Chương 9 - BẢ ĐỘC CHẾT NGƯỜI VÀ TRÒ CHƠI<br />
CHUYỂN ĐỔI<br />
<br />
<br />
Khi tôi còn là một bé trai, cha tôi là thần tượng của tôi.<br />
<br />
Cha là một trong những doanh nhân thành đạt nhất của thế hệ ông. Là một anh hùng<br />
trong Thế Chiến II, cha tôi trở về nhà để bắt đầu sự nghiệp doanh nhân và sống một cuộc<br />
đời cực kỳ năng động.<br />
Không bao lâu sau, cha tôi đã trở thành Chủ tịch Hội đồng quản trị và Tổng giám đốc<br />
điều hành của một số các công ty công nghiệp miền Trung Tây. Cha đã trở thành cánh tay<br />
mặt đắc lực trong kinh doanh của Warren Avis, thuộc Avis Rent A Car.<br />
Tôi còn nhớ, lúc nhỏ, đã từng bay với cha trong chiếc máy bay be bé của ông đến công<br />
ty này hay công ty kia của cha ở Pennsylvania và New York và nghĩ rằng ông là vị anh<br />
hùng tối cao của nước Mỹ.<br />
Khi cha tôi không bay vòng quanh đất nước lo toan sự nghiệp kinh doanh, ông thường<br />
băng qua đường để cùng tôi và các bạn chơi bóng rổ mini mà hầu như lúc nào ông cũng<br />
đều thắng. Ông chơi tựa như đã làm chủ được trò chơi.<br />
Cha tôi thường bảo tôi: “Ham muốn. Ham muốn là tất cả. Nếu con có đầy đủ lòng ham<br />
muốn thì con có thể làm được bất cứ điều gì con muốn. Cha có thể bảo đảm với con. Là<br />
bất cứ điều gì”.<br />
Cha tôi thường hay dắt tôi đến xem đội Detroit Lions (Sư tử thành phố Detroit) chơi<br />
môn football (bóng đá kiểu Mỹ), ở đó ông có thể chỉ ra thế nào là sức mạnh của lòng ham<br />
muốn trên sân football. Đấu thủ football mà ông ưa thích nhất là Doak Walker. Walker là<br />
một cầu thủ tuyến sau, nhưng khi đội Lions lâm vào tình hình khó khăn, phải bảo vệ khẩn<br />
cấp, đội cần ngăn chặn bằng mọi giá đối thủ thì Doak Walker được đưa vào sân. Anh ta<br />
tuy nhỏ con nhưng niềm đam mê bảo vệ đã giúp anh tự thích nghi được. Walker là một<br />
chuyên gia đốn ngã (tackler) gan dạ, lúc nào cũng tỏ ra nhạy bén với nhịp độ trận đấu.<br />
Cha thích chỉ cho tôi xem Doak Walker, và tôi biết tôi đang xem một đấu thủ chơi theo<br />
cách cha tôi đang sống. Anh ta chơi với tất cả sự ham muốn.<br />
Rồi một điều gì đó đã xảy đến với cuộc đời của cha tôi.<br />
Nào ai biết được những việc đó xảy ra như thế nào? Có thể nào chúng lại có liên quan<br />
với 2.000 mẫu quảng cáo mà người dân Mỹ nghe thấy mỗi ngày về sự ham muốn tiện<br />
nghi? Có thể nào nó đã hằn sâu trong nền văn hóa của chúng ta đến mức ta chắc chắn<br />
“xứng đáng để tận hưởng một ngày nghỉ ngơi?”<br />
Bây giờ thì tôi đã tin là giọng nói thì thầm “Hãy sống một cuộc sống tiện nghi” là tiếng<br />
nói của ma quỷ. Tôi có thể nhớ đến giọng hát quyến rũ của Madonna Brando khi ca thầm<br />
lời sau đây “Ta hãy mê muội, con ơi”. Thật chua xót khi phải công nhận những người làm<br />
chủ tinh thần đôi lúc cũng bị lôi cuốn. Người làm chủ có thể mất hẳn lý trí. Hãy trông vào<br />
Elvis. Hãy nhìn vào Marlon Brando. Làm chủ trọn vẹn ở giai đoạn đầu của cuộc đời họ, và<br />
<br />
sau đó là nạn nhân của tính ham ăn nhậu và mê tiện nghi, được thổi phồng lên qui mô các<br />
đoàn diễu hành trong ngày lễ Tạ ơn, trái ngược một cách kệch cỡm với những gì về họ<br />
trước đây. Từ làm chủ sang vị thế nạn nhân không phải là con đường bằng phẳng.<br />
Cha tôi về hưu sớm. Ông đã là một triệu phú ở tuổi tứ tuần khi quyết định rút lui, ông<br />
trở nên dễ dãi hơn, và thích hưởng thụ. Sau đó uống rượu cho đến chết.<br />
Điều duy nhất ông thích trong 20 năm cuối của cuộc sống ‘tiện nghi’ là nhớ về quá<br />
khứ. Những mẩu chuyện ông kể là lược lại những tháng ngày vinh quang trong lao động<br />
và phiêu lưu. Những chuyện cha tôi kể cho tôi nghe về cuộc đời mình thường liên quan<br />
đến những điều thử thách ông gặp nhiều nhất trong quá khứ.<br />
Tôi rất yêu mến cha tôi, và tôi vẫn một lòng yêu mến mỗi khi nghĩ về ông. Nhìn ông<br />
chết vì tiện nghi cũng tựa như nhìn một thần tượng khác của tôi trong thời niên thiếu,<br />
Elvis Presley, làm điều tương tự. Tôi không trách gì họ hết. Tôn vinh họ, và tôi tự hứa sẽ<br />
không bao giờ nối gót theo họ. (Hiện tại, tôi đã cố gắng theo gương họ, và tôi suýt chết vì<br />
nó). Bằng cách riêng của họ, họ đã chỉ cho ta thấy con đường dẫn đến khu vực đó, và ta có<br />
thể xem cuộc đời họ là những bài học lớn. Hoặc là không.<br />
Những lần tôi thử lao thật sớm vào cuộc sống tiện nghi, đã dạy cho tôi một số điều, tôi<br />
may mắn được sống lâu để học hỏi: rượu và ma túy cho cảm giác có thêm được sức sống một đường dẫn đến lý trí mà không cần cố gắng. Thoạt đầu, chúng như phát triển một ý<br />
thức tối tăm tôi hành một thứ gì đó, hoang dã và tự do hơn. Nhưng ngay từ đầu, đó là một<br />
tình trạng giả tạo bằng hóa chất. Đó là một sự dối trá trắng trợn.<br />
Sự nghiện ngập là một thứ bả độc chết người và một trò chơi chuyển đổi vì, chẳng bao<br />
lâu sau người nghiện buộc phải dùng chất đó, cốt để có cái cảm giá của hắn đã có trước<br />
khi bước vào con đường nghiện ngập. Giờ thì hắn cần thứ hóa chất đó để có cảm giác như<br />
bình thường. Chỉ để có cảm giác đang trải qua một ngày xấu trung bình của một người<br />
không nghiện, người nghiện phải tự đề cao mình và tăng liều mạnh hơn để chỉ có cảm giác<br />
là trung bình! Và trông nó như một lối đi tắt vĩ đại dẫn tới tinh thần.<br />
Tất cả điều trên để chứng minh hóa chất tạo ra một thứ tinh thần giả tạo. Đó không phải<br />
là tinh thần đích thực. Và vì là giả tạo, nó sẽ quay lại chống chúng ta. Nó tương tự một thứ<br />
gì đó mà chúng ta đã cố gắng đạt được thật nhanh mà không cần cố gắng.<br />
Làm giàu nhanh. Chiếm địa vị cao. Có được may mắn.<br />
Một nguyên lý cơ bản mang tính toàn cầu luôn muốn chúng ta hiểu rằng bản thân nỗ<br />
lực là quan trọng… thậm chí là tốt đẹp. Nỗ lực đó, tự nó đã có thể tạo ra cơ nghiệp lớn. Và<br />
tự dùng hóa chất để tìm cách tránh né nó sẽ là hành động bắn sau lưng một cách tàn bạo<br />
nhất.<br />
Hãy tự ghi nhận người ta thường nói gì với nhau khi mắt họ sáng lên niềm vui sướng.<br />
Gần như luôn luôn là nói về sự đối kháng hoặc việc vượt qua một thử thách nào đó, việc ai<br />
đó chạy marathon lần đầu tiên, ai đó phải phát biểu lần đầu trong một buổi họp của Công<br />
ty, ai đó chơi một trận cầu tuyệt vời, một ca sinh khó. Đó luôn luôn là một việc đòi hỏi sự<br />
cố gắng và can đảm. Thật lý thú khi được theo dõi nguyên nhân tạo phấn khích nơi con<br />
người.<br />
Bạn cũng nên ghi nhận thêm không ai nói nhiều về tiện nghi, nhàn hạ. Nếu phải viết<br />
một cuốn sách mang tựa đề Great Moments in Human Comfort (Những thời khắc vĩ đại<br />
<br />
trong sự nhàn hạ của con người), tôi không nghĩ ai sẽ mua nó trừ phi ông hay bà nào đó<br />
nghĩ nó là sách khôi hài, mà theo tôi, chắc nó sẽ khôi hài thật.<br />
Lúc lâm chung, chắc chắn bạn sẽ không cầu nguyện bạn được sống với nhiều tiện nghi<br />
hơn, hoặc bạn tìm được một khu hưởng thu an nhàn, thoải mái hơn để mà ẩn mình. Bạn sẽ<br />
cầu nguyện mình được sống phiêu lưu hơn. Rằng bạn sẽ tự khẳng định mình hơn. Bạn sẽ<br />
thử làm một điều gì đó. Bạn tự cải tạo mình thêm một lần nữa.<br />
<br />
Chương 10 - ĐI THEO CON ĐƯỜNG TỪ SỢ HÃY ĐẾN<br />
HÀNH ĐỘNG<br />
<br />
<br />
Những nạn nhân thường thích phát biểu rằng thời nay không có anh hùng. Nhưng nếu<br />
họ chịu bước lùi lại, họ sẽ thấy một bức tranh vĩ đại hơn nhiều: một cách đầy tiềm năng,<br />
chúng ta chỉ có những anh hùng.<br />
Mỗi người đều được cấp một hành trình anh hùng để thực hiện và trong lịch sử nhân<br />
loại, hiện nay người ta đã ý thức được hơn trước kia rất nhiều về hành trình cá nhân của<br />
mình. Cũng nhiều hơn trước kia, người ta nhận lấy trách nhiệm về sự khôn ngoan và tính<br />
phiêu lưu của mình. Ta hãy nhận định về sự nổi tiếng lâu dài hết sức đặc biệt của bộ phim<br />
The Wizard of Oz (Nhà phù thủy của Oz).<br />
Các sách Oz của Frank L. Baum, mà tôi xem ngấu nghiến lúc còn bé, tiếp tục lôi cuốn<br />
độc giả, bởi vì chúng là một phép ẩn dụ về hành trình mà tất cả chúng ta đều cố gắng thực<br />
hiện. Hành trình đi từ sự lệ thuộc hoàn toàn vào người khác (bắt đầu từ lúc mới sinh) để<br />
tiến tới độc lập hẳn một cách ly kỳ, đặc trưng bởi một liên kết không ngừng phát triển với<br />
tinh thần nội tại.<br />
Tại sao nhiều gia đình vẫn thuê cuộn băng video Nhà phù thủy của Oz khi hiện nay đã<br />
có rất nhiều phim khác hấp dẫn hơn?<br />
<br />
Chúng ta nghỉ làm để xem nhà phù thủy<br />
<br />
<br />
Hành trình đi xuôi con đường Yellow Brick tiêu biểu cho hành trình trong đời của mọi<br />
người. Đa số chúng ta đã mất rất nhiều năm để tìm những nhà phù thủy ban cho ta sự khôn<br />
ngoan, lòng quả cảm cần thiết, cũng như tấm lòng ta cần có để tiến lên. Trong phim, nhà<br />
phù thủy báo cho Dorothy và các bạn biết ông ta sẽ theo chân họ. Ông ta ở bên trong con<br />
người họ. Nhà phù thủy không ban cho Người thiếc bất cứ thứ gì mà Người thiếc chưa có.<br />
Hành trình cá nhân của chúng ta bắt đầu từ trong bào thai, nơi mà chúng ta hoàn toàn<br />
phụ thuộc. Bước tiến đầu tiên để được độc lập xảy ra khi chúng ta tách rời khỏi thân thể<br />
người mẹ và trở nên, theo chữ nghĩa và thể chất mà nói, độc lập khỏi người mẹ.<br />
Bước tiến thứ hai trong cuộc hành trình của chúng ta đến là khi ta rời gia đình để đi ra<br />
ngoài tự mưu sinh. Đối với nhiều người, giai đoạn này của hành trình mưu cầu độc lập<br />
khủng khiếp đến mức họ muốn tháo lui. Đối với một số họ, ‘tháo lui’ nằm dưới dạng tìm<br />
một người bạn thân để rồi lệ thuộc hoàn toàn về cảm xúc vào người ấy, một người đóng<br />
vai trò thay thế cha mẹ. Việc này thật ra không bao giờ thực hiện được, bởi vì không một<br />
ai có thể cung ứng loại dịch vụ này.<br />
Nhưng nếu chúng ta có thể nhận rõ sự thật chúng ta không cần đến thứ lệ thuộc đó, và<br />
mỗi ngày sẽ càng có nhiều giai đoạn và bước tiến lên ở phía trước trên con đường tìm đến<br />
độc lập, chúng ta sẽ lại tiếp tục. Chúng ta sẽ tiếp nối cuộc hành trình, tự cải tạo chúng ta vì<br />
niềm vui phát triển thuần túy của cả hành trình.<br />
Kiến thức về bơi lội hoặc đạp xe không thể được truyền đạt hoặc giảng dạy trong một<br />
buổi hội thảo - nó phải do mỗi một con người tự khám phá theo một cách hết sức cá nhân.<br />
Điều này cũng đúng với sự khôn ngoan khi tiếp tục theo đuổi cuộc hành trình.<br />
<br />