Trong những năm qua công tác bồi dưỡng giáo viên phổ thông đã thu được một số kết quả, song vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế dẫn đến chất lượng bồi dưỡng thấp, những yêu cầu của người được bồi dưỡng chưa được đáp ứng như mong đợi. Bài viết "Các kỹ năng cần được bồi dưỡng cho giáo viên phổ thông trong giai đoạn hiện nay" trình bày về những kỹ năng cần được bồi dưỡng cho giáo viên trong giai đoạn hiện nay. Mời các bạn cùng tìm hiểu và tham khảo tài liệu.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Các kỹ năng cần được bồi dưỡng cho giáo viên phổ thông trong giai đoạn hiện nay
- Tạp chí Thiết bị giáo dục số 52 trang
26-28
CÁC KỸ NĂNG CẦN ðƯỢC BỒI DƯỠNG
CHO GIÁO VIÊN PHỔ THÔNG TRONG GIAI ðOẠN HIỆN NAY
PGS.TS. Biền Văn Minh
Trường ðại học Sư phạm, ðại học Huế
Trong những năm qua công tác bồi dưỡng giáo viên phổ thông ñã thu ñược một số kết quả,
song vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế dẫn ñến chất lượng bồi dưỡng thấp, những yêu cầu của người
ñược bồi dưỡng chưa ñược ñáp ứng như mong ñợi. Trong bài viết này chúng tôi muốn trao ñổi
về những kỹ năng cần ñược bồi dưỡng cho giáo viên trong giai ñoạn hiện nay.
1. Thực trạng và thách thức trong bồi dưỡng giáo viên
ðội ngũ giáo viên phổ thông hiện nay ñược ñào tạo từ nhiều khung chương trình khác nhau
như khung chương trình 1998, khung chương trình 2007, khung ñào tạo theo học chế tín chỉ…
và còn có khá nhiều giáo viên từ ngành nghề khác chuyển sang. Sau một thời gian công tác kiến
thức bị mai một, bất cập về năng lực sư phạm, chưa ñáp ứng ñược yêu cầu ñổi mới giáo dục phổ
thông hiện nay. ðể khắc phục bất cập này, những năm qua, nhà nước và ngành giáo dục ñã rất nỗ
lực tổ chức nhiều hoạt ñộng, nhiều loại hình bồi dưỡng nhằm nâng cao trình ñộ giáo viên, song
vẫn chưa ñáp ứng ñược yêu cầu ñặt ra.
Việc bồi dưỡng giáo viên phổ thông hiện nay còn gặp nhiều trở ngại. Các ñợt tập huấn về
ñổi mới phương pháp dạy học chỉ có thể tổ chức trong một thời gian ngắn và chủ yếu vào dịp hè.
Giáo viên ñược tham gia lớp tập huấn nhìn chung chỉ chủ yếu ngồi nghe báo cáo viên thuyết
trình về lý thuyết chứ không có ñiều kiện ñể ñược thảo luận nhiều. Vì vậy mà hiệu quả của các
ñợt bồi dưỡng này còn nhiều hạn chế. Sau ñây chúng tôi ñưa ra một số kỹ năng ñể mọi người
tham khảo.
2. Những kỹ năng cần ñược bồi dưỡng cho giáo viên
ðể giúp giáo viên phổ thông có thể tham gia tích cực và thực hiện thành công quá trình ñổi
mới theo quan ñiểm lấy học sinh làm trung tâm thì chiến lược BDGV không chỉ tập trung vào
bốn vấn ñề chính là nội dung chương trình SGK, phương pháp dạy học, sử dụng thiết bị và
phương pháp kiểm tra, ñánh giá mà còn phải chú trọng bồi dưỡng các kỹ năng.
Thứ nhất, kĩ năng tự học, tự nghiên cứu
Tự học, tự nghiên cứu không phải là một năng lực có sẵn. Kỹ năng tự học, tự nghiên cứu
chỉ ñược hình thành và bồi dưỡng trong suốt quá trình học tập ở các bậc học và quá trình công
tác thực tiễn theo các bước sau:
- Tạo ñộng cơ nhận thức (phát hiện và nêu vấn ñề) dựa vào mâu thuẫn nhận thức, nêu các
vấn ñề thực tế sinh học ñang ñòi hỏi nghiên cứu ñể giải quyết...
- Chỉ ra con ñường nhận thức (hướng suy nghĩ ñể giải quyết vấn ñề), cách tư duy ñể tự
chiếm lĩnh kiến thức mới.
- Hướng dẫn nguồn tìm kiếm thông tin: tài liệu, bài giảng, giáo trình... hoặc internet.
- Chọn hình thức tổ chức nghiên cứu, xử lý nguồn thông tin thu nhận.
- Trao ñổi với người cùng chuyên môn ñể hiểu rõ tri thức mới thu nhận.
Việc vận dụng linh hoạt các bước trên tùy thuộc khả năng của mỗi giáo viên. Biết tự học,
tự nghiên cứu suốt ñời là một bí quyết của thành công.
Thứ hai, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin
Hiện nay việc ứng dụng CNTT vào dạy học ở tất cả các bậc học, các ngành học, các môn
học ñã giúp thay ñổi căn bản phương pháp dạy, phương pháp học, kích thích hứng thú học tập ở
học sinh, ñem lại niềm say mê sáng tạo cho giáo viên... góp phần nâng cao chất lượng dạy học.
Thế nhưng, thật ñáng tiếc, hiện nay một số giáo viên vẫn còn mù vi tính, chưa khai thác ñược
- những thông tin có sẵn trên các website, chưa vận dụng, khai thác tri thức nhân loại vào bài
giảng. Do vậy, trong bồi dưỡng giáo viên cần bồi dưỡng ñể giáo viên biết và vận dụng:
- Sử dụng một số phần mềm hỗ trợ thiết kế bài giảng (phần mềm flash ñể xem các ñọan
film, ChemSketch ñể vẽ dụng cụ làm thí nghiệm, Photoshop ñể xử lý ảnh...)
- Sử dụng máy tính ñể mô phỏng các thí nghiệm, các hiện tượng sinh học, vật lý, hóa học...
- Xây dựng các giáo án, bài giảng ñiện tử
- Xây dựng các phim video về thí nghiệm sinh học, vật lý, hóa học...
- Sử dụng máy tính trong kiểm tra ñánh giá kết quả học tập...
ðể nâng cao kỹ năng sử dụng CNTT cho giáo viên cần triển khai tốt việc tập huấn theo
các nội dung trên, tổ chức các diễn ñàn trao ñổi kinh nghiệm về ứng dụng CNTT trong dạy học
ñể từ ñó có thể thúc ñẩy và nâng cao hiệu quả việc ứng dụng CNTT trong dạy học.
Thứ ba, kỹ năng hợp tác trong dạy học
Ngày nay, hợp tác là phong cách làm việc ñặc trưng của thời ñại. Trong dạy BDGV , việc
tổ chức học theo nhóm ñã trở nên khá phổ biến. ðể giúp học viên làm quen và phát triển tối ña
các kỹ năng học tập theo nhóm, chúng ta cần quan tâm tới kiểu hợp tác giữa giảng viên - giáo
viên - cộng ñồng.
Trở ngại lớn nhất cho quá trình làm việc tập thể và hợp tác trong dạy học hiện nay chính là
kỹ năng giao tiếp của từng giáo viên, vốn là ñiểm yếu của ña số giáo viên:
- Khả năng diễn ñạt ý tưởng của mình bằng ngôn ngữ nói, viết
- Kỹ năng ñặt những câu hỏi thông minh, những câu hỏi ngắn gọn có thể giúp mọi người
tìm hiểu tiếp cận ñược bản chất của vấn ñề sự việc.
- Kỹ năng lắng nghe ñể hiểu ñúng, hiểu ñủ khi nghe ý kiến của người khác.
Học hợp tác (cooperative learning) là một quan ñiểm học tập rất phổ biến ở các nước phát
triển và ñem lại hiệu quả giáo dục cao. Quy trình dạy học theo phương pháp hợp tác nhóm gồm 4
bước:
- Nhập ñề, giao nhiệm vụ (giới thiệu chủ ñề, xác ñịnh nhiệm vụ và thành lập các nhóm)
- Làm việc của nhóm (chuẩn bị chỗ làm việc, lập kế hoạch, thỏa thuận về nguyên tắc làm
việc, tiến hành giải quyết nhiệm vụ, chuẩn bị báo cáo trước nhóm)
- Trình bày và ñánh giá kết quả (ñại diện nhóm trình bày kết quả trước nhóm)
- Thảo luận và tổng kết (các nhóm lần lượt báo cáo kết quả, thảo luận chung cả lớp, giảng
viên tổng kết và ñặt vấn ñề cho bài tiếp theo hoặc vấn ñề tiếp theo).
Hiện nay thế giới ñòi hỏi sự liên kết toàn cầu trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu liên quan
ñến sinh học như biến ñổi khí hậu, giáo dục bảo vệ môi trường, giáo dục vì sự phát triển bền
vững... Kỹ năng hợp tác cần ñược rèn luyện ở mỗi giáo viên. ðến lượt mình, các thầy cô giáo lại
dạy cho học sinh của mình cách hợp tác trong học tập và cuộc sống.
Thứ tư, kỹ năng lắp ñặt, bảo dưỡng và sử dụng các thiết bị dạy học
Thiết bị dạy học góp phần quan trọng trong việc truyền thụ kiến thức cho học sinh. Việc sử
dụng hiệu quả thiết bị dạy học ñược coi là yếu tố quan trọng trong việc ñổi mới phương pháp dạy
học [1].
ðể giúp giáo viên các trường, nhất là các cán bộ phụ trách thiết bị thực hiện tốt các nội
dung của công tác quản lý thiết bị các môn học, biết sử dụng thiết bị dạy học tối thiểu, biết bảo
quản bảo dưỡng, sửa chữa nhỏ ñối với một số thiết bị dạy học sinh học, vật lý, hóa học... và nâng
cao trách nhiệm, tuân thủ mọi quy ñịnh trong bảo quản và sử dụng thiết bị dạy học trong các năm
học tới, chúng tôi ñề nghị Bộ GD-ðT quan tâm tới các khâu trong việc xây dựng thiết bị dạy
học:
- 1. Xây dựng danh mục thiết bị cụ thể ở mỗi lớp
2. Thiết kế và sản xuất bộ mẫu thí nghiệm môn học có sự phối hợp tốt giữa các nhà nghiên
cứu, nhà sản xuất và giáo viên sử dụng
3. Viết hướng dẫn từng thí nghiệm cho từng bài học và bảo quản cho từng thiết bị
4. Tổ chức các lớp tập huấn cho cán bộ phụ trách thiết bị quy mô khu vực hoặc từng tỉnh,
cần tập hợp những người chuyên sâu về thực nghiệm, có kinh nghiệm tham gia công việc này
chứ không nhất thiết phải có học hàm, học vị cao.
Thứ năm, kỹ năng hội nhập tốt
Thực tế ñất nước ta ñang ñặt ra là phải hội nhập ngày càng mạnh mẽ và sâu rộng với thế
giới. Cần phải làm gì ñể ñáp ứng yêu cầu ñó? Câu trả lời không thể thiếu là các kỹ năng.
Nước ta ñã gia nhập WTO và hiện ñang ñón nhận những thách thức lớn, những vận hôi
lớn. Nó không chỉ diễn ra trong các ngành ngân hàng, thương mại... mà còn chi phối mạnh vào
chính trị, xã hội và giáo dục.
Rào cản chính về khả năng hội nhập của giáo viên nói chung và ñội ngũ giáo viên nói
riêng, ñó là khả năng sử dụng ngoại ngữ. Theo kết quả một khảo sát [2], phần lớn sinh viên ñại
học sau khi tốt nghiệp chưa có khả năng sử dụng tiếng Anh trong môi trường làm việc.
Do nhu cầu học tập ngày càng tăng, trong tương lai sẽ có nhiều chương trình hợp tác - liên
kết ñào tạo với nước ngoài, nhưng sẽ chỉ có các chương trình chất lượng cao mới có thể tồn tại
ñược. Một phần do người học tự lựa chọn, một phần do việc quản lý nhà nước về lĩnh vực này sẽ
ñược tăng cường.
Thứ sáu, kỹ năng rèn luyện sức khỏe tốt
Một trong những biện pháp thư giãn tốt nhất cho những người làm việc trí tuệ là nghe nhạc
Mozart. Nhiều nghiên cứu ñã chứng minh âm nhạc của ông vừa có tác dụng thư giãn, giảm
stress, vừa kích thích sự hình thành mối liên hệ phức hợp giữa các phần của não. Khả năng trao
ñổi thông tin trong não nhờ vậy trở nên hiệu quả hơn và tốc ñộ tư duy sẽ nhanh hơn [3].
Rèn luyện cơ thể ñể bồi dưỡng tinh thần: Một tinh thần minh mẫn chỉ có ñược trong một
cơ thể khỏe mạnh, một hình thức luyện tập phù hợp như Yoga, khí công dưỡng sinh, thiền... có
thể mang lại hiệu quả lớn. Nguyên nhân có thể do luyện tập làm tăng lượng oxy và dưỡng chất
lên não, ñồng thời kích thích sản sinh một hợp chất tự nhiên là neurotrophin, vốn có tác dụng
thúc ñẩy các tế bào não phát triển. Vì thế, dù bận rộn hãy dành một thời gian tối thiểu trong ngày
cho việc rèn luyện sức khỏe.
Chúng ta ñều biết sức khỏe là quan trọng, muốn theo ñuổi ước mơ ta cần phải có sức khỏe.
ðiều này ñã ñúc kết thành nguyên tắc gieo và gặt: "Muốn gặt hái ñược sản phẩm tốt phải có hạt
giống tốt".
3. Kết luận
Quá trình hội nhập quốc tế, sự công nghiệp hóa, hiện ñại hóa ñất nước, sự ñổi mới giáo dục
toàn diện ở nước ta ñòi hỏi có những ñổi mới trong "ñào tạo lại" và bồi dưỡng ñội ngũ giáo viên.
ðể giúp giáo viên tham gia tích cực và thực hiện thành công quá trình ñổi mới theo quan
ñiểm lấy học sinh làm trung tâm thì chiến lược bồi dưỡng giáo viên không chỉ tập trung vào nội
dung chương trình SGK, phương pháp dạy học, sử dụng thiết bị và phương pháp kiểm tra, ñánh
giá mà còn phải chú trọng bồi dưỡng các kỹ năng như kỹ năng tự học, tự nghiên cứu; kỹ năng sử
dụng công nghệ thông tin; kỹ năng sử dụng các thiết bị dạy học; kỹ năng hội nhập và kỹ năng
rèn luyện sức khỏe tốt.
Việc bồi dưỡng các kỹ năng trên là rất cần thiết nhưng không thể một sớm một chiều là có
ngay kết quả. Kết quả chỉ ñạt ñược khi và chỉ khi có sự hợp lực của ñội ngũ giảng viên tập huấn,
cán bộ quản lý giáo dục và sự nỗ lực cố gắng của người học – giáo viên phổ thông.
- Tài liệu tham khảo
[1] Nguyễn sỹ ðức (Chủ biên), 2009. Lắp ñặt, sử dụng, bảo quản, bảo dưỡng các thiết bị dạy
học ở trường Trung học cơ sở, NXBGD Việt Nam.
[2] Sinh viên rèn luyện kỹ năng, hội nhập cùng thế giới theo http://doanthanhnien.vn
[3] 9 phương pháp rèn luyện tư duy theo http://chihao.info/4rum/showthread.php?
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
