæ chæ ñònh trong tröôøng hôïp nghi ngôø suyeãn hoaëc trong tröôøng hôïp coù suy hoâ haáp.
 Lieàu löôïng: Prednisone: 1–2 mg/ kg / ngaøy (beänh nhi coøn uoáng ñöôïc) Hydrocortisone: 5mg / kg / laàn (TMC) moãi 6 giôø Dexamethasone: 0,15mg / kg / laàn moãi 6 – 8 giôø  Caùc loaïi Corticoids khí dung chöa ñöôïc khuyeán caùo söû duïng. f. Caùc ñieàu trò khaùc:  Thoâng thoaùng muõi thöôøng xuyeân.  Vaät lyù trò lieäu hoâ haáp: khoâng caàn chæ ñònh moät caùch thöôøng quy. Chæ ñònh chuû yeáu khi coù bieán chöùng xeïp phoåi.  Caàn röûa tay tröôùc vaø sau khi chaêm soùc treû vaø neáu coù ñieàu kieän neân cho treû naèm phoøng rieâng neáu RSV (+)  Khí dung Adreùnaline: chæ ñònh ñöôïc xem xeùt trong tröôøng hôïp coù khoù thôû vaø khoâng ñaùp öùng vôùi khí dung Salbutamol. .  Ipratropium bromide: hieän khoâng ñöôïc khuyeán caùo söû duïng thöôøng quy, chæ söû duïng trong tröôøng hôïp nghi ngôø suyeãn vaø phoái hôïp vôùi Salbutamol khí dung.  Thuoác khaùng sieâu vi (Ribavirine): ñaét tieàn vaø hieän khoâng coù ôû Vieät Nam, nhöng cuõng chæ chæ ñònh khi RSV (+), beänh nhi phaûi thôû maùy, coù yeáu toá nguy cô (xem phaàn yeáu toá nguy cô). Thuoác caàn söû duïng ôû daïng khí dung 18giôø/ 24 giôø, qua noäi khí quaûn  Immunoglobuline: hieän khoâng khuyeán caùo söû duïng roäng raõi vaø cuõng raát ñaét tieàn. g. Caùc ñieàu trò khoâng ñöôïc khuyeán caùo:  Khí dung Normal saline  Phun khí dung lieân tuïc ñeå laøm aåm khoâng khí  Antihistamine vaø caùc loaïi thuoác ho, co maïch khoâng an toaøn. Vaán ñeà Möùc ñoä chöùng côù Corticoides toaøn thaân coù taùc duïng laøm caûi II thieän trieäu chöùng khoø kheø trong vieâm tieåu Pediatrics 04/2000 pheá quaûn. Khoâng khuyeán caùo duøng thuoác choáng virus I trong vieâm tieåu pheá quaûn Clinical Evidence 1999 Khaùng histamin vaø thuoác choáng sung IV huyeát, co maïch khoâng khuyeán caùo duøng National Clearing House 1998 trong vieâm tieåu pheá quaûn Thuoác daõn pheá quaûn coù hieäu quaû khoâng The Cochrane Library, haèng ñònh trong tieán trình ñieàu trò vieâm Issue 3, 2004 tieåu pheá quaûn