Bài giảng Ngữ văn lớp 11: Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận phân tích và so sánh - Trường THPT Bình Chánh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Ngữ văn lớp 11 "Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận phân tích và so sánh" được biên soạn nhằm giúp các em học sinh nắm được mục đích và yêu cầu của thao tác lập luận phân tích, so sánh; Biết cách phân tích một vấn đề chính trị, xã hội hoặc văn học. Mời quý thầy cô và các em cùng tham khảo bài giảng tại đây.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Ngữ văn lớp 11: Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận phân tích và so sánh - Trường THPT Bình Chánh

TRƯỜNG THPT BÌNH CHÁNH TỔ NGỮ VĂN LUYỆN TẬP VẬN DỤNG KẾT HỢP CÁC THAO TÁC LẬP LUẬN PHÂN TÍCH VÀ SO SÁNH
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT - Nắm được mục đích và yêu cầu của thao tác lập luận phân tích, so sánh. -Biết cách phân tích một vấn đề chính trị, xã hội hoặc văn học. -Hình thành các năng lực, phẩm chất cần phát triển cho HS: + Năng lực đặc thù : Đọc – nói – nghe –viết + Năng lực chung: giao tiếp, hợp tác, giải quyết vấn đề + Phẩm chất chủ yếu: trách nhiệm
CẤU TRÚC BÀI HỌC I. Ôn tập kiến thức II. Luyện tập. III. Vận dụng – Mở rộng
I. ÔN TẬP KIẾN THỨC 1. Các thao tác lập luận A B c¸c ®Æc trƯng c¬ b¶n cña CÁC THAO TÁC STT STT thao t¸c lËp luËn LẬP LUẬN Chia đối tượng ra thành nhiều yếu tố, bộ phận 01 nhỏ để có thể nhận biết đối tượng một cách cặn kẽ, 01 Giải thích thấu đáo. Nhằm đối chiếu giữa hai hay nhiều sự vật để chỉ ra 02 sự giống và khác nhau. Muốn so sánh phải đặt 02 Chứng minh cùng một bình diện, đánh giá trên cùng một tiêu chí. Lµ gi¶ng gi¶i vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®èi 03 tưîng mét c¸ch cô thÓ, râ rµng cho ngưêi nghe, 03 Phân tích ngưêi ®äc hiÓu tưêng tËn. Nh»m ®Ò xuÊt vµ thuyÕt phôc ngưêi ®äc t¸n ®ång víi nhËn xÐt ®¸nh gi¸, bµn luËn cña m×nh 04 04 So sánh vÒ mét hiÖn tưîng trong ®êi sèng hoÆc trong v¨n häc. Môc ®Ých lµ lµm ngưêi ta tin tưëng vÒ nh÷ng ý 05 Bác bỏ 05 kiÕn , nhËn xÐt cã ®Çy ®ñ c¨n cø tõ trong nh÷ng sù thËt hoÆc ch©n lÝ hiÓn nhiªn. Lµ dïng lÝ lÏ vµ chøng cø ®Ó g¹t bá nh÷ng quan 06 Bình luận 06 ®iÓm, ý kiÕn sai lÖch hoÆc thiÕu chÝnh x¸c tõ ®ã nªu ý kiÕn ®óng cña m×nh ®Ó thuyÕt phôc ngưêi nghe.
1. Các thao tác lập luận A B c¸c ®Æc trƯng c¬ b¶n cña CÁC THAO TÁC STT STT thao t¸c lËp luËn LẬP LUẬN Chia đối tượng ra thành nhiều yếu tố, bộ phận 01 nhỏ để có thể nhận biết đối tượng một cách cặn kẽ, 01 Giải thích thấu đáo. Nhằm đối chiếu giữa hai hay nhiều sự vật để chỉ ra 02 sự giống và khác nhau. Muốn so sánh phải đặt 02 Chứng minh cùng một bình diện, đánh giá trên cùng một tiêu chí. Lµ gi¶ng gi¶i vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®èi 03 tưîng mét c¸ch cô thÓ, râ rµng cho ngưêi nghe, 03 Phân tích ngưêi ®äc hiÓu tưêng tËn. Nh»m ®Ò xuÊt vµ thuyÕt phôc ngưêi ®äc t¸n ®ång víi nhËn xÐt ®¸nh gi¸, bµn luËn cña m×nh 04 04 So sánh vÒ mét hiÖn tưîng trong ®êi sèng hoÆc trong v¨n häc. Môc ®Ých lµ lµm ngưêi ta tin tưëng vÒ nh÷ng ý 05 Bác bỏ 05 kiÕn , nhËn xÐt cã ®Çy ®ñ c¨n cø tõ trong nh÷ng sù thËt hoÆc ch©n lÝ hiÓn nhiªn. Lµ dïng lÝ lÏ vµ chøng cø ®Ó g¹t bá nh÷ng quan 06 Bình luận 06 ®iÓm, ý kiÕn sai lÖch hoÆc thiÕu chÝnh x¸c tõ ®ã nªu ý kiÕn ®óng cña m×nh ®Ó thuyÕt phôc ngưêi nghe.
I. ÔN TẬP KIẾN THỨC 1. Các thao tác lập luận 2. Thao tác lập luận phân tích: chia nhỏ Phân tích là ………….đối tượng thành các yếu nội dung tố bộ phận để xem xét …………., hình thức và mối bên trong quan hệ …………… cũng như ………….. của bên ngoài chúng, rồi khái quát, phát hiện ra bản chất của đối tượng tổng hợp Phân tích bao giờ cũng gắn liền với…………… Đó là bản chất của thao tác phân tích trong văn nghị luận
3. Thao tác lập luận so sánh Đối chiếu • So sánh là ………… …….hai sự vật, hiện Giống tượng, để thấy được sự …………. và Khác ………..nhau giữa hai sự vật, hiện tượng ấy. • Có hai kiểu so Tương đồng sánh:………………………(chỉ ra những nét Tương phản giống nhau) và ……………….. (chỉ ra những nét khác nhau)
Thao Lập luận phân tích Lập luận so sánh tác -Phân tích là chia nhỏ đối tượng thành -Sosánh là đối chiếu hai sự vật, hiện các yếu tố bộ phận để xem xét nội tượng, để thấy được sự giống và khác dung, hình thức và mối quan hệ bên nhau giữa hai sự vật, hiện tượng ấy. trong cũng như bên ngoài của chúng, Khái rồi khái quát, phát hiện ra bản chất của niệm đối tượng -Có hai kiểu so sánh: Tương đồng -Phân tích bao giờ cũng gắn liền với (chỉ ra những nét giống nhau) và tổng hợp. Đó là bản chất của thao tác tương phản (chỉ ra những nét khác phân tích trong văn nghị luận nhau) -Mục đích của phân tích là làm rõ đặc điểm -Mục đích của so sánh là làm sáng rõ đối về nội dung, hình thức, cấu trúc và các mối tượng đang nghiên cứu trong tương quan quan hệ bên trong, bên ngoài của đối tượng. với đối tượng khác. So sánh đúng làm cho (sự vật, hiện tượng) bài văn nghị luận sáng rõ, cụ thể, sinh động và có sức thuyết phục -Khi phân tích cần chia tách đối tượng thành Đặc điểm nhiều yếu tố theo những tiêu chí, quan hệ nhất định. -Khi so sánh, phải đặt đối tượng vào cùng -Phân tích cần đi sâu vào từng yếu tố, từng một bình diện, đánh giá trên cùng một tiêu khía cạnh, song cần đặc biệt lưu ý đến quan chí mới thấy được sự giống nhau và khác hệ giữa chúng với nhau trong một chỉnh thể nhau giữa chúng đồng thời phải nêu rõ ý toàn vẹn, thống nhất. kiến, quan điểm của người nói (người viết)
BÀI TẬP 1 (SGK. TRANG 120): Nhận diện việc vận dụng kết hợp các thao tác lập luận phân tích và so sánh: Chớ tự kiêu tự đại. Tự kiêu tự đại là khờ dại. Vì mình hay, còn nhiều người hay hơn mình. Mình giỏi, còn nhiều người giỏi hơn mình. Tự kiêu tự đại tức là thoái bộ. Sông to, bể rộng thì bao nhiêu nước cũng chứa được, vì độ lượng của nó rộng và sâu. Cái chén nhỏ, cái đĩa cạn thì một chút nước cũng đầy tràn, vì độ lượng nó hẹp, nhỏ. Người mà tự kiêu tự mãn thì cũng như cái chén, cái đĩa. (Hồ Chí Minh, Cần kiệm liêm chính)
Đoạn văn sử dụng những thao tác lập luận nào? Đoạn văn sử dụng hai thao tác lập luận phân tích và so sánh
Bài tập 1 (trang 120): Thảo luận nhóm Câu hỏi thảo luận: Hãy chỉ ra các ý đã triển khai trong các lập luận (Các luận điểm, luận cứ, luận chứng) Nhóm 1+nhóm 2: TTLL Phân phân tích công Nhóm 3+nhóm 4:
Bài tập 1 (trang 120): Chủ đạo TTLL phân tích Bổ trợ TTLL so sánh Người tự kiêu, tự mãn như cái Chớ nên tự kiêu, tự đại chén, cái đĩa cạn Tự kiêu, tự đại là khờ dại Sông to, bể rộng Cái chén nhỏ, cái thì bao nhiêu đĩa cạn thì một nước cũng chứa chút nước cũng Mình hay Mình giỏi được đầy tràn nhưng nhưng nhiều người nhiều hay hơn người giỏi Vì độ lượng của Vì độ lượng của mình. hơn mình nó rộng và sâu nó hẹp nhỏ
Nhận xét về cách kết hợp 2 thao tác: - Thao tác LL phân tích giữ vai trò chủ đạo, thao tác LL so sánh có vai trò bổ trợ để việc phân tích được rõ ràng hơn. - Hai thao tác được kết hợp với nhau một cách hài hòa, lô gíc và khéo léo... - Hai thao tác lập luận được chọn phù hợp nhất với chủ đề phê phán “tự kiêu tự đại”.
Nhận xét vai trò, tác dụng của việc vận dụng 2 thao tác: - Làm cho vấn đề đưa ra bàn luận trở nên sinh động, rõ ràng, dễ hiểu có khả năng lôi cuốn và thuyết phục người đọc. - Chắc chắn với cách lập luận đó, qua văn bản này, người đọc sẽ ý thức hơn về lòng khiêm tốn và thói tự kiêu tự đại...
KẾT LUẬN TỪ BÀI TẬP 1 - Hai thao tác lập luận phân tích và so sánh có thể kết hợp với nhau trong một đoạn văn, bài văn nghị luận. - Thường chỉ có một thao tác lập luận giữ vai trò chủ đạo, thao tác còn lại giữ vai trò bổ trợ. - Tùy vào nội dung, mục đích nghị luận mà linh hoạt trong việc lựa chọn kết hợp các thao tác.
Bµi tËp 2: VËn dông kÕt hîp ph©n tÝch vµ so s¸nh, viÕt ®o¹n v¨n bµn vÒ vÎ ®Ñp cña bµi th¬ Tù t×nh II cña Hå Xu©n Hư¬ng: Tù t×nh II Hå Xu©n Hư¬ng §ªm khuya v¨ng v¼ng trèng canh dån Tr¬ c¸i hång nhan víi nưíc non ChÐn rưîu hư¬ng ®ưa say l¹i tØnh VÇng tr¨ng bãng xÕ khuyÕt chưa trßn. Xiªn ngang mÆt ®Êt rªu tõng ®¸m §©m to¹c ch©n m©y ®¸ mÊy hßn Ng¸n nçi xu©n ®i, xu©n l¹i l¹i M¶nh t×nh san sÎ tÝ con con.
Chñ ®Ò cña bµi v¨n lµ g×? Víi chñ ®Ò trªn ta cã nh÷ng luËn ®iÓm nµo? - Chñ ®Ò cña bµi v¨n lµ bµn vÒ ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña bµi th¬ “Tù t×nh II” cña Hå Xu©n Hư¬ng.
Th¶o luËn nhãm: Nhãm 1 Nhãm 2 Nhãm 3 Nhãm 4 Em h·y nhËn xÐt Em h·y nhËn xÐt Em cã nhËn xÐt g× C¶m nhËn cña em nghÖ thuËt sö nghÖ thuËt x©y vÒ c¸c biÖn ph¸p vÒ giäng ®iÖu tr÷ dông ng«n tõ cña dùng h×nh ¶nh cña nghÖ thuËt ®ưîc t×nh trong bµi th¬ Hå Xu©n Hư¬ng Hå Xu©n Hư¬ng sö dông ®Ó kh¾c “Tù t×nh II” cña trong bµi th¬ Tù trong bµi th¬ Tù häa t©m tr¹ng cña Hå Xu©n Hư¬ng. t×nh II? (nhËn t×nh II? (chØ nªu nh©n vËt tr÷ t×nh Gîi ý: chó ý vµo ®Þnh ng¾n gän). mét nhËn ®Þnh trong bµi th¬ Tù nhÞp ®iÖu, ©m ng¾n gän kh«ng t×nh II? (nhËn hưëng, c¸ch dïng bµn luËn dµi). ®Þnh ng¾n gän). tõ thuÇn ViÖt, ®¶o ng÷…
- §Ó lµm s¸ng tá chñ ®Ò trªn, chóng ta cÇn nªu ra nh÷ng luËn ®iÓm cô thÓ như sau: + Bµi th¬ Tù t×nh II thÓ hiÖn tµi n¨ng ®éc ®¸o cña “Bµ chóa th¬ N«m” trong nghÖ thuËt sö dông ng«n tõ. + Bµi th¬ Tù t×nh II thÓ hiÖn nghÖ thuËt x©y dùng h×nh ¶nh ®iªu luyÖn cña Hå Xu©n Hư¬ng. + Bµi th¬ cßn vËn dông rÊt linh ho¹t c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong viÖc thÓ hiÖn t©m tr¹ng cña nh©n vËt tr÷ t×nh. + Bµi th¬ cã mét giäng ®iÖu vµ ©m hưëng da diÕt, s¾c s¶o thÓ hiÖn rÊt thµnh c«ng t©m tr¹ng võa ®au buån võa phÉn uÊt cña nh©n vËt tr÷ t×nh.
Ví dụ: Häc sinh tr×nh bµy thµnh ®o¹n v¨n ®Ó lµm s¸ng tá luËn ®iÓm thø nhÊt (ThÓ hiÖn tµi n¨ng ®éc ®¸o cña “Bµ chóa th¬ N«m” trong nghÖ thuËt sö dông ng«n tõ). LuËn ®iÓm nµy n»m ë phÇn ®Çu tiªn trong dµn ý, do vËy cÇn sö dông nh÷ng phư¬ng tiÖn liªn kÕt chuyÓn ®o¹n cã tÝnh chÊt më ®Çu như “Trưíc hÕt chóng ta thÊy…”, “BiÓu hiÖn ®Çu tiªn…”, “thø nhÊt…”, “§Ó lµm s¸ng tá cho nhËn ®Þnh Êy trưíc tiªn chóng ta xem xÐt…”