Bài giảng chuyên đề: Chẩn đoán và xử trí phù phổi cấp huyết động

BÀI GIẢNG CHUYÊN ĐỀ:<br /> <br /> CHẨN ĐOÁN VÀ XỬ TRÍ PHÙ<br /> PHỔI CẤP HUYẾT ĐỘNG<br /> <br /> Biên soạn: Ths.BS.Nguyễn Anh Tuấn<br /> (Bộ Môn: Hồi sức cấp cứu, Trường ĐH Y Hà Nội)<br /> <br /> 1<br /> <br /> MỤC TIÊU CHUYÊN ĐỀ:<br /> Sau khi học xong chuyên đề “Chẩn đoán và xử trí phù phổi cấp<br /> huyết động”, người học nắm được những kiến thức có liên quan như:<br /> Nguyên nhân của bệnh phù phổi cấp huyết động, Chẩn đoán bệnh, và<br /> Điều trị bệnh Phù phổi cấp huyết động.<br /> <br /> 2<br /> <br /> NỘI DUNG<br /> I. ĐẠI CƯƠNG<br /> Phù phổi cấp huyết động là một bệnh cần cấp cứu khẩn trương, nếu<br /> phát hiện, chẩn đoán sớm, can thiệp kịp thời, bệnh có khả năng hồi phục<br /> nhanh. Nếu không can thiệp kịp thời và đúng, sẽ nhanh chóng dẫn đến suy hô<br /> hấp cấp nặng, nguy cơ tử vong cao.<br /> Có thể xảy ra do ba nhóm nguyên nhân:<br /> - Tăng áp lực mao mạch phổi không do suy tim trái như trong hẹp hai<br /> lá.<br /> - Tăng áp lực mao mạch phổi do suy tim trái như trong tăng huyết áp,<br /> nhồi máu cơ tim, suy vành.<br /> - Tăng thể tích tuần hoàn cấp tính như trong suy thận cấp, truyền quá<br /> nhiều dịch.<br /> II. NGUYÊN NHÂN<br /> - Hẹp hai lá.<br /> - Tăng huyết áp.<br /> - Nhồi máu cơ tim cấp.<br /> - Đợt mất bù của suy tim trái mạn tính.<br /> -<br /> <br /> dịch cấp: truyền dịch, suy thận cấp, mạn.<br /> <br /> - Nguyên nhân khác: xơ gan, nhồi máu phổi, sau hút khí màng phổi...<br /> III. CHẨN ĐOÁN<br /> 1. Lâm sàng<br /> - Cơn phù phổi cấp thường xuất hiện đột ngột, tiến triển nhanh, hay gặp<br /> về đêm.<br /> - Bệnh nhân lo lắng, hoảng hốt, vã mồ hôi.<br /> <br /> 3<br /> <br /> - Khó thở, thở nhanh (trên 30 lần phút), phải ngồi dậy để thở, tím môi<br /> và đầu chi.<br /> - Có thể khạc ra đờm bọt hồng.<br /> - Nghe phổi đầy ran ẩm cả hai phổi, bắt đầu ở hai đáy phổi, dâng dần<br /> lên như nước triều dâng.<br /> - Nhịp tim nhanh (100 -140 lần phút), có thể nghe thấy nhịp ngựa phi<br /> trái, tĩnh mạch cổ nổi.<br /> - Huyết áp có thể bình thường hoặc tăng.<br /> - Phù phổi cấp kéo dài, muộn, bệnh nhân sẽ suy hô hấp nặng, tụt huyết<br /> áp, rối loạn ý thức.<br /> - Các triệu chứng lâm sàng của bệnh lý nguyên nhân phù phổi cấp: rung<br /> tâm trương, tim ngựa phi, phù…<br /> 2. Cận lâm sàng<br /> - XQ phổi: mờ lan toả 2 bên phổi, lan từ rốn phổi ra (hình cánh bướm);<br /> có thể thấy bóng tim to (chỉ số tim - ngực > 50%).<br /> - Khí máu: PaO2 giảm, PaCO2 bình thường hoặc giảm.<br /> - Các xét nghiệm và thăm dò khác:<br /> + Đánh giá huyết động: CVP (áp lực tĩnh mạch trung tâm); PCWP (áp<br /> lực mao mạch phổi bít) tăng; CO (cung lượng tim) giảm<br /> + Điện tâm đồ: có thể thấy dấu hiệu NMCT, dầy thất trái...<br /> - Các xét nghiệm tuỳ theo nguyên nhân phù phổi cấp: tăng ure, creatinin<br /> trong suy thận; tăng CKMB, troponin trong nhồi máu cơ tim. Tăng bilirubin,<br /> men gan, giảm PT trong xơ gan…<br /> <br /> 4<br /> <br /> 3. Chẩn đoán phân biệt<br /> 3.1. Phù phổi cấp tổn thương<br />  Cơ chế: tổn thương màng phế nang mao mạch làm tăng tính thấm<br /> màng phế nang mao mạch.<br />  Nguyên nhân:<br /> - Viêm phổi nặng do vi khuẩn, virus.<br /> - Bệnh phổi do sặc: dịch vị, thức ăn, dầu.<br /> - Ngạt nước.<br /> - Hít phải khí độc, thở oxy nồng độ cao, kéo dài...<br /> - Chấn thương phổi.<br /> - Đa chấn thương.<br /> - Sốc nhiễm khuẩn, nhiễm khuẩn huyết...<br />  Biểu hiện:<br /> - Suy hô hấp tiến triển từ từ, thường nặng từ ngày thứ 3 của bệnh, tình<br /> trạng suy hô hấp không cải thiện với oxy 100%<br /> - Không có dấu hiệu suy tim trái<br /> - Khí máu PaO2, SaO2, PaCO2 hoặc bình thường, PaO2/ FiO2< 200<br /> - Huyết động: CVP bình thường, PCWP bình thường.<br /> - XQ phổi hình ảnh mờ khoảng kẽ lan tỏa.<br /> 3.2. Cơn hen phế quản cấp: tiền sử hen phế quản, ran khô là chính (ran<br /> rít, ran ngáy), cải thiện tốt sau dùng thuốc giãn phế quản.<br /> 3.3. Đợt cấp viêm phế quản phổi mãn: tiền sử viêm phế quản phổi<br /> mãn, ho khạc đờm, dấu hiệu suy tim phải...<br /> 3.4. Dị vật đường thở: bệnh sử (bệnh cảnh sặc thức ăn, dị vật...), thở co<br /> kéo hõm ức, tiếng rít thanh quản...<br /> <br /> 5<br /> <br />