intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Các mô hình tổ chức, nhân lực, cơ chế vận hành mạng lưới hiến, ghép tạng tại một số quốc gia trên thế giới

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST
Báo xấu
8
lượt xem 2
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Các mô hình tổ chức, nhân lực, cơ chế vận hành mạng lưới hiến, ghép tạng tại một số quốc gia trên thế giới giới thiệu với độc giả về những bài học kinh nghiệm từ mô hình TBN và một số mô hình điều phối hoạt động hiến, ghép tạng của một số quốc gia khác trên thế giới và trong khu vực.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Các mô hình tổ chức, nhân lực, cơ chế vận hành mạng lưới hiến, ghép tạng tại một số quốc gia trên thế giới

  1. HI N, L Y MÔ, GHÉP B PH N CƠ TH NGƯ I CÁC MÔ HÌNH T CH C, NHÂN L C, CƠ CH V N HÀNH M NG LƯ I HI N, GHÉP T NG T I M T S QU C GIA TRÊN TH GI I Ths.Vũ Th Mai Anh4, TS.Phan H ng Vân5 , ThS. Vũ Thúy Nga6 Ghép mô, b ph n cơ th (BPCT) ngư i b t đ u đư c th c hi n t đ u th k 20, là phương pháp đi u tr cu i cùng và hi u qu cho ngư i b nh b h ng mô, BPCT không h i ph c. Cho đ n nay, k thu t này đã không ng ng phát tri n và đư c ghi nh n là m t trong nh ng thành t u quan tr ng nh t c a y h c th gi i, là 1 trong 10 phát minh v khoa h c k thu t làm thay đ i cu c s ng c a nhân lo i trong th k 20. Cùng v i s phát tri n v k thu t ghép t ng, nhi u qu c gia trên th gi i đã coi tr ng vi c đi u ph i ghép t ng, do đó đã thành l p và phát tri n các cơ quan/m ng lư i đ m nh n vai trò này. Ho t đ ng có hi u qu c a các cơ quan/m ng lư i đi u ph i hi n, ghép t ng đã góp ph n không nh trong vi c làm gia tăng t l hi n t ng, tăng cư ng tính minh b ch trong vi c phân b , đi u ph i t ng ghép cũng như nâng cao ch t lư ng c a các ho t đ ng l y và ghép t ng. Cho đ n nay, Tây Ban Nha (TBN) là qu c gia có mô hình đi u ph i ghép t ng thành công trên th gi i. Mô hình TBN đã đư c r t nhi u qu c gia trên th gi i áp d ng và đ t đư c nh ng thành t u nh t đ nh trong vi c gia tăng s lư ng ngư i hi n và ghép t ng t i nh ng qu c gia này. Bài báo này xin gi i thi u v i đ c gi v nh ng bài h c kinh nghi m t mô hình TBN và m t s mô hình đi u ph i ho t đ ng hi n, ghép t ng c a m t s qu c gia khác trên th gi i và trong khu v c. Mô hình đi u ph i ghép t ng Tây Ban Nha đư c giao quy n qu n lý tr c ti p. Bên c nh đó, T i TBN, năm 1989, đ đáp ng v i tình t ch c ONT cũng đã xây d ng hư ng d n và tr ng t l ghép t ng suy gi m TBN, t ch c chính sách v hi n mô t ng d a trên m t lo t ONT đã đư c thành l p tr c thu c B Y t . Vào các h i ngh và các tư li u đã đư c đ ng thu n c p qu c gia. Theo t ch c ONT, có 3 khái giai đo n kh i đ u, chưa có quy đ nh v t ch c và cơ ch tài chính cho nhóm các nhà chuyên ni m mang tính đ nh hư ng quan tr ng đã đư c môn, b nh vi n và b ph n hành chính. Ti p theo đó, t ch c ONT đã hình thành h th ng 4 Phó Trư ng Khoa Xã h i h c y t - Vi n Chi n lư c và qu c gia, khu v c và đ a phương đ đi u ph i t t Chính sách Y t 5 Trư ng Phòng Qu n lý Khoa h c- Đào t o và H p tác c nh ng khía c nh liên quan đ n hi n t ng và qu c t ghép mô t ng m c dù t ch c này không 6 T p chí Chính sách Y t 20
  2. Sè 18/2016 xây d ng: (1)17 vùng t tr TBN m i vùng có TBN, t i m i b nh vi n đ u ch đ nh m t m t quy đ nh riêng, văn hóa và chu n m c bác s là ngư i đi u ph i vi c hi n mô t ng. riêng, các hành đ ng c a t ch c mang tính qu c TBN chú tr ng đ n vi c t p hu n cho nh ng bác gia ph i tôn tr ng nh ng khác bi t mang tính đ a s này nh m trang b cho h m t lo t ki n th c, phương, nhưng đ a phương ph i có trách nhi m k năng riêng bi t, toàn di n c v m t y h c, xã thông báo các ho t đ ng t i đ a phương v i h i và c m xúc. Nh ng bác s đi u ph i này trung ương đ có th theo dõi, đánh giá; (2) Y u cũng đư c đào t o chuyên bi t trong vi c xác t h n ch chính đ i v i vi c c y ghép là thi u đ nh, ch n đoán nh ng trư ng h p ch t não, ngu n; t t c nh ng v n đ liên quan đ n chính nh n di n nh ng ngư i hi n t ng ti m năng và sách c y ghép mô t ng đ u ph thu c vào s s n nh ng phương pháp đ t i đa hóa kh năng có có c a các mô t ng có th s d ng đư c đ th đ t đư c s ch p thu n c a gia đình ngư i ghép; (3) H th ng ch có th th c hi n t t ch c hi n t ng. Hi n nay, t ch c ONT s n sàng t năng c a mình m t khi có s ph i h p c a t t c ch c các khóa t p hu n chuyên bi t v hi n mô các thành viên liên quan c p đ qu c gia. T i t ng này cho th y thu c c a b t kỳ qu c gia nào TBN, y ban Ghép t ng qu c gia thu c h trên th gi i. Bác s đi u ph i cũng ch u trách th ng y t qu c gia là m t cơ quan đ i di n cho nhi m đánh giá các b nh án c a nh ng ngư i đã các vùng s đ m b o s ph i k t h p này. ch t đ đ m b o không b sót b t kỳ trư ng h p Nh ng v n đ khác bi t c a vùng s đư c th o nào, ngư i này cũng yêu c u ph i tham d vào lu n t i di n đàn c a y ban Ghép t ng qu c gia vi c xây d ng các chính sách v hi n t ng và ch không ph i c a t ch c ONT. y ban này tri n khai chính sách c a vùng cũng như c a cũng thành l p 1 ban đ gi i quy t nh ng v n đ qu c gia. Nh ng bác s này h u h t v n làm n y sinh trong ghép t ng và 1 ban v s minh vi c chuyên môn c a mình và thư ng là nh ng b ch trong ghép t ng đ gi i quy t nh ng v n đ ngư i b ph n h i s c tích c c hay khoa th n khác bi t gi a các vùng. và h đư c nh n m t kho n thù lao t hành Mô hình TBN công nh n, k t h p và th c chính c a b nh vi n. H u h t các b nh vi n có hi n m t s quy t c quan tr ng trong hi n t 1 đ n 2 đi u ph i viên là đi u dư ng đ h t ng. M t s quy t c này cũng đư c m t s tr đi u ph i các ho t đ ng liên quan đ n hi n qu c gia công nh n, trong đó có M . ONT t ng t i b nh vi n. Thêm vào đó, t ch c ONT công nh n r ng đ t i đa hóa s mô t ng hi n cũng thành công trong vi c thông tin rõ đ n các t ng, vi c giáo d c các cán b y t cũng quan đi u ph i viên, các b nh vi n và lãnh đ o các cơ tr ng như vi c giáo d c cho ngư i dân trong quan qu n lý y t c a vùng v k t qu hi n t ng c ng đ ng. Đi u này đã, đang và s c n thi t mô t ng trong vùng thông qua các h tr tài nh m ngăn ch n tình tr ng nh ng ngư i hi n chính không tr c ti p cho các b nh vi n và t ng ti m năng không đư c xác nh n ho c thông tin đ y đ k t qu hi n t ng mô t ng không đư c chuy n đ n nh ng cơ s phù h p b nh vi n và khu v c. Vi c thi t l p ho t đ ng trong h th ng. H th ng này kh i xư ng và chia s thông tin rõ ràng đ n t ng b nh vi n và ti p t c nh n m nh các th y thu c y khoa c n t ng cán b đi u ph i ph trách là m t y u t có ph i h c nh ng kinh nghi m th c hành t t ý nghĩa vô cùng quan tr ng góp ph n c i thi n nh t trong vi c xác đ nh ngư i hi n ti m năng s thành công c a chương trình. Các lãnh đ o và làm th nào đ đ t đư c s ch p thu n c a c a ONT cũng hi u r ng đ tăng cư ng s s n gia đình ngư i hi n. sàng ch p thu n c a ngư i dân, các cơ quan 21
  3. HI N, L Y MÔ, GHÉP B PH N CƠ TH NGƯ I truy n thông đ i chúng c n ph i tham gia tích b tu i c a dân s … S thích nghi c a mô hình c c và liên t c trong vi c truy n thông nâng TBN cho các nư c khác và khu v c trên th gi i cao hi u bi t c a ngư i dân v quy trình hi n đã đư c th c hi n v i t l thành công khá đa t ng. B n thân ONT cũng cam k t ph i duy trì d ng. T i vùng Tuscany, mi n B c nư c Ý, nơi s minh b ch v t t c nh ng thông tin có liên mà nhi u khía c nh c a mô hình đã đư c th c quan đ n hi n t ng mô t ng cũng như cung hi n, d n đ n m t s gia tăng b n v ng trong c p đư c các d li u cho ngư i dân thông qua vi c hi n t ng sau khi ch t, t l hi n t ng tăng h th ng thông tin đ i chúng. H th ng cung t 10 ngư i/1 tri u dân vào năm 1997 lên đ n c p d ch v chăm sóc s c kh e và ONT ph hơn 40 ngư i hi n/1 tri u dân vào năm 2006. trách vi c thu th p s li u này. Nh ng thành T i Ý, sau khi Lu t v hi n ghép t ng m i đư c công bư c đ u c a ONT và vi c ngư i dân thông qua vào năm 1999, m t m ng lư i đi u ti p c n nhi u hơn v i các d ch v ghép t ng ph i ghép đư c t ch c 3 c p đ khác nhau đã thu hút đư c s quan tâm c a truy n thông (qu c gia, khu v c và b nh vi n), tương t như đ i chúng và c ng đ ng. c u trúc TBN. R t nhi u n l c trong vi c đào K t khi t ch c ONT đư c thành l p năm t o cũng đã đư c th c hi n, t p trung vào các 1989, t l ngư i hi n t ng sau khi ch t não đã phương pháp ti p c n gia đình, thông tin liên l c d n gia tăng, t 14,3 ngư i hi n/1 tri u dân v i các phương ti n truy n thông, ch n đoán (năm 1989) lên đ n 33-35 ngư i hi n/1 tri u ch t não ho c các ng d ng c a chương trình dân vào các năm sau này. S lư ng tuy t đ i đ m b o ch t lư ng [6]. C ng hòa Pháp cũng đã và t l ghép th n và gan th c hi n cũng tăng thành l p Trung tâm c y ghép qu c gia đ đ m lên, ví d s lư ng các ca ghép th n đư c th c b o cho ho t đ ng hi n, l y ghép mô, BPCT hi n TBN đã tăng g p đôi, đ t con s tuy t đư c ti n hành chuyên nghi p, hi u qu . Trư c đ i > 2000 ca m i năm và s các ca ghép gan năm 2005, Trung tâm có B ph n t ng giám đ c ch u s qu n lý tr c ti p c a B trư ng B Y t . đư c th c hi n cũng đ t > 1000 ca/năm t i Đ n năm 2005, Trung tâm đư c đ i tên thành th i đi m nh ng năm 2005-2007 [6]. Cơ quan y sinh qu c gia… Mô hình đi u ph i ghép t ng m t s qu c Mô hình đi u ph i ghép t ng m t s qu c gia khu v c châu Âu gia khu v c châu M D dàng nh n th y r ng vi c áp d ng mô Vi c áp d ng mô hình TBN thích ng v i hình TBN cho các qu c gia ho c các khu v c hoàn c nh c a các nư c M La tinh cũng đư c khác là m t nhi m v ph c t p, không ch đơn th c hi n v i nh ng n l c r t l n. D án này thu n gi i quy t b ng cách b nhi m các đi u đư c th c hi n thông qua H i đ ng Hi n ghép ph i ghép t i m i b nh vi n. Tính kh thi và t ng các nư c M Latinh v i đ i di n c a 21 thành công c a m t ho t đ ng như v y có th r t qu c gia nói ti ng Tây Ban Nha và B Đào Nha. khác nhau, ch y u là ph thu c vào s khác M t trong nh ng tính năng n i b t nh t c a bi t v cơ c u t ch c gi a các qu c gia, ví d chương trình đư c th hi n b ng vi c đào t o như: các mô hình h th ng chăm sóc s c kh e; các chuyên gia c a các qu c gia này v nh ng các ngu n l c đ u tư cho y t ; s lư ng bác sĩ và khía c nh quan tr ng nh t c a mô hình trong ti n lương c a h ; s giư ng b nh, các phương th i gian 2-6 tháng TBN. Có t i hơn 100 đi u ti n h i s c tích c c s n có và s phân ph i viên ghép t ng đã đư c đào t o t i TBN. 22
  4. Sè 18/2016 K t qu đ t đư c trong hi n ghép t ng t i các b i Lu t Ghép t ng đư c ban hành vào năm qu c gia này r t n tư ng. Uruguay đã đ t đư c 2008. t l 25,2 ngư i hi n/1 tri u dân vào năm 2006, M c tiêu c a Trung tâm Ghép t ng qu c gia m c đ tương đương v i Hoa Kỳ. Argentina Israel là: (1) Tăng s lư ng các mô, t ng hi n đã có th tăng g p đôi t l ngư i hi n/1tri u t ng t i Israel; (2) S d ng t i ưu các mô, t ng dân ch trong vòng 3 năm (t 6 lên đ n 12 ngư i dành cho vi c c y ghép; (3) Th c hi n m t hi n/1 tri u dân. Các qu c gia khác cũng có s chính sách phân b các t ng ghép m t cách bình gia tăng đáng k v t l hi n t ng vào năm đ ng và minh b ch; (4) Qu n lý h th ng đ m 2006: Colombia tăng 60%, Venezuela tăng 27%, b o ch t lư ng trong lĩnh v c hi n t ng; (5) Chile - 25% và Cuba - 30%). Nh ng s li u này Nâng cao nh n th c c ng đ ng v hi n t ng; (6) cho th y n u áp d ng các bi n pháp đúng có th Tăng s lư ng ngư i mang th hi n t ng (Adi); đ t đư c s thay đ i tích c c v t l hi n t ng (7) H tr và hư ng d n các gia đình ngư i [3]. M cũng là qu c gia đã áp d ng nh ng quy hi n t ng qua các hình th c ghi nh và các đ nh c a ONT. Ví d như: (1) Các cơ ch v nhóm h tr ; (8) Th c hi n chương trình c y qu n lý tài chính c a M yêu c u t t c các ghép t ngư i s ng hi n t ng, trong đó có y trư ng h p ch t t i b nh vi n ph i đư c báo cáo ban Qu c gia phê duy t ghép t ng. đ n các t ch c thu gom t ng h p pháp; (2) Ch nh ng ngư i có kinh nghi m trong Mô hình t ch c c a Trung tâm Ghép t ng vi c đ ngh thành viên gia đình đ ng ý cho qu c gia Israel: hi n mô t ng m i đư c phép ti p c n v i gia - Ch t ch: là ngư i đ ng đ u Trung tâm đình có ngư i t vong. Rõ ràng r ng vi c xác Ghép t ng qu c gia, do B trư ng B Y t đ nh đư c nh ng ngư i hi n t ng ti m tàng là b nhi m. bư c kh i đ u quan tr ng giúp cho vi c có th - Ban ch đ o: đ ng đ u là Ch t ch c a đ t đư c t l hi n t ng m c cao nh t. [3] Trung tâm, trong đó bao g m các bác sĩ Mô hình đi u ph i ghép t ng m t s qu c ph u thu t c y ghép hàng đ u và đ i di n gia khu v c châu Á trong các lĩnh v c tâm lý h c, pháp lu t, đ o đ c và các hi p h i c a b nh nhân ch T i Israel: Trung tâm Ghép t ng qu c gia đ i đư c ghép và đã đư c ghép t ng. Các đư c thành l p b i B Y t vào năm 1994, v i ch c năng c a Ban ch đ o là: thi t l p m c đích t o ra m t cơ quan chính th c và đ c chính sách v ghép t ng, th c hi n và phát l p cho vi c qu n lý và đi u ph i vi c hi n và tri n chương trình thúc đ y ho t đ ng ghép ghép t ng Israel. Trung tâm là đơn v tr c t ng và duy trì cơ ch ki m soát ch t lư ng. thu c B Y t . Trung tâm c y ghép qu c gia là t ch c duy nh t Israel th c hi n đăng ký c y - Các y ban chuyên môn: Ngoài Ban ch đ o, ghép và nh đó ho t đ ng phân b (phân ph i) Trung tâm còn có các y ban các cơ quan các cơ quan đ c y ghép có th đư c ti n hành. ghép ( y ban Tim và Ph i, y ban Gan, y Hơn n a, m i ca ghép t ng đư c th c hi n ban Th n). Đây là nh ng ban chuyên môn, Israel - t ngư i s ng hi n t ng ho c t ngư i các thành viên y ban là nh ng chuyên gia v hi n đã ch t - đ u yêu c u m t y quy n cá nhân ghép t ng có vai trò tư v n cho Ban ch đ o c a Trung tâm Ghép t ng qu c gia - B Y t . trong vi c phân b t ng ghép, quy trình Ho t đ ng c a Trung tâm này đư c đi u ch nh 23
  5. HI N, L Y MÔ, GHÉP B PH N CƠ TH NGƯ I th t c, các chương trình thúc đ y ho t H th ng hi n t ng t ngư i ch t hi n t ng: đ ng ghép t ng và ki m soát ch t lư ng. Trong m i trung tâm y t và b nh vi n Israel, có m t đi u ph i viên ghép t ng – là m t đi u - Ban ki m soát ch t lư ng: Ch t ch y ban dư ng đ i di n cho Trung tâm ghép t ng qu c Ki m soát ch t lư ng là Ch t ch c a Ban gia. Công vi c c a đi u ph i viên là xác đ nh ch đ o và hai trong s các thành viên Ban nh ng ngư i hi n t ng ti m năng, ti p c n v i ki m soát ch t lư ng là thành viên c a Ban các gia đình và cung c p hư ng d n và h tr t i ch đ o, phù h p v i khuynh hư ng c a đa trong toàn b quá trình ra quy t đ nh liên Lu t Ghép t ng 2008. M c tiêu c a y ban quan đ n hi n t ng. Đi u ph i viên ghép t ng là ki m tra ch t lư ng các ho t đ ng y t cũng là ngư i ch u trách nhi m hư ng d n các c a nh ng trung tâm y t có th m quy n đ i y t trong các v n đ v v trí, đi u tr c a l y và ghép t ng. nh ng ngư i hi n t ng và so n th o/thu th p các - Bác sĩ giám sát: Là chuyên gia v i vai trò th t c y t c n thi t cho quá trình hi n và l y giám sát quy trình th t c, t giai đo n xác t ng. Các đi u ph i viên là nhân viên c a Trung đ nh ngư i hi n t ng, quá trình hi n t ng tâm Ghép t ng qu c gia và h nh n đư c s t i ph u thu t ghép t ng. hư ng d n, h tr đ y đ c a Trung tâm khi - Đi u ph i viên ghép qu c gia: Đi u ph i th c hi n nhi m v c a mình. Ngoài các đi u viên ghép qu c gia c a Trung tâm là m t ph i viên ghép t ng c a Trung tâm, b nh vi n đi u dư ng ph trách vi c th c hi n th c t cũng có m t bác sĩ qu n tr ghép t ng, mà công các chính sách c a Trung tâm: thu gom vi c bao g m h tr y t cho b o qu n t ng hi n t ng, đi u ph i các th t c l y t ng, đi u và thúc đ y hi n t ng t i b nh vi n. Các đi u ph i các th t c c y ghép và các v n đ ph i viên ghép và các bác s qu n tr không có liên quan đ n ho t đ ng l y, ghép t ng trên k t n i nào v i các b nh nhân ch ghép. Có s th c t t i các b nh vi n. Đi u ph i viên tách bi t hoàn toàn gi a quá trình l y và đưa ra ghép qu c gia có s ph i h p tr c ti p v i quy t đ nh đ c y ghép. các đi u ph i viên ghép các b nh vi n, H th ng đăng ký b nh nhân và phân b t ng b t k th i đi m nào trong ngày. ghép: Trung tâm c y ghép qu c gia là cơ quan - C v n y t qu c gia: M t c v n y t qu c duy nh t Israel t p trung đăng ký danh sách gia làm vi c t i Trung tâm, có nhi m v tư ch ghép t ng c a c nư c. B nh nhân đư c t v n và phê duy t các ng viên c y ghép; xây do l a ch n các b nh vi n s ti n hành c y ghép d ng và c p nh t các phương th c đi u tr ; và đ i ngũ đơn v ghép s th c hi n đăng ký hư ng d n cho các nhóm ph trách chăm sóc b nh nhân. Danh sách ch ghép đư c Trung tâm ngư i hi n t ng; luôn s n sàng làm vi c v i qu n lý b ng h th ng vi tính hóa. V trí trong các đ i y t t các b nh vi n 24h/ngày. danh sách đư c xác đ nh theo các tiêu chí quy t đ nh c a Ban ch đ o, bao g m tu i c a b nh Các ho t đ ng c a Trung tâm đư c th c nhân, m c đ kh n c p y t , phù h p mô, th i hi n qua ba h th ng: (1) H th ng hi n t ng gian ch đ i trong danh sách và các tiêu chu n t ngư i ch t hi n t ng; (2) H th ng đăng ký y t khác. V trí trong danh sách liên t c thay b nh nhân và phân b t ng; (3) H th ng đ i theo h th ng vi tính hóa, phù h p v i hư ng d n và thông tin. nh ng thay đ i trong các d li u, ch ng h n 24
  6. Sè 18/2016 như: m c đ gia tăng tình tr ng y t c a b nh cơ quan này là đơn v tr c thu c B Y t . nhân, gi m ho c tăng s lư ng b nh nhân trong Năm 2008, B Y t Trung Qu c đã thành l p danh sách ch ,… Ch sau khi đi u ph i viên 2 trung tâm đăng ký: Trung tâm đăng ký ghép nh n đư c s ch p thu n hi n t ng, các d li u th n và Trung tâm đăng ký ghép gan Trung c a ngư i hi n t ng s đư c chuy n t i Trung Qu c. T i Trung Qu c, năm 2009 có 164 b nh tâm Ghép t ng qu c gia và đưa vào h th ng vi n đư c B Y t xác nh n đ đi u ki n đ máy tính. H th ng ki m tra chéo các d li u ti n hành c y ghép BPCT ngư i. c a ngư i hi n v i nh ng ngư i ch ghép và T i Hàn Qu c, M ng lư i chia s t ng Hàn xác đ nh ngư i nh n t ng phù h p d a trên Qu c (KONOS) và T ch c hi n t ng Hàn Qu c nh ng tính toán ưu tiên đư c máy tính hóa. Các (KODA) là 2 cơ quan qu c gia đóng vai trò quy t đ nh v vi c phân b các t ng ghép là đ c quan tr ng trong vi c kêu g i ngư i hi n t ng và quy n c a Trung tâm Ghép t ng qu c gia. phát hành th cho các cá nhân đăng ký hi n H th ng hư ng d n và thông tin: Trung tâm t ng. T i Phillipines, Chương trình hi n t ng Ghép t ng qu c gia có trách nhi m xây d ng và qu c gia đư c xây d ng do Trung tâm qu c gia t ch c các ho t đ ng hư ng d n và thông tin v phòng ng a và ki m soát b nh t t ph trách. nh m nâng cao nh n th c v hi n t ng. Các ho t T i Singapore, do có s gia tăng v s lư ng các đ ng v i m c tiêu hư ng đ n các c ng đ ng trư ng h p ghép t ng nên B Y t đã thành l p khác nhau và các lĩnh v c c a công chúng nói Đơn v ghép t ng qu c gia, v i các nhi m v : chung, bao g m các chi n d ch truy n thông đ (1) Xây d ng và th c hi n các k ho ch chi n thúc đ y vi c ký th hi n t ng và tăng kh năng lư c nh m đ t đư c các m c tiêu c a chương ti p c n v i vi c ký th hi n t ng. Các ho t đ ng trình c y ghép; (2) Qu n lý các khía c nh ho t v i m c tiêu là các đ i y t và quan đi m c a đ ng c a vi c thu gom t ng; (3) Tham gia vào các nhà lãnh đ o thu c các tôn giáo khác nhau các chi n d ch công c ng v i các cơ quan khác bao g m các bài gi ng, h i th o và các khóa nh m nâng cao nh n th c v hi n t ng; (4) Xây h c. Hơn n a, Trung tâm còn xây d ng các d ng chi n lư c đào t o cho nhân viên y t chương trình nh m khuy n khích vi c ký th nh m nâng cao nh n th c v hi n và ghép t ng; hi n t ng Adi và qu n lý, đi u hành ngân hàng (5) Ki m toán và duy trì d li u trong vi c ký k t qu c gia. Có s gia tăng liên t c trong chuy n tuy n/k t n i gi a ngư i hi n t ng và nh n th c c ng đ ng v s c n thi t c a hi n đ u ra c a các mô/t ng; (6) Qu n tr đăng ký t ng và m t s tăng trư ng đáng k s ngư i ký hi n t ng [28]. vào th hi n t ng Adi. Đài Loan là qu c gia t i châu Á có mô hình Nh ng n l c trong các ho t đ ng nh m đi u ph i hi n ghép BPCT ngư i ho t đ ng khá nâng cao t l hi n t ng t i Israel đã đem l i hi u qu . T i Đài Loan, sau khi quy đ nh v hi n nh ng k t qu r t đáng ghi nh n. Năm 2013, ghép BPCT ngư i đư c ban hành vào năm có 392 ngư i đư c c u s ng nh ghép t ng, t 1987, các ho t đ ng v hi n ghép BPCT gia l ngư i hi n th n tăng 24%, có thêm 90.000 tăng nhanh chóng c v s lư ng hi n và s ngư i ký vào th hi n t ng… lư ng ghép. Ngày 10/07/2002, Chính ph Đài T i Trung Qu c và m t s qu c gia khu v c Loan đã công b b n s a đ i Lu t C y ghép châu Á, cơ quan đi u ph i ho t đ ng hi n, ghép BPCT ngư i. Sau khi Lu t s a đ i đư c ban mô t ng cũng đã đư c thành l p, ph n l n các hành, B Y t Đài Loan đã thành l p Trung tâm 25
  7. HI N, L Y MÔ, GHÉP B PH N CƠ TH NGƯ I đăng ký và chia s mô t ng (TORSC). TORSC H th ng đăng ký ch t ng bao g m các d ch u trách nhi m qu n lý và giám sát các ho t li u b nh nhân đăng ký trong danh sách ch đ ng hàng ngày v hi n, ghép t ng v i m c tiêu ghép t ng, bao g m tim, gan, ph i, th n, giác nâng cao t l hi n t ng và c y ghép thành công m c,… mô t ng t i Đài Loan, xây d ng ho t đ ng hi n H th ng ki m toán trư c ph u thu t đư c ghép t ng công b ng, công khai, minh b ch, rút s d ng đ ki m tra li u các b nh nhân trong ng n th i gian ch đ i cho b nh nhân và s danh sách ch ghép tim, gan và ph i có th d ng có hi u qu các cơ quan hi n t ng. T i Đài đư c ch p nh n ghép t ng t ngư i hi n t ng Loan, B nh vi n Đ i h c Qu c gia (NTUH) là hay không. H th ng này không yêu c u ph i b nh vi n n i ti ng trên c nư c v ho t đ ng th c hi n đ i v i vi c ghép th n. N u các d c y ghép mô t ng, vì v y B Y t Đài Loan đã li u đăng ký trư c ph u thu t không theo quy cho phép B nh vi n thi t l p H th ng đăng ký trình/th t c đư c xác đ nh b i cơ quan b o hi n ghép qu c gia (NODTRS) trong th i gian hi m y t c a Đài Loan, cơ quan b o hi m s t ngày 1/1 đ n 30/6/2003. Các m c tiêu c a không thanh toán nh ng chi phí y t liên quan NODTRS g m: (1) Xây d ng d li u c y ghép đ n vi c c y ghép này. n i t ng t ho t đ ng đăng ký trư c ph u thu t, ki m tra trư c ph u thu t, đăng ký sau ph u H th ng đăng ký hi n: ghi l i các d li u thu t, đăng ký hi n, truy v n trư c/sau ph u v ngư i hi n t ng bao g m đ c đi m nhân thu t và cơ ch phù h p; (2) Sát nh p m u đơn kh u, nguyên nhân ch t não, tình tr ng trư c ki m tra/ki m toán trư c ph u thu t t b o hi m khi hi n t ng,… y t qu c gia và m u đăng ký t Trung tâm đăng H th ng đăng ký sau ph u thu t: Sau khi ký và chia s mô t ng thành m t m u m i đ m t ngư i nh n ch p nh n c y ghép n i t ng gi m b t các tài li u sau này; (3) S d ng d ho t đ ng, có th sao chép d li u liên quan t li u tích h p trong NODTRS đ có đư c cơ ch H th ng đăng ký ch t ng và thêm các d phù h p m t cách nhanh chóng và chính xác; li u v ph u thu t, các báo cáo sau ph u thu t, (4) Xây d ng m t danh sách ch đ i c y ghép báo cáo quan sát, báo cáo phòng thí nghi m… n i t ng h p lý v i H th ng đăng ký hi n Các d li u c a ngư i hi n t ng và ngư i ghép liên t c; (5) Xây d ng các quy đ nh tiêu ghép t ng s đư c liên k t v i nhau đ tham chu n v c y ghép t ng; (6) Đ m b o đ tin kh o thêm. H th ng này có th tích h p v i c y cho các thành ph n tái s d ng ph n m m các h th ng thông tin c a b nh vi n, h tr trong H th ng. cho ho t đ ng ph u thu t v i các báo cáo lâm Sáu ti u h th ng đã đư c thi t l p đ th c sàng liên quan và tăng cư ng ch t lư ng d ch hi n các ho t đ ng liên quan đ n quá trình này v sau ph u thu t. là: (1) H th ng đăng ký ch t ng; (2) H H th ng quy t c phù h p: Sau khi b nh th ng ki m toán trư c ph u thu t; (3) H vi n có đư c các d li u đ u vào v t ng hi n th ng đăng ký hi n t ng; (4) H th ng đăng ký t ng, h th ng đăng ký hi n ghép qu c gia có sau ph u thu t; (5) H th ng quy t c phù h p; th l a ch n danh sách ngư i nh n phù h p (6) H th ng qu n lý Trung tâm đăng ký hi n v i t ng hi n t ng m t cách t đ ng và theo và ghép t ng. các quy t c phù h p. 26
  8. Sè 18/2016 H th ng qu n lý Trung tâm đăng ký và chia ghép; (9) Liên k t ngư i ghép t ng v i các s mô t ng là m t h th ng qu n lý t p trung, có nhóm h tr ghép t ng khác nhau [30]. th chi t xu t các báo cáo th ng kê m t cách t M c dù h th ng đăng ký hi n, ghép t ng c a đ ng cho B Y t Đài Loan tham kh o. Đài Loan đã đư c thành l p và đi vào ho t đ ng, Theo kinh nghi m c a B nh vi n Đ i h c ghép mô t ng Đài Loan v n có còn có nh ng qu c gia Đài Loan, s thành công c a ho t đ ng đi m c n lưu ý. Theo th ng kê c a B Y t Đài ghép t ng ph thu c vào s h p tác ch t ch c a Loan, trong th i gian t năm 2000 - 2011, các ca các thành viên trong nhóm ghép liên ngành và ghép t ng c a ngư i Đài Loan ti n hành s ph i h p gi a các thành viên thư ng d a vào Trung Qu c đã lên đ n 1.754 ngư i, chi m nh ng ngư i đi u ph i, là nh ng ngư i r t am 88,6% c a t t c các ca ghép nư c ngoài. T hi u v quá trình hi n, ghép t ng. Chính vì v y, năm 2005 - 2011, B o hi m y t qu c gia tr lên B nh vi n Đ i h c qu c gia Đài Loan đã tuy n đ n 7734540000 đô la NT (tương đương 250 l a 4 đi u ph i viên làm vi c toàn th i gian cho tri u USD) cho các lo i thu c ch ng th i ghép ho t đ ng này. H là nh ng ngư i đã có kinh sau ph u thu t. B Y t không có cơ s pháp lý nghi m v lâm sàng trong các lĩnh v c ph u đ yêu c u ngư i đư c ghép t ng cung c p thu t, chăm sóc h i s c và tham gia vào gi i thông tin v nơi h ti n hành ghép t ng nư c quy t các v n đ liên quan đ n ghép tim, ph i, ngoài sau khi tr v nhà chăm sóc s c kh e sau gan, th n, t y… thông qua 9 nhi m v sau: (1) ph u thu t. Tuy nhiên, sau khi tr v Đài Loan, Giúp các thành viên nhóm th c hi n c y ghép ngư i ghép t ng nư c ngoài v n có th hư ng giao ti p và ph i h p các can thi p liên quan đ n nh ng l i ích c a b o hi m y t qu c gia và hi n t ng; (2) Đánh giá tình tr ng s c kh e v nh n thanh toán cho các lo i thu c ch ng th i th ch t trư c và sau ph u thu t cho ngư i hi n ghép. Đây là m t v n đ quan tr ng trong pháp và ngư i nh n t ng; (3) Tư v n, giáo d c trư c lu t. Vì v y, m t gi i pháp ngân sách đã đư c và sau ph u thu t cho nh ng ngư i hi n t ng đưa ra, c th : trong vòng ba tháng, B Y t s (nh ng ngư i s ng hi n t ng), ngư i nh n và yêu c u các cơ s y t l n và các bác sĩ đăng ký các thành viên gia đình c a h ; (4) Thi t k tài qu c gia c a t t c các ngu n cơ quan/t ng cung li u gi ng d y cho ngư i đư c ghép t ng đ tăng ng và thông tin b nh vi n (bao g m xác nh n cư ng kh năng t chăm sóc c a h ; (5) Cung ph u thu t), nơi b nh nhân đư c c y ghép t ng c p tư v n dài h n cho các nhóm h tr cho nư c ngoài khi h áp d ng cho các kho n ngư i ghép t ng; (6) Cung c p tư v n cho các thanh toán b o hi m y t sau ph u thu t sau nhân viên y t khác và giúp cơ s y t khác đào khi h tr v nhà. Đi u này là đ h tr đ m t o đi u ph i viên và đi u dư ng v ghép t ng; b o tính minh b ch c a ho t đ ng c y ghép (7) Tham gia và t o đi u ki n cho các th t ng nư c ngoài cũng như đ m b o s an nghi m lâm sàng cho các trư ng h p c y ghép toàn c a ngư i đư c ghép [24]. t ng khác nhau; (8) T o đi u ki n cho các ho t T i Nh t B n, t năm 1978, hi n th n sau đ ng xã h i phi l i nhu n đư c t ch c b i các khi ch t tim đã đư c ch p nh n v m t pháp lý, t ch c công c ng liên quan đ n ghép t ng, tham n u đư c s đ ng ý c a gia đình. Tr nh đã có gia vào nghiên c u đi u dư ng ghép, qu n lý d th t ng th n sau ch t tim. Lu t ghép t ng Nh t li u dài h n đ tìm hi u các hi n tư ng khác B n quy đ nh cho ngư i hi n t ng ch t não đư c nhau liên quan đ n chăm sóc y t khi c y ban hành vào tháng 10/ 1997. Đ o lu t yêu 27
  9. HI N, L Y MÔ, GHÉP B PH N CƠ TH NGƯ I c u vi c ch p thu n b ng văn b n đ ng ý hi n Đi u ph i ghép t ng tuy n t nh (PTCs): M i t ng khi ch t não và không ch p thu n hi n t ng t nh có ít nh t m t đi u ph i viên c a t nh, tr dư i 15 tu i. Do đó, ch có 81 trư ng h p ngư i ch y u làm vi c v giáo d c công c ng hi n t ng t ng khi ch t não Nh t B n trong và phát tri n phát tri n b nh vi n. H cũng h p vòng 13 năm k t khi Lu t đư c ban hành năm tác v i các đi u ph i viên c a JOT t i th i đi m 1997. M ng lư i ghép t ng Nh t B n (JOT) thu gom t ng t i t nh mình ph trách cũng như đư c thành l p năm 1997. JOT ch u trách nhi m t i các t nh lân c n. Các đi u ph i viên viên c p lên danh sách ngư i ch ghép, qu n lý, giáo d c t nh đư c tham d các h i th o hàng năm và công c ng và đ u tư t i th i đi m hi n t ng. Các vư t qua cu c ph ng v n ho c ki m tra vi t. Do đi u ph i viên ghép c a JOT đ m nh n vai trò có s khác bi t l n trong ngh nghi p, s n m gi b n ch p thu n hi n t nh ng ngư i nghi p, giáo d c và kinh nghi m v l y t ng, thân c a ngư i hi n t ng, đánh giá ngư i hi n, các đi u ph i viên c p t nh đư c chia thành hai qu n lý, v n chuy n t ng, qu n lý s h i ph c và nhóm: c p 1 (đi u ph i viên cơ b n) và c p 2 chăm sóc thành viên gia đình ngư i hi n trong (đi u ph i viên nâng cao). và sau ghép t ng. Ch JOT có ch ng nh n đi u Đi u ph i ghép t ng t i b nh vi n: M c dù ph i t ng ghép Nh t B n, các đi u ph i viên vi c l y th n t ngư i cho ch t não đư c cho c a JOT có th k t n i các t ng t ngư i cho phép trong b t kỳ b nh vi n Nh t B n theo ch t não và ng ng tim hi n t ng t i nh ng ngư i Đ o Lu t ghép và hư ng d n th c hi n c a Nh t ch ghép. Nh ng đi u ph i viên c a t nh đư c B n t năm 1978, ch có kho ng 500 b nh vi n JOT y quy n làm trung gian k t n i v i đi u đư c phép l y t ng t ngư i cho ch t não, trong ph i viên c a JOT. Tr s chính c a JOT ph s đó ch có 158 b nh vi n đã thi t l p đư c h trách vi c lên danh sách nh ng ngư i ch ghép th ng l y t ng t tr em. Trong 40 t nh, đi u t ng, phân b t ng ghép và qu n lý quy trình l y ph i viên ghép t ng t i b nh vi n đư c phân c p t ng t ngư i ch t não hi n t ng, quan h công b i chính quy n t nh và ngân hàng th n và/ho c chúng, đăng ký ghép t ng và chăm sóc gia đình ngân hàng m t. Ch có 2% s đi u ph i viên ngư i hi n. B ph n Đi u ph i và y ban Đi u ghép t ng t i b nh vi n đang làm vi c trong cơ ph i c a JOT có vai trò s p x p các ho t đ ng s toàn th i gian. Các đi u ph i viên ghép t ng hàng ngày và thu gom t ng, giáo d c các đi u t i b nh vi n ch y u đóng vai trò trong vi c ph i viên c a JOT và các đi u ph i viên tuy n đưa ra hư ng d n riêng c a h v quy trình thu t nh. gom t ng, nh n th c v hi n t ng cho b nh nhân Các chi nhánh khu v c c a JOT: Ba chi và nhân viên y t , s p x p các cu c h i th o v nhánh khu v c (chi nhánh Đông, Trung và ghép t ng trong b nh vi n, tư v n v hi n và Tây c a JOT) đã đư c đ t t i Tokyo, Nagoya ghép t ng, t ch c mô ph ng hi n t ng cũng và Osaka. Các chi nhánh này có vai trò phân như đi u ph i các trư ng h p hi n. H ph i h p b th n do ngư i ch t não hi n t ng, phân b các nhân viên trong b nh vi n và s p x p vi c các t ng và qu n lý vi c l y t ng do ngư i l y t ng, thông tin v i t nh và các đi u ph i viên ch t não và ng ng tim hi n t ng, chăm sóc gia c a JOT, chăm sóc gia đình ngư i hi n, l y b n đình ngư i hi n trong khu v c, phát tri n b nh ch p thu n hi n t ng, ph i h p v i đi u ph i vi n và quan h công chúng ph i h p v i các viên c a JOT. đi u ph i viên c a t nh. 28
  10. Sè 18/2016 Gia tăng vi c hi n t ng, nâng cao nh n th c xác đ nh ngư i hi n t ng ti m tàng, qu n lý c a các nhân viên y t trong các b nh vi n v ngư i hi n t ng và trong su t quá trình th c t m quan tr ng c a hi n và ghép t ng là h t s c hi n thu gom t ng cũng r t quan tr ng cho s quan tr ng. Vi c các đi u ph i viên c a JOT phát tri n c a b nh vi n. ho c đi u ph i viên c p t nh thư ng xuyên t i Có th th y, cùng v i s phát tri n v k thăm các b nh vi n dù r t khó th c hi n, nhưng thu t ghép t ng, các qu c gia trên th gi i đ u l i là phương th c có hi u qu cho s phát tri n đã quan tâm đ n v n đ đi u ph i ghép t ng c a b nh vi n. B ng vi c t i b nh vi n thư ng v i s hình thành và phát tri n c a các cơ xuyên, các đi u ph i viên có th tìm th y ngư i quan/m ng lư i đ m nh n vai trò này. Ho t ch ch t/quan tr ng đ i v i vi c hi n ghép t ng đ ng có hi u qu c a các cơ quan/m ng lư i trong m i b nh vi n, đ ng th i có đư c m i đi u ph i hi n, ghép t ng đã góp ph n không quan h t t v i các nhân viên y t trong b nh nh trong vi c làm gia tăng t l hi n t ng và vi n. Các h i th o v i s tham gia c a các đi u tăng cư ng tính minh b ch trong vi c phân b , ph i viên b nh vi n và mô ph ng hi n t ng t i đi u ph i t ng ghép cũng như nâng cao ch t m i b nh vi n cũng r t hi u qu . Hơn n a, các lư ng c a các ho t đ ng l y và ghép t ng./. h i th o cho nhân viên y t v xác đ nh ch t não, TÀI LI U THAM KH O 1. Michelle J. Irving, Allison Tong, Stephen Jan, Alan Cass, John Rose, Steven Chadban, Richard D. Allen, Jonathan C. Craig, Germaine Wong and Kirsten Howard (2011), Factors that influence the decision to be an organ donor: a systematic review of the qualitative literature, Nephrol Dial Transplant (2011) 0: 1–8 2. National Kidney Foundation (2013), Organ Donation and Transplantation Statistics, United States Renal Data System, UNOS and the U.S. Department of Health & Human Services Organ Procurement and Transplantation Network (OPTN) and Scientific Registry of Transplant Recipients (SRTR) Annual Report 3. Norihide Fukushima, Setsuko Konaka, Osamu Kato, Juntaro Ashikari (2013), Professional ed-ucation of procurement transplant coordinators in Japan, Journal of Nursing Education and Practice, 2013, Vol. 3, No. 12 4. Pham H, Spigner C (2004), “Knowledge and opinions about organ donation and transplantation among Vietnamese Americans; a pilot study”, Clinical Transplantation, 2004 (8), pp. 707-715 5. Po-Hsun Chena, Wen-Je Ko, Kuang-Tse Chien, Yu-Hui Huang, Sao-Jie Chen, Jin-Shin Lai (2003), A National Organ Donation/Transplantation Registry System 6. R. Matesanz, B. Mahillo, M. Alvarez, and M. Carmona (2009), Global Observatory and Data-base on Donation and Transplantation: World Overview on Transplantation Activities 29
  11. HI N, L Y MÔ, GHÉP B PH N CƠ TH NGƯ I 7. Rafael Matesanz, Beatriz Dominguez-Gil (2007), Strategies to optimize deceased organ dona-tion, Transplantation Reviews 21 (2007) 177–188 8. Richard B. Freeman (1999), Spain Leads theWorld in Organ Donation and Transplantation, JAMA 1999;282 9. Rithalia A, McDaid C, Suekarran S, Norman G, Myers L, Sowden A. (2009), A systematic re-view of presumed consent systems for deceased organ donation, Health Technology Assessment 2009; Vol. 13: No. 26 10. Saleem T, Ishaque S, Habib N, Hussain SS (2009), “Knowledge, attitudes and practices survey on organ donation among a selected adult population of Pakistan”, BMC Medical Ethics, 10(5) 11. Salman T. Gauher, Ravi Khehar, Gaurav Rajput, Alia Hayat, Bhavagaya Bakshi, Hanmeet Chawla, Benita M. Cox, Anthony N. Warrens, 2013, The factors that influence attitudes toward organ donation for transplantation among UK university students of Indian and Pakistani descent, published online at http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ctr.12096/abstract 12. Schaeffner Elke S, Windisch Wolfram, Freidel Klaus, Breitenfeldt Kristin, Winkelmayer Wc (2004), "Knowledge and attitude regarding organ donation among medical students/physi- cians", Clinical Transplantation, 77(11), pp. 1714-17184 13. Taimur Saleem, Sidra Ishaque, Nida Habib, Syedda Saadia Hussain, Areeba Jawed, Aamir Ali Khan, Muhammad Imran Ahmad, Mian Omer Iftikhar, Hamza Pervez Mughal, Imtiaz Jehan (2008), Knowledge, attitudes and practices survey on organ donation among a selected adult population of Pakistan, BMC Medical Ethics 2009, 10:5 14. The Parliamentary Office of Science and Technology of UK, 2013, Organ Donation and Trans-plants, Postnote, Number 441 15. Tracy Long-Sutehall, Emma Winstanley, Anthony J. Clarkson, Magi Sque, (2012), Evaluation of the experiences of family members whose deceased relative donated tissues at the NHSBT dedicated donation facility in Speke, Liverpool 16. World Health Organisation (2005), Western Pacific Region Meeting Report, Consultation Meet-ing on Transplantation with National Health Authorities in the Western Pacific Region, Manila, Phillippines 17. World Health Organisation (2009), WHO Guiding Principles on Human Organ Transplation Report of the Regional Meeting, Kuala Lumpur, Malaysia 18. Yang Yi, 2013, A systematic review on interventions increasing organ donation, for the degree of Master of Public Health at The University of Hong Kong 19. Zhang L, Li Y, et al. (2007), "Knowledge and willingness toward living organ donation: a survey of three universities in changsha, hunan province, china.", Transplantation Proceedings, 39(5), pp. 1303-1309 30
  12. Sè 18/2016 Internet ti ng Anh: 20. http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/164.htm, Convention for the Protection of Human Rights and Dignity of the Human Being with regard to the Application of Biology and Medicine: Convention on Human Rights and Biomedicine 21. http://en.wikipedia.org/wiki/Organ_transplantation_in_China, Organ transplantation in China 22. http://www.dafoh.org/taiwan-reacts-to-unethical-organ-harvesting-in-china/ (2012), Taiwan reacts to unethical organ harvesting in China 23. http://www.havocscope.com/black-market-prices/organs-kidneys last update 9/2013, Prices and Costs of Black Market Organs and Kidney Transplants 24. http://www.itc.gov.il/eng/merkaz.html, The National Transplant Center – One Center for All 25. http://www.jpost.com/Health-and-Science/Israel-Transplant-Center-reaches-all-time-high-in- number-of-transplants-potential-donors-338655 (2014), Israel Transplant Center reaches all- time high in number of transplants, potential donors 26. http://www.moh.gov.sg/content/moh_web/home/policies-and-issues/human_organ_transplan- tacthota/National_Organ_Transplant_Unit.html, National Organ Transplant Unit 27. http://www.nhs.uk/Tools/Documents/transplant.htm, History of Donation 28. http://www.ntuhtx.org.tw/en/clinics/clinics_View.asp?Volumn_ID=483&NW_ID=2764&Key- word, The roles of organ transplant coordinators at National Taiwan University Hospital 29. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0041134504013284, M. Sque, T. Long, S. Payne (2005), Organ Donation: Key Factors Influencing Families' Decision-Making 30. https://www.edqm.eu/site/Organ_shortagecurrent_status_and_strategies_for_improvement_of_ organ_donation_A_European_consensus_documentpdf-en-4060-2.html, Organ shortage: current status and strategies for improvement of organ donation – A European consensus document 31. https://www.kidney.org/news/newsroom/factsheets/Organ-Donation-and-Transplantation- Stats.cfm, Organ Donation and Transplantation Statistics, United States Renal Data System, UNOS 31
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2