Biên luận

Chia sẻ: Phạm Thành Sơn | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

54
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nếu ai đó đến Đền Hùng Phú Thọ đều phải qua cổng chính để lên đền. Công đền có bức đại tự "Cao Sơn cảnh hành"

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Biên luận

36 GIÁ ĐỒNG Ở KINH BẮC 1- Đặt Vấn Đề : Nếu ai đã đến Đền Hùng Phú Thọ đều phải qua cổng chính để lên Đền. Cổng đền có bức đại tự "Cao sơn cảnh hành "(tôi nghe gi ải thích là Lên núi cao,nhìn xa rộng). Hai bên cổng có đôi câu đối : Thác thuỷ khai cơ tứ cố sơn hà quy bản tịch Đăng cáo viễn vọng , quần phong la liệt tự nhi tôn Tôi nghe giải thích là : Mở lối đắp nền , bốn mặt non sông quy một mối Lên cao nhìn rộng , nghìn trùng đồi núi tựa đàn con Điều thú vị là Cổng chính Đền Hùng , theo giải thích của S ở Văn Hoá Thông Tin Thể Thao tỉnh Phú Thọ thì là do Bà Phan Th ị Th ịnh , hiệu là Đồng Thịnh ở Hà Nội đã Công Đức tiền xây dựng nên. Năm đó là năm 1917. Năm 1917 là năm gì ?. Năm 1917 là một cái mốc quan trọng đ ối v ới nước ta. Giai đoạn 1814-1918 Pháp đã đưa được 92.411 người lính Việt Nam (trong đó 48.922 chiến đấu và 48.981 lính thợ ) sang bên Pháp để tham dự chiến tranh thế giới lần thứ Nhất. Quãng th ời gian này Pháp còn phát hành hàng trăm triệu Phơ Răng (Françs) do bán công trái . Phiếu quốc phòng Pháp cũng phát hành hàng trăm triệu đồng Ph ơ răng (Françs) . Năm 1916 sau khi phế truất vua Duy Tân và đày sang đảo Réunion, thực dân Pháp đưa Khải định ( con của Đồng Khánh ) lên
ngôi. Năm 1917 đưa vua Lào sang thăm Khải Định và cũng đã đưa Khải Định ra thăm miền Bắc. Năm 1917 thay đổi tay sai ở làng xã có bộ phận "bàn việc làng" chánh hương hội , phó hương hội,các tộc biểu , thư ký , thủ quỹ,... còn bộ phận " thừa hành " gồm có lý trưởng , phó lý , xã tuần,trương tuần. Thực dân Pháp cho phép " cải lương" trong lúc ma chay , cúng lễ, giỗ chạp, đình đám. Cho sửa sang trưởng h ọc và đọc báo ở đình làng... Cũng năm 1917 Pháp cho mở trường cho con gái ở Sào Gòn và Hu ế. ( thời phong kiến chưa có tiền lệ ). Việc thi theo lối cũ bị bãi bỏ (1915 ở Nam Định,1918 ở Thanh Hoá 1919 ở Huế .8-7-1917) Pháp cho thành lập " Đại học cục " để đào tạo trí thức Việt nam để phục vụ cho chính sách " Pháp Việt đề huề". . 30-8-1917 khởi nghĩa Thái Nguyên của Lương Ngọc Quyến và Trinh Văn Cấn . Tôi cứ bị ám ảnh mãi hàng chục năm nay với sự kiện bà Đồng Thịnh góp công đức xây cổng chánh Đền Hùng. Sao lại có người yêu nước "uống nước nhớ nguồn" như thế ?. Và ngày nay hiện tượng tín ngưỡng dân gian gắn với 36 giá đồng cũng hồn nhiên rầm rộ nh ư vi ệc gọi hồn người thân đã chết hoặc nhờ nhà ngoại cảm tìm mộ th ất lạc hoặc mời thày tướng số , phù thuỷ hoặc mời thày địa lý xem h ướng nhà! Chưa bao giờ tín ngưỡng dân gian lại phát triển mãnh liệt như n ấm mùa xuân khắp các thôn xóm ở Kinh Bắc. Vậy 36 giá đồng là gì ? 2- Tín Ngưỡng Dân Gian Đã Có Từ Lâu : Người Việt , ai cũng đều tin mình là con R ồng cháu Tiên. Dòng dõi rất cao quý . Trong Lĩnh Nam Chích Quái mở đầu là truy ện H ồng Bàng Thị kể về Kinh Dương Vương - Lạc Long Quân và kể Âu Cơ để ra 100 quả trứng . Âu Cơ mang 50 người con đến ở Phong Châu , người con cả lên làm vua , hiệu là Hùng Vương. Theo Lê Tắc trong An Nam chí lược thì thời Trần, đêm ngày 30 T ết có đoàn thày tu vào nội cung nhà vua làm l ễ "Khu Na" (nghĩa là đu ổi tà ma quỷ mị). 3- Tên Của 36 Giá Đồng :
Đến nay trong dân gian vẫn còn lưu truyền rộng rãi công khai 36 giá đồng , đó là : Tôn nhang thỉnh Phật Thỉnh mẫu Tôn quân thần Triều Thái sư nhất phẩm Quan lớn đệ nhất Thỉnh quan đệ nhị Văn quan đệ tam Thỉnh quan đệ tứ Quan lớn Tuần Trang Văn quan Hoàng triều Chầu đệ nhất Chầu đệ nhị Chầu đệ tam Chầu đức chúa Ba Chầu chúa Thác Bà Chầu đệ tứ Chầu chúa Bắc lệ Chầu Mười Đồng Mỏ Chầu bé Bắc Lệ Thỉnh ông Hoàng Cả Văn ông Hoàng Ba Văn ông Hoàng Bẩy
Văn ông Hoàng Mười Thỉnh cô đệ nhất Văn cô đôi thượng Văn cô đôi thoải Văn cô năm suối Văn cô sáu lục cung Thỉnh cô tám đồi chè Văn cô chín Thỉnh cô mười Văn cô bé Thỉnh cậu hoàng cả Thỉnh cậu hoàng đôi Thỉnh cậu hoàng ba Văn cậu hoàng bé. Trên thực tế tuỳ từng nhóm người tham gia mà diễn xướng nhiều hay ít các giá đồng trên. 4- Hát Chầu Văn Phục Vụ Các Giá Đồng : Muốn tổ chức diễn xướng hầu đồng thì nhất thiết cần ph ải có Ban nhạc chầu văn , thường thấy có các nhạc cụ dân tộc ví dụ đã th ấy nh ư trống, nhị , đàn bầu , sáo, ... đặc biệt là Tiếng Hát Chầu Văn lảnh hót du dương mê lịm lòng người. Hiện nay ở Việt nam có nghê sỹ Xuân Hinh (quê Kinh Bắc) hát chầu văn hay nhất. Còn con gái thì nghe thấy có nữ nghệ sỹ Thanh Ngoan (có thể hát chèo , hát được ch ầu văn) , nay lại thấy xuất hiện hát Xẩm (lối hát người ăn xin ngày xưa), trong đám hát xẩm để thu hút khách ở chợ Đồng Xuân họp buổi đêm). Người hát chầu văn cứ truyền khẩu nhau tuỳ theo từng nhóm , từng vùng . Ông Ngô Linh Ngọc (Phú Thọ) đã sưu tầm nghiên cứu rất công phu lời các bài hát chầu văn cổ. Trên thực tế cùng một giá đ ồng nh ưng
mỗi nhóm hát chầu văn lại có lời hát khác nhau . Tuy " cái th ần " của bài hát phục vụ giá đồng thì đều giống nhau . Nhung cách đ ặt câu , đ ặt lời không giống nhau. Ví dụ lời hát văn cho giá hầu quan trong bậc nhất về Quan Tuần Tranh có những câu như sau : Tính ông chính trực uy cương Thần thông lục trí ai dương anh tài Cảnh thiên thai ông hằng chầu chực Các bộ nàng dưỡng dục dâng hoa Chầu thôi ông trở ra về Truyền quân dâng nước thuỷ tề chan chan Cảnh thiên thai ông hằng chầu chực Các bộ nàng dưỡng dục dâng hoa Chầu thôi ông trở ra về Truyền quân dâng nước thuỷ tề chan chan Hoặc như Thiên sinh văn võ gồm tài Đức ông lịch sự đóng vai anh hùng Đêm ngày giữ việc thuỷ cung Đợi lệnh cửu trùng cứu trợ sinh nhân Ai cầu nhân đắc nhân Cầu phúc đắc phúc bản thân điều hoà. Thông thường thì thấy các giá đồng luôn gắn v ới L ời các bài hát Ch ầu văn sau đây : Văn mẫu thoải
Trần triều sự tích văn Văn chầu nhị vị công chúa Ngũ vị hoàng tử văn Đệ nhất vương quan văn Đệ nhị vương quan văn Đệ tam vương quan văn (Quan tam phủ ) Đệ ngũ vương quan văn (Quan Tuần Tranh) Văn ông hoàng triều (Quan Hoàng triều) Đệ nhất vương quan văn (Quan đệ thất ) Chầu đệ nhị thượng ngàn Chầu đệ tứ khâm sai văn Chầu lục văn Chầu Mười Đồng Mỏ Thập vị hoàng tử văn Đức hoàng quận văn (ông hoàng cả) Hoàng ba thoải văn Cô cả Thượng ngàn sơn tinh công chúa ăn (văn cô đôi thượng) Cô ba thoải Cô chín đền sòng văn v.vv... 5- Không Gian Diễn Xướng Hầu Đồng : Chỉ cần một chiếc chiếu trải trong chính điện của một ngôi đền là có thể diễn xướng được ngay những giá đồng.
Chúng tôi đã nghiên cứư những giá đồng tại đền Ph ủ dầy,Thác B ờ, Kiếp Bạc ... Hiên nay Điện mọc nên như nấm mùa xuân , cho nên các giá đồng diễn xướng ở ngay các điện tư nhân. Bàn thờ bài trí tượng Chư vị, ngựa võng,hài hộp,vàng xanh vàng đỏ,nón to nhỏ bằng giấy treo lùng lẳng trên nóc đền / điện. Còn có những con rắn to thè lưỡi dài quấn quanh xà nhà . Bàn thờ bầy các đồ lễ : hoa rực rỡ đủ màu sắc , hoa qu ả theo mùa . Hiện nay đời sống cao trên bàn thờ còn thấy có Thuốc lá 555. nước giải khát cocacola. Bánh kẹo công nghiệp , trà hộp . Ngoài bắc những có các loại hoa quả từ Nam Bộ mang ra , ví dụ như Xoài 6- Ai Tham Gia Hầu Đồng : Hầu hết là đàn bà sinh để đau yếu ,hoặc con gái hiếm muộn (thường là cho là bệnh Phạm Nhan làm- Phạm Nhan bị ki ếm th ần c ủa Trần Hưng Đạo chém chết , sau khi chết biến thành đ ỉa, v ắt và mu ỗi , tuy chết nhưng nó vẫn lẩn lút ăn những thứ tanh hôi của phụ nữ), hoặc tiền kiếp phu thê ghen tuông, hoặc bị ma ám mà thành bệnh H ọ tham gia để hy vọng khỏi các bệnh của mình. Vì Thanh đồng là những người thờ về Đức Thánh Trần (Trần Hưng Đạo). Nhưng nay nhận thấy số người trẻ tuổi tham gia h ầu đ ồng ngày càng nhiều . Họ giải thích : vì họ " có số ' " có căn" nên ph ải l ập đi ện hoặc hàng năm phải đi hầu đồng thì " mới mát mẻ ' cho mình và c ả người thân trong gia đình. Thậm chí có người bị bệnh hiểm nghèo , bệnh viện "đã trả về nhà" , họ vẫn còn "một phần nghìn tia hy vong" c ầu kêu "đáng th ần linh" chữa khỏi bệnh hiểm nghèo mà y học hiên đại đã bó tay. Phan K ế Bính trong Phong tục Việt nam thì baì bác kịch liệt cách chữa bệnh này. Còn tôi (NVH) đã ngẫu nhiên gặp một vị ni sư ở Thiên vi ện Trúc Lâm Tây Thiên ở xã Đại Đình huyện Tam Đảo tỉnh Vĩnh Phú , ni s ư bán sách nhà Phật ở Thiền viện này , Ni sư kể cho tôi nghe : ni s ư tr ước b ị bệnh viện trả về với căn bệnh Thoái hoá cột sống để chờ chết , Thế là ni sư vào Thiền Viện Đà Lát xin được tập Thiền , thế mà khỏi bệnh, nay ra "công tác" ở Thiền Viện Trúc Lâm Tây Thiên - Nơi đây đã có Thiện tự trước thời Hùng Vương. Còn Đồng Cốt là những người thờ về chư vị như thờ bà Liễu Hạnh công chúa, Thượng Ngàn công chúa, Cửu Thiên Huyền nữ... đó là các Đức mẹ hoặc thờ về các vị Hoàng tử thì gọi là Đức ông.; thờ về các cậu thì gọi là đồng Cậu Quận; thờ các cô thì gọi là Đồng Cô .
7- Một Số Nhận Xét: 7.1- Rất cần thiết cho tầng lớp bình dân có Nhu c ầu gi ải to ả "căng thẳng" sau những ngày lao động 7.2- Nội dung các bài hát văn đồng hành với diễn xướng hầu đồng đều ca ngợi cảnh đẹp đất nước non xanh núi biếc ,th ậm chí còn ca ngợi những anh hùng dân tộc như Trần Hưng Đạo hoặc vô danh như Quan Tuần Tranh . Qua đó lòng yêu nuoc càng sâu nặng 7.3- Với 36 giá đồng gắn với 36 bộ trang phục khác nhau , với các mầu sắc rực rở kèm theo các đạo cụ hầu đồng (quạt, cờ hội, ki ếm , mái chèo ...) thực chất như một cuộc trình diễn thời trang dân tộc . 7.4- Chỉ vẻn vẹn trên một chiếc chiếu mà Đồng cốt đã di ễn x ướng 36 giá đồng , phải nói sinh động hơn xem cải lương, chèo và tuồng . Nó "thôi miên" khán giả "tự nguyện" . Cảnh múa kiếm , cảnh chèo thuyền , cảnh múa quạt thật sinh động. 7.5 Các sản vật quê hương truyền thống và hiện đại đ ều đ ược đặt trên bàn thờ. Cùng với các loài hoa đẹp nhất trưng bày , không gian diễn xướng lung linh huyền ảo. Cái đẹp quê hương được tôn thờ. 8- Kết Luận : Cụ Phan Kế Bính ở thế kỷ 20 đã công kích tín ng ưỡng dân gian này . Và trên thực tế (thế kỷ 21 này) cũng có kẻ lợi dụng diễn x ướng 36 giá đồng để "mưu sinh" , hoạ hoằn đã có h ậu qu ả mê tín đánh ch ết người (vu cho họ là ma quỷ) khi đến xem hầu đồng . Nhưng theo tôi, nếu loại bỏ mặt tiêu cực , thì 36 giá đ ồng là di s ản văn hoá phi vật thể cần nâng niu bảo tồn.