intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Báo cáo "Tìm hiểu lịch sử lập hiến nước Cộng hoà Pháp "

Chia sẻ: Phung Han | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

73
lượt xem
8
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tìm hiểu lịch sử lập hiến nước Cộng hoà Pháp Hiện nay, chế định thừa phát lại đang được áp dụng thí điểm tại Thành phố Hồ Chí Minh, các văn phòng đã được hình thành và đi vào hoạt động. Tuy nhiên, để mô hình thi hành án thừa phát lại tồn tại và phát triển thì yêu cầu đầu tiên được đặt ra là phải bảo đảm sự tin tưởng và lựa chọn của người dân đối với mô hình này....

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Báo cáo "Tìm hiểu lịch sử lập hiến nước Cộng hoà Pháp "

  1. Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi T×m hiÓu lÞch sö lËp hiÕn n−íc céng hßa Ph¸p PTS.Th¸i VÜnh Th¾ng * C éng hßa Ph¸p l mét trong nh÷ng quèc gia cã truyÒn thèng ph¸p luËt v truyÒn thèng lËp hiÕn l©u d i nhÊt Nh÷ng giíi h¹n n y chØ cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh bëi v¨n b¶n luËt. 5. ChØ cã luËt míi cã thÓ cÊm ®o¸n trong lÞch sö nh©n lo¹i. LÞch sö lËp hiÕn c¸c h nh vi m nã x¸c ®Þnh l cã h¹i cho cña Ph¸p b¾t ®Çu tõ cuéc C¸ch m¹ng d©n x héi. Kh«ng ai cã thÓ ng¨n c¶n con chñ t− s¶n 1789 xãa bá chÕ ®é qu©n chñ ng−êi thùc hiÖn h nh vi m luËt kh«ng chuyªn chÕ x©y dùng nÒn qu©n chñ lËp cÊm v kh«ng ai cã thÓ b¾t buéc ng−êi hiÕn víi sù x¸c lËp chñ quyÒn d©n téc kh¸c thùc hiÖn h nh vi m luËt kh«ng b¾t thuéc vÒ to n thÓ nh©n d©n. HiÕn ph¸p buéc thùc hiÖn. ®Çu tiªn cña n−íc Ph¸p l HiÕn ph¸p 6. LuËt l sù thÓ hiÖn ý chÝ chung cña 1791. T− t−ëng chñ ®¹o cña HiÕn ph¸p to n thÓ c«ng d©n. TÊt c¶ mäi c«ng d©n 1791 l B¶n tuyªn ng«n vÒ quyÒn c«ng cã quyÒn tù m×nh hoÆc th«ng qua ng−êi d©n v quyÒn con ng−êi 1789. Nh÷ng quy ®¹i diÖn ®Ó gãp phÇn x©y dùng luËt. LuËt ®Þnh trong b¶n tuyªn ng«n næi tiÕng n y ph¸p chØ l mét cho tÊt c¶ mäi ng−êi dï ® trë th nh nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña l b¶o vÖ hay l trõng ph¹t. Tr−íc ph¸p qu¸ tr×nh ®Êu tranh v× chÕ ®é d©n chñ luËt mäi ng−êi ®Òu b×nh ®¼ng. trong lÞch sö lËp hiÕn cña n−íc Ph¸p(1). 7. Kh«ng ai cã thÓ bÞ buéc téi, bÞ b¾t, §ã l nh÷ng quy ®Þnh sau ®©y: bÞ giam gi÷ ngo i nh÷ng quy ®Þnh cña 1. Ng−êi ta sinh ra tù do v b×nh ®¼ng luËt. vÒ quyÒn lîi v ph¶i lu«n lu«n ®−îc tù do 8. LuËt chØ thiÕt lËp c¸c h×nh ph¹t mét v b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lîi. c¸ch nghiªm kh¾c khi ®iÒu ®ã l thËt sù 2. Môc ®Ých cña tÊt c¶ c¸c tæ chøc cÇn thiÕt v kh«ng ai bÞ ¸p dông h×nh ph¹t chÝnh trÞ l b¶o vÖ c¸c quyÒn tù nhiªn v theo luËt, nÕu luËt ®ã ban h nh sau khi bÊt kh¶ x©m ph¹m cña con ng−êi. §ã l h nh vi ® x¶y ra (kh«ng ¸p dông hiÖu c¸c quyÒn: Tù do, së h÷u, an to n v sù lùc håi tè ®èi víi c¸c h×nh ph¹t). chèng l¹i ¸p bøc. 9. TÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu ®−îc coi l v« 3. Nguyªn t¾c tÊt c¶ chñ quyÒn Nh téi khi ch−a cã b¶n ¸n cña tßa ¸n cã thÈm n−íc thuéc vÒ d©n téc. Kh«ng tæ chøc quyÒn kÕt téi. hay c¸ nh©n n o ®−îc vi ph¹m chñ quyÒn 10. Kh«ng ai cã thÓ bÞ truy bøc v× cña d©n téc. quan ®iÓm cña hä, kÓ c¶ khi ®ã l quan 4. Tù do l kh¶ n¨ng l m tÊt c¶ nh÷ng ®iÓm t«n gi¸o, miÔn l sù biÓu hiÖn quan g× kh«ng h¹i ®Õn ng−êi kh¸c. ViÖc thùc ®iÓm ®ã kh«ng g©y ra sù rèi lo¹n trËt tù hiÖn quyÒn tù nhiªn cña con ng−êi ®−îc x héi m ph¸p luËt ® thiÕt lËp. giíi h¹n bëi nh÷ng quy ®Þnh nh»m ®¶m 11. Tù do giao l−u t− t−ëng v quan b¶o cho mäi th nh viªn kh¸c trong x héi * Gi¶ng viªn chÝnh Khoa h nh chÝnh - nh n−íc còng thùc hiÖn ®−îc nh÷ng quyÒn ®ã. Tr−êng §¹i häc luËt H Néi t¹p chÝ luËt häc - 53
  2. Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi ®iÓm l mét trong nh÷ng quyÒn quan råi l¹i cã nh÷ng b−íc ngoÆt sang nÒn träng nhÊt cña con ng−êi. C«ng d©n cã qu©n chñ lËp hiÕn tr−íc khi kh¼ng ®Þnh quyÒn tù do nãi, viÕt, in Ên, ngo¹i trõ sù nÒn céng hßa l©u d i b»ng viÖc quy ®Þnh l¹m dông quyÒn tù do ®ã trong nh÷ng trong hiÕn ph¸p h×nh thøc nh n−íc céng tr−êng hîp m luËt quy ®Þnh. hßa l vÊn ®Ò kh«ng thÓ söa ®æi. 12. Sù ®¶m b¶o c¸c quyÒn con ng−êi Víi lÞch sö h¬n hai tr¨m n¨m, nÒn lËp v quyÒn c«ng d©n cÇn thiÕt ®Õn søc hiÕn cña Ph¸p ® biÕt ®Õn 11 b¶n hiÕn m¹nh nh n−íc. Søc m¹nh n y ®−îc thiÕt ph¸p v 4 ®¹o luËt hiÕn ph¸p. lËp v× lîi Ých chung cña mäi ng−êi chø Chóng ta cã thÓ s¾p xÕp theo thêi gian kh«ng ph¶i v× lîi Ých cña nh÷ng ng−êi ban h nh nh− sau: ®−îc nh n−íc trao cho søc m¹nh ®ã. - HiÕn ph¸p 1791; 13. §Ó duy tr× quyÒn lùc c«ng céng v - HiÕn ph¸p 1973 (HiÕn ph¸p n y nh÷ng chi phÝ h nh chÝnh mçi c«ng d©n kh«ng ®−îc ¸p dông); tïy theo kh¶ n¨ng cña m×nh ph¶i ®ãng - HiÕn ph¸p 1795 (cßn gäi l HiÕn gãp mét kho¶n nhÊt ®Þnh cho nh n−íc. ph¸p céng hßa n¨m thø ba); 14. TÊt c¶ mäi c«ng d©n cã quyÒn tù - HiÕn ph¸p 1799 (HiÕn ph¸p céng m×nh hoÆc th«ng qua nh÷ng ng−êi ®¹i hßa n¨m thø 8); diÖn x¸c lËp sù cÇn thiÕt vÒ ®ãng gãp - HiÕn ch−¬ng 1814(3); c«ng céng, vÒ c¬ së x¸c lËp, vÒ x¸c ®Þnh - HiÕn ch−¬ng 1830(4); suÊt vÒ viÖc thu v thêi h¹n. - HiÕn ph¸p 1848; 15. X héi cã quyÒn ®ßi hái tÊt c¶ c¸c - HiÕn ph¸p 1852; viªn chøc nh n−íc ph¶i thÈm kÕ vÒ chi - HiÕn ph¸p 1870 (kh«ng ¸p dông); tiªu h nh chÝnh cña m×nh. - §¹o luËt HiÕn ph¸p ng y 25/2/1875 16. Mäi x héi m trong ®ã quyÒn con vÒ tæ chøc quyÒn lùc nh n−íc; ng−êi v c«ng d©n kh«ng ®−îc ®¶m b¶o, - §¹o luËt HiÕn ph¸p ng y 24/2/1875 kh«ng cã sù ph©n chia quyÒn lùc th× vÒ tæ chøc Th−îng nghÞ viÖn; kh«ng thÓ cã hiÕn ph¸p. - §¹o luËt HiÕn ph¸p ng y 16/7/1875 17. QuyÒn së h÷u l quyÒn thiªng vÒ mèi quan hÖ cña c¸c quyÒn lùc nh liªng v bÊt kh¶ x©m ph¹m. Khi x héi n−íc (lËp ph¸p, h nh ph¸p, t− ph¸p); cÇn ®Õn v× lîi Ých chung víi sù ®Òn bï - §¹o luËt HiÕn ph¸p ng y 10/7/1940 tháa ®¸ng th× së h÷u t− nh©n buéc ph¶i vÒ viÖc quèc héi trao to n quyÒn cho chuyÓn th nh së h÷u c«ng céng(2). chÝnh phñ d−íi sù l nh ®¹o cña nguyªn B¶n tuyªn ng«n quyÒn con ng−êi v so¸i PÐtain x©y dùng hiÕn ph¸p míi; quyÒn c«ng d©n trªn ®©y ® ®−îc ®−a v o - HiÕn ph¸p 1946; phÇn ®Çu cña HiÕn ph¸p 1791 v ®−îc bæ - HiÕn ph¸p 1958. sung, ho n thiÖn trong c¸c HiÕn ph¸p LÞch sö h¬n hai tr¨m n¨m lËp hiÕn cña 1793, 1795 ®ång thêi ®−îc thÓ hiÖn trong Ph¸p g¾n liÒn víi nhiÒu sù kiÖn v nh÷ng lêi nãi ®Çu cña HiÕn ph¸p 1946. biÕn ®æi trong x héi. §ã l 5 cuéc c¸ch Kh¸c víi lÞch sö lËp hiÕn Hoa Kú, n¬i m¹ng, 2 ®Õ chÕ, 2 chÕ ®é v−¬ng quyÒn m hiÕn ph¸p lu«n lu«n g¾n víi nÒn céng phôc h−ng, 5 chÕ ®é céng hßa v tr¶i qua hßa tæng thèng, lÞch sö lËp hiÕn cña Ph¸p 2 cuéc chiÕn tranh thÕ giíi. b¾t ®Çu tõ viÖc thiÕt lËp nÒn qu©n chñ lËp 1. C¸c cuéc c¸ch m¹ng trong lÞch sö hiÕn, sau ®ã míi thiÕt lËp nÒn céng hßa 54 - t¹p chÝ luËt häc
  3. Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi lËp hiÕn cña Ph¸p Philippe bá ch¹y. NÒn Céng hßa thø hai - Cuéc c¸ch m¹ng thø nhÊt l C¸ch ®−îc thiÕt lËp. m¹ng t− s¶n 1789 xãa bá chÕ ®é qu©n Cuéc c¸ch m¹ng thø 4 - C¸ch m¹ng chñ chuyªn chÕ, x©y dùng chÕ ®é qu©n Th¸ng s¸u n¨m 1848. Sau khi dùng nªn chñ lËp hiÕn víi HiÕn ph¸p 1791; nÒn Céng hßa, giai cÊp c«ng nh©n hi väng - Cuéc c¸ch m¹ng thø 2 l C¸ch m¹ng sÏ cã nh n−íc céng hßa x héi v d©n t− s¶n 1830 víi "ba ng y oanh liÖt" 27, chñ. Nh−ng quèc héi lËp hiÕn häp ng y 28, 29 th¸ng 7. Nguyªn nh©n cña cuéc 4/5/1848 ® l m tiªu tan hi väng cña c¸ch m¹ng n y l bëi sù phÉn né cña d©n nh÷ng ng−êi ® l m cuéc C¸ch m¹ng chóng tr−íc nh÷ng s¾c lÖnh cña vua Saclo Th¸ng hai1848. ChÝnh phñ l©m thêi ®−îc Actur X h¹n chÕ quyÒn bÇu cö, thu hÑp th nh lËp tõ nh÷ng nh t− s¶n c«ng thÈm quyÒn lËp ph¸p cña H¹ nghÞ viÖn, nghiÖp ® ph¶n béi giai cÊp c«ng nh©n v hñy bá quyÒn tù do xuÊt b¶n v tù do héi chØ ch¨m lo ®Õn quyÒn lîi cña giai cÊp t− häp. Sau nh÷ng cuéc giao tranh ®Ém m¸u s¶n. ChÝnh phñ ® quyÕt ®Þnh ®ãng cöa trªn ®−êng phè Paris, lùc l−îng c¸ch c¸c x−ëng quèc gia l m h ng ngh×n c«ng m¹ng ® lËt ®æ ngai v ng cña vua Saclo X nh©n bÞ thÊt nghiÖp. ChÝnh phñ muèn chÊm døt sù thèng trÞ cña dßng hä c«ng nh©n ë nh÷ng x−ëng n y chuyÓn vÒ Bourbon. Lùc l−îng c¸ch m¹ng m cÇm l m viÖc ë n«ng th«n nh− vËy an to n cho ®Çu l nh÷ng nh t− s¶n t i chÝnh kÕch xï chÝnh phñ h¬n. Kh¸c víi cuéc C¸ch m¹ng ® ®−a Luis Philippe lªn ng«i ho ng ®Õ Th¸ng hai l cuéc c¸ch m¹ng t− s¶n víi thiÕt lËp nÒn qu©n chñ lËp hiÕn míi. sù tham gia cña giai cÊp v« s¶n, c¸ch - Cuéc c¸ch m¹ng thø 3 l c¸ch m¹ng m¹ng Th¸ng s¸u 1848 ho n to n l cuéc t− s¶n Th¸ng hai 1848. Nguyªn nh©n cña c¸ch m¹ng v« s¶n chèng l¹i giai cÊp t− cuéc c¸ch m¹ng n y l m©u thuÉn gi÷a t− s¶n. Nh−ng cuéc c¸ch m¹ng n y ® x¶y s¶n c«ng nghiÖp v t− s¶n t i chÝnh ®ång ra mét c¸ch tù ph¸t, thiÕu ch−¬ng tr×nh râ thêi l m©u thuÉn gi÷a giai cÊp t− s¶n víi r ng, thiÕu sù chuÈn bÞ cÇn thiÕt v nhÊt giai cÊp c«ng nh©n bÞ bãc lét nÆng nÒ, ®êi l kh«ng cã trung t©m l nh ®¹o c¸ch sèng khèn cïng. V o n¨m 1847 hai tai m¹ng. Sau n¨m ng y chiÕn ®Êu anh dòng häa lín ® x¶y ra: N¹n mÊt mïa v khñng lùc l−îng c¸ch m¹ng ® bÞ qu©n chÝnh ho¶ng thÕ giíi vÒ c«ng nghiÖp v th−¬ng phñ ®¸nh b¹i. NÕu trong cuéc C¸ch m¹ng m¹i. Lîi dông c¬ héi n y tÇng líp t− s¶n Th¸ng hai chØ cã kho¶ng h¬n 5 ngh×n ®èi lËp víi chÝnh quyÒn ®ßi ph¶i h¹ thÊp ng−êi chÕt v bÞ th−¬ng th× trong cuéc ®iÒu kiÖn bÇu cö, c¶i c¸ch chÕ ®é bÇu cö C¸ch m¹ng Th¸ng s¸u cã kho¶ng 50.000 d©n chñ h¬n nh»m chèng l¹i sù ®éc ng−êi bÞ giÕt. V khi c¸ch m¹ng ® bÞ dËp quyÒn cña c¸c nh t− b¶n t i chÝnh ®Çu t¾t cßn cã kho¶ng 3.000 ng−êi n÷a bÞ giÕt nËu. Do ChÝnh phñ kh«ng chÞu c¶i c¸ch v 15.000 ng−êi bÞ ®i ® y(5). nªn ng y 22/2/1848 cuéc c¸ch m¹ng ® Nãi vÒ nguyªn nh©n thÊt b¹i cña cuéc bïng næ, c«ng nh©n tõ ngo¹i th nh Paris c¸ch m¹ng n y C. M¸c ® viÕt: "Giai cÊp kÐo v o trung t©m. Sau nh÷ng cuéc chiÕn c«ng nh©n Paris chØ ®¬n ®éc mét m×nh, ¸c liÖt víi qu©n ®éi ho ng gia, nh÷ng hä kh«ng cã liªn minh. §ã chÝnh l mét ng−êi biÓu t×nh ® x«ng v o cung ®iÖn trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng nh vua lËt ®æ ngai v ng v ® thiªu ch¸y nhÊt dÉn ®Õn thÊt b¹i"(6). ngai v ng trong ®èng löa lín. Vua t¹p chÝ luËt häc - 55
  4. Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi Cuéc c¸ch m¹ng thø 5 - C¸ch m¹ng d−íi h×nh thøc ®éi cËn vÖ. v« s¶n ng y 18/3/1871 (C«ng x Paris). Tßa ¸n sÏ ®−îc tæ chøc trªn c¬ së bÇu §©y còng l cuéc c¸ch m¹ng tù ph¸t, cö c¸c thÈm ph¸n(7). Sau 72 ng y tån t¹i, nguyªn nh©n cña cuéc c¸ch m¹ng n y l c«ng x Paris ® thÊt b¹i. ChÝnh phñ VÐc sù thÊt nghiÖp v ®ãi khæ cña c«ng nh©n -x©y ® ® n ¸p rÊt d man. Khi nhËn xÐt sau 6 th¸ng Paris bÞ qu©n §øc bao vËy. vÒ nguyªn nh©n thÊt b¹i cña c«ng x Paris D−íi ¸p lùc cña nh©n d©n, ChÝnh phñ Lªnin ® viÕt: "§Ó cho c«ng cuéc c¸ch Thier buéc ph¶i cho phÐp th nh lËp 200 m¹ng th¾ng lîi, giai cÊp v« s¶n Ýt nhÊt tiÓu ®o n cÊm vÖ quèc gia ®Ó chèng l¹i ph¶i cã 2 ®iÒu kiÖn ®ã l sù ph¸t triÓn qu©n §øc. Th nh phÇn cña nh÷ng tiÓu cao cña søc s¶n xuÊt v sù chuÈn bÞ cña ®o n cÊm vÖ n y hÇu hÕt l c«ng nh©n. giai cÊp v« s¶n. Nh−ng v o n¨m 1871 ë §éi qu©n cÊm vÖ quèc gia bÇu ra ñy ban Ph¸p cßn thiÕu hai ®iÒu kiÖn nãi trªn"(8). chÊp h nh trung −¬ng ® tuyªn bè chÝnh 2. C¸c ®Õ chÕ trong lÞch sö lËp hiÕn quyÒn Nh n−íc thuéc vÒ giai cÊp c«ng nh©n v tuyªn bè th nh lËp c¸c c«ng x . cña Ph¸p ChÝnh phñ ph¶n ®éng Thier bÞ lËt ®æ cuéc - §Õ chÕ thø nhÊt (1804 - 1815) bÇu cö v o Héi ®ång c«ng x ®−îc tiÕn Trong ®ªm mång 9 v r¹ng ng y h nh theo c¸c khu vùc th nh phè trªn c¬ 10/1799 vÞ t−íng trÎ t i n¨ng Nap«lª«ng së bÇu cö phæ th«ng ®Çu phiÕu. B«nap¸c ® l m cuéc ®¶o chÝnh lËt ®æ Theo nhËn xÐt cña C. M¸c, Héi ®ång chÝnh quyÒn cña ñy ban ®èc chÝnh (thiÕt c«ng x Paris kh«ng ph¶i l nghÞ viÖn m lËp theo HiÕn ph¸p 1795) v gi nh chÝnh nã l c¬ quan võa lËp ph¸p võa tæ chøc quyÒn vÒ tay m×nh. Cuéc chÝnh biÕn n y thùc hiÖn ph¸p luËt nghÜa l võa cã chøc ®−îc ®i v o lÞch sö víi tªn gäi "ng y 18 n¨ng lËp ph¸p võa cã chøc n¨ng h nh th¸ng S−¬ng mï Lui B«nap¸c". D−íi sù ph¸p, kh«ng cã sù ph©n chia quyÒn lùc. chØ ®¹o cña Nap«lª«ng B«nap¸c, HiÕn §Ó thùc hiÖn ph¸p luËt v c¸c chÝnh s¸ch ph¸p 1799 ®−îc x©y dùng. HiÕn ph¸p cña héi ®ång c«ng x , 10 ñy ban ®−îc thiÕt lËp chÕ ®é gäi l chÕ ®é tæng t i(9). th nh lËp víi nh÷ng thÈm quyÒn nhÊt Thùc chÊt ®ã l chÕ ®é chuyªn chÕ mang ®Þnh. §ã l c¸c ñy ban t i chÝnh, gi¸o tÝnh qu©n sù cña Nap«lª«ng. Theo quy dôc, t− ph¸p, quan hÖ ®èi ngo¹i, lao ®éng, ®Þnh cña hiÕn ph¸p quyÒn lùc tèi cao phôc vô x héi, quèc phßng, an ninh x ®−îc trao cho ba tæng t i, thø nhÊt l héi v.v.. Nap«lª«ng víi thÈm quyÒn ®Æc biÖt. Tæng C«ng x Paris ® so¹n th¶o v c«ng t i thø hai v thø ba chØ l m nhiÖm vô cè bè kÕ ho¹ch c¶i c¸ch nh n−íc. KÕ ho¹ch vÊn. Thùc chÊt to n bé quyÒn lùc nh n y, cã tªn gäi l : "B¶n tuyªn ng«n víi n−íc ® thuéc vÒ Nap«lª«ng. HiÕn ph¸p nh©n d©n Ph¸p". Theo B¶n tuyªn ng«n 1799 quy ®Þnh chÕ ®é bÇu cö ph¶n d©n n y n−íc Ph¸p ph¶i l n−íc céng hßa tËp chñ, t−íc ®o¹t quyÒn bÇu cö cña phÇn hîp c¸c c«ng x tù do, ®−îc tæ chøc theo ®«ng c«ng d©n. Nh÷ng nguyªn t¾c d©n m« h×nh c«ng x Paris. Th nh phè còng chñ c¬ b¶n ®−îc x©y dùng trong qu¸ tr×nh nh− n«ng th«n sÏ thùc hiÖn h×nh thøc c¸ch m¹ng ® bÞ hñy bá. V mét n¨m sau c«ng x tù qu¶n. Mçi c«ng x cã quyÒn khi ban h nh HiÕn ph¸p 1799 hÖ thèng x©y dùng lùc l−îng qu©n sù cña m×nh ®Þa ph−¬ng tù qu¶n ® bÞ b i bá. §−îc 56 - t¹p chÝ luËt häc
  5. Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi giai cÊp t− s¶n khÝch lÖ Nap«lª«ng ® III ®−îc bÇu l m tæng thèng Ph¸p. Nh−ng quyÕt ®Þnh chuyÓn tõ chÕ ®é tæng t i sang theo HiÕn ph¸p 1848 nhiÖm k× cña tæng chÕ ®é Ho ng ®Õ víi c¸i vá kho¸c ngo i thèng l 4 n¨m v kh«ng ®−îc bÇu qu¸ l nÒn céng hßa. V o n¨m 1804 mét nhiÖm k×. Lui Nap«lª«ng III ® quyÕt Nap«lª«ng tù tuyªn bè m×nh l Ho ng ®Õ ®Þnh ph¸ bá quy ®Þnh ®ã cña hiÕn ph¸p. v tËp trung tÊt c¶ quyÒn lËp ph¸p v h nh Ng y 2/12/1951 Nap«lª«ng III ® gi¶i t¸n ph¸p v o tay m×nh. §Õ quèc Nap«lª«ng I quèc héi v tuyªn bè sÏ x©y dùng hiÕn víi tªn gäi §Õ chÕ thø I tån t¹i ®Õn n¨m ph¸p míi, tiÕn h nh c¶i c¸ch bé m¸y nh 1814. V o giai ®o¹n cÇm quyÒn cña n−íc theo h−íng: Tæng thèng ®−îc bÇu Nap«lª«ng ®Ö nhÊt, bé m¸y nh n−íc t− cö víi nhiÖm k× 10 n¨m. Héi ®ång nh s¶n ®−îc thiÕt lËp mét c¸ch t−¬ng ®èi n−íc x©y dùng c¸c dù luËt, Héi ®ång lËp ho n thiÖn v c¸c chÕ ®Þnh c¬ b¶n cña ph¸p th«ng qua luËt v Th−îng nghÞ viÖn ph¸p luËt t− s¶n còng ®−îc h×nh th nh. c©n b»ng quyÒn lùc. C¸c bé tr−ëng ho n V o n¨m 1804 d−íi sù chØ ®¹o trùc tiÕp to n do tæng thèng bæ nhiÖm v b i miÔn. cña Nap«lª«ng, bé luËt d©n sù ra ®êi v D−íi h×nh thøc céng hßa v trang ®iÓm nã ®−îc gäi l Bé luËt d©n sù Nap«lª«ng. b»ng luËt bÇu cö phæ th«ng nh−ng quyÒn TiÕp sau ®ã l c¸c bé luËt kh¸c liªn tiÕp lùc thùc sù ph¶i n»m trong tay tæng ra ®êi nh− Bé luËt th−¬ng m¹i 1807, Bé thèng. Thùc hiÖn ý ®Þnh cña m×nh th¸ng luËt tè tông h×nh sù 1808, Bé luËt h×nh sù giªng n¨m 1852 Lui Nap«lª«ng III ® 1810. cho ban h nh hiÕn ph¸p míi. HiÕn ph¸p L nh qu©n sù t i n¨ng, Nap«lª«ng ® tËp trung quyÒn h nh cho tæng thèng. mang trong m×nh tham väng l m b¸ chñ Tæng thèng võa cã quyÒn l nh ®¹o ho¹t ch©u ¢u. Nap«lª«ng ® tiÕn h nh cuéc ®éng lËp ph¸p võa ®øng ®Çu c¬ quan chiÕn tranh chinh phôc c¸c n−íc ch©u ¢u. h nh ph¸p. Tæng thèng bæ nhiÖm, miÔn §Õn n¨m 1812 ®Õ quèc Nap«lª«ng ® nhiÖm c¸c bé tr−ëng. Tßa ¸n xÐt xö nh©n chiÕm ®−îc nhiÒu vïng l nh thæ ch©u ¢u danh tæng thèng. Tæng thèng chØ huy víi sè d©n gÇn b»ng mét nöa d©n sè lôc qu©n ®éi v c¶nh s¸t. Th¸ng 11 n¨m 1852 ®Þa n y. Nh−ng còng v o n¨m 1812 ®Ó lo¹i bá m©u thuÉn gi÷a chøc vÞ tæng Nap«lª«ng bÞ thÊt b¹i th¶m h¹i trong trËn thèng v quyÒn lùc thùc tÕ cña «ng víi sù B«r«din« (8/1812) víi qu©n Nga do t−íng ñng hé cña Th−îng nghÞ viÖn v th«ng Kutudèp chØ huy. N¨m 1813 nh©n d©n qua tr−ng cÇu d©n ý Nap«lª«ng III ® §øc ®øng lªn l m cuéc chiÕn tranh gi¶i tuyªn bè l Ho ng ®Õ cña n−íc Ph¸p. Cã phãng. Nap«lª«ng ph¶i tho¸i vÞ v bÞ ® y thÓ nãi r»ng ®©y l nÒn qu©n chñ chuyªn ra ®¶o Elbe ë ý. Sau ®ã «ng l¹i t×m c¸ch chÕ vÒ thùc chÊt nh−ng víi chiÕc ¸o trë vÒ Ph¸p trÞ v× thªm mét tr¨m ng y kho¸c ngo i l HiÕn ph¸p 1852 víi h×nh n÷a. ¤ng ® cÇm qu©n ®¸nh l¹i liªn minh thøc chÝnh thÓ céng hßa. Nap«lª«ng III l ch©u ¢u nh−ng thua trËn Waterloo ë BØ. ®¹i diÖn cña quyÒn lùc cña t− s¶n t i Sù nghiÖp cña Nap«lª«ng chÊm døt v o chÝnh v t− s¶n c«ng nghiÖp. Víi nÒn n¨m 1815. ¤ng bÞ ®i ® y v chÕt ë ®¶o kinh tÕ t− b¶n chñ nghÜa ng y c ng ph¸t Sainte - HilÌne. triÓn ®Õ quèc Ph¸p c©u kÕt víi Anh, Mü - §Õ chÕ thø hai (1852 - 1870) nhiÒu lÇn tÊn c«ng Trung Quèc ®e däa Th¸ng 12 n¨m 1848 Lui Nap«lª«ng triÒu ®×nh M n Thanh, thùc hiÖn chiÕn t¹p chÝ luËt häc - 57
  6. Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi tranh x©m l−îc Angiªri v chiÕn tranh ®« qua chÕ ®é d©n chñ trùc tiÕp v gi¸n tiÕp. hé c¸c n−íc §«ng D−¬ng. Kh«ng ai, kh«ng giai cÊp n o, nhãm N¨m 1870 Ph¸p thÊt b¹i nÆng nÒ trong ng−êi n o cã thÓ vi ph¹m chñ quyÒn ®ã. cuéc chiÕn tranh víi qu©n Phæ, ®Õ chÕ §ång thêi víi nÒn céng hßa thø nhÊt, thø hai sôp ®æ. nguyªn t¾c ph©n chia quyÒn lùc. (lËp 3. C¸c chÕ ®é v−¬ng quyÒn phôc ph¸p, h nh ph¸p, t− ph¸p) còng ®−îc thõa h−ng trong lÞch sö lËp hiÕn cña Ph¸p nhËn v thiÕt lËp trong hiÕn ph¸p. ChÕ ®é v−¬ng quyÒn phôc h−ng lÇn - Víi nÒn Céng hßa thø II (1848 - thø I (1815 - 1830), hai vua dßng 1851), chÕ ®é céng hßa tæng thèng ®−îc Bourbon trÞ v× ®ã l Lui XVIII v vua thiÕt lËp. Theo HiÕn ph¸p 1848, Quèc héi Sacl¬ X. l c¬ quan duy nhÊt cã quyÒn lËp ph¸p. ChÕ ®é v−¬ng quyÒn phôc h−ng lÇn To n bé quyÒn h nh ph¸p trao cho vÞ thø I l chÕ ®é qu©n chñ lËp hiÕn ®Æc tæng thèng do nh©n d©n bÇu ra b»ng bÇu quyÒn, thiÕu d©n chñ theo xu h−íng kh«i cö phæ th«ng ®Çu phiÕu. phôc chÕ ®é ®Æc quyÒn phong kiÕn. - NÒn céng hßa thø III tån t¹i tõ n¨m ChÕ ®é v−¬ng quyÒn phôc h−ng lÇn 1870 ®Õn n¨m 1940. thø II l chÕ ®é qu©n chñ th¸ng 7/1830 D−íi nÒn céng hßa thø III, Quèc héi (Monardie de Juillet) tån t¹i ®Õn n¨m ® th«ng qua ba ®¹o luËt hiÕn ph¸p. 1848. Víi ng«i vua l Louis philippe, §ã l §¹o luËt hiÕn ph¸p ng y chÝnh thÓ n y ®¹i diÖn cho giai cÊp t− s¶n 25/2/1875 vÒ tæ chøc quyÒn lùc nh n−íc; tù do mong muèn l m gi u ®Æc biÖt l t− §¹o luËt hiÕn ph¸p ng y 24/2/1875 vÒ tæ s¶n t i chÝnh v c«ng nghiÖp. Thêi k× n y chøc Th−îng nghÞ viÖn; §¹o luËt hiÕn ®¸nh dÊu b»ng chÝnh s¸ch chiÕm thuéc ph¸p ng y 16/7/1875 vÒ mèi quan hÖ gi÷a ®Þa (ch©u Phi, ViÔn §«ng, khu vùc Th¸i c¸c quyÒn lùc nh n−íc (lËp ph¸p, h nh B×nh D−¬ng). ph¸p, t− ph¸p). Kh¸c víi nÒn céng hßa Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ t i chÝnh thø II, nÒn céng hßa thø III thiÕt lËp chÕ 1846 - 1847 v chÝnh s¸ch b¶o thñ cña ®é céng hßa l−ìng tÝnh. Tæng thèng Louis philippe ® l m ngßi næ cho cuéc kh«ng ph¶i do Quèc héi (bao gåm C¸ch m¹ng 1848. Th−îng viÖn v ViÖn d©n biÓu - H¹ viÖn) 4. C¸c chÕ ®é céng hßa trong lÞch sö bÇu ra víi ®a sè tuyÖt ®èi. NhiÖm k× cña lËp hiÕn cña Ph¸p tæng thèng l 7 n¨m v cã thÓ ®−îc bÇu - Víi nÒn céng hßa thø nhÊt (1792 - l¹i. Quèc héi lóc n y kh¸c víi nÒn céng 1799) nh÷ng nguyªn t¾c bÊt hñ ®−îc thiÕt hßa thø II l cã 2 viÖn. H¹ viÖn (ViÖn d©n lËp: "Tù do, b×nh ®¼ng, b¸c ¸i". C¸c biÓu) do bÇu cö phæ th«ng, trùc tiÕp cßn quyÒn c¬ b¶n cña con ng−êi v cña c«ng Th−îng viÖn do bÇu cö gi¸n tiÕp. Sè d©n m b¶n Tuyªn ng«n n¨m 1789 ® l−îng th−îng nghÞ sÜ ®−îc §¹o luËt hiÕn tuyªn bè ®−îc ghi nhËn v o hiÕn ph¸p l ph¸p ng y 24/2/1875 Ên ®Þnh l 300 ®¹i sù kh¼ng ®Þnh th nh qu¶ cña cuéc C¸ch biÓu trong ®ã 225 ®¹i biÓu do c¸c tØnh m¹ng d©n chñ t− s¶n 1789. NÒn céng hßa cña Ph¸p v c¸c thuéc ®Þa bÇu ra cßn 75 thø I còng ® x¸c lËp chñ quyÒn d©n téc ®¹i biÓu do Quèc héi bÇu. Sè th−îng nghÞ thuéc vÒ to n thÓ nh©n d©n Ph¸p, chñ sÜ do Quèc héi bÇu l th−îng nghÞ sÜ suèt quyÒn ®ã ®−îc nh©n d©n thùc hiÖn th«ng ®êi, cßn sè th−îng nghÞ sÜ do c¸c tØnh v 58 - t¹p chÝ luËt häc
  7. Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt n−íc ngoµi c¸c thuéc ®Þa bÇu ra cã nhiÖm k× l 9 n¨m HiÕn ph¸p 1958. N−íc Ph¸p chuyÓn tõ v cø 3 n¨m th× bÇu l¹i 1/3. Víi nÒn céng chÕ ®é céng hßa nghÞ viÖn sang céng hßa hßa thø III, quyÒn h nh cña tæng thèng l−ìng tÝnh. ChÕ ®é céng hßa n y l sù kÕt rÊt lín. Tæng thèng ®øng ®Çu c¬ quan hîp mét sè yÕu tè cña chÕ ®é céng hßa h nh ph¸p v cã quyÒn cã s¸ng kiÕn ph¸p tæng thèng víi mét sè yÕu tè cña chÕ ®é luËt, c«ng bè luËt, cã quyÒn ®¹i x¸, cã céng hßa nghÞ viÖn. Theo §¹o luËt hiÕn quyÒn gi¶i t¸n H¹ nghÞ viÖn, cã quyÒn ph¸p ng y 6/11/1962, tæng thèng ph¸p do tæng chØ huy qu©n ®éi, cã quyÒn bæ nh©n d©n trùc tiÕp bÇu ra theo c¸ch thøc nhiÖm, miÔn nhiÖm c¸c chøc vô cao cÊp phæ th«ng ®Çu phiÕu. Nh−ng tæng thèng trong bé m¸y nh n−íc. Tæng thèng chØ ®øng ®Çu nh n−íc chø kh«ng ®øng kh«ng ph¶i chÞu bÊt cø tr¸ch nhiÖm g× ®Çu ChÝnh phñ. ChÝnh phñ võa chÞu tr¸ch ngo i téi ph¶n quèc. NÒn céng hßa thø III nhiÖm tr−íc tæng thèng võa chÞu tr¸ch cßn ®−îc ®¸nh dÊu b»ng sù ra ®êi cña nhiÖm tr−íc NghÞ viÖn. NghÞ viÖn cã thÓ nhiÒu ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ kh¸c nhau. Do bá phiÕu kh«ng tÝn nhiÖm ChÝnh phñ, cã nhiÒu ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ nªn x héi buéc tæng thèng ph¶i gi¶i t¸n ChÝnh phñ. Ph¸p ph©n hãa s©u s¾c. Sù ®æi ng«i cña Ng−îc l¹i, tæng thèng còng cã thÓ gi¶i ®¶ng cÇm quyÒn (®¶ng chiÕm ®a sè ghÕ t¸n H¹ nghÞ viÖn. QuyÒn h¹n cña NghÞ trong NghÞ viÖn) lu«n lu«n dÉn ®Õn sù viÖn trong lÜnh vùc lËp ph¸p bÞ h¹n chÕ thay ®æi ChÝnh phñ. trong nh÷ng lÜnh vùc nhÊt ®Þnh theo quy NÒn céng hßa thø IV tõ n¨m 1946 ®Õn ®Þnh cña HiÕn ph¸p. Víi HiÕn ph¸p 1958, n¨m 1958. ChÕ ®é céng hßa n y ®−îc x©y tæng thèng trë th nh trung t©m chÝnh trÞ, dùng theo HiÕn ph¸p 1946. Víi HiÕn vÞ trÝ cña NghÞ viÖn bÞ ®Èy lïi xuèng h ng ph¸p 1946, n−íc Ph¸p thiÕt lËp nÒn céng thø ba sau tæng thèng v ChÝnh phñ./. hßa nghÞ viÖn. Tæng thèng do NghÞ viÖn bÇu ra víi nhiÖm k× 7 n¨m v kh«ng thÓ (1).Xem: Les Constitutions de la France. Nxb. gi÷ chøc vô n y qu¸ 2 nhiÖm k×. So víi DALLOZ- Paris 1989, tr.10. nÒn céng hßa thø III quyÒn lùc cña tæng (2).Xem: Les Constitutions de la France. Nxb. DALLOZ- Paris 1989, tr.10. thèng ® gi¶m sót. Tæng thèng chØ ®øng (3),(4). C¶ hai v¨n b¶n HiÕn ph¸p n y ®Òu thiÕt lËp ®Çu nh n−íc chø kh«ng ®øng ®Çu chÝnh nÒn qu©n chñ lËp hiÕn. phñ. §øng ®Çu ChÝnh phñ lóc n y l chñ (5).Xem: Trenhilèpxki, LÞch sö nh n−íc v ph¸p luËt tÞch Héi ®ång bé tr−ëng, NghÞ viÖn cã thÓ thÕ giíi. Nxb. M. 1970, tr.309. (tiÕng Nga). (6).Xem: C.M¸c, “Ng y 18 th¸ng S−¬ng mï Lui bá phiÕu kh«ng tÝn nhiÖm ChÝnh phñ, B«nap¸c” - C.M¸c v Ph.¡ngghen, TuyÓn tËp, tËp 8, buéc ChÝnh phñ ph¶i gi¶i t¸n. ChÝnh phñ tr.206. võa chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc tæng thèng (7).Xem: Trenhilèpxki, LÞch sö nh n−íc v ph¸p luËt thÕ giíi. S®d, tr.318 (tiÕng Nga). võa chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc NghÞ viÖn. (8).V.I. Lªnin. To n tËp, tËp 20, tr.219. (tiÕng Nga). Víi chÕ ®é nhiÒu ®¶ng ph¸i tham gia (9). Nguyªn b¶n tiÕng Ph¸p l "Consul", cã thÓ dÞch l bÇu cö v sù ®æi ng«i th−êng xuyªn cña tæng t i hoÆc quan chÊp chÝnh. ®¶ng cÇm quyÒn hoÆc liªn minh c¸c ®¶ng cÇm quyÒn chÝnh quyÒn cña nÒn céng hßa thø IV tá ra kh«ng æn ®Þnh. Trong 12 n¨m tån t¹i, nÒn céng hßa n y ® thay ®æi ChÝnh phñ 24 lÇn. NÒn céng hßa thø V ®−îc thiÕt lËp víi t¹p chÝ luËt häc - 59
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2