Báo cáo " Chuyên đề về thị trường chứng khoán"

Chia sẻ: Phuong Thanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

711
lượt xem 223
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong đời sống kinh tế, thuật ngữ chứng khoán được tìm hiểu theo những yêu cầu, mục đích khác nhau. Đây là khái niệm phức tạp vì bản thân nó đã hàm chứa một loại quan hệ kinh tế phức tạp phát sinh giữa người cần vốn và người có vốn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Chuyên đề về thị trường chứng khoán"

Báo cáo: " Chuyên đề về thị trường chứng khoán"
B¸o c¸o chuyªn ®Ò vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n I. Chøng kho¸n vμ thÞ tr−êng chøng kho¸n 1. Kh¸i qu¸t vÒ chøng kho¸n Trong ®êi sèng kinh tÕ, thuËt ng÷ chøng kho¸n ®−îc t×m hiÓu theo nh÷ng yªu cÇu, môc ®Ých kh¸c nhau. §©y lμ kh¸i niÖm phøc t¹p v× b¶n th©n nã ®· hμm chøa mét lo¹i quan hÖ kinh tÕ phøc t¹p ph¸t sinh gi÷a ng−êi cÇn vèn vμ ng−êi cã vèn. Chøng kho¸n rÊt ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i vμ phong phó vÒ c¸ch thøc biÓu hiÖn do ®ã mμ ph¸p luËt nhiÒu quèc gia kh«ng ®−a ra mét ®Þnh nghÜa cô thÓ vÒ chøng kho¸n. + Theo quan ®iÓm truyÒn thèng th× Chøng kho¸n lμ ph−¬ng tiÖn x¸c nhËn quyÒn vμ lîi Ých hîp ph¸p cña ng−êi së h÷u chøng kho¸n ®èi víi tμi s¶n hoÆc vèn cña tæ chøc ph¸t hμnh. H×nh thøc tån t¹i cña chøng kho¸n rÊt ®a d¹ng, phô thuéc vμo thùc tÕ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Chøng kho¸n cã thÓ cã h×nh thøc chøng chØ, h×nh thøc bót to¸n ghi sæ dÇn ph¸t triÓn do yªu cÇu cña nhμ ph¸t hμnh vμ së h÷u chøng kho¸n. Khi c«ng nghÖ ph¸t triÓn, h×nh thøc ®iÖn tö còng ®−îc nghi nhËn nh− mét d¹ng tån t¹i cña chøng kho¸n. + Theo quan ®iÓm hiÖn ®¹i: Chøng kho¸n lμ mäi s¶n phÈm tμi chÝnh cã thÓ chuyÓn nh−îng ®−îc. Víi c¸ch hiÓu nμy, ®èi t−îng ®−îc coi lμ chøng kho¸n thùc sù ®a d¹ng: cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, c¸c c«ng cô t¹i thÞ tr−êng tiÒn tÖ nh− tÝn phiÕu kho b¹c, kú phiÕu ng©n hμng vμ c¸c lo¹i th−¬ng phiÕu. Chøng kho¸n x¸c nhËn quyÒn, lîi Ých cña ng−êi së h÷u, ®iÒu ®ã còng cã nghÜa lμ x¸c ®Þnh quyÒn tμi s¶n cña mét chñ thÓ nhÊt ®Þnh xÐt theo ph−¬ng diÖn ph¸p lý. Nh−ng cho dï chøng kho¸n cã h×nh thøc cã h×nh th¸i biÓu hiÖn cô thÓ nh− thÕ nμo th× ®Òu cã chung ®Æc tr−ng lμ x¸c nhËn quyÒn chñ nî hoÆc quyÒn së h÷u ®èi víi chñ thÓ ph¸t hμnh ra nã. 1
§Ó nhËn diÖn chøng kho¸n víi c¸c ®èi t−îng kh¸c, th−êng ph¶i dùa trªn ®Æc ®iÓm cña chóng: b) §Æc ®iÓm cña chøng kho¸n §Æc ®iÓm quan träng ®Çu tiªn cña chøng kho¸n lμ tÝnh sinh lêi + TÝnh sinh lêi: TÝnh sinh lêi thÓ hiÖn ë viÖc ng−êi ph¸t hμnh ra chóng ph¶i tr¶ cho ng−êi së h÷u chøng kho¸n mét kho¶n lîi tøc trong t−¬ng lai ®Ó nhËn vÒ m×nh quyÒn sö dông vèn. TÝnh sinh lêi cña chøng kho¸n lμ ®éng lùc thóc ®Èy ng−êi ®Çu t− mua chøng kho¸n vμ còng lμ tiÒn ®Ò xuÊt hiÖn chøng kho¸n. Nh−ng nÕu chØ dõng l¹i ë tÝnh sinh lêi th× c¬ héi ®Çu t− còng nh− hiÖu qu¶ ®Çu t− ch−a ®¹t ®−îc. + TÝnh thanh kho¶n TÝnh thanh kho¶n tøc lμ kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi ®−îc thμnh tiÒn. TÝnh thanh kho¶n t¹o cho ng−êi së h÷u chøng kho¸n chuyÓn ®æi d¹ng tμi s¶n tõ chøng kho¸n sang tiÒn th«ng qua mét giao dÞch t¹i thÞ tr−êng thø cÊp hoÆc th«ng qua nghiÖp vô ng©n hμng. TÝnh thanh kho¶n t¹o ra sù hÊp hÉn ®èi víi ng−êi ®Çu t−, tho¶ m·n nhu cÇu cña hä ®ång thêi còng h¹n chÕ rñi ro lμm gi¶m sót gi¸ trÞ tiÒn tÖ cña chøng kho¸n. Cã thÓ nãi r»ng, kh¶ n¨ng thanh kho¶n cña mçi chøng kho¸n lμ kh¸c nhau, ®iÒu ®ã còng cã ý nghÜa trong viÖc x¸c ®Þnh hiÖu suÊt vèn ®Çu t− cña nÒn kinh tÕ, ®ång thêi t¹o ra søc c¹nh tranh cho c¸c chñ thÓ ph¸t hμnh. TÝnh thanh kho¶n cña mét lo¹i chøng kho¸n phô thuéc vμo uy tÝn cña chñ thÓ ph¸t hμnh, vμo chi phÝ chuyÓn ®æi vμ sù biÕn ®éng cña thÞ tr−êng + TÝnh rñi ro Cuèi cïng, nãi tíi chøng kho¸n, còng ®ång thêi ph¶i nãi tíi tÝnh rñi ro cña chøng kho¸n, thÓ hiÖn ngay ë b¶n chÊt cña ho¹t ®éng ®Çu t− vèn. Còng nh− bÊt kú ho¹t ®éng ®Çu t−, kinh doanh nμo kh¸c, viÖc kinh doanh chøng kho¸n lμ ®Çu t− mét l−îng tiÒn trong hiÖn t¹i vμ chØ cã thÓ thu håi trong t−¬ng lai , do vËy c¶ qu·ng thêi gian ®ã còng chÝnh lμ thêi gian chøa ®ùng rñi ro. Møc ®é rñi ro tiÒm tμng ®Õn ®©u cßn phô thuéc vμo rÊt nhiÒu yÕu tè, nh− thêi gian ®Çu t−, chñ thÓ nhËn vèn cïng c¸c cam kÕt kh¸c chÝnh lμ nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n ¶nh 2
h−ëng tíi ®é rñi ro. Møc ®é rñi ro cña chøng kho¸n cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi tÝnh sinh lêi vμ tÝnh thanh kho¸n cña chøng kho¸n. 2. Kh¸i niÖm ThÞ tr−êng chøng kho¸n a) Kh¸i niÖm ThÞ tr−êng chøng kho¸n lμ n¬i diÔn ra ho¹t ®éng giao dÞch, mua b¸n c¸c lo¹i chøng kho¸n ®−îc tiÕn hμnh bëi nh÷ng ®èi t−îng kh¸c nhau theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §©y lμ n¬i ch¾p nèi quan hÖ cung cÇu vèn ®Çu t− trung, dμi h¹n cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vμ quèc tÕ; lμ n¬i gÆp gì, giao dÞch gi÷a nh÷ng ng−êi cÇn huy ®éng vèn ®Çu t− (ng−êi ph¸t hμnh chøng kho¸n) víi nh÷ng ng−êi cã vèn nhμn rçi muèn ®Çu t− (ng−êi mua chøng kho¸n) còng nh− gi÷a c¸c nhμ kinh doanh chøng kho¸n víi nhau. ThÞ tr−êng chøng kho¸n lμ mét hiÖn t−îng lÞch sö, xuÊt hiÖn cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. Còng nh− c¸c thÞ tr−êng kh¸c, thÞ tr−êng chøng kho¸n còng qua nh÷ng b−íc ph¸t triÓn s¬ khai ban ®Çu, sau ®ã ngμy cμng ®a d¹ng, phøc t¹p dÇn theo sù ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ kinh tÕ - x· héi. §©y lμ thÞ tr−êng ®Æc biÖt, l−u hμnh c¸c lo¹i hμng ho¸ ®Æc biÖt lμ chøng kho¸n. Sù kh¸c biÖt c¬ b¶n ®ã lμm cho nguyªn t¾c, tæ chøc, qu¶n lý thÞ tr−êng chøng kho¸n còng cã sù kh¸c biÖt so víi c¸c thÞ tr−êng th«ng th−êng. ThÞ tr−êng chøng kho¸n cã tõ bao giê? ThÞ tr−êng chøng kho¸n ®−îc h×nh thμnh, ph¸t triÓn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hoμn c¶nh cô thÓ. §ã lμ nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng víi nh÷ng quy luËt vèn cã cña nã. T¹i ®ã c¬ héi kinh doanh, kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi míi h×nh thμnh vμ tån t¹i. §èi víi nÒn kinh tÕ tËp trung kh«ng thùc hiÖn ®−îc nh÷ng ho¹t ®éng nμy. Trªn thÕ giíi, thÞ tr−êng chøng kho¸n ra ®êi c¸ch ®©y h¬n 400 n¨m. H×nh thøc vμ ®Þa ®iÓm ban ®Çu rÊt th« s¬, bét ph¸t, t¶n m¹n, khã x¸c minh. Mèc thêi gian ®¸nh dÊu thÞ tr−êng ho¹t ®éng ®ång bé, víi ®ñ lo¹i h×nh giao dÞch nh− ngμy nay ®−îc ghi vμo ®Çu thÕ kû 17 t¹i Amsterdam (Hμ Lan). C«ng ty cæ phÇn ®Çu tiªn thμnh lËp, ph¸t hμnh cæ phiÕu vμo ngμy 20 th¸ng 3 n¨m 1602. Ýt l©u sau ng−êi ra 3
ph¸t kiÕn ra tr¸i phiÕu quèc gia vμ c¸c lo¹i tr¸i kho¸n, giÊy ghi nî rÊt phong phó. ThÞ tr−êng chøng kho¸n Pari non trÎ h¬n, ra ®êi n¨m 1801. Sau London, nã lμ chî lín nhÊt ch©u ¢u, mét lôc ®Þa sang ®Çu thÕ kû 21 ®· cã h¬n 30 thÞ tr−êng quèc gia, 12 hÖ thèng bu«n b¸n vμ 20 hÖ thèng thi hμnh lÖnh, triÓn khai quy tr×nh thanh to¸n bï trõ. Theo thêi gian c¸c thÞ tr−êng biÕn h×nh liªn tôc. NÕu trong thêi kú ®Çu, thÞ tr−êng chøng kho¸n chØ xuÊt hiÖn ë c¸c n−íc cã nÒn kinh tÕ tù do ph¸t triÓn nh− Hμ Lan, Anh, §øc, Hoa Kú th× hiÖn nay m« h×nh thÞ tr−êng nμy ®· lan réng vμ trë thμnh hiÖn t−îng phæ biÕn cña c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. MÆc dÇu vËy, ®Ó phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, thùc lùc nÒn kinh tÕ mμ møc ®é phøc t¹p, ®a d¹ng còng nh− møc ®é s«i ®éng cña thÞ tr−êng chøng kho¸n t¹i c¸c quèc gia kh¸c nhau. Sù kh¸c biÖt Êy kh«ng chØ dõng l¹i gi÷a c¸c quèc gia, ngay ë nh÷ng khu vùc ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸c nhau trong mét quèc gia, møc ®é l−u ho¹t vèn cña c¸c bé phËn thÞ tr−êng (mang tÝnh ®Þa ph−¬ng) còng kh¸c nhau râ rÖt. Cïng víi xu h−íng toμn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ, ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng chøng kho¸n c¸c quèc gia ngμy cμng trë nªn gÇn nhau h¬n, th«ng qua c¸c liªn kÕt giao dÞch, nhu cÇu kinh doanh, ®Çu t− cña tÊt c¶ c¸c ®èi t−îng. ë ViÖt Nam nÕu kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng n¨m chuÈn bÞ th× thêi ®iÓm khai tr−¬ng chÝnh thøc trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Thμnh phè Hßo ChÝ Minh lμ vμo th¸ng 6 n¨m 2000. Phiªn giao dÞch ®μu tiÒn diÔn ra ngμy 20-7-2000. b) Ph©n lo¹i thÞ tr−êng chøng kho¸n + XÐt theo tiªu chÝ l−u th«ng chøng kho¸n cã thÓ ph©n ra thÞ tr−êng s¬ cÊp vμ thÞ tr−êng thø cÊp. T¹i thÞ tr−êng s¬ cÊp, c¸c chøng kho¸n lÇn ®Çu tiªn ®−îc b¸n cho c¸c nhμ ®Çu t− nªn cßn ®−îc gäi lμ thÞ tr−êng ph¸t hμnh. §iÒu ®ã còng cã nghÜa, th«ng qua thÞ tr−êng s¬ cÊp, nh÷ng nguån ®Çu t− míi thùc sù ®−îc chuyÓn cho nhμ ph¸t hμnh. 4
ThÞ tr−êng thø cÊp diÔn ra c¸c giao dÞch chøng kho¸n ch−a ®−îc thanh to¸. Bé phËn thÞ tr−êng nμy kh«ng lμm t¨ng nguån vèn míi cho nÒn kinh tÕ, nh−ng cã thÓ ho¹t ®éng liªn tôc, t¹o ra kh¼ n¨ng thanh kho¶n cho chøng kho¸n ®· ph¸t hμnh. ThÞ tr−êng thø cÊp phôc vô cho hai môc ®Ých chÝnh: thóc ®Èy sù t¹o vèn cho c¸c doanh nghiÖp, chÝnh phñ vμ t¹o ra c¸c c«ng cô ®Çu t− cã kh¶ n¨ng sinh lêi cho c¸c nhμ ®Çu t− . Th«ng qua thÞ tr−êng thø cÊp, c¸c bªn tham gia ®Òu mong muèn ®¹t tíi hiÖu Ých kinh tÕ cña m×nh. Hai bé phËn thÞ tr−êng s¬ cÊp còng nh− thø cÊp cã mèi quan hÖ néi t¹i, mËt thiÕt: thÞ tr−êng s¬ cÊp lμ s¬ së, tiÒn ®Ò; thÞ tr−êng thø cÊp lμ ®éng lùc. NÕu kh«ng cã thÞ tr−êng s¬ cÊp th× kh«ng cã chøng kho¸n ®Ó vËn hμnh thÞ tr−êng thø cÊp; ng−îc l¹i nÕu kh«ng cã thÞ tr−êng thø cÊp sÏ khã kh¨n trong viÖc ph¸t hμnh v× chøng kho¸n hÇu nh− kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh kho¶n v× ch−a ®Õn h¹n thanh to¸n. + XÐt theo ph−¬ng thøc tæ chøc vμ giao dÞch, thÞ tr−êng chøng kho¸n bao gåm thÞ tr−êng tËp trung vμ kh«ng tËp trung. ThÞ tr−êng chøng kho¸n tËp trung diÔn ra c¸c ho¹t ®éng mua hoÆc b¸n chøng kho¸n, hoÆc tham kh¶o ®Ó thùc hiÖn c¸c giao dÞch chøng kho¸n, ®−îc tån t¹i d−íi h×nh thøc phæ biÕn lμ Së Giao dÞch chøng kho¸n h¹c c¸c sμn giao dÞch chøng kho¸n. ThÞ tr−êng kh«ng tËp trung diÔn ra ho¹t ®éng giao dÞch chøng kho¸n kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn giao dÞch t¹i thÞ tr−êng tËp trung, cã thÓ tiÕn hμnh th«ng qua nh÷ng h×nh thøc ®a d¹ng kh¸c nhau nh− hÖ thèng giao dÞch nèi m¹ng hoÆc lμ giao dÞch chøng kho¸n riªng lÎ. ThÞ tr−êng chøng kho¸n tËp trung cã gi¸ trÞ nh− bé mÆt thÞ tr−êng chøng kho¸n quèc gia, c¸c bé phËn thÞ tr−êng kh¸c thÓ hiÖn sù ®a d¹ng cña c¸c giao dÞch cã thÓ lùa chän. Hμng ho¸ cña thÞ tr−êng tËp trung còng lμ nh÷ng hμng ho¸ cã thÓ ®¸nh gi¸ cã chÊt l−îng h¬n so víi hμng ho¸ cña thÞ tr−êng kh¸c, do tÝnh cã tæ chøc cña nã; ®iÒu ®ã còng cã nghÜa sù an toμn hay rñi ro, c¬ héi kiÕm lêi lμ kh¸c nhau trong c¸c giao dÞch trªn thÞ tr−êng. 5
3. Nh÷ng ®iÒu kiÖn x· héi ®Ó h×nh thμnh thÞ tr−êng chøng kho¸n vμ vai trß cña nã a) §iÒu kiÖn x· héi NÕu chØ xem xÐt thÞ tr−êng chøng kho¸n víi nh÷ng biÓu hiÖn ®¬n gi¶n nhÊt lμ cã giao dÞch mua b¸n chøng kho¸n th× ®ã lμ c¸ch nh×n kh«ng ®Çy ®ñ. Thùc tÕ ®· chØ ra r»ng, thÞ tr−êng chøng kho¸n bao giê còng cã nh÷ng biÓu hiÖn bÒ næi, mang tÝnh bé mÆt , ®ã lμ c¸c giao dÞch t¹i thÞ tr−êng chøng kho¸n tËp trung, c¸c giao dÞch néi bé ch−a ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ tÝnh chÊt cña thÞ tr−êng chøng kho¸n . Nh−ng ®Ó thÞ tr−êng tËp trung cã thÓ vËn hμnh æn ®Þnh vμ b×nh th−êng ®−îc, cÇn ph¶i héi ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi nhÊt ®Þnh. Thø nhÊt, nÒn kinh tÕ cña quèc gia cã thÞ tr−êng ph¶i ph¸t triÓn ®Õn møc ®é nhÊt ®Þnh. XuÊt ph¸t tõ nguån gèc ra ®êi cña chøng kho¸n, ®ã lμ nhu cÇu vÒ vèn gi÷a ng−êi cÇn vèn vμ ng−êi cã vèn. MÆc dï vËy, nguån vèn cã thÓ cung vμ nguån vèn cÇn thiÕt cho nÒn kinh tÕ ph¶i ®¹t ®Õn giíi h¹n nhÊt ®Þnh. NÕu kh«ng ®¹t ®Õn c¸c giíi h¹n ®ã, c¸c nhμ kinh doanh (vμ kÓ c¶ c¸c nhμ ®Çu t−) sÏ kh«ng lùa chän vèn qua thÞ tr−êng chøng kho¸n mμ sÏ lùa chän vèn qua thÞ tr−êng kh¸c ®¬n gi¶n vμ an toμn h¬n (nh− thÞ tr−êng tÝn dông, thÞ tr−êng ngo¹i héi, thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n). Trong thùc tÕ, ®¸nh gi¸ vÒ tèc ®é ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®−îc xem xÐt ë nh÷ng khÝa c¹nh cô thÓ kh¸c nhau. Tr−íc hÕt, th«ng qua c¸c chØ sæ ph¸t triÓn kinh tÕ (GDP, GNP); c¬ cÊu ngμnh, miÒn. ChØ sè nμy ph¶i ph¶n ¸nh ®−îc ®ã lμ nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn thùc (tøc ph¶i xem xÐt trong mèi t−¬ng quan víi chØ sè gi¸ c¶). C¸c chuyªn gia kinh tÕ cho r»ng, ®Ó ra ®êi thÞ tr−êng chøng kho¸n ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, vÊn ®Ò ho¹ch ®Þnh nÒn kinh tÕ vμ xem xÐt t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ lμ rÊt cÇn thiÕt cho sù æn ®Þnh thÞ tr−êng. Thùc tÕ ®· cho thÊy, ®èi víi thÞ tr−êng c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, vÊn ®Ò ho¹ch ®Þnh nÒn kinh tÕ vμ xem xÐt t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ lμ rÊt cÇn thiÕt cho sù æn ®Þnh thÞ tr−êng. Thùc tÕ ®· cho thÊy r»ng, ®èi víi thÞ tr−êng c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, sù biÕn ®éng vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ sÏ ¶nh h−ëng tøc th× ®Õn giao dÞch t¹i thÞ tr−êng vμ kh«ng lo¹i trõ tr−êng hîp lμm vì thÞ tr−êng. 6
Liªn quan ®Õn yªu cÇu kinh tÕ, sù tham gia cña c¸c tæ chøc kinh tÕ vμo thÞ tr−êng lμ hÕt søc quan träng. C¸c tæ chøc kinh tÕ ®−îc xem lμ nh÷ng nhμ ®Çu t− cã tæ chøc vμ nhiÒu tiÒm n¨ng h¬n lμ nhμ ®Çu t− riªng lÎ, lμ ®èi t−îng cã nhu cÇu vèn th−êng xuyªn. Sù tham gia cña hä vμo thÞ tr−êng sÏ lμm cho nguån vèn giao dÞch t¨ng, ®©y chÝnh lμ yÕu tè kÝch øng møc s«i ®éng cña thÞ tr−êng mÆt kh¸c, tæ chøc kinh tÕ còng ®ång thêi lμ ng−êi cã kh¶ n¨ng sö dông vèn víi hiÖu suÊt cao nhÊt, lμ nhμ kinh doanh lμnh nghÒ. V× vËy, cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p phï hîp t¹o ®iÒu kiÖn cho hä cã c¬ héi tham gia thÞ tr−êng. C¸c tæ chøc kinh tÕ ®−îc xem xÐt ë ®©y cã thÓ lμ doanh nghiÖp th«ng th−êng, c¸c tæ chøc tμi chÝnh Quy m« vèn, n¨ng lùc thùc tÕ cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quyÕt ®Þnh søc thanh kho¶n vμ lμnh m¹nh cña thÞ tr−êng Thø hai, ph¶i cã sù æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi. ThÞ tr−êng chøng kho¸n cã ®é nh¹y c¶m cao ®èi víi bÊt kú sù biÕn ®æi hay bÊt æn ®Þnh nμo vÒ chÝnh trÞ, x· héi. Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ- x· héi lμ tiÒn ®Ò cho sù æn ®Þnh ®Çu t−; ng−êi ®øng ®Çu bé m¸y nhμ n−íc cã thÓ ¶nh h−ëng tíi luång chu chuyÓn vèn gi÷a c¸c ngμnh vμ khu vùc kinh tÕ . Thùc tÕ ®êi sèng chÝnh trÞ cña Hoa Kú, NhËt B¶n, khu vùc Trung CËn §éng, trong nh÷ng n¨m qua cho chóng ta rÊt nhiÒu bμi häc vÒ æn ®Þnh chÝnh trÞ vμ vai trß cña ng−êi ®øng ®Çu tæ chøc bé m¸y nhμ n−íc ®èi víi thÞ tr−êng chøng kho¸n. Sù æn ®Þnh kh«ng chØ dõng l¹i trong ph¹m vi l·nh thæ quèc gia mμ cßn lμ sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ cña quèc gia ®ã trªn tr−êng quèc tÕ. Sù can thiÖp cña Tæng Thèng Bush vμ ngμnh thÐp Hoa Kú kh«ng chØ g©y ra mèi quan ng¹i trong giao dÞch th−¬ng m¹i quèc tÕ víi c¸c quèc gia cã xuÊt khÈu thÐp vμo thÞ tr−êng Mü mμ cßn ¶nh h−ëng râ nÐt têi gi¸ chøng kho¸n ngμnh thÐp Hoa Kú. ThÞ tr−êng chøng kho¸n ë c¸c quèc gia h×nh thμnh tõ nhu cÇu néi t¹i. NÕu dïng ng«n ng÷ triÕt häc, cã thÓ nãi, nã h×nh thμnh theo con ®−êng tiÕn ho¸ dÇn vμ cã nhu cÇu hîp l¹i víi nhau, dÇn hoμn thiÖn. §èi víi ViÖt Nam, thÞ tr−êng chøng kho¸n ®−îc h×nh thμnh phô thuéc rÊt nhiÒu yÕu tè tõ bªn ngoμi. MÆc dï cã mét sè yÕt tè néi t¹i trong ®ã, song nã kh«ng hoμn toμn mang yÕu tè h×nh thμnh tù th©n. §©y còng lμ yÕu tè chi phèi tíi 7
ph¸p luËt thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam vμ còng ph¸n ¸nh vai trß cña ph¸p luËt ®èi víi thÞ tr−êng chøng kho¸n n−íc ta. b) Vai trß cña TTCK Chøng kho¸n vμ thÞ tr−êng chøng kho¸n tån t¹i nh− mét tÊt yÕu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng vμ gi÷ vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ. Thø nhÊt, xuÊt ph¸t tõ nguån gèc ra ®êi cña chøng kho¸n vμ thÞ tr−êng chøng kho¸n, cã thÓ kh¼ng ®Þnh, thÞ tr−êng chøng kho¸n lμ c«ng cô quan träng trong viÖc huy ®éng vèn trung vμ dμi h¹n. Víi chi phÝ thÊp, kh¶ n¨ng chñ ®éng trong viÖc lùa chän ®èi t−îng, l−îng vèn cÇn thiÕt còng nh− h×nh thøc huy ®éng vèn, thÞ tr−êng chøng kho¸n cã vai trß rÊt lín trong viÖc trî gióp cho c¸c doanh nghiÖp thu hót, huy ®éng vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mét c¸ch dÔ dμng. Thùc tiÔn ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng chøng kho¸n c¸c quèc gia ®· chØ ra r»ng, thÞ tr−êng chøng kho¸n t¹o ra sù c¹nh tranh víi c¸c bé phËn thÞ tr−êng truyÒn thèng mμ ®¹i diÖn lμ thÞ tr−êng tÝn dông. NÕu nh− tr−íc ®©y c¸c tæ chøc tÝn dông lμ chç dùa tiÒm tμng vÒ vèn cho c¸c doanh nghiÖp, tõ nguån vèn nhá nhÊt trong thêi gian dμi nhÊt theo nhu cÇu, th× ®Õn nay khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, thÞ tr−êng chøng kho¸n ®· më ra c¬ héi huy ®éng vèn míi cho c¸c doanh nghiÖp. Néi dung, h×nh thøc huy ®éng vèn cña doanh nghiÖp th«ng qua thÞ tr−êng chøng kho¸n rÊt ®a d¹ng, kh«ng ®¬n thuÇn lμ nguån vèn vay; b¶n th©n c¸c nguån vèn kÌm theo cam kÕt cña doanh nghiÖp ph¸t hμnh còng thÓ hiÖn nhu cÇu vμ tÝnh c¹nh tranh to lín. Kh«ng chØ ®ãng vai trß lμ c«ng cô huy ®éng vèn, thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn lμ m«i tr−êng ®Çu t− thuËn lîi cña c«ng chóng. ThÞ tr−êng chøng kho¸n lμ m«i tr−êng ®Çu t− lμnh m¹nh víi c¬ héi lùa chän phong phó. Nh÷ng nguån tiÒn tiÕt kiÖm cña d©n c− ®−îc sö dông víi hiÖu suÊt cao nhÊt th«ng qua viÖc lùa chän c¸c lo¹i chøng kho¸n víi møc ®é an toμn vμ l−u ho¹t kh¸c nhau khiÕn cho c¸c nhμ ®Çu t− cã thÓ lùa chän h×nh thøc ®Çu t− phï hîp víi kh¶ n¨ng vμ së thÝch cña m×nh. Còng chÝnh v× sù lùa chän ®ã mμ b¶n th©n c¸c nhμ ph¸t hμnh còng 8
®−îc tÝnh ®Õn trong quyÕt ®Þnh cña nhμ ®Çu t−. Cã thÓ nãi, thÞ tr−êng chøng kho¸n lμ mét trong nh÷ng c¬ së ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp vμ cña nÒn kinh tÕ mét c¸ch tæng hîp (kÓ c¶ gi¸ trÞ h÷u h×nh vμ gi¸ trÞ v« h×nh) th«ng qua c¸c chØ sè gi¸ chøng kho¸n trªn thÞ tr−êng lμ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh c¹nh tranh, ®¶m b¶o cho hiÖu suÊt sö dông vèn cña doanh nghiÖp nãi riªng vμ cña c¸ nh©n nÒn kinh tÕ nãi chung ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Tuy nhiªn, còng cÇn l−u ý r»ng, viÖc ®¸nh gi¸ nÒn kinh tÕ th«ng qua thÞ tr−êng chØ thùc sù ph¸t huy hiÖu qu¶ ®èi víi nh÷ng thÞ tr−êng ph¸t triÓn, ho¹t ®éng æn ®Þnh. §èi víi nh÷ng thÞ tr−êng míi h×nh thμnh, møc ®é giao dÞch cßn nhá, c¸c giao dÞch vèn truyÒn thèng vÉn cßn phæ biÕn th× vai trß nμy cña thÞ tr−êng chøng kho¸n ch−a thùc sù ph¸t huy, ViÖt Nam còng kh«ng lμ ngo¹i lÖ. Thø hai, tr−êng chøng kho¸n cßn lμ c«ng cô thùc hiÖn chÝnh s¸ch tμi chÝnh tiÒn tÖ quèc gia vμ c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« kh¸c. ThÞ tr−êng chøng kho¸n ph¶n ¸nh c¸c gi¸ c¶ chøng kho¸n cña c¸c doanh nghiÖp vμ c¸c ngμnh kinh tÕ. Møc ®é giao ®éng gi¸ chøng kho¸n cho thÊy dÊu hiÖu tiÖu cùc. ChÝnh v× vËy, cã thÓ nãi r»ng thÞ tr−êng chøng kho¸n lμ phong vò biÓu cña nÒn kinh tÕ vμ lμ mét c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó ChÝnh phñ ®iÒu hμnh viÖc thùc hienÑ c¸c chÝnh s¸ch vÜ m«. Th«ng qua thÞ tr−êng chøng kho¸n, ChÝnh phñ thùc hiÖn c©n ®èi l¹i ng©n s¸ch nhμ n−íc b»ng viÖc ph¸t hμnh c¸c lo¹i tr¸i phiÕu ChÝnh phñ. §©y chÝnh lμ néi dung quan träng nh»m thùc hiÖn chÝnh s¸ch tμi chÝnh quèc gia. ViÖc thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch tμi chÝnh quèc gia t¹o c¨n cø ch¾c ch¾n cho viÖc æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn, lμ néi dung c¬ b¶n vμ quan träng nhÊt cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. ChÝnh v× thÕ, thÞ tr−êng chøng kho¸n t¹o m«i tr−êng thuËn lîi cho ChÝnh phñ thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. §èi víi c¸c quèc gia nÒn kinh tÕ th× thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn lμ nh©n tè thóc ®Èy tiÕn tr×nh ®a h×nh thøc së h÷u nÒn kinh tÕ. Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiªp nhμ n−íc ë Trung Quèc trong giai ®o¹n 1993 ®Õn nay ®· chØ ra r»ng, thÞ tr−êng chøng kho¸n gióp ChÝnh phñ thùc hiÖn tèt c«ng cuéc c¶i tæ nÒn kinh tÕ. 9
Thø ba, thÞ tr−êng chøng kho¸n ®ãng vai trß t¹o kh¶ n¨ng thanh kho¶n cho c¸c chøng kho¸n. Nhμ ®Çu t− cã thÓ chuyÓn ®æi chøng kho¸n cña hä thμnh tiÒn mÆt hoÆc c¸c lo¹i chøng kho¸n mμ hä mong muèn kh¸c t¹i thÞ tr−êng. ChÝnh tÝnh thanh khoan cña chøng kho¸n gióp cho thÞ tr−êng s«i ®éng, ®ång thêi còng lμ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh møc hÊp dÉn cña chøng kho¸n ®èi víi ng−êi ®Çu t−. V× vËy, b¶n th©n tÝnh thanh kho¶n vμ ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng cã mèi quan hÖ néi t¹i, b¶o ®¶m cho thÞ tr−êng chøng kho¸n ho¹t ®éng an toμn, hiÖu qu¶. BÊt kú quèc gia nμo cã thÞ tr−êng chøng kho¸n ®Òu ph¶i tÝnh to¸n sù ¶nh h−ëng cña ®Çu t− n−íc ngoμi ®èi víi nÒn kinh tÕ trong n−íc. Cã thÓ nãi, thÞ tr−êng chøng kho¸n thu hót ®Çu t− n−íc ngoμi víi ®é nhËy lín. §èi víi nh÷ng h×nh thøc ®Çu t− tμi chÝnh th«ng qua thÞ tr−êng cã vai trß quan träng ®èi víi quèc gia ®ang ph¸t triÓn. V× vËy, nÕu thÞ tr−êng cã tÝnh æn ®Þnh, m«i tr−êng ®Çu t− thuËn lîi, c¬ héi nhËn vèn ®Çu t− n−íc ngoμi sÏ lín h¬n. §iÒu nμy l¹i ®−îc ph¶n ¸nh trong tÝnh thanh kho¶n cña chøng kho¸n vμ nh÷ng giíi h¹n ®Çu t− chøng kho¸n ®èi víi nhμ ®Çu t− n−íc ngoμi (kÓ car nhμ ®Çu t− cã tæ chøc vμ ®Çu t− c¸ thÓ). §èi víi viÖc thu hót ®Çu t− trùc tiÕp còng t¹o ra m«i tr−êng c¹nh tranh lμnh m¹nh gi÷a doanh nghiÖp chøng kho¸n trong n−íc vμ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoμi. Kinh nghiÖm cña nhμ kinh doanh chøng kho¸n n−íc ngoμi lμ nh÷ng bμi häc kh«ng thÓ ®Þnh gi¸ cho c¸c nhμ kinh doanh chøng kho¸n non trÎ cña quèc gia míi cã thÞ tr−êng. Tuy nhiªn, ®i ®«i víi viÖc xem xÐt nh÷ng mÆt tÝch cùc cña chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t− n−íc ngoμi, b¶n th©n nã còng cã thÓ ¶nh h−ëng xÊu tíi nÒn kinh tÕ trong n−íc nÕu cã sù lÖ thuéc qu¸ lín vμo nguån vèn n−íc ngoμi. V× vËy, ®èi víi nh÷ng thÞ tr−êng míi më, ChÝnh phñ th−êng cã nh÷ng h¹n chÕ ®èi víi ®Çu t− n−íc ngoμi (kÓ c¶ ®Çu t− trùc tiÕp hay ®Çu t− gi¸n tiÕp). Thø t−, thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhμ n−íc. 10
Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhμ n−íc ®· t¹o ®iÒu kiÖn hÕt søc quan träng thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng s¬ cÊp còng nh− h×nh thμnh thÞ tr−êng thø cÊp ë ViÖt Nam. ViÖc ph¸t hμnh cæ phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp ®−îc cæ phÇn ho¸ lμm s«i ®éng h¬n thÞ tr−êng ph¸t hμnh, chuyÓn ho¸ phÇn vèn tiÕt kiÖm trong d©n chóng thμnh vèn kinh doanh. ViÖc niªm yÕt cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng tËp trung lμm t¨ng thªm vμ s«i ®éng thªm l−îng hμng ho¸ t¹i thÞ tr−êng thø cÊp. Thùc tÕ cho thÊy, c¸c cæ phiÕu niªm yÕt t¹i thÞ tr−êng tËp trung hiÖn nay ®Òu lμ cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty cæ phÇn h×nh thμnh tõ con ®−êng cæ phÇn ho¸. Ng−îc l¹i, thÞ tr−êng chøng kho¸n còng cã ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhμ n−íc, tõ giai ®o¹n cæ phÇn ho¸ ®Õn giai ®o¹n niªm yÕt chøng kho¸n vμ khi cã nhu cÇu ph¸t hμnh chøng kho¸n ®Ó t¨ng vèn doanh nghiÖp. Thø n¨m (cuèi cïng), ta sÏ ph©n tÝch c¸c yÕu tè t¸c ®éng qua l¹i cña thÞ tr−êng chøng kho¸n trong thÞ tr−êng tμi chÝnh. HÖ thèng ph¸p luËt ph¶n ¸nh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia, g©y ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn c¬ cÊu tiÒn cña toμn x· héi. ChÝnh s¸ch l·i suÊt cña ChÝnh phñ lμm thay ®æi c¬ cÊu tiÒn trong l−u th«ng, lμm ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn luång tiÒn vμ møc ®é giao dÞch cña c¸c nhμ ®Çu t− trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. L·i suÊt c¬ b¶n cña ng©n hμng trung −¬ng (Ng©n hμng Nhμ n−íc ®èi víi ViÖt Nam) cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn l·i suÊt thÞ tr−êng tÝn dông (bao gåm c¶ l·i suÊt tiÒn göi, l·i suÊt cho vay, l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu), ®ång thêi, kÝch øng møc ®é s«i ®éng thÞ tr−êng chøng kho¸n (th«ng qua biÕn ®éng c¸c chØ sè gi¸ chøng kho¸n). Nh÷ng biÕn ®éng vÒ l·i suÊt nh− vËy sÏ ¶nh h−ëng tíi nguån cung cÊp vèn cho c¸c nhμ kinh doanh trong më réng ®Çu t− vμ h×nh thμnh vèn, lμm cho nguån vèn ®−îc ®−a vμo ®Çu t− cã chi phÝ thÊp nhÊt, c¸c bé phËn thÞ tr−êng tμi chÝnh cã møc ®é tù c¹nh tranh cao nhÊt. Ngoμi ra, thÞ tr−êng ngo¹i hèi còng nh− c¸n c©n th−¬ng m¹i còng ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn giao dÞch trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. §èi víi ®ång néi tÖ cã søc mua æn ®Þnh, chØ sè gi¸ chøng kho¸n cã møc ®é c©n b»ng t−¬ng ®èi so víi thÞ tr−êng n−íc ngoμi sÏ kh«ng x¶y ra t×nh tr¹ng luång tiÒn 11
®−îc chuyÓn ra ®Çu t− n−íc kh¸c. Søc mua ®èi ngo¹i cña ®ång tiÒn æn ®Þnh còng t¹o cho nhμ ®Çu t− chøng kho¸n an t©m, kh«ng cã sù chuyÓn dÞch ®Çu t− tõ bé phËn thÞ tr−êng nμy sang bé phËn thÞ tr−êng kh¸c, xa l¸nh thÞ tr−êng chøng kho¸n (ch¼ng h¹n tõ thÞ tr−êng ch−ng skho¸n chuyÓn sang thÞ tr−êng ngo¹i hèi, thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n ). Nh÷ng yÕu tè kinh tÕ nh− tèc ®é t¨ng tr−ën, chÝnh s¸ch ®Çu t− cña Nhμ n−íc, thay ®æi c¬ cÊu tæ chøc hoÆc ng−êi ®øng ®Çu bé m¸y nhμ n−íc, t¸c ®éng cña c¸c tæ chøc tiÒn tÖ quèc tÕ ®Òu cã thÓ lμm biÕn ®éng thÞ tr−êng chøng kho¸n. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn, ®iÒu dÔ nhËn thÊy lμ thÞ tr−êng chøng kho¸n rÊt nh¹y c¶m víi c¸c yÕu tè kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi; viÖc æn ®Þnh vμ ph¸t triÓn c¸c yÕu tè ®ã chÝnh lμ c¬ së quan träng ®Ó thÞ tr−êng chøng kho¸n æn ®Þnh vμ ph¸t triÓn. V× thÕ, §¶ng vμ Nhμ n−íc ta chñ tr−¬ng: Thóc ®Èy sù h×nh thμnh, ph¸t triÓn vμ tõng b−íc hoμn thiÖn c¸c lo¹i thÞ tr−êng theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa, ®Æc biÖt quan t©m c¸c thÞ tr−êng quan träng nh−ng hiÖn nay ch−a cã hoÆc cßn s¬ khai nh−: thÞ tr−êng lao ®éng, thÞ tr−êng chøng kho¸n, thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n, thÞ tr−êng khoa häc vμ c«ng nghÖ ; trong ®ã x©y dùng vμ ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n mét h×nh thøc chñ yÕu trong viÖc huy ®éng vèn trung, dμi h¹n nh»m ph¸t triÓn nhanh chãng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa ë n−íc ta. Do ®ã, thÞ tr−êng chøng kho¸n, nãi c¸ch kh¸c, lμ thÞ tr−êng vèn trung, dμi h¹n trùc tiÕp; n¬i giao dÞch, mua b¸n cã tæ chøc c¸c chøng kho¸n trung, dμi h¹n, do c¸c c«ng ty, doanh nghiÖp vμ chÝnh phñ ph¸t hμnh ®Ó huy ®éng vèn cña c«ng chóng, phôc vô cho ®Çu t− ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n. 4. Chñ thÓ cña thÞ tr−êng Trong thÞ tr−êng chøng kho¸n, dï ë giai ®o¹n ph¸t triÓn nμo vμ ë bé phËn nμo cña thÞ tr−êng th× còng tån t¹i hai lo¹i chñ thÓ chñ yÕu lμ nhμ ph¸t hμnh vμ nhμ ®Çu t− chøng kho¸n. + Nhμ ph¸t hμnh lμ tÊt c¶ chñ thÓ huy ®éng vèn b»ng c¸ch b¸n chøng kho¸n cho ng−êi ®Çu t−. Tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ, ph¸p luËt mçi n−íc quy ®Þnh 12
râ nh÷ng ®èi t−îng nμo lμ nhμ ph¸t hμnh . ë thÞ tr−êng, th−êng lμ c¸c doanh nghiÖp (bao hμm c¶ c¸c tæ chøc tÝn dông) vμ ChÝnh phñ (bao gåm c¶ chÝnh quyÒn trung −¬ng vμ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng). + Nhμ ®Çu t− chøng kho¸n nh÷ng chñ thÓ cã nhu cÇu ®Çu t− b»ng c¸ch mua c¸c lo¹i chøng kho¸n trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. Lo¹i chñ thÓ ®Çu t− nμy rÊt ®a d¹ng vμ ®«ng ®¶o, môc ®Ých cña c¸c nhμ ®Çu còng kh«ng gièng nhau. Th−êng th×, ng−êi ta chia nhμ ®Çu t− thμnh hai nhãm c¬ b¶n: nhμ ®Çu t− cã tæ chøc vμ nhμ ®Çu t− c¸ thÓ. Nhμ ®Çu t− cã tæ chøc cã thÓ chØ chiÕm sè l−îng nhá so víi nhμ ®Çu t− c¸ thÓ nh−ng ®èi t−îng nμy l¹i cã tiÒm n¨ng lín, kh¶ n¨ng ph©n tÝch ®¸nh gi¸ chøng kho¸n tèt. Nhμ ®Çu t− c¸c thÓ chiÕm tû träng ®«ng ®¶o vÒ sè l−îng nh−ng l¹i lμ ®èi t−îng th−êng ®−îc quan t©m cña nhμ qu¶n lý víi môc ®Ých b¶o vÒ quyÒn lîi cho hä. §Ó t¹o ra tÝnh thanh kho¶n cña chøng kho¸n, hiÖu suÊt sö dông vèn cña nÒn kinh tÕ, c¸c giao dÞch thø cÊp ®−îc rÊt nhiÒu nhμ kinh doanh quan t©m vμ coi ®©y lμ nghiÖp vô kinh doanh chÝnh cña m×nh. Hμnh vi kinh doanh chøng kho¸n còng nh»m môc ®Ých t×m kiÕm lîi nhuËn nh− hμnh vi kinh doanh kh¸c, nh−ng do ®Æc ®iÓm cña chøng kho¸n rÊt phøc t¹p vμ rñi ro lín mang tÝnh d©y truyÒn, nªn chñ thÓ thùc hiÖn kinh doanh chøng kho¸n th−êng ph¶i ®¹t nh÷ng tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh, cho dï mçi quèc gia cã thÓ cho phÐp tæ chøc vμ c¸ nh©n cïng kinh doanh hoÆc chØ cho phÐp tæ chøc vμ c¸ nh©n cïng kinh doanh hoÆc chØ cho phÐp tæ chøc kinh doanh. Chñ thÓ kinh doanh chøng kho¸n th−êng tån t¹i d−íi h×nh thøc c«ng ty chøng kho¸n hoÆc nh÷ng h×nh thøc c¸ biÖt kh¸c. Ngoμi nh÷ng chñ thÓ chñ yÕu trªn cßn cã thÓ cã mét sè ®èi t−îng kh¸c nh− c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i (tham gia víi t− c¸ch lμ trung gian thanh to¸n), c¸c ®¹i lý ph¸t hμnh chøng kho¸n . II. Thùc tr¹ng thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam sau 4 n¨m ®i vμo ho¹t ®éng 1. ý nghÜa cña chØ sè gi¸ trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam (VN- Index) 13
Kh¸i niªm: ChØ sè gi¸ thÞ tr−êng hay cßn gäi lμ sè trung b×nh hay chØ sè ®−îc h×nh thμnh trªn c¬ së dùa vμo gi¸ cña c¸c cæ phiÕu riªng lÎ, cã thÓ lμ cña toμn bé c¸c cæ phiÕu ®−îc giao dÞch trªn thÞ tr−êng hoÆc cã thÓ chØ gåm gi¸ cña nhãm c¸c cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng. ë ViÖt Nam chØ sè gi¸ dùa vμo gi¸ cña toμn bé c¸c cæ phiÕu ®−îc giao dÞch trªn thÞ tr−êng, gi¸ cña nhãm c¸c cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng (nh− chØ sè Nikkei 250 trªn TTCK NhËt B¶n, chØ sè Dow Jones trªn TTCK Mü..) Cæ phiÕu ®−îc chän th−êng lμ cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty lín, cã søc m¹nh trong c¸c ngμnh kinh tÕ vμ ®−îc mua b¸n nhiÒu nhÊt. Víi ph¹m vi vμ ®èi t−îng tÝnh nh− vËy, chØ sè gi¸ ph¶n ¸nh xu h−íng vËn ®éng chung cña toμn bé thÞ tr−êng. ChØ sè gi¸ lμ mét th«ng tin kh«ng thÓ thiÕu trong bÊt cø mét th«ng b¸o nμo vÒ ho¹t ®éng giao dÞch trªn TTCK. ChØ sè gi¸ thÞ tr−êng rÊt quan träng ®èi víi nh÷ng ng−êi tham gia TTCK, ®Æc biÖt lμ thÞ tr−êng cæ phiÕu, dï víi t− c¸ch lμ nhμ ®Çu t−, chuyªn gia t− vÊn, m«i giíi hay c¸c nhμ lμm chÝnh s¸ch. Nã ®−îc c¸c së giao dÞch, c¸c c«ng ty, c¸c tæ chøc cung cÊp dÞch vô trªn thÞ tr−êng tÝnh vμ c«ng bè réng r·i trªn c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. ë ViÖt Nam, chØ sè VN Index do Trung T©m giao dÞch chøng kho¸n (TTGDCK) thμnh phè Hå ChÝ Minh c«ng bè ChØ sè gi¸ cæ phiÕu t¨ng cho thÊy toμn bé hoÆc phÇn lín c¸c cæ phiÕu t¨ng gi¸; ng−îc l¹i chØ sè gi¸ gi¶m chøng tá c¸c cæ phiÕu ®ang gi¶m gi¸. DiÔn biÕn cña chØ sè gi¸ cæ phiÕu cã mèi quan hÖ t−¬ng ®èi chÆt chÏ víi t×nh h×nh kinh tÕ vμ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. Trong nh÷ng thêi kú nÒn kinh tÕ t¨ng tr−ëng thuËn lîi, chØ sè gi¸ cæ phiÕu th−êng t¨ng, mét phÇn do nh÷ng ng−êi ®Çu t− tin t−ëng vμo triÓn väng ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp nªn cã nhu cÇu mua cæ phiÕu nhiÒu h¬n khiÕn cho gi¸ cæ phiÕu t¨ng. Tuy nhiªn, còng cã thêi ®iÓm chØ sè gi¸ cæ phiÕu gi¶m do sù gi¶m gi¸ cña mét sè cæ phiÕu c¸ biÖt, nh−ng xu h−íng chÝnh vÉn kh«ng bÞ ph¸ vì nÕu ®ã chØ lμ sù sôt gi¶m t¹m thêi vμ chØ sè gi¸ cã thÓ phôc håi 14
t¨ng trë l¹i sau sù sôt gi¶m ®ã. Nh−ng khi c¸c nhμ ph©n tÝch vμ giíi ®Çu cã nhËn ®Þnh bi quan vÒ t×nh h×nh kinh tÕ, hä sÏ kh«ng mÊy tin t−ëng vμo kÕt qu¶ kinh doanh tèt ®Ñp cña c¸c doanh nghiÖp trong t−¬ng lai, th× cæ phiÕu sÏ kh«ng cßn hÊp dÉn, gi¸ cña chóng trªn thÞ tr−êng sÏ gi¶m khiÕn chØ sè gi¸ gi¶m. Do ®ã, bªn c¹nh viÖc b¸m s¸t biÕn ®éng gi¸ cña cña c¸c cæ phiÕu cô thÓ, viÖc theo dâi diÔn biÕn cña chØ sè gi¸ còng cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi viÖc ra quyÕt ®Þnh ®Çu t−. Nã sÏ gióp b¹n cã ®−îc mét c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ thÞ tr−êng, trªn c¬ së ®ã ®−a ra ®−îc nh÷ng quyÕt ®Þnh ®Çu t− mang tÝnh chiÕn l−îc vμ dμi h¹n chø kh«ng ph¶i chØ nh»m môc ®Ých kiÕm lêi tõ nh÷ng biÕn ®éng gi¸ t¹m thêi. Nh×n chung, xu thÕ chñ ®¹o cña thÞ tr−êng cã hai d¹ng chÝnh lμ xu thÕ gi¸ lªn vμ xu thÕ gi¸ xuèng. ë xu thÕ gi¸ lªn, gi¸ cæ phiÕu cã thÓ lªn xuèng hμng ngμy, hμng tuÇn. Sau mçi lÇn gi¶m, gi¸ l¹i ®−îc khéi phôc l¹i vμ ®¹t ®Õn mét møc cao h¬n, nªn xÐt vÒ dμi h¹n, gi¸ vËn ®éng theo chiÒu ®i lªn. Khi thÞ tr−êng lμ thÞ tr−êng lªn gi¸ (thÞ tr−êng con bß). Ng−îc l¹i, ë xu thÕ thø hai (xu thÕ gi¸ xuèng) gi¸ cæ phiÕu kh«ng thÓ kh«i phôc l¹i ®−îc sau mçi lÇn rít gi¸, nÕu cã th× gi¸ còng chØ nhÝch lªn mét chót, kh«ng thÓ kh«i phôc l¹i ®−îc sau mçi lÇn rít gi¸, nÕu cã th× gi¸ còng chØ nhÝch lªn mét chót, kh«ng thÓ ®¹t ®−îc møc ban ®Çu, råi sau ®ã l¹i r¬i xuèng møc thÊp h¬n. Trong tr−êng hîp nμy, ng−êi ta nãi thÞ tr−êng ®ang xuèng gi¸ (thÞ tr−êng con gÊu). NÕu ®ång chÝ lμ ng−êi ®Çu t− dμi h¹n, ®iÒu quan träng lμ ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc ®iÓm ®Çu vμ ®iÓm kÕt thóc cña xu thÕ. Ch¼ng h¹n, tr−êng h¬p lý t−ëng cã thÓ mua ®−îc cæ phiÕu ë møc thÊp nhÊt, vμ n¨m gi÷ cæ phiÕu ®ã cho ®Õn khi ®¹t møc cao nhÊt tøc lμ thõoi ®iÓm tr−íc khi xu thÕ bÞ ®¶o chiÒu th× b¸n. Tuy nhiªn, ®©y kh«ng ph¶i lμ mét viÖc dÔ dμng vμ rÊt khã thùc hiÖn ®−îc trong thùc tÕ. Muèn lμm ®−îc ®iÒu nμy ph¶i cã mét sù tr¶i nghiÖm l©u n¨m trªn thÞ tr−êng. Th«ng th−êng, chØ cã thÓ mua b¸n cæ phiÕu ë nh÷ng thêi ®iÓm gÇn víi thêi ®iÓm lý t−ëng ®ã vμ khi kho¶ng chªnh lÖch gi÷a ®iÓm thùc hiÖn víi lý thuyÕt cμng nhá th× thμnh c«ng cña b¹n cμng lín. HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c nhμ ®Çu 15
t− trªn thÞ tr−êng ch−a mÊy quan t©m tíi nh÷ng xu thÕ nμy cña chØ sè gi¸ mμ chØ h−íng tíi môc tiªu kiÕm lêi tõ chªnh lÖch gi¸ ph¸t sinh do nh÷ng biÕn ®éng gi¸ ng¾n h¹n. 2. T×nh h×nh ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam §èi víi ViÖt Nam, ngay tõ giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh ®æi míi, chóng ta ®· nhËn thøc s©u s¾c vai trß cña nguån tμi chÝnh trong n−íc vμ nhu cÇu ph¸t triÓn mét thÞ tr−êng chøng kho¸n hiÖu qu¶. Trong khi ®ã, thÞ tr−êng chøng kho¸n nÕu kh«ng cã sù hç trî bªn ngoμi, tù th©n nã cÇn ph¶i cã nhiÒu ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi vμ luËt ph¸p ®Çy ®ñ mμ ViÖt Nam ch−a thÓ ®¸p øng trong giai ®o¹n nμy. V× vËy, ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n, Nhμ n−íc t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò cÇn thiÕt, nh÷ng ®¶m b¶o ph¸p lý cho thÞ tr−êng chøng kho¸n ®−îc h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn. Thùc tÕ trong thêi gian qua cho thÊy, Nhμ n−íc ®· lμm bμ ®ì cho thÞ tr−êng chøng kho¸n víi rÊt nhiÒu gãc ®é vμ biÖn ph¸p kh¸c nhau: t¹o ®iÒu kiÖn hμng ho¸ cho thÞ tr−êng, t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thμnh c¬ quan qu¶n lý nhμ n−íc vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n, t¹o c¬ héi cho ng−êi ®Çu t− vμ nhμ kinh doanh Víi nh÷ng néi dung c¬ b¶n nh− vËy, chØ Nhμ n−íc víi kh¶ n¨ng tμi chÝnh dåi dμo, quyÒn lùc duy nhÊt cïng víi hÖ thèng ph¸p luËt ®· cho ra ®êi s¶n phÈm bËc cao cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ch−a ph¶i lμ nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ph¸t triÓn hoμn chØnh. XuÊt ph¸t tõ vai trß Nhμ n−íc x· héi chñ nghÜa, tõ ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam, Nhμ n−íc cã vÞ trÝ, vai trß rÊt quan träng, mÆc dï cã nh÷ng h×nh th¸i biÓu hiÖn cô thÓ kh¸c nhau trong giai ®o¹n hiÖn nay. §èi víi thÞ tr−êng chøng kho¸n, nguyªn t¾c thùc hiÖn sù can thiÖp cña Nhμ n−íc còng ®−îc thÓ hiÖn rÊt râ rμng t¹i c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh trùc tiÕp thÞ tr−êng. NghÞ ®Þnh sè 75/CP ngμy 28/11/1996 ®· cho ra ®êi mét c¬ quan qu¶n lý chøc n¨ng riÖng ®èi víi thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam. V¨n b¶n nμy x¸c ®Þnh râ m« h×nh, vÞ trÝ, chøc n¨ng nhiÖm vô cña c¬ quan qu¶n lý nhμ n−íc vÒ chøc kho¸n. Cã thÓ nhËn xÐt r»ng m« h×nh c¬ quan qu¶n lý 16
chøng kho¸n mang tÝnh chuyªn nghiÖp ®· ph¶n ¸nh sù tham gia trùc tiÕp cña Nhμ n−íc vμo thÞ tr−êng víi t− c¸ch lμ nhμ qu¶n lý vÜ m«. NghÞ ®Þnh sè 75/CP ngμy 28/11/1996, NghÞ ®Þnh são 90/2003/N§-CP ngμy 12-8-2003 còng ghi nhËn nhiÖm vô chñ yÕu cña Uû ban Chøng kho¸n Nhμ n−íc lμ qu¶n lý vμ ®iÒu hμnh thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam, thùc hiÖn c¸c hμnh vi qu¶n lý phï hîp víi yªu cÇu thÞ tr−êng. M« h×nh c¬ quan qu¶n lý vÒ thÞ tr−êng chøng kho¸n cña Nhμ n−íc ta còng lμ m« h×nh ®−îc ®¸nh gi¸ cã nhiÒu −u ®iÓm nhÊt hiÖn nay, ®¶m b¶o cho hiÖu qu¶ qu¶n lý thÞ tr−êng. X¸c ®Þnh tÝnh së h÷u nhμ n−íc ®èi víi Trung t©m Giao dÞch chøng kho¸n. NghÞ ®Þnh sè 48/1998/N§-CP ngμy 11/7/1998 ghi nhËn vÊn ®Ò nμy. §Ó chÝnh thøc cho ra ®êi thÞ tr−êng chøng kho¸n tËp trung cña ViÖt Nam, Nhμ n−íc ®· thμnh lËp Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n. QuyÕt ®Þnh sè 127/1998/Q§-TTg ngμy 11/7/1998 cña Thñ t−íng chÝnh phñ ®· thμnh lËp Trung t©m Giao dÞch chøng kho¸n Hμ néi vμ Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n thμnh phè Hå ChÝ Minh. §©y lμ chÆng ®−êng ®Çy khã kh¨n, cÇn cã sù can thiÖp, tiÕp søc trùc tiÕp cña Nhμ n−íc. VÒ c¸c chñ thÓ tham gia kinh doanh chøng kho¸n, NghÞ ®Þnh sè 48/1998/N§-CP ngμy 11/7/1998 còng x¸c ®Þnh vai trß chñ ®¹o cña thμnh phÇn kinh tÕ nhμ n−íc vμo ngay qu¸ tr×nh t¹o cung cÇu chøng kho¸n cho thÞ tr−êng. NghÞ ®Þnh sè 48/1998/N§-CP vÒ ®iÒu kiÖn ph¸t hμnh chøng kho¸n lÇn ®Çu ra c«ng chóng ghi nhËn kh¶ n¨ng t¹o cung chøng kho¸n cña c¸c doanh nghiÖp nhμ n−íc cæ phÇn ho¸; NghÞ ®Þnh sè 120/CP, NghÞ ®Þnh 01/2001/N§-CP ngμy 03-01- 2001 t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c lo¹i tr¸i phiÕu cña doanh nghiÖp nhμ n−íc, tr¸i phiÕu chÝnh phñ ®−îc ph¸t hμnh vμ niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp nhμ n−íc cã kh¶ n¨ng tμi chÝnh dåi dμo tham gia thÞ tr−êng chøng kho¸n víi t− c¸ch lμ nh÷ng ng−êi kinh doanh trùc tiÕp b»ng con ®−êng thμnh lËp c¸c c«ng ty kinh doanh trùc tiÕp b»ng con ®−êng thμnh lËp c¸c c«ng ty chøng kho¸n theo m« h×nh c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n do tæ chøc thμnh lËp. 17
Quy ®Þnh nh÷ng tr−êng hîp Nhμ n−íc cÇn thiÕt can thiÖp vμo thÞ tr−êng, vμo c¸c giao dÞch t¹i thÞ tr−êng. Nh÷ng ho¹t ®éng liªn quan tíi viÖc cho phÐp ph¸t hμnh, cho phÐp ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc t¹i thÞ tr−êng tËp trung ®Òu ®−îc Nhμ n−íc gi¸m s¸t chÆt chÏ th«ng qua c¬ quan chøc n¨ng. Nh÷ng giao dÞch t¹i thÞ tr−êng ®−îc Nhμ n−íc quy ®Þnh cô thÓ vμ can thiÖp khi cã nh÷ng biÕn ®éng xÊu trªn thÞ tr−êng. Nh÷ng can thiÖp cña Nhμ n−íc cã thÓ th«ng qua ho¹t ®éng hμnh chÝnh nhμ n−íc, hoÆc th«ng qua nh÷ng gi¶i ph¸p kinh tÕ nh»m æn ®Þnh thÞ tr−êng. Cho dï nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt ®· ban hμnh xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c nhau (nguyªn nh©n chñ quan vμ nguyªn nh©n kh¸ch quan) song nguyªn t¾c thùc hiÖn sù can thiÖp cña Nhμ n−íc vμo thÞ tr−êng chøng kho¸n cßn ch−a ®−îc hiÓu ®Çy ®ñ, ®óng møc ®é cÇn thiÕt. Nhμ n−íc cßn thùc hiÖn sù can thiÖp kh¸ s©u, mang tÝnh hμnh chÝnh kinh tÕ vμo ho¹t ®éng thÞ tr−êng, cã thÓ g©y ra nh÷ng ph¸n øng tr¸i chiÒu tõ thÞ tr−êng. Nhμ n−íc b¶o ®¶m c¬ së thÞ tr−êng vËn hμnh ®éng bé còng tõng b−íc ®−îc triÓn khai thùc hiÖn. C¸c nguyªn t¾c thÞ tr−êng ®· ®−îc luËt ho¸ vμ ®−îc quy ®Þnh cô thÓ trong nhiÒu quy ph¹m ph¸p luËt kh¸c nhau. + Nguyªn t¾c c«ng khai: NghÞ ®Þnh 48 còng c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn thi hμnh ®Òu quy ®Þnh râ, chi tiÕt nh÷ng néi dung c¸c chñ thÓ cã liªn quan ph¶i c«ng bè th«ng tin ra c«ng chóng chÝnh thøc. Ch¼ng h¹n, quy ®Þnh tr×nh tù b¸o c¸o th«ng tin liªn quan ®Õn ®ît ph¸t hμnh chøng kho¸n ra c«ng chóng, nh»m cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c vμ kÞp thêi cho ®«ng ®¶o ng−êi ®Çu t− vμ c¸c ®èi t−îng liªn quan. §©y còng lμ nÐt ®Æc tr−ng cña yªu cÇu cña nguyªn t¾c c«ng khai, c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hμnh nh÷ng v¨n b¶n riªng ®iÒu chØnh chÕ ®é c«ng bè th«ng tin trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. Do yªu cÇu cña nguyªn t¾c c«ng khai, c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hμnh nh÷ng v¨n b¶n ®iÒu chØnh chÕ ®é c«ng bè th«ng tin trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n tËp trung. Ngay ®èi víi ®iÒu kiÖn ®Ó ®−îc niªm yÕt vμ giao dÞch chøng kho¸n còng tu©n thñ nh÷ng tiªu chuÈn cã ®é c«ng khai ho¸ cao. 18
+ Nguyªn t¾c trung gian: PhÇn lín c¸c giao dÞch trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n ®Òu ph¶i thùc hiÖn qua kh©u trung gian, nh»m h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng tæn th−¬ng cã thÓ g©y ra cho kh¸ch hμng do hμnh vi lõa ®¶o. NghÞ ®Þnh 48 còng ®· quy ®Þnh vÒ thμnh viªn thÞ tr−êng tËp trung theo ®ã, tÊt c¶ c¸c nhμ ®Çu t− kh«ng ph¶i lμ c«ng ty chøng kho¸n tù doanh ®Òu ph¶i thùc hiÖn giao dÞch cña m×nh th«ng qua m«i giíi. + Nguyªn t¾c c«ng b»ng: NghÞ ®Þnh 48 cã môc ®Ých xuyªn suèt ®ã lμ b¶o ®¶m c«ng b»ng cho tÊt c¶ c¸c ®èi t−îng tham gia. HÖ thèng ghÐp gi¸, ®Êu lÖnh tù ®éng cïng víi c¸c quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c ®Êu gi¸, ®Êu lÖnh ph¶n ¸nh néi dung ®iÒu chØnh ph¸p luËt nh»m h−íng tíi sù c«ng b»ng cña c¸c giao dÞch t¹i thÞ tr−êng chøng kho¸n. MÆc dï ch−a ®ñ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn ®Êu lÖnh liªn tôc, nh−ng nh÷ng quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c −u tiªn, nguyªn t¾c c«ng bè trong ®Êu lÖnh ®Þnh kú t¹i thÞ tr−êng chøng kho¸n tËp trung lμ mét trong nh÷ng quy ®Þnh b¶o ®¶m cã hiÖu qu¶ lîi Ých cña tÊt c¶ c¸c chñ thÓ, ®Æc biÖt lμ ng−êi mua vμ b¸n chøng kho¸n. C¸c nguyªn t¾c ph¸p lý vËn hμnh thÞ tr−êng cã mèi liªn hÖ kh¨ng khÝt víi nhau vμ kh«ng m©u thuÉn gi÷a chóng. Ch¼ng h¹n, néi dung vμ yªu cÇu cña nguyªn t¾c −u tiªn kh«ng m©u thuÉn víi nguyªn t¾c c«ng khai, nguyªn t¾c trung gian l¹i lμ c¬ së ®Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c c«ng b»ng. Quy ®Þnh nh÷ng hμnh vi cÊm thùc hiÖn t¹i thÞ tr−êng tËp trung vμ s½n sμng ¸p dông chÕ tμi khi cã vi ph¹m ®Ó thùc hiÖn r¨n ®e. Víi nh÷ng hμnh vi cã thÓ lμm th−¬ng tæn tíi thÞ tr−êng, ph¸p luËt còng ®Þnh liÖu cô thÓ nh÷ng chÕ tμi t−¬ng xøng. NghÞ ®Þnh sè 22/2000/N§-CP ngμy 10-7-200 ®· quy ®Þnh nh÷ng chÕ tμi cô thÓ cho c¸c hμnh vi vi ph¹m hμnh chÝnh trong lÜnh vùc chøng kho¸n vμ thÞ tr−êng chøng kho¸n. §èi víi nh÷ng hμnh vi vi ph¹m nghiªm träng, cÇn thiÕt ph¶i xö lý ë møc ®é nghiªm träng, cÇn thiÕt ph¶i xö lý ë møc ®é nghiªm kh¾c h¬n còng ®−îc ghi nhËn t¹i Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 nh− téi cè ý lμm tr¸i, téi tham «, téi ®Çu c¬, téi lõa ®¶o 19