Báo cáo tài chính và trách nhiệm của kiểm toán độc lập

BÁO CÁO TÀI CHÍNH VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA <br /> KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP<br /> <br /> Việc nhiều doanh nghiệp niêm yết thời gian qua có vấn đề liên quan đến sai lệch thông <br /> tin trên báo cáo tài chính sau khi có kiểm tra, thanh tra của các cơ quan có thẩm quyền, <br /> mặc dù trước đó các báo cáo tài chính này đã được kiểm toán độc lập xác nhận khiến  <br /> dư  luận đặt câu hỏi về  trách nhiệm của đơn vị  kiểm toán độc lập như  thế  nào với  <br /> những sai lệch này? Bà Hà Thu Thanh, Phó Chủ  tịch Hội Kiểm toán viên hành nghề <br /> Việt Nam (VACPA) đã chia sẻ với Báo Đầu tư Chứng khoán về vấn đề trên.<br /> <br /> Trong kiểm toán độc lập, Không áp dụng khái niệm “chính xác”<br /> <br /> Bàn về việc lập và trình bày báo cáo tài chính được công bố, trước tiên phải khẳng định là  <br /> trách nhiệm của doanh nghiệp. Nội dung này được quy định rõ tại Điều 5, Điều 6 và Điều 39 <br /> của Luật Kế toán số 88/2015/QH13 ban hành ngày 20/11/2015.<br /> <br /> Các kiểm toán viên độc lập thực hiện công việc kiểm toán báo cáo tài chính nhằm mục đích <br /> đưa ra ý kiến đánh về tính trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu của báo cáo tài <br /> chính   của   đơn   vị   được   kiểm   toán   theo   quy   định   của   Luật   Kiểm   toán   độc   lập   số <br /> 67/2011/QH12 ban hành ngày 29/3/2011.<br /> <br /> Theo quy định trong các chuẩn mực kiểm toán độc lập của Việt Nam, khi tiến hành kiểm  <br /> toán báo cáo tài chính của doanh nghiệp, kiểm toán viên thực hiện các thủ tục kiểm toán dựa <br /> trên xét đoán, đánh giá rủi ro của kiểm toán viên và kiểm tra trên cơ sở chọn mẫu.<br /> <br /> Kiểm toán viên thực hiện việc kiểm tra trên cơ  sở  chọn mẫu các các tài liệu, chứng từ  kế <br /> toán do doanh nghiệp cung cấp để  thu thập các bằng chứng kiểm toán đầy đủ  và thích hợp <br /> cho việc đưa ra ý kiến kiểm toán. Dựa trên các bằng chứng kiểm toán thu thập được, kiểm <br /> toán viên đánh giá báo cáo tài chính đó có phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh <br /> trọng yếu theo các chuẩn mực kế toán hiện hành hay không. <br /> Nếu các doanh nghiệp cung cấp các tài liệu không đủ, kiểm toán viên có quyền được yêu cầu <br /> cung cấp thêm các tài liệu. Tuy nhiên, việc cung cấp thêm hoặc từ  chối cung cấp tùy thuộc <br /> vào quyết định của doanh nghiệp được kiểm toán. Khi doanh nghiệp cung cấp đúng và đủ tài <br /> liệu, chứng từ kế toán thì kiểm toán viên có cơ  sở  đúng để  đưa ra ý kiến kiểm toán về  tính  <br /> trung thực, hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu của báo cáo tài chính của doanh nghiệp.<br /> Trong những trường hợp doanh nghiệp cung cấp không đủ  hoặc từ  chối cung cấp thêm tài <br /> liệu thuộc phạm vi thẩm quyền của doanh nghiệp, phạm vi công việc kiểm toán sẽ  bị  ảnh  <br /> hưởng và kiểm toán viên độc lập sẽ phải đưa ra ý kiến ngoại trừ trên báo cáo kiểm toán do  <br /> hạn chế phạm vi kiểm toán.<br /> Nếu phạm vi kiểm toán bị ảnh hưởng lớn, kiểm toán viên sẽ đưa ra các ý kiến từ chối nhận  <br /> xét về tính trung thực và hợp lý của các báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Trong khi đó, các <br /> cơ quan nhà nước có thẩm quyền có quyền yêu cầu bắt buộc doanh nghiệp cung cấp tất cả <br /> các tài liệu có liên quan đến toàn bộ hoạt động sản xuất ­ kinh doanh của doanh nghiệp khi  <br /> tiến hành kiểm tra, thanh tra. Trong nhiều trường hợp, họ  có thẩm quyền được thu thập  <br /> thông tin, tài liệu từ  các nguồn khác ngoài doanh nghiệp, để  làm hồ  sơ  và đối chứng với <br /> những hồ sơ do doanh nghiệp cung cấp.<br /> Có thể nói, điểm khác biệt căn bản về  cơ sở của ý kiến kiểm toán độc lập với các báo cáo <br /> tài chính được kiểm toán xuất phát từ yếu tố kỹ thuật kiểm toán là chọn mẫu kiểm toán và <br /> dựa trên phạm vi các chứng từ và tài liệu được doanh nghiệp kiểm toán cung cấp.<br /> Cần hiểu đúng về trách nhiệm của kiểm toán viên<br /> Khi có sự  sai lệch thông tin trong báo cáo tài chính đã công bố, trách nhiệm giải trình trước <br /> hết là của doanh nghiệp.<br /> Như  đã trình bày  ở  trên, kiểm toán viên độc lập có trách nhiệm đưa ra ý kiến về  tính trung  <br /> thực, hợp lý về các khía cạnh trọng yếu của báo cáo tài chính. Do đó, kiểm toán viên độc lập  <br /> chỉ có thể trả lời về các thủ tục kiểm toán đã thực hiện nhằm làm cơ sở đưa ra ý kiến kiểm  <br /> toán.<br /> Trên thực tế, kiểm toán viên độc lập khó có thể phát hiện hết được những gian lận (nếu có)  <br /> mà doanh nghiệp đã hợp lý hóa bằng những chứng từ, hợp đồng kinh tế. Các quyết định đầu  <br /> tư, quyết định kinh doanh của doanh nghiệp đúng hay sai cũng không thuộc phạm vi của  <br /> kiểm toán viên độc lập.<br /> Việc ngăn ngừa và phát hiện sai sót gian lận trước hết thuộc về trách nhiệm của ban giám <br /> đốc doanh nghiệp và ban quản trị  doanh nghiệp. Chính phủ  cũng đã ban hành Nghị  định <br /> 105/2013/NĐ­CP ngày 16/9/2013 về  quy định xử  phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế <br /> toán để nhằm nâng cao trách nhiệm của doanh nghiệp và ngăn ngừa những gian lận phát sinh <br /> trong quá trình lập và trình bày thông tin trên báo cáo tài chính của doanh nghiệp<br /> Theo chuẩn mực kiểm toán số  240, trách nhiệm của kiểm toán viên liên quan đến gian lận  <br /> trong quá trình kiểm toán báo cáo tài chính. Nhưng chuẩn mực này cũng nêu rõ, do những hạn  <br /> chế vốn có của kiểm toán, nên rủi ro không thể tránh khỏi là kiểm toán viên độc lập không <br /> phát hiện được tất cả các sai sót, gian lận làm ảnh hưởng trọng yếu đến báo cáo tài chính, kể <br /> cả  khi cuộc kiểm toán đã được lập kế  hoạch và thực hiện theo các chuẩn mực kiểm toán  <br /> Việt Nam. Vì vậy, kiểm toán độc lập chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi ý kiến mà họ đưa ra <br /> đối với báo cáo tài chính dựa trên các hồ  sơ  chứng từ  mà họ  được cung cấp trong quá trình <br /> kiểm toán.<br /> Người sử dụng thông tin trên các báo cáo tài chính đã được kiểm toán của doanh nghiệp nên  <br /> lưu ý đọc kỹ các ý kiến của kiểm toán viên cùng với các thông tin và thuyết minh của báo cáo  <br /> tài chính, chứ không chỉ tập trung vào các thông tin tài chính chủ yếu.<br /> Kiểm toán độc lập là một trong những công cụ  để  trợ  giúp minh bạch hóa thị  trường thông <br /> qua báo cáo tài chính đã được kiểm toán. Trách nhiệm thực sự  của kiểm toán độc lập cần <br /> phải được hiểu đúng bản chất trong phạm vi, trách nhiệm, quyền hạn công việc mà họ  đã  <br /> thực hiện.<br />