Bài giảng "Các hội chứng rối loạn thăng bằng toan kiềm" cung cấp các kiến thức đại cương về bệnh rối loạn thăng bằng toan kiềm, toan chuyển hóa, toan hô hấp, kiềm chuyển hóa, kiềm hô hấp. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Các hội chứng rối loạn thăng bằng toan kiềm - ThS. BS. Bùi Nghĩa Thịnh
- CÁC HỘI CHỨNG RỐI LOẠN
THĂNG BẰNG TOAN KIỀM
ThS. BS. Bùi Nghĩa Thịnh
- ĐẠI CƯƯƯƠNG
pH dịch ngoài tế bào đưược duy trì chặt chẽ: 7,35-7,45
• pH máu < 7,35 → toan máu
• pH máu > 7,45 → kiềm máu
Cơ thể luôn sản xuất ra axit, gồm hai loại:
• Axit bay hơi: H2CO3, thải qua đưường hô hấp (CO2)
• Axit cố định: phosphoric, sulfuric, cetonic, lactic - thải
qua đường thận
2
- ĐẠI CƯƯƯƠNG
pH máu đưược duy trì:
Các hệ thống đệm: (phản ứng ngay sau vài giây)
• Hệ đệm bicarbonat (ngoại bào)
H+ + HCO3- H2CO3 H2O + CO2
• Hệ đệm protein (trong tế bào)
• Hb trong hồng cầu, H2PO4 và CO3 trong xưương.
3
- ĐẠI CƯƯƯƠNG
Các hệ thống đệm:
Vai trò của phổi (phản ứng nhanh trong vài phút): thải trừ
CO2
Vai trò của thận (phản ứng chậm sau vài giờ đến vài
ngày): tái hấp thu HCO3, đào thải axit
4
- ĐẠI CƯƯƯƠNG
Khoảng trống anion
(Na+ + K+) - (Cl- + HCO3-)
Bình thưường: 16 4 mmol/l
Khoảng trống anion: các acid không định lượng được
↑ khoảng trống anion: ↑ các acid không định lượng
đưược trong máu
5
- TOAN CHUYỂN HOÁ
Nguyên nhân:
Mất HCO3-
ứ đọng axit:
Nội sinh
Ngoại sinh
Pha loãng dịch ngoại bào bằng dung dịch không
có HCO3
6
- TOAN CHUYỂN HOÁ
Phản ứng của cơ thể:
Phổi: tăng thải CO2 (sớm, nhanh) → bù trừ bằng
kiềm hô hấp
Thận: tăng thải axit, tăng tái hấp thu HCO3
(muộn)
7
- TOAN CHUYỂN HOÁ
Chẩn đoán:
Lâm sàng:
Thở nhanh sâu (Kussmaul)
TC lâm sàng thưường lẫn với TC bệnh nguyên
Nguy cơ: tụt HA (ức chế co bóp cơ tim, giãn mạch ngoại biên)
RL nhịp thất, phù phổi cấp, thiếu oxy tổ chức
Khí máu:
Chú ý K máu (toan CH: K máu ↑ 0,6 mmol khi pH 0,1)
8
- TOAN CHUYỂN HOÁ
PHÂN LOẠI
Toan chuyển hoá có tăng khoảng trống anion
Tăng sản xuất axít
Toan lactic:
Thiếu oxy tổ chức
Suy tế bào gan
Toan xêtôn:
Đái tháo đưường
Do rưượu, do đói
Tiêu cơ vân nặng
9
- TOAN CHUYỂN HOÁ
PHÂN LOẠI
Toan chuyển hoá có tăng khoảng trống anion
Ngộ độc
Salicylat
Methanol
Giảm thải acid
Suy thận cấp
Suy thận mạn (giai đoạn cuối)
10
- TOAN CHUYỂN HOÁ
PHÂN LOẠI
Toan chuyển hoá không tăng khoảng trống anion
Mất HCO3 qua tiêu hoá:
Tiêu chảy
Dò mật, dò tuỵ, dò ruột
Mất HCO3 qua thận:
Toan ống thận
Cưường cận giáp
Hypoaldosteronism
11
- TOAN CHUYỂN HOÁ
Xử trí
Xử trí nguyên nhân là chủ yếu
Toan CH nặng do mất HCO3-: bù kiềm
NaHCO3 1,4% (168 mmol/L) 6 ml = 1mmol
NaHCO3 4,2% (504 mmol/L) 2 ml = 1mmol
NaHCO3 8,4% (1008mmol/L) 1 ml = 1mmol
1 g có 12 mmol bicarbonat + 12 mmol Na
12
- TOAN CHUYỂN HOÁ
Nên dùng dung dịch kiềm khi pH < 7,10
Mục tiêu: trong 4-6 giờ đưạt đưược pH >7,20;
Cần XN lại khí máu thưường xuyên để theo dõi diễn biến
và đáp ứng điều trị
13
- TOAN CHUYỂN HOÁ
Lọc máu ngoài thận:
IHD - CRRT
Lưưu ý:
HCO3 khuếch tán chậm vào dịch não tủy
DNT còn toan trong khi máu đã hết toan -> Kiềm HH.
Toan trong tế bào
Nguy cơ: hạ K máu, kiềm chuyển hoá, tăng gánh thể tích
theo dõi tốt.
14
- TOAN HÔ HẤP
Đại cưương:
Tăng CO2 (rối loạn tiên phát) dẫn đến giảm pH máu
Giảm thông khí phế nang:
Cấp: hệ thống đệm phản ứng tạo ra HCO3 (1 mmol/10
mmHg PCO2), thận không tham gia (12-24 giờ đầu).
Mạn tính: thận H+ và tân tạo HCO3 (3,5 mmol/10 mmHg
PCO2 (sau vài ngày).
Sửa chữa toan hô hấp: phục hồi thông khí phế nang
15
- TOAN HÔ HẤP
Chẩn đoán xác định
Lâm sàng
Giảm thông khí phế nang (thở chậm, ngừng thở hoặc thở
nhanh nông)
Tim mạch: nhịp tim nhanh, tăng hoặc giảm HA,
Thần kinh: đau đầu, đờ đẫn, kích thích, flapping tremor, hôn
mê
Da: tím, vã mồ hôI
Khí máu
16
- TOAN HÔ HẤP
Chẩn đoán xác định
Toan hô hấp cấp:
Lâm sàng thưường có đầy đủ các triệu chứng
HCO3 thưường chỉ tăng nhẹ (< 30 mmol/L)
Toan hô hấp mạn tính
Lâm sàng: thưường không có triệu chứng hoặc kín đáo.
Bệnh cảnh nổi bật các triệu chứng bệnh phổi mạn tính.
Khí máu: pH giảm nhẹ (>7,25), HCO3 tăng cao
17
- TOAN HÔ HẤP
Chẩn đoán nguyên nhân
Giảm thông khí nguồn gốc ngoại biên
Bệnh thần kinh ngoại biên: h/c Guillain-Barrée
Bệnh cơ: nhưược cơ, liệt chu kỳ
Gù vẹo cột sống
18
- TOAN HÔ HẤP
Chẩn đoán nguyên nhân
Giảm thông khí nguồn gốc trung ưương
Dùng thuốc ức chế hô hấp
Hội chứng ngừng thở khi ngủ (OSA)
Thở oxy lưưu lưượng cao ở bệnh nhân bị suy hô hấp mạn
tính
Tổn thưương tuỷ cổ: bại liệt, chấn thưương
Tổn thưương não
19
- TOAN HÔ HẤP
Chẩn đoán nguyên nhân
Giảm thông khí nguồn gốc phế nang
ARDS
Phù phổi cấp
Hen phế quản nặng
Tràn máu hoặc tràn khí màng phổi
Đợt mất bù của suy hô hấp mạn tính
20
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
