Bước đầu đánh giá kết quả kỹ thuật bơm hơi tách đầu mộng trong phẫu thuật cắt mộng ghép kết mạc tự thận

Vũ Thị Kim Liên<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 112(12)/2: 245 - 250<br /> <br /> BƯỚC ĐẦU ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ KỸ THUẬT BƠM HƠI TÁCH ĐẦU MỘNG<br /> TRONG PHẪU THUẬT CẮT MỘNG GHÉP KẾT MẠC TỰ THÂN<br /> Vũ Thị Kim Liên<br /> Trường Đại học Y Dược - ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Phẫu thuật điều trị mộng mắt nhằm làm cho giác mạc được trong, phẳng và hạn chế tỷ lệ tái phát.<br /> Mục tiêu: Bước đầu đánh giá kết quả kỹ thuật bơm hơi tách đầu mộng trong phẫu thuật cắt mộng<br /> ghép kết mạc tự thân. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: 17 mắt của 14 bệnh nhân được áp<br /> dụng kỹ thuật bơm hơi tách đầu mộng từ tháng 3 đến tháng 9/2012. Hơi được bơm vào dưới tổ<br /> chức đầu mộng và trên diện giác mạc bằng bơm tiêm 3ml. Đầu và thân mộng được cắt bỏ sau đó<br /> ghép kết mạc tự thân ở vùng rìa. Độ trong của giác mạc được đánh giá sau phẫu thuật. Kết quả:<br /> Đầu mộng được tách khỏi diện giác mạc hoàn toàn ở 13 mắt (76,5%), 04 mắt (23,5%) tách không<br /> hoàn toàn cần can thiệp thêm bằng dao gọt giác mạc. Diện giác mạc trong và phẳng ở 16 mắt<br /> (94,1%) sau mổ 01 tháng. Không có biến chứng xảy ra trong phẫu thuật. Kết luận: Kỹ thuật bơm<br /> hơi tách đầu mộng dễ áp dụng, an toàn và kinh tế có thể áp dụng để loại bỏ đầu mộng khỏi diện<br /> giác mạc, tạo ra được diện giác mạc trong và phẳng.<br /> Từ khoá: Mộng, ghép kết mạc tự thân, bơm hơi<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ *<br /> Mộng mắt là tổ chức tân tạo của kết mạc nhãn<br /> cầu ở góc trong hoặc góc ngoài phát triển dần<br /> về trung tâm của giác mạc. Mộng mắt thường<br /> gặp ở nơi có nhiều ánh sáng và tia UV mặt<br /> trời. Những người sống ở gần xích đạo và<br /> hoạt động nhiều ngoài trời nắng thì dễ bị<br /> mộng mắt [4, 10, 13] và tỷ lệ mắc gặp khoảng<br /> 10% dân số châu Á [3] và 5,24% ở dân số<br /> Việt Nam [1].<br /> Mộng mắt được cấu tạo bởi ba phần: mũ, đầu<br /> và thân mộng và phát triển bò dần về phía<br /> trung tâm giác mạc. Mộng mắt phát triển dần<br /> theo chiều rộng và xâm lấn sâu vào tổ chức<br /> giác mạc. Đầu mộng là phần tổ chức mộng<br /> bám chặt nhất vào nhãn cầu do đó tách đầu<br /> mộng khỏi diện giác mạc là việc làm khó.<br /> Phần thân mộng hình quạt bám vào tổ chức<br /> kết mạc và dính lỏng lẻo vào lớp thượng củng<br /> mạc thì bóc tách dễ hơn. Mộng mắt tuy không<br /> gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ<br /> người bệnh nhưng ảnh hưởng nhiều đến chất<br /> lượng cuộc sống của bệnh nhân. Bệnh nhân<br /> luôn có cảm giác cộm vướng, kích thích và có<br /> thể bị giảm thị lực do mộng gây loạn thị giác<br /> mạc [11] hoặc khi mộng bò qua bờ đồng tử.<br /> Ngoài ra mộng mắt còn gây phiền muộn cho<br /> *<br /> <br /> Tel: 0912656289<br /> <br /> người bệnh bởi ảnh hưởng trực tiếp đến yếu<br /> tố thẩm mĩ.<br /> Hiện nay, các phương pháp phẫu thuật điều trị<br /> mộng mắt đều nhằm mục đích là loại bỏ<br /> mộng để cho diện giác mạc trong và giảm<br /> thiểu khả năng tái phát. Phẫu thuật mộng mắt<br /> được chỉ định khi mộng gây kích thích cộm<br /> vướng, gây giảm thị lực hay ảnh hưởng đến<br /> yếu tố thẩm mĩ. Các phương pháp phẫu thuật<br /> ghép kết mạc tự thân đơn thuần [2], ghép kết<br /> mạc tự thân phối hợp với áp Mytomycin C [8]<br /> và phương pháp cắt và dán [9] đang được áp<br /> dụng rộng rãi với ưu điểm là tỷ lệ tái phát<br /> thấp. Trong những kỹ thuật này, việc giải<br /> phóng đầu mộng ra khỏi diện giác mạc là một<br /> bước làm khó và tốn nhiều thời gian của phẫu<br /> thuật viên do phải làm sạch tổ chức đầu mộng<br /> bám trên giác mạc. Vì tổ chức đầu mộng bám<br /> chắc nên thường không loại bỏ sạch hết sau<br /> khi gọt mà phải dùng đầu khoan bằng kim<br /> cương để mài tổ chức còn sót lại và đánh<br /> bóng cho diện giác mạc được phẳng. Chi phí<br /> cho dụng cụ phẫu thuật sẽ cao.<br /> Tại khoa Mắt - Bệnh viện Đa khoa Trung<br /> ương Thái Nguyên, phẫu thuật điều trị mộng<br /> mắt vẫn phải dùng dao để gọt đầu mộng khỏi<br /> diện giác mạc. Vì chưa có dụng cụ để đánh<br /> bóng tổ chức giác mạc nên các bác sĩ nhãn<br /> khoa vẫn dùng dao lam để gọt dũa chau chuốt<br /> 245<br /> <br /> Vũ Thị Kim Liên<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> giác mạc cho phẳng và trong. Việc làm này<br /> tốn khá nhiều thời gian và dễ có nguy cơ làm<br /> tổn thương giác mạc và gây loạn thị sau mổ.<br /> Chúng tôi tiến hành nghiên cứu thử nghiệm<br /> kỹ thuật bơm hơi dưới đầu mộng với mục<br /> tiêu: Đánh giá kết quả phương pháp bơm<br /> hơi tách đầu mộng trong phẫu thuật cắt<br /> mộng ghép kết mạc tự thân mà không dùng<br /> phương pháp gọt và đánh bóng vẫn có thể loại<br /> bỏ sạch và dễ dàng tổ chức đầu mộng và<br /> không gây tổn hại nhiều cho giác mạc.<br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> - Gồm 14 bệnh nhân (17 mắt có mộng) có chỉ<br /> định phẫu thuật điều trị tại bệnh viện Đa khoa<br /> Trung ương Thái Nguyên từ tháng 03 đến<br /> tháng 09 năm 2012.<br /> - Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân<br /> Các bệnh nhân được chẩn đoán có mộng mắt<br /> bò qua vùng rìa giác mạc (từ mộng độ II) có<br /> chỉ định mổ mộng và toàn thân cho phép chịu<br /> đựng cuộc mổ.<br /> - Tiêu chuẩn loại trừ:<br /> Bệnh nhân có mộng nhưng toàn thân không<br /> cho phép phẫu thuật không thuộc đối tượng<br /> nghiên cứu của đề tài này.<br /> Bệnh nhân làm cam đoan trước mổ. Tất cả<br /> các bệnh nhân trong nghiên cứu đều được mổ<br /> chung 1 kỹ thuật. Sau mổ 1 ngày, 07 ngày, 01<br /> tháng, 03 tháng, bệnh nhân được khám lại để<br /> đánh giá theo chỉ tiêu nghiên cứu.<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> - Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt<br /> ngang, tiến cứu<br /> - Phương pháp chọn mẫu: Chọn mẫu nghiên<br /> cứu thuận tiện: lấy tất cả bệnh nhân bị mộng<br /> mắt đủ tiêu chuẩn nghiên cứu trong thời gian<br /> từ tháng 3 đến tháng 9 năm 2012.<br /> - Số liệu được thu thập theo phiếu nghiên<br /> cứu, hồ sơ bệnh án được mã hoá và xử lý<br /> bằng phần mềm thống kê y học.<br /> Các chỉ tiêu nghiên cứu<br /> - Đặc điểm của nhóm bệnh nhân nghiên cứu:<br /> tuổi, giới.<br /> 246<br /> <br /> 112(12)/2: 245 - 250<br /> <br /> - Đặc điểm mộng mắt: vị trí, phân loại, kích<br /> thước mộng (độ).<br /> - Thời gian phẫu thuật cắt mộng ghép kết mạc<br /> tự thân.<br /> - Kỹ thuật bơm hơi tách đầu mộng: đầu mộng<br /> được tách hoàn toàn khỏi giác mạc, đầu mộng<br /> được tách không hoàn toàn cần thêm can<br /> thiệp thêm.<br /> - Tình trạng giác mạc sau mổ 1 ngày, 3 ngày,<br /> 1 tuần, 1 tháng: giác mạc trong, không có sẹo;<br /> giác mạc có sẹo trắng mờ; giác mạc có sẹo<br /> trắng rõ.<br /> - Dấu hiệu kích thích sau mổ: đau, chói, cộm<br /> vướng, chảy nước mắt.<br /> - Biến chứng và tình trạng tái phát sau mổ: kết<br /> mạc xâm lấn vào giác mạc tại diện mộng cũ.<br /> Kỹ thuật bơm hơi tách đầu mộng và ghép<br /> kết mạc tự thân<br /> 1. Sát khuẩn da mi mắt mổ bằng dung dịch<br /> Betadin 5%.<br /> 2. Tê hậu nhãn cầu bằng Lidocain 2% và tê bề<br /> mặt kết giác mạc bằng dung dịch Dicain1%.<br /> 3. Dán mi và đặt vành mi.<br /> 4. Dùng bơm tiêm 3ml để lấy hơi.<br /> 5. Đâm mũi kim ở cạnh đầu mộng, mũi vát<br /> kim quay lên trên và song song với mặt phẳng<br /> giác mạc ngay trên nền giác mạc và tổ chức<br /> đầu mộng, đẩy pitong để hơi đi vào bề mặt<br /> giữa đầu mộng và giác mạc. Lúc này sự bóc<br /> tách có thể nhìn thấy khi hơi được khuyếch<br /> tán vào nền giác mạc và đầu và thân mộng<br /> phồng nhô lên. Nếu chưa được thì bơm hơi<br /> tiếp cho đến khi thấy sự bóc tách xảy ra.<br /> 6. Dùng kéo kết mạc cắt dời đầu mộng và<br /> thân mộng cách vùng rìa giác mạc 2mm.<br /> 7. Dùng panh kẹp kéo đầu mộng phối hợp<br /> cùng saptula đẩy đầu mộng từ vùng rìa ra<br /> khỏi diện giác mạc.<br /> 8. Tách thân mộng khỏi diện củng mạc và kết<br /> mạc. Kẹp cắt thân mộng và đốt cầm máu gốc<br /> thân mộng, không đốt cầm máu diện củng mạc.<br /> 9. Lấy mảnh kết mạc cực trên góc ngoài<br /> không có bao Tenon kích thước 0.5mm x<br /> 0.8mm.<br /> <br /> Vũ Thị Kim Liên<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 10. Đặt mảnh kết mạc ghép, khâu chỉ Vycryl<br /> 8-0 qua mảnh kết mạc vá và diện củng mạc<br /> tại 5 điểm: 4 điểm tại đỉnh của mảnh vá và<br /> điểm ½ giữa mảnh vá ở góc trong.<br /> 11. Tra mỡ kháng sinh, băng ép.<br /> Bệnh nhân sau mổ được tra thuốc kháng sinh,<br /> nước mắt nhân tạo 4l /24h. sau 07 ngày cắt<br /> chỉ và cho tra dung dịch kháng sinh trong 2<br /> tuần và dung dịch chống viêm trong 01 tháng.<br /> Đánh giá kết quả kỹ thuật bơm hơi tách<br /> đầu mộng<br /> - Kỹ thuật tách đầu mộng bằng bơm hơi:<br /> Tốt: sau bơm hơi đầu mộng được tách dễ<br /> dàng khỏi diện giác mạc mà không cần can<br /> thiệp thêm bằng gọt dũa.<br /> - Tình trạng giác mạc nơi diện mộng xâm lấn<br /> sau mổ:<br /> Tốt: Sau mổ giác mạc trong, phẳng<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Đặc điểm của nhóm bệnh nhân nghiên cứu<br /> Tổng số có 14 bệnh nhân bao gồm 17 mắt<br /> được được phẫu thuật trong thời gian nghiên<br /> cứu. Nhóm bệnh nhân nghiên cứu có độ tuổi<br /> trung bình là: 57,6 ± 9,4, thấp nhất là 33 tuổi<br /> và cao nhất là 67 tuổi.<br /> Bảng 1: Phân bố và tỷ lệ mắt phẫu thuật theo giới<br /> Nam<br /> <br /> Tỷ<br /> lệ<br /> %<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> Tỷ<br /> lệ<br /> %<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 3<br /> <br /> 21,4<br /> <br /> 11<br /> <br /> 78,6<br /> <br /> 14<br /> <br /> Số<br /> bệnh<br /> nhân<br /> Số<br /> mắt<br /> phẫu<br /> thuật<br /> <br /> 3<br /> <br /> 17,7<br /> <br /> 14<br /> <br /> 82,3<br /> <br /> 17<br /> <br /> Trong đó 3 bệnh nhân nam chiếm 21,4% và<br /> 11 bệnh nhân nữ chiếm 78,6%. Trong đó có<br /> 03 bệnh nhân nữ phẫu thuật ở cả hai mắt.<br /> Phân loại mộng<br /> Bảng 2. Phân loại mộng<br /> Loại mộng<br /> <br /> Số mắt phẫu<br /> thuật<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> Mộng mắt nguyên<br /> phát<br /> <br /> 16<br /> <br /> 94,1<br /> <br /> Mộng mắt tái phát<br /> <br /> 1<br /> <br /> 5,9<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 17<br /> <br /> 100<br /> <br /> 112(12)/2: 245 - 250<br /> <br /> Các bệnh nhân trong nghiên cứu có mộng<br /> nguyên phát gặp chủ yếu chiếm 94,1%. Chỉ<br /> có 1 trường hợp (5,9%) bệnh nhân có mộng<br /> tái phát.<br /> Vị trí mộng gặp 100% ở góc trong mắt. Duy<br /> nhất có 01 trường hợp mộng kép có thêm<br /> mộng ở cả góc ngoài.<br /> Bảng 3: Phân độ mộng<br /> Phân độ mộng<br /> Mộng độ II (bò qua<br /> vùng rìa dưới 2 mm)<br /> Mộng độ III (bò qua<br /> vùng rìa trên 2 mm)<br /> Mộng độ IV (bò qua bờ<br /> đồng tử)<br /> Mộng tái phát<br /> Mộng kép<br /> Tổng<br /> <br /> Số mắt<br /> phẫu<br /> thuật<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> %<br /> <br /> 11<br /> <br /> 64,7<br /> <br /> 4<br /> <br /> 23,5<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> 1<br /> 17<br /> <br /> 5,9<br /> 5,9<br /> 100<br /> <br /> Trong 17 mắt có mộng thì có 11 mắt (chiếm<br /> 64,7%) thuộc mộng độ II, 04 mắt (chiếm<br /> 23,5%) mộng độ III, 01 mắt là mộng tái phát<br /> và 01 mộng kép.<br /> Thời gian phẫu thuật<br /> Thời gian phẫu thuật cắt mộng ghép kết mạc<br /> tự thân trung bình là 42,7 phút ±5,7 phút.<br /> Thời gian phẫu thuật ngắn nhất là 35 phút, dài<br /> nhất là 60 phút.<br /> Kết quả tách đầu mộng bằng bơm hơi<br /> Bảng 4: Kết quả kỹ thuật bơm hơi tách đầu mộng<br /> khỏi diện giác mạc<br /> Kết quả bơm hơi<br /> tách đầu mộng<br /> Đầu mộng tách khỏi<br /> diện giác mạc đơn<br /> thuần<br /> Phải can thiệp thêm<br /> bằng gọt giác mạc<br /> Tổng<br /> <br /> Số mắt<br /> phẫu thuật<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> %<br /> <br /> 13<br /> <br /> 76,5<br /> <br /> 4<br /> <br /> 23,5<br /> <br /> 17<br /> <br /> 100<br /> <br /> Phương pháp bơm hơi vào dưới đầu mộng để<br /> tách đầu mộng khỏi diện giác mạc đạt kết quả<br /> tốt ở 13 mắt chiếm tỷ lệ 76,5%. Hơi tách<br /> được tốt đầu mộng và chỉ cần kéo và đẩy tổ<br /> chức đầu mộng dễ dàng ra khỏi diện giác mạc<br /> mà không còn tổ chức đầu mộng sót lại, diện<br /> giác mạc trong; ở 04 mắt (chiếm tỷ lệ 23,5%)<br /> 247<br /> <br /> Vũ Thị Kim Liên<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> sau bơm hơi dưới đầu mộng và kẹp kéo đầu<br /> mộng khỏi diện giác mạc thì vẫn còn sót tổ<br /> chức đầu mộng, cần phải dùng mũi dao lam<br /> gọt tổ chức còn sót lại trên diện giác mạc. Tất<br /> cả các trường hợp bơm hơi tách đầu mộng<br /> đều không gặp biến chứng gì.<br /> Bảng 5: Tình trạng giác mạc tại vùng mộng xâm<br /> lấn sau mổ 1 ngày, 3 ngày, 1 tuần, 1 tháng<br /> Tình trạng<br /> giác mạc tại<br /> vùng mộng<br /> xâm lấn sau<br /> mổ<br /> Trong,<br /> phẳng<br /> Kém trong<br /> Sẹo mờ<br /> <br /> 1 ngày<br /> <br /> 1 tuần<br /> <br /> 1 tháng<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> N<br /> <br /> %<br /> <br /> 13<br /> <br /> 76,4<br /> <br /> 15<br /> <br /> 88,2<br /> <br /> 16<br /> <br /> 94,1<br /> <br /> 3<br /> 1<br /> <br /> 11,7<br /> 5,9<br /> <br /> 1<br /> 1<br /> <br /> 5,9<br /> 5,9<br /> <br /> 0<br /> 1<br /> <br /> 0<br /> 5,9<br /> <br /> Sau mổ 01 ngày, 13 mắt có diện giác mạc<br /> trong và phẳng, 03 mắt diện giác mạc còn<br /> kém trong và 01 mắt có sẹo mờ. Sau phẫu<br /> thuật 1 tuần, diện giác mạc trong gặp ở 15<br /> mắt. 01 tháng sau phẫu thuật giác mạc trong<br /> gặp 94,1%, 01 trường hợp có sẹo mờ.<br /> Bảng 6: Triệu chứng cơ năng sau mổ<br /> Triệu chứng<br /> 1 ngày<br /> cơ năng tại<br /> n<br /> %<br /> mắt mổ<br /> 17 100<br /> Đau rát<br /> 17 100<br /> Chói mắt<br /> Cộm vướng 17 100<br /> <br /> 3 ngày<br /> <br /> 1 tuần<br /> <br /> n<br /> <br /> N<br /> <br /> %<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 17<br /> <br /> 0<br /> 0<br /> 100<br /> <br /> %<br /> <br /> 7 41<br /> 2 11,7<br /> 17 100<br /> <br /> Sau mổ ngày thứ nhất, các bệnh đều có dấu<br /> hiệu đau rát, chói mắt và cộm vướng. 3<br /> ngày sau phẫu thuật chỉ còn 07 bệnh nhân<br /> có cảm giác đau rát và 02 bệnh nhân có dấu<br /> hiệu chói. Sau 1 tuần phẫu thuật bệnh nhân<br /> hết dấu hiệu đau và chói mắt và chỉ còn<br /> cảm giác cộm vướng.<br /> BÀN LUẬN<br /> Có rất nhiều kỹ thuật áp dụng trong điều trị<br /> mộng mắt. Mục đích mong đợi của các phẫu<br /> thuật viên Nhãn khoa là loại bỏ sạch được tổ<br /> chức đầu mộng khỏi diện giác mạc để giác<br /> mạc trong và phẳng, tránh được biến chứng<br /> gây loạn thị giác mạc. Nhưng vì tổ chức đầu<br /> mộng bám chặt vào diện giác mạc nên việc<br /> loại bỏ chúng nhiều khi không đơn giản. Ở<br /> nước ngoài, sóng laser, dao lạng mộng hay<br /> 248<br /> <br /> 112(12)/2: 245 - 250<br /> <br /> mũi khoan bằng kim cương được dùng để làm<br /> sạch tổ chức mộng và đánh bóng bề mặt giác<br /> mạc. Sau khi phẫu thuật cắt mộng đơn thuần,<br /> làm phẳng bề mặt giác mạc bằng laser hay<br /> đánh bóng bằng dao kim cương đều cho kết<br /> quả tốt [7].<br /> Đã có những nghiên cứu về kỹ thuật tách<br /> đầu mộng có sử dụng chỉ luồn dưới đầu<br /> mộng hay dùng ethanol để tách diện đầu<br /> mộng khỏi giác mạc [12]. Với kỹ thuật sử<br /> dụng ethanol, một vòng bằng kim loại chụp<br /> lên phần đầu mộng và ethanol 20% đổ lên<br /> trên bề mặt đầu mộng để trong vòng 40 giây<br /> sau đó rửa lại bằng nước muối sinh lý. Kỹ<br /> thuật này giúp loại bỏ được đầu mộng nhanh<br /> nhưng lại cần có vòng cố định bằng kim loại.<br /> Với kỹ thuật bơm hơi, chỉ cần bơm tiêm 3ml<br /> là có thể tách được đầu mộng.<br /> Tại khoa Mắt - Bệnh viện Đa khoa Trung<br /> ương Thái Nguyên không có những dụng cụ<br /> chuyên dụng để đánh bóng và làm phẳng tổ<br /> chức giác mạc, đầu lưỡi dao lam được dùng<br /> thay thế cho dao lạng mộng đồng thời kiêm<br /> thêm chức năng gọt dũa diện giác mạc cho<br /> phẳng. Chúng tôi tiến hành đề tài này nhằm<br /> nghiên cứu thử nghiệm phương pháp mới để<br /> tách đầu mộng khỏi diện giác mạc được dễ<br /> dàng. Ở kỹ thuật này, hơi được bơm vào<br /> dưới tổ chức đầu mộng và trên bề mặt giác<br /> mạc, khi hơi xâm chiếm vào khoảng giữa<br /> đầu mộng và bề mặt giác mạc thì sự bóc tách<br /> sẽ xảy ra.<br /> Trong nghiên cứu này, phần lớn bệnh nhân có<br /> mộng độ II và III. Không gặp trường hợp<br /> mộng độ IV nào. Bệnh nhân có độ mộng phù<br /> hợp với chỉ định phẫu thuật khi mộng bò qua<br /> vùng rìa [6].<br /> Kết quả phẫu thuật<br /> Kỹ thuật này bước đầu được thử nghiệm trên<br /> 17 mắt và có kết quả tốt ở 13 mắt (chiếm<br /> 76,5%). Trong điều kiện không có dụng cụ<br /> đắt tiền thì kỹ thuật này giúp các phẫu thuật<br /> viên thực hiện việc tách đầu mộng khỏi diện<br /> giác mạc được dễ dàng hơn và rút ngắn thời<br /> gian phẫu thuật mà tiết kiệm được chi phí.<br /> Tuy nhiên, vẫn còn 04 trường hợp việc bóc<br /> tách này không hoàn toàn thành công, phải<br /> dùng thêm đầu lưỡi dao lam để cắt gọt tổ<br /> <br /> Vũ Thị Kim Liên<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> chức còn sót lại trên diện giác mạc. Theo kinh<br /> nghiệm lâm sàng của chúng tôi, nếu việc tách<br /> đầu mộng bằng hơi không thành công hoàn<br /> toàn thì việc gọt dũa giác mạc bằng đầu dao<br /> lam sau khi bơm hơi dưới đầu mộng cũng dễ<br /> dàng hơn so với gọt đầu mộng đơn thuần khi<br /> chưa bơm hơi. Hơn nữa với kỹ thuật này khi<br /> ta bơm hơi không những phần đầu mộng<br /> được tách khỏi diện giác mạc mà cả phần thân<br /> mộng cũng được bóc tách do đó việc tách<br /> thân mộng khỏi diện củng mạc và kết mạc<br /> cũng được nhanh hơn.<br /> Theo dõi hậu phẫu chúng tôi thấy rằng, với<br /> những trường hợp tách đầu mộng thành công<br /> với bơm hơi đơn thuần (13 mắt) thì diện giác<br /> mạc trong và phẳng ngay sau phẫu thuật 1<br /> ngày. 04 trường hợp phải can thiệp thêm bằng<br /> dao gọt thì diện giác mạc sau mổ 1 ngày còn<br /> kém trong. 01 trường hợp có sẹo mờ ở giác<br /> mạc là ở mắt có mộng tái phát. Ở trường hợp<br /> mộng tái phát, giác mạc đã qua 1 lần phẫu<br /> thuật gọt dũa, sau mổ thứ hai diện giác mạc<br /> trở thành có sẹo mờ. Sau 01 tháng khám kiểm<br /> tra lại, diện giác mạc trong ở 16 mắt (chiếm<br /> 94,1%). Trường hợp mộng tái phát diện giác<br /> mạc vẫn để lại sẹo mờ.<br /> Với kỹ thuật bơm hơi tách đầu mộng, tổ chức<br /> giác mạc nơi diện mộng xâm lấn không bị<br /> ảnh hưởng nhiều như việc dùng dao gọt nên<br /> sau mổ 03 ngày chỉ còn 41% bệnh nhân còn<br /> dấu hiệu đau rát. Từ ngày thứ ba sau phẫu<br /> thuật dấu hiệu đau giảm đi. Sau mổ 01 tuần<br /> bệnh nhân vẫn còn cảm giác cộm vướng do<br /> mảnh vá chưa được phẳng và còn cương tụ,<br /> dấu hiệu này sau đó sẽ giảm dần khi mảnh<br /> ghép liền tốt.<br /> Mục tiêu của phẫu thuật cắt mộng là tạo ra<br /> được diện giác mạc phẳng và gọn, sự cạo gọt<br /> hay đánh bóng bề mặt giác mạc quá mức có<br /> thể dẫn đến xơ hoá, sẹo giác mạc hay loạn thị<br /> [11] đồng thời cũng gây tốn về thời gian và<br /> kinh tế. Kỹ thuật bơm hơi để tách đầu mộng<br /> có thể bóc tách được hoàn toàn tổ chức đầu<br /> mộng, rút ngắn thời gian phẫu thuật do không<br /> phải gọt diện giác mạc. Ưu điểm nữa là không<br /> cần dùng thêm dụng cụ khác do vậy giảm<br /> được chi phí cho vật tư tiêu hao.<br /> <br /> 112(12)/2: 245 - 250<br /> <br /> Vì đề tài nghiên cứu trong thời gian ngắn do<br /> vậy số lượng bệnh nhân nghiên cứu còn hạn<br /> chế và thời gian theo dõi chưa được nhiều.<br /> Bệnh nhân trong nghiên cứu này mới chỉ<br /> theo dõi được trong thời gian 1 tháng trong<br /> khi thời gian theo dõi tái phát sau mổ mộng<br /> ghép kết mạc tự thân được tính khoảng 01<br /> năm [5]. Nhưng vì sau mổ mộng ghép kết<br /> mạc tự thân khoảng 01 tháng mắt bệnh nhân<br /> sẽ trở nên bình thường nên bệnh nhân không<br /> đi khám lại.<br /> KẾT LUẬN<br /> Kỹ thuật bơm hơi để tách đầu mộng khỏi diện<br /> giác mạc trong phẫu thuật cắt mộng có ghép<br /> kết mạc tự thân là phương pháp an toàn, dễ<br /> làm và kinh tế. Phương pháp này cho phép<br /> tạo ra diện giác mạc trong, phẳng và tiết kiệm<br /> được thời gian phẫu thuật. Với những mộng<br /> nguyên phát áp dụng kỹ thuật này đạt hiệu<br /> quả tốt. Phương pháp này là một gợi ý để các<br /> bác sĩ nhãn khoa áp dụng trong phẫu thuật cắt<br /> mộng ghép kết mạc tự thân.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Cù Nhẫn Nại, Luỹ Hoàng Thị, Tài Hà Huy<br /> (1996), “Điều tra dịch tễ học mù loà và các bệnh<br /> mắt ở thành phố Hồ Chí Minh”,Công trình nghiên<br /> cứu cấp Bộ- Viện Mắt Trung ương.<br /> 2. Đinh Thị Bích Thanh, Yên Ung Thị Hoài, Nga<br /> Dương Quang Quỳnh, et al. (2009), “Đánh giá<br /> hiệu quả của phẫu mộng thịt ghép kết mạc tự<br /> thân.”, Y học thành phố Hồ Chí Minh, 13 (6), pp.<br /> 261-267<br /> 3. Ang M., Li X., Wong W., et al. (2012),<br /> “Prevalence of and racial differences in<br /> pterygium: a multiethnic population study in<br /> Asians”, Ophthalmology, 119 (8), pp. 1509-1515.<br /> 4. Asokan R., Venkatasubbu R. S., Velumuri L., et<br /> al. (2012), “Prevalence and associated factors for<br /> pterygium and pinguecula in a South Indian<br /> population”, Ophthalmic Physiol Opt, 32 (1), pp.<br /> 39-44.<br /> 5. Avisar R., Arnon A., Avisar E., et al. (2001),<br /> “Primary pterygium recurrence time”, Isr Med<br /> Assoc J, 3 (11), pp. 836-837.<br /> 6. Avisar R., Loya N., Yassur Y., et al. (2000),<br /> “Pterygium-induced corneal astigmatism”, Isr<br /> Med Assoc J, 2 (1), pp. 14-15.<br /> 7. Jandrasits K., Schauersberger J., Nepp J., et al.<br /> (2001), “[Excimer laser versus diamond fraise:<br /> equal short-term outcome of corneal smoothing in<br /> <br /> 249<br /> <br />