zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Luận Văn - Báo Cáo

» Báo cáo khoa học

Báo cáo " Hoàn thiện pháp luật đánh giá tác động môi trường ở Việt Nam hiện nay "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Báo xấu

112
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung cơ bản của pháp luật hiện hành về đánh giá tác động môi trường 1.1. Trách nhiệm lập đánh giá tác động môi trường (ĐTM) và các cấp độ ĐTM Theo Luật bảo vệ môi trường năm 2005, có 3 loại hoạt động ĐTM sau đây: - Đánh giá môi trường chiến lược (ĐMC): là việc phân tích, dự báo các tác động đến môi trường của dự án chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển trước khi phê duyệt nhằm bảo đảm phát triển bền vững.(1) ĐMC được áp dụng đối với các đối...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Hoàn thiện pháp luật đánh giá tác động môi trường ở Việt Nam hiện nay "

nghiªn cøu - trao ®æi { ThS. TRẦN THỊ QUANG HỒNG * TRƯƠNG HỒNG QUANG ** 1. Nội dung cơ bản của pháp luật hiện trường của dự án đầu tư cụ thể để đưa ra các hành về đánh giá tác động môi trường biện pháp bảo vệ môi trường khi triển khai 1.1. Trách nhiệm lập đánh giá tác động dự án đó.(3) Theo quy định tại Điều 18 Luật môi trường (ĐTM) và các cấp độ ĐTM bảo vệ môi trường thì chủ các dự án sau đây Theo Luật bảo vệ môi trường năm 2005, phải lập báo cáo ĐTM: có 3 loại hoạt động ĐTM sau đây: + Dự án công trình quan trọng quốc gia; - Đánh giá môi trường chiến lược (ĐMC): + Dự án có sử dụng một phần diện tích là việc phân tích, dự báo các tác động đến đất hoặc có ảnh hưởng xấu đến khu bảo tồn môi trường của dự án chiến lược, quy hoạch, thiên nhiên, vườn quốc gia, các khu di tích kế hoạch phát triển trước khi phê duyệt nhằm lịch sử - văn hoá, di sản tự nhiên, danh lam bảo đảm phát triển bền vững.(1) ĐMC được thắng cảnh đã được xếp hạng; áp dụng đối với các đối tượng sau: + Dự án có nguy cơ ảnh hưởng xấu đến + Chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát nguồn nước lưu vực sông, vùng ven biển, triển kinh tế-xã hội cấp quốc gia; chiến lược, vùng có hệ sinh thái được bảo vệ; quy hoạch, kế hoạch phát triển ngành, lĩnh + Dự án xây dựng kết cấu hạ tầng khu vực trên quy mô cả nước. kinh tế, khu công nghiệp, khu công nghệ + Chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát cao, khu chế xuất, cụm làng nghề; triển kinh tế-xã hội của tỉnh, thành phố trực + Dự án xây dựng mới đô thị, khu dân cư thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tập trung; tỉnh), vùng. + Dự án khai thác, sử dụng nước dưới + Quy hoạch sử dụng đất; bảo vệ và phát đất, tài nguyên thiên nhiên quy mô lớn; triển rừng; khai thác và sử dụng các nguồn + Dự án khác có tiềm ẩn nguy cơ lớn gây tài nguyên thiên nhiên khác trên phạm vi liên tác động xấu đối với môi trường. tỉnh, liên vùng. - Cam kết bảo vệ môi trường: là việc cơ + Quy hoạch phát triển vùng kinh tế sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không trọng điểm. thuộc đối tượng lập báo cáo ĐTM đưa ra + Quy hoạch tổng hợp lưu vực sông quy bản cam kết thực hiện các biện pháp giảm mô liên tỉnh.(2) - Đánh giá tác động môi trường: là việc *, ** Viện khoa học pháp lí phân tích, dự báo các tác động đến môi Bộ tư pháp t¹p chÝ luËt häc sè 6/2011 17
nghiªn cøu - trao ®æi thiểu, xử lí chất thải và tuân thủ các quy Thứ nhất, đối với báo cáo ĐMC, nội định của pháp luật về bảo vệ môi trường. dung được yêu cầu bao gồm hai vấn đề Giống như báo cáo ĐTM, cam kết bảo vệ chính là dự báo tác động xấu đối với môi môi trường cũng bao gồm các nội dung trường có thể xảy ra khi thực hiện dự án và đánh giá các tác động của dự án đối với môi phương hướng, giải pháp tổng thể giải quyết trường và đề xuất các giải pháp giảm thiểu các vấn đề về môi trường trong quá trình các tác động này, tuy nhiên, do mức độ tác thực hiện dự án. động tới môi trường thấp hơn nên thay vì Thứ hai, đối với báo cáo ĐTM, xuất phát phải thực hiện các bước trình và xin phê từ thực tế là báo cáo ĐTM được lập đối với duyệt trước khi triển khai dự án, các chủ dự các dự án đầu tư cụ thể nên yêu cầu về nội án này được tự mình đưa ra các cam kết về dung báo cáo ĐTM đòi hỏi tính chi tiết cao bảo vệ môi trường và tự chịu trách nhiệm hơn, cụ thể là nội dung báo cáo phải thể hiện về các cam kết và các biện pháp bảo vệ môi được các vấn đề sau: trường mà mình đưa ra. - Mô tả dự án đầu tư: bao gồm thông tin Có thể thấy việc đưa ra các cấp độ khác chi tiết về các hạng mục công trình của dự nhau của công tác ĐTM là một bước tiến án, quy mô về không gian, thời gian và khối quan trọng đối với khung pháp lí về ĐTM lượng thi công; công nghệ vận hành của từng ở Việt Nam. Theo đó, tuỳ từng loại dự án hạng mục công trình và của cả dự án; mà trách nhiệm lập ĐTM cũng như yêu - Các thông tin đánh giá về môi trường, cầu đối với nội dung, quy trình thẩm định bao gồm: báo cáo ĐTM được xác định một cách cụ + Đánh giá về hiện trạng môi trường cả thể, phù hợp với tính chất và mức độ tác nơi thực hiện dự án và vùng kế cận, đánh động đến môi trường của loại dự án đó. giá mức độ nhạy cảm và sức chịu tải của Các quy định này cũng làm rõ hơn yêu cầu môi trường; về lập báo cáo đánh giá môi trường chiến + Đánh giá chi tiết các tác động môi lược đối với các dự án quy hoạch, chiến trường có khả năng xảy ra khi dự án được lược phát triển. Sự phân hoá này giúp nâng thực hiện và các thành phần môi trường, cao hiệu quả của ĐTM với tư cách là một yếu tố kinh tế-xã hội chịu tác động của dự công cụ kiểm soát các tác động môi trường án; dự báo rủi ro về sự cố môi trường do và bảo vệ môi trường. công trình gây ra. 1.2. Các yêu cầu về nội dung của ĐTM - Các giải pháp về mặt môi trường được Một trong những nội dung quan trọng đề xuất bao gồm: của các văn bản hiện hành về ĐTM là quy + Các biện pháp cụ thể được đề xuất để định các yêu cầu về mặt nội dung đối với giảm thiểu các tác động xấu đối với môi báo cáo ĐMC, báo cáo ĐTM và cam kết bảo trường; các biện pháp phòng ngừa, ứng phó vệ môi trường. sự cố môi trường. 18 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2011
nghiªn cøu - trao ®æi + Cam kết thực hiện các biện pháp bảo vậy, điều cần nhấn mạnh ở đây là những sự vệ môi trường trong quá trình xây dựng và khác biệt này không phải là sự phủ nhận lẫn vận hành công trình. nhau mà chính lại là những mặt bổ sung, hỗ + Danh mục công trình, chương trình trợ cho nhau và ĐMC đối với các chiến quản lí và giám sát các vấn đề môi trường lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình trong quá trình triển khai thực hiện dự án. không thể thay thế cho ĐTM ở cấp dự án và + Dự toán kinh phí xây dựng các hạng ngược lại.(5) mục công trình bảo vệ môi trường trong tổng Thứ ba, đối với bản cam kết bảo vệ môi dự toán kinh phí của dự án. trường, yêu cầu về nội dung mặc dù đơn - Các thông tin tham vấn: báo cáo giản hơn nhiều so với nội dung của báo cáo ĐTM phải phản ánh được ý kiến của uỷ ĐTM, tuy nhiên các nội dung đặt ra cũng ban nhân dân cấp xã, phường, thị trấn, đại tương đối cụ thể, bao gồm hai nội dung diện cộng đồng dân cư nơi thực hiện dự án; chính là 1) Mô tả về dự án: địa điểm, loại đặc biệt, các ý kiến không tán thành việc hình, quy mô, nguyên nhiên liệu sử dụng, đặt dự án tại địa phương hoặc không tán chất thải phát sinh và 2) Cam kết về các thành đối với các giải pháp bảo vệ môi biện pháp giảm thiểu, xử lí chất thải và tuân trường phải được nêu trong báo cáo đánh thủ các quy định của pháp luật về bảo vệ giá tác động môi trường. môi trường. ĐMC và ĐTM về cơ bản đều dựa trên Để đảm bảo việc tuân thủ yêu cầu về nguyên tắc rất cơ bản đó là phát hiện, dự nội dung khi lập báo cáo ĐTM, Phụ lục báo và đánh giá những tác động tiềm tàng Thông tư của Bộ tài nguyên và môi trường của hoạt động phát triển có thể gây ra đối số 05/2008/TT-BTNMT ngày 08/12/2008 với môi trường tự nhiên, kĩ thuật–xã hội, để hướng dẫn về đánh giá môi trường chiến từ đó đưa ra các giải pháp nhằm ngăn ngừa, lược, đánh giá tác động môi trường và cam giảm thiểu và xử lí các tác động tiêu cực tới kết bảo vệ môi trường cũng đã đưa ra các mức thấp nhất có thể chấp nhận được.(4) bản yêu cầu cụ thể về cấu trúc và nội dung Quy trình thực hiện của ĐTM và ĐMC đều của báo cáo ĐMC, báo cáo ĐTM và cam được thực hiện qua các bước sàng lọc, xác kết bảo vệ môi trường. Các bản yêu cầu này định phạm vi, đánh giá tác động, xác định vừa có ý nghĩa bắt buộc tuân thủ, vừa có các biện pháp giảm thiểu, thẩm định, ra tính chất hướng dẫn đối với các chủ dự án quyết định và cuối cùng là quan trắc, giám khi lập báo cáo ĐMC, ĐTM hoặc cam kết sát môi trường. Giữa ĐTM và ĐMC cũng bảo vệ môi trường. có nhiều sự khác biệt cơ bản, trước hết là về 1.3. Thẩm quyền và thủ tục thẩm định, đối tượng nghiên cứu, mục tiêu, mục đích phê duyệt cần đạt được và sau đó là sự khác biệt cả về Ngoại trừ cam kết bảo vệ môi trường những nội dung quy trình thực hiện. Tuy được lập cho các trường hợp không thuộc t¹p chÝ luËt häc sè 6/2011 19
nghiªn cøu - trao ®æi đối tượng phải lập báo cáo ĐMC và ĐTM, động môi trường đối với các dự án thuộc việc thẩm định và phê duyệt báo cáo thẩm quyền quyết định, phê duyệt của ĐMC và ĐTM được coi là thủ tục bắt mình, trừ dự án liên ngành, liên tỉnh; uỷ ban buộc. Kết quả thẩm định báo cáo ĐMC là nhân dân cấp tỉnh tổ chức hội đồng thẩm một trong những căn cứ để phê duyệt dự định hoặc tuyển chọn tổ chức dịch vụ thẩm án và phải được tiến hành trước khi triển định báo cáo đánh giá tác động môi trường khai dự án. Thẩm quyền và thủ tục phê đối với dự án trên địa bàn quản lí thuộc duyệt các báo cáo này được xác định căn thẩm quyền quyết định, phê duyệt của mình cứ vào tính chất và quy mô của các dự án và của hội đồng nhân dân cùng cấp. được lập ĐMC và ĐTM. Để đảm bảo tính chất chuyên môn của - Báo cáo ĐMC luôn được thẩm định bởi hoạt động thẩm định báo cáo ĐMC và ĐTM, một hội đồng. Bộ tài nguyên và môi trường pháp luật về môi trường quy định trong tổ chức hội đồng thẩm định báo cáo đánh giá trường hợp là hội đồng thẩm định thì phải có môi trường chiến lược đối với các dự án do trên năm mươi phần trăm số thành viên có Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chuyên môn về môi trường và lĩnh vực có phê duyệt; các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ liên quan đến nội dung dự án. Nếu là tổ chức quan thuộc Chính phủ tổ chức hội đồng thẩm dịch vụ thẩm định thì phải đáp ứng các điều định báo cáo đánh giá môi trường chiến lược kiện do Bộ tài nguyên và môi trường quy đối với dự án thuộc thẩm quyền phê duyệt định. Yêu cầu về việc người trực tiếp tham của mình và uỷ ban nhân dân cấp tỉnh tổ gia lập báo cáo ĐMC, báo cáo ĐTM không chức hội đồng thẩm định báo cáo đánh giá được tham gia hội đồng thẩm định cũng môi trường chiến lược đối với dự án thuộc được quy định nhằm đảm bảo tính khách thẩm quyền quyết định của mình và của hội quan của hoạt động thẩm định. đồng nhân dân cùng cấp. Để đảm bảo sự tham gia cũng như quyền - Báo cáo ĐTM có thể được thẩm định lợi của cộng đồng tại địa bàn thực hiện dự bởi một hội đồng thẩm định hoặc tổ chức án, trong quá trình thẩm định báo cáo ĐMC dịch vụ thẩm định. Bộ tài nguyên và môi và ĐTM, các tổ chức, cá nhân có quyền gửi trường tổ chức hội đồng thẩm định hoặc các yêu cầu, kiến nghị về bảo vệ môi trường tuyển chọn tổ chức dịch vụ thẩm định báo liên quan đến dự án đến cho cơ quan thẩm cáo đánh giá tác động môi trường đối với định. Cơ quan thẩm định có trách nhiệm xem các dự án do Quốc hội, Chính phủ, Thủ xét các yêu cầu, kiến nghị này trước khi đưa tướng Chính phủ quyết định, phê duyệt; dự ra quyết định. Đối với cam kết bảo vệ môi án liên ngành, liên tỉnh; bộ, cơ quan ngang trường, tổ chức, cá nhân thực hiện chỉ cần bộ, cơ quan thuộc Chính phủ tổ chức hội thực hiện thủ tục đăng kí với UBND cấp đồng thẩm định hoặc tuyển chọn tổ chức huyện hoặc cấp xã (trong trường hợp được dịch vụ thẩm định báo cáo đánh giá tác cấp huyện uỷ quyền). 20 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2011
nghiªn cøu - trao ®æi 1.4. Tính pháp lí của văn bản ĐTM và thải, công nghệ xử lí, thông số tiêu chuẩn về các biện pháp đảm bảo thực thi các nội dung chất thải, các giải pháp bảo vệ môi trường để ĐTM trên thực tế cộng đồng dân cư biết, kiểm tra, giám sát. Đối với báo cáo ĐMC, kết quả thẩm Cơ quan phê duyệt báo cáo ĐTM cũng có định là một trong những căn cứ để phê duyệt trách nhiệm thông báo nội dung quyết định dự án. Trong khi đó, đối với báo cáo ĐTM, phê duyệt báo cáo ĐTM do mình phê duyệt kết quả thẩm định là căn cứ để cơ quan có cho uỷ ban nhân dân cấp tỉnh nơi thực hiện thẩm quyền ra quyết định phê duyệt báo cáo dự án; uỷ ban nhân dân cấp tỉnh thông báo ĐTM đó. Các dự án thuộc diện phải lập báo nội dung quyết định phê duyệt báo cáo ĐTM cáo ĐTM chỉ được phê duyệt, cấp phép đầu do mình hoặc bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan tư, xây dựng, khai thác sau khi báo cáo ĐTM thuộc Chính phủ phê duyệt cho uỷ ban nhân đã được phê duyệt. Trường hợp các cơ sở dân cấp huyện, uỷ ban nhân dân cấp xã nơi không thuộc đối tượng phải lập ĐMC và thực hiện dự án. Việc thực hiện trách nhiệm ĐTM thì chỉ được triển khai hoạt động sản thông tin này cho phép chính quyền cơ sở và xuất, kinh doanh, dịch vụ sau khi đã đăng kí cộng đồng địa phương tham gia kiểm tra, bản cam kết bảo vệ môi trường. giám sát việc thực hiện các nội dung của báo Về nguyên tắc, các báo cáo ĐMC, ĐTM cáo ĐTM đã được phê duyệt. và cam kết bảo vệ môi trường sau khi đã - Cơ chế tự chịu trách nhiệm: chủ dự án được thẩm định, phê duyệt sẽ trở thành các có trách nhiệm thực hiện đúng, đầy đủ các văn bản pháp lí có tính bẳt buộc áp dụng đối nội dung bảo vệ môi trường nêu trong báo với tất cả các chủ thể hoạt động trong phạm cáo ĐTM và các yêu cầu của quyết định phê vi dự án được lập báo cáo ĐMC, ĐTM và duyệt báo cáo ĐTM. cam kết bảo vệ môi trường tương ứng. Tuy - Cơ chế tiền kiểm: chủ dự án có trách nhiên, pháp luật bảo vệ môi trường mới chỉ nhiệm thông báo cho cơ quan phê duyệt báo tập trung quy định về trách nhiệm thực hiện cáo ĐTM để kiểm tra, xác nhận việc đã thực và kiểm tra thực hiện các nội dung trong báo hiện các nội dung của báo cáo và yêu cầu cáo ĐTM và cam kết bảo vệ môi trường. của quyết định phê duyệt báo cáo ĐTM; chỉ Theo Điều 23 Luật bảo vệ môi trường sau khi cơ quan có thẩm quyền kiểm tra, xác năm 2005, báo cáo ĐTM được đảm bảo thực nhận chủ dự án đã thực hiện đầy đủ yêu cầu hiện thông qua các cơ chế sau đây: về thông tin cho UBND địa phương và niêm - Cơ chế thông tin và giám sát bởi cộng yết tại địa bàn, thực hiện các yêu cầu của đồng: chủ dự án có trách nhiệm báo cáo với quyết định phê duyệt báo cáo ĐTM thì chủ uỷ ban nhân dân nơi thực hiện dự án về nội dự án mới được đưa công trình vào sử dụng. dung của quyết định phê duyệt báo cáo đánh - Cơ chế hậu kiểm: cơ quan phê duyệt giá tác động môi trường; niêm yết công khai báo cáo ĐTM có trách nhiệm chỉ đạo, tổ tại địa điểm thực hiện dự án về các loại chất chức kiểm tra việc thực hiện các nội dung t¹p chÝ luËt häc sè 6/2011 21
nghiªn cøu - trao ®æi trong báo cáo đánh giá tác động môi trường như thẩm định báo cáo ĐTM. Ngoài các cơ đã được phê duyệt. quan nhà nước chịu trách nhiệm về công tác Theo Điều 27 Luật bảo vệ môi trường, thẩm định còn có thêm các tổ chức dịch vụ cam kết bảo vệ môi trường được đảm bảo thẩm định báo cáo ĐTM. Đây là các cơ quan thực hiện thông qua: độc lập đủ năng lực theo yêu cầu của Quyết - Cơ chế tự chịu trách nhiệm: tổ chức, cá định số 19/2007/QĐ-BTNMT về việc ban nhân cam kết bảo vệ môi trường có trách hành Quy định về điều kiện và hoạt động nhiệm thực hiện đúng và đầy đủ các nội dung của dịch vụ thẩm định báo cáo ĐTM. Việc đã ghi trong bản cam kết bảo vệ môi trường. kiểm soát sự tham gia của các tổ chức, cá - Cơ chế kiểm tra, giám sát: Uỷ ban nhân nhân chuyên môn này được đảm bảo trên cơ dân cấp huyện, cấp xã chỉ đạo, tổ chức kiểm sở xác định các điều kiện về chuyên môn, về tra, thanh tra việc thực hiện các nội dung đã năng lực, về đội ngũ và trên cơ sở xác định ghi trong bản cam kết bảo vệ môi trường. trách nhiệm cụ thể chính là chính sách hợp lí 2. Đánh giá các quy định hiện hành về và cần thiết để đáp ứng nhu cầu thực tế đối ĐTM ở Việt Nam với các hoạt động chuyên môn về môi Các quy định về ĐTM có vị trí tương đối trường trong quá trình lập và thẩm định báo quan trọng trong hệ thống pháp luật về bảo cáo ĐTM hiện nay. Chính sách xã hội hoá vệ môi trường của Việt Nam và ngày càng này cũng phù hợp với sự trưởng thành về được quan tâm hoàn thiện. Điều đó chứng tỏ năng lực của tổ chức, cá nhân hoạt động sự nhìn nhận về vai trò của ĐTM như một chuyên môn về môi trường trong nước sau công cụ quan trọng để thực hiện công tác hơn 10 năm triển khai áp dụng các quy định quản lí đối với môi trường. về lập báo cáo ĐTM. Tuy nhiên, các quy Trước hết, với việc phân hoá các cấp độ định hiện hành mới tập trung vào quy định thực hiện ĐTM theo tính chất của dự án, về điều kiện và năng lực của các tổ chức Luật bảo vệ môi trường năm 2005 đảm bảo dịch vụ thẩm định báo cáo ĐTM, chưa chú ý sự phân hoá về trách nhiệm cũng như thể đến các quy định đảm bảo năng lực của các hiện đúng tính chất, mức độ yêu cầu đối với tổ chức làm dịch vụ lập báo cáo ĐTM. Theo các biện pháp bảo vệ môi trường căn cứ vào quy định tại Luật bảo vệ môi trường và Nghị tính chất, mức độ tác động đến môi trường định của Chính phủ số 80/2006/NĐ-CP của dự án. Việc xuất phát từ góc độ dự án hướng dẫn thi hành Luật bảo vệ môi trường, đầu tư và từ góc độ ảnh hưởng môi trường là điều kiện về nhân lực, phương tiện, cơ sở vật cơ sở quan trọng để đảm bảo tính phù hợp chất kĩ thuật của tổ chức cung ứng dịch vụ tư cho các quy định về ĐTM. Các quy định về vấn lập báo cáo ĐTM tương đối chung ĐTM cũng cho thấy chính sách mở rộng xã chung,(6) chưa đủ để đảm bảo các yêu cầu về hội hoá, huy động sự tham gia của các tổ năng lực đối với các tổ chức cung ứng dịch chức có chuyên môn vào công tác lập cũng vụ lập báo cáo ĐTM. 22 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2011
nghiªn cøu - trao ®æi Tuy nhiên, nếu xét về tính đồng bộ, toàn có tính chất ràng buộc các hoạt động đầu tư diện thì các quy định về ĐTM hiện nay thiếu trên thực tiễn và việc khẳng định tính ràng những yêu cầu, tiêu chí cần thiết để đảm bảo buộc cũng như quy định cơ chế đảm bảo chất lượng của các báo cáo ĐTM. Các quy thực thi các nội dung của báo cáo ĐMC là định hiện hành dường như cũng đã cố gắng điều cần thiết. khắc phục hạn chế này bằng các phương thức Về tính khả thi, cơ chế giám sát của cộng như quy định các chủ thể lập báo cáo ĐTM đồng: các thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt phải đảm bảo những nội dung nhất định trong và đảm bảo thực thi báo cáo ĐTM trên thực báo cáo ĐTM, quy định về việc áp dụng các tế quy định tương đối chặt chẽ việc đảm bảo tiêu chuẩn, quy chuẩn môi trường,(7) quy định cho cộng đồng dân cư quyền được tham gia cách thức thực hiện (như yêu cầu thành lập tổ ý kiến, quyền được lắng nghe ý kiến, đặc công tác, yêu cầu về thành phần tham biệt, các ý kiến về không đồng ý triển khai gia…),(8) quy định chi tiết về các bước thẩm dự án hoặc không đồng ý về các biện pháp định, chủ thể thẩm định v.v. nhưng lại thiếu bảo vệ môi trường phải được nêu rõ trong chính những quy định về cơ sở để đánh giá các báo cáo ĐTM trình thẩm định, phê chất lượng của báo cáo ĐTM đó. Điều đó dẫn duyệt. Về mặt pháp lí, có thể nói các quy đến thực tế là việc thẩm định các báo cáo định về thủ tục nhằm đảm bảo sự tham gia ĐTM chủ yếu dựa vào ý chí chủ quan của của cộng đồng vào quá trình lập, thẩm định người thẩm định, chưa có các căn cứ cụ thể và phê duyệt báo cáo ĐTM hiện nay tương để thẩm định và cơ chế pháp lí cụ thể ràng đối chặt chẽ. Tuy nhiên, hoạt động lập báo buộc yêu cầu thẩm định. cáo ĐTM là hoạt động có tính chuyên môn Bên cạnh đó, các quy định hiện hành cao và với nhận thức của cộng đồng dân cư cũng chủ yếu quy định trách nhiệm thực thi thì khó có thể đánh giá được hết các vấn đề đối với báo cáo ĐTM và cam kết bảo vệ môi chuyên môn của các báo cáo này. Các quy trường, chưa có cơ chế đảm bảo thực thi đối định hiện hành chỉ quy định các thủ tục, với nội dung báo cáo ĐMC. Thực tế này, trình tự lấy ý kiến tham vấn cộng đồng, một phần xuất phát từ chính tính pháp lí của không có bất kì cơ chế nào để hỗ trợ về các văn bản quy hoạch, chiến lược phải lập chuyên môn nhằm nâng cao nhận thức và báo cáo ĐMC. Hiện nay, các văn bản quy khả năng của cộng đồng trong việc xem xét hoạch, chiến lược chủ yếu mang tính định các nội dung của báo cáo ĐTM. Không được hướng, không mang tính bắt buộc, chính vì hỗ trợ về các vấn đề chuyên môn, cộng đồng vậy, việc xác định tính pháp lí của các báo dân cư có thể gặp khó khăn khi đưa ra ý kiến cáo ĐMC được lập phục vụ cho các văn bản về các dự án triển khai tại địa bàn và trong quy hoạch, chiến lược này tương đối phức nhiều trường hợp, các ý kiến được đưa ra tạp. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa không xác đáng hoặc cản trở các dự án đã có rằng các nội dung của báo cáo ĐMC không các phương án bảo vệ môi trường phù hợp. t¹p chÝ luËt häc sè 6/2011 23
nghiªn cøu - trao ®æi 3. Đánh giá hiệu quả thi hành pháp địa phương.(10) luật ĐTM Tuy nhiên, do nhận thức chưa đầy đủ về Cán bộ thẩm định và phê duyệt báo cáo vai trò và ý nghĩa của công tác ĐTM nên ĐTM ở cấp trung ương thuộc Vụ thẩm định trên thực tế, các quy định về ĐTM chưa thực (Bộ tài nguyên và môi trường, nay trực thuộc sự phát huy đầy đủ vai trò và ý nghĩa của nó Tổng cục môi trường, Bộ tài nguyên và môi trong công tác bảo vệ môi trường. Hạn chế trường) và Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng của công tác ĐTM thể hiện cụ thể như sau: Chính phủ hoặc Bộ trưởng Bộ tài nguyên và - Việc thực hiện ĐTM đối với nhiều dự môi trường chịu trách nhiệm phê duyệt đối với án còn mang tính hình thức. Nhiều chủ dự án những dự án thuộc thẩm quyền của mình. Ở chỉ coi đây là một thủ tục trong quá trình cấp địa phương, trách nhiệm thẩm định là của chuẩn bị hoặc thực hiện dự án, vì vậy, khi phòng thẩm định thuộc sở tài nguyên và môi được yêu cầu lập báo cáo ĐTM thì chỉ làm trường và chủ tịch ủy ban nhân dân tỉnh hoặc lấy lệ, cho đủ thủ tục để dự án được thông thành phố hoặc hội đồng nhân dân cùng cấp sẽ qua chứ không quan tâm đến những tác động chịu trách nhiệm phê duyệt. Hiện nay còn có và nguy cơ môi trường thực sự. Một trong thêm hình thức mới là dịch vụ thẩm định. những minh chứng cho hiện tượng này là Theo đánh giá của các chuyên gia, năng lực việc cấp phép ồ ạt cho các dự án xây dựng thẩm định báo cáo ĐTM đã được nâng cao sân gôn trong thời gian qua. Tình trạng xung đáng kể do có nhiều cán bộ đã được đào tạo, đột xảy ra giữa các chủ dự án và cộng đồng tập huấn ở trong nước và nước ngoài cũng như dân cư địa phương do tranh chấp quyền sở khả năng “học thông qua hành” từ thực tiễn hữu, tiếp cận, sử dụng tài nguyên đất, rừng công việc.(9) Tuy nhiên ở cấp tỉnh đội ngũ cán và nguồn nước chứng tỏ các dự án này đã bộ thẩm định ĐTM vẫn còn thiếu và yếu chưa không thực hiện ĐTM một cách nghiêm túc đáp ứng được yêu cầu đa dạng hiện nay. và chất lượng. Một báo cáo có tên “Đánh giá Việc đưa ĐTM vào thành nghĩa vụ bắt tác động môi trường ở Việt Nam: từ pháp buộc trong quy trình lập và triển khai các dự luật đến thực tiễn” do Trung tâm con người án đã giúp nâng cao nhận thức của các chủ đầu và thiên nhiên thực hiện vào tháng 4/2009 tư dự án khi thực hiện các hoạt động đầu tư và cũng chỉ ra rằng hiện tượng các chuyên gia đảm bảo các biện pháp bảo vệ môi trường tư vấn thường được khoán làm một báo cáo được triển khai song song với quá trình đầu tư ĐTM cho phù hợp với yêu cầu của pháp luật dự án. Theo tổng kểt, từ năm 1994 đến năm là rất phổ biến ở các địa phương. Vì vậy, 2004, đã có hơn 800 báo cáo ĐTM của các dự việc tuân thủ quy trình và yêu cầu chất lượng án và cơ sở đang hoạt động đã được thẩm định báo cáo ĐTM thường bị làm ngơ hoặc xem và phê duyệt ở cấp trung ương; gần 26.000 báo nhẹ. Báo cáo ĐTM hiện nay “mới chỉ quan cáo ĐTM và bản đăng kí đạt tiêu chuẩn môi tâm đến tác động có hại, trực tiếp, trước trường đã được thẩm định và phê duyệt ở cấp mắt, tác động tới môi trường tự nhiên trong 24 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2011
nghiªn cøu - trao ®æi khi ít quan tâm đến tác động có lợi, gián đối với các loài thú lớn bị đe doạ có giá trị tiếp, lâu dài và tác động xã hội. Các phương bảo tồn trên toàn cầu như sao la, voi. Tình án giảm thiểu tác động thì hoặc là quá sơ trạng này cho thấy các quy định hiện hành sài, hoặc thiếu tính khả thi, hoặc chỉ là lời chưa đủ để ràng buộc trách nhiệm của người hứa hẹn không có cơ sở”.(11) Việc thiếu chú lập báo cáo ĐTM trong việc đảm bảo chất ý đến các tác động xã hội có thể thấy rõ lượng và trung thực của báo cáo ĐTM. Bên trong nhiều báo cáo đã được thực hiện. Ví cạnh đó, việc nâng cáo năng lực thẩm định dụ, Báo cáo ĐTM của Dự án xây dựng nhà báo cáo ĐTM cũng là đòi hỏi bức thiết để máy thuỷ điện Hương Sơn, phần đánh giá tác khắc phục tình trạng này. động xã hội chỉ có 01 trang, Báo cáo ĐTM - Đối với yêu cầu lập báo cáo ĐMC, mặc của Dự án khai thác mỏ Titan ở Hà Tĩnh dù Luật bảo vệ môi trường đã xác định rõ phần đánh giá tác động xã hội chỉ có nửa trách nhiệm lập báo cáo ĐMC đối với các dự trang; Báo cáo ĐTM của Dự án nhà máy án quy hoạch, chiến lược song trong một thủy điện Lai Châu có nội dung dày tới 200 thời gian dài, rất nhiều dự án quy hoạch ở trang nhưng phần đánh giá tác động xã hội các tỉnh đã làm ngơ đối với yêu cầu này. cũng chỉ có 2 trang. Nhiều báo cáo ĐTM chỉ Thực tế cho thấy rằng nếu không có sự kiên là bản copy của các dự án khác, thậm chí quyết của cơ quan làm công tác thẩm định và nhiều trường hợp chủ đầu tư còn “quên” phê duyệt thì cũng không có bất kì quy định thay đổi địa danh cho phù hợp với dự án nào ràng buộc trách nhiệm tuân thủ các yêu mới. Có những báo cáo thì lại làm ngơ hoặc cầu về lập báo cáo ĐMC. đánh giá thấp các giá trị và vai trò của môi - Về việc thẩm định và phê duyệt báo trường và hệ sinh thái ở nơi dự án đề xuất cáo ĐTM: hiện nay trách nhiệm này được can thiệp để dễ được chấp thuận. Ví dụ giao cho Bộ tài nguyên và môi trường và uỷ Vườn quốc gia Tam Đảo đã được quy hoạch ban nhân dân. Tuy nhiên, trên thực tế, hoạt và khẳng định là khu rừng đa dạng sinh học động thẩm định chưa thực sự trở thành một cao với rừng lùn thường xanh điển hình, tuy kênh phản biện trong sự đối trọng với những nhiên báo cáo hiện trạng môi trường phục vụ ưu tiên về dự án đầu tư và phát triển kinh tế, cho việc chuẩn bị dự án Tam Đảo II (xây nhất là đối với các dự án đầu tư quy mô lớn dựng khu giải trí do nước ngoài đầu tư) ở của nước ngoài nhưng tiềm ẩn rủi ro cao về vùng lõi vườn quốc gia đã đánh giá là khu môi trường như xây dựng thuỷ điện, cảng vực nghèo đa dạng sinh học, không có giá trị biển, khai thác khoáng sản, sửa chữa tàu bảo tồn. Tương tự, báo cáo ĐTM cho đề biển, tái chế rác thải… Tính độc lập, phản xuất dự án xây dựng thủy điện Rào Àn 1 và biện và chịu trách nhiệm trước pháp luật của Rào Àn 2 trong vùng rừng nguyên sinh kề hội đồng thẩm định, thể hiện qua trách vườn quốc gia Vũ Quang ở xã Kim Sơn (Hà nhiệm và quyền hạn của hội đồng thẩm định Tĩnh) đã không đề cập tác động của dự án báo cáo ĐTM chưa được quy định rõ ràng. t¹p chÝ luËt häc sè 6/2011 25
nghiªn cøu - trao ®æi Các ý kiến đánh giá của hội đồng thẩm định lập báo cáo ĐTM nhằm đảm bảo năng lực hầu như chỉ mang tính chất tư vấn, tham cung cấp dịch vụ của các tổ chức này, góp khảo, quyết định thông qua báo cáo ĐTM phần chuyên môn hoá công tác lập báo cáo được định đoạt bởi hội đồng phê duyệt chứ ĐTM và đảm bảo chất lượng của công tác không thuộc hội đồng thẩm định. Trong ĐTM trên thực tế. trường hợp dự án được thông qua và khi đi Thứ tư, cần có cơ chế đảm bảo sự tham vào hoạt động gây ra những tác động và suy gia của cộng đồng địa phương vào quá trình thoái môi trường thì sẽ khó quy trách nhiệm lập, thẩm định và giám sát thực hiện các cho các bên liên quan. báo cáo ĐTM và ĐMC thông qua việc nâng 4. Một số kiến nghị cao năng lực của cộng đồng về các vấn đề Để ĐTM có thể là công cụ hữu hiệu môi trường và yêu cầu đối với báo cáo trong quản lí và bảo vệ môi trường, cần ĐTM và ĐMC. hoàn thiện khung pháp lí về ĐTM ở các Thứ năm, cần làm rõ trách nhiệm môi khía cạnh sau đây: trường của các chủ thể tham gia vào việc lập, Thứ nhất, cần nghiên cứu hoàn thiện các thẩm định, phê duyệt báo cáo ĐTM đảm bảo quy định đảm bảo chất lượng của báo cáo trong trường hợp các dự án được phê duyệt ĐTM được lập, trong đó có việc đưa ra các làm tổn hại đến môi trường xuất phát từ chất tiêu chí đánh giá chất lượng của báo cáo lượng của báo cáo ĐTM thì sẽ có chủ thể ĐTM. Việc đưa ra các tiêu chí cụ thể về mặt phải chịu trách nhiệm về hậu quả này. Cụ thể nội dung đối với báo cáo ĐTM vừa đảm bảo là trong trường hợp báo cáo ĐTM được lập tính minh bạch của các quy định về lập và với chất lượng không cao, không đánh giá thẩm định báo cáo ĐTM, vừa làm cơ sở cho đầy đủ các tác động môi trường cũng như các tổ chức, cá nhân lập báo cáo ĐTM, vừa thiếu những giải pháp cần thiết để đảm bảo là căn cứ cho việc thẩm định báo cáo. hạn chế tác động tiêu cực của dự án đến Thứ hai, cần có cơ chế để đảm bảo thực môi trường mà vẫn được phê duyệt thì sẽ thi các nội dung của báo cáo ĐMC trên thực xác định trách nhiệm của người phê duyệt, tế. Nội dung của báo cáo ĐMC phải được người thẩm định và chủ dự án như thế nào, coi là một phần của các quy hoạch, chiến trong trường hợp dự án đó được triển khai lược đã được phê duyệt và các báo cáo ĐTM và gây thiệt hại cho môi trường, cho cộng thuộc các dự án nằm trong phạm vi của các đồng dân cư thì trách nhiệm thuộc về ai là quy hoạch, chiến lược phải đảm bảo sự phù những vấn đề cần được làm rõ. Bên cạnh hợp với các báo cáo ĐMC đã được lập cho đó, cần quy định trách nhiệm cho sở tài các quy hoạch, chiến lược đó. nguyên và môi trường trong việc giám sát Thứ ba, cần cụ thể hoá các quy định về thực hiện báo cáo ĐTM khi triển khai dự điều kiện chuyên môn, cơ sở vật chất, trang án. Cần trao cho sở tài nguyên và môi thiết bị đối với các tổ chức cung ứng dịch vụ trường quyền (và trách nhiệm) phát hiện 26 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2011
nghiªn cøu - trao ®æi những vấn đề mới phát sinh, những giải pháp nêu trong báo cáo ĐTM đã không còn chuyên môn phù hợp với lĩnh vực dự án; b) Có các phương tiện, máy móc, thiết bị bảo đảm tiêu phù hợp với thực tế để yêu cầu chủ dự án chuẩn, chất lượng theo quy định về đo đạc, lấy mẫu về điều chỉnh nội dung báo cáo ĐTM. môi trường và các mẫu liên quan khác phù hợp với tính Thứ sáu, cần tích cực tổ chức các lớp tập chất của dự án và địa điểm thực hiện dự án; huấn nghiệp vụ thẩm định báo cáo ĐTM cho c) Có cơ sở vật chất - kĩ thuật, phòng thí nghiệm bảo đảm việc xử lí, phân tích các mẫu về môi trường và các cán bộ cấp tỉnh. Việc này sẽ góp phần các mẫu khác liên quan đến dự án. Trong trường hợp nâng cao chất lượng của công tác thẩm định, không có phòng thí nghiệm đạt yêu cầu, tổ chức cung ngay cả đối với các dịch vụ thẩm định. ứng dịch vụ tư vấn phải hợp đồng thuê phòng thí Thứ bảy, cần có những chế tài nghiêm nghiệm khác đáp ứng yêu cầu đặt ra. (7).Xem: Thông tư số 05/2008/TT-BTNMT ngày khắc hơn đối với các vi phạm nghĩa vụ từ 08/12/2008 hướng dẫn về đánh giá môi trường chiến việc lập, thẩm định, phê duyệt và thực hiện lược, đánh giá tác động môi trường và cam kết bảo vệ báo cáo ĐTM để đảm bảo tính răn đe đối với môi trường quy định “Khi lập báo cáo đánh giá tác hành vi vi phạm, bổ sung chế tài đình chỉ dự động môi trường hoặc bản cam kết bảo vệ môi trường, chủ dự án phải áp dụng các tiêu chuẩn môi án và yêu cầu khôi phục hiện trạng để tránh trường bắt buộc áp dụng, các quy chuẩn kĩ thuật quốc tình trạng có những chủ thể cố tình không gia về môi trường của Việt Nam; các tiêu chuẩn môi lập báo cáo ĐTM nhưng vẫn triển khai dự án trường, quy chuẩn kĩ thuật môi trường theo các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên”. gây ra những hậu quả môi trường không thể (8).Xem: Thông tư số 05/2008/TT-BTNMT quy định khắc phục được./. “Cơ quan được giao nhiệm vụ lập dự án thuộc đối tượng phải lập báo cáo đánh giá môi trường chiến lược quy (1).Xem: Khoản 19 Điều 3 Luật bảo vệ môi trường định tại Điều 14 Luật Bảo vệ môi trường (sau đây gọi là năm 2005. chủ dự án) thành lập tổ công tác về đánh giá môi trường (2).Xem: Điều 14 Luật bảo vệ môi trường năm 2005. chiến lược gồm các chuyên gia về môi trường, các nhà (3).Xem: Khoản 11 Điều 2 Luật Bảo vệ môi trường khoa học liên quan có trình độ, chuyên môn phù hợp với năm 2005. nội dung, tính chất của dự án hoặc thuê tổ chức tư vấn có (4). Nguồn: http://www.khkt.net/blog/37/bai-111- đủ năng lực để tiến hành công tác đánh giá môi trường khai-niem-ve-danh-gia-tac-dong-moi-truong/. chiến lược và lập báo cáo đánh giá môi trường chiến lược (5). Sự khác biệt giữa ĐTM và ĐMC đã được đề cập của chiến lược, quy hoạch, kế hoạch”. một cách khái quát trong nhiều tài liệu nghiên cứu ở (9).Xem: Nguyễn Hải Vân, Nguyễn Việt Dũng, Hoàng ngoài nước dưới nhiều góc độ khác nhau và n ội Xuân Thúy, Đánh giá tác động môi trường ở Việt dung này cũng được đề cập trong kết quả nghiên cứu Nam: Từ pháp luật đến thực tiễn, Trung tâm con người của đề tài B2000.34.79.MT “Cơ sở khoa học của và thiên nhiên, Hà Nội, 4/2009, tr. 10. đánh giá môi trường chiến lược” do Trung tâm kĩ (10).Xem: Nguyễn Hải Vân, Nguyễn Việt Dũng, thuật môi trường đô thị và khu công nghiệp thực hiện Hoàng Xuân Thúy, Đánh giá tác động môi trường ở vào năm 2000. Việt Nam: Từ pháp luật đến thực tiễn, Trung tâm con (6).Xem: Điều 8 Nghị định số 80/2006/NĐ-CP quy người và thiên nhiên, Hà Nội, 4/2009, tr. 11. định tổ chức cung ứng dịch vụ tư vấn lập báo cáo (11).Xem: Nguyễn Hải Vân, Nguyễn Việt Dũng, đánh giá tác động môi trường phải có đủ các điều Hoàng Xuân Thúy, Đánh giá tác động môi trường ở kiện sau đây: Việt Nam: Từ pháp luật đến thực tiễn, Trung tâm con a) Có cán bộ kĩ thuật, công nghệ và môi trường có người và thiên nhiên, Hà Nội, 4/2009, tr. 15. t¹p chÝ luËt häc sè 6/2011 27

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.26: Bộ 320 Luận Văn Thạc Sĩ Y Học

320 tài liệu

1246 lượt tải

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.