Chương trình chi tiết học phần di truyền học I
Tên học phần: Di truyền I
Số đơn vị học trình: 4
Số tiết lý thuyết: 45 (kể cả tiết kiểm tra học trình)
Số tiết thực hành: 15
Ký hiệu học phần: DTI – SH – 4
Mục đích - yêu cầu
Cung cấp những cơ bản hiện đại về cơ sở vật chất, cơ chế di truyền ở mức độ phân
tử, tế bào.
Nắm được bản chất của gen, chức năng của gen và hoạt động của NST, các quy luật
di truyền và biến dị của sinh giới.
Cung cấp kiến thức để chuẩn bị tiếp thu các kiến thức di truyền ở mức độ cao hơn.
Phân phối chương trình và nội dung học phần
Nội dung LT TH
Mở đầu: Đối tượng, nhiệm vụ của di truyền học, lược sử phát triển di truyền học 1
Chương 1: Vật chất di truyền
1.1. Các tiêu chuẩn của vật chất di truyền
1.2. Axit Nucleic - Vật chất mang thông tin di truyền: Cấu trúc, bằng chứng,
tái bản ADN, ARN
1.3. Nhiễm sắc thể:
- Khái niệm, chức năng, các dạng NST mang thông tin di truyền.
- Cấu trúc NST ở Phage, vi khuẩn và ở Eukaryota.
- NST nhân tạo.
- Hoạt động của NST trong nguyên phân và giảm phân.
1.4. Mối quan hệ ADN – ARN – Protein – Tính trạng
10 5
Chương 2: Khái niệm và phân loại đột biến
2.1. Khái niệm và phân loại biến dị
2.1. Khái niệm và phân loại đột biến: Đột biến tự nhiên, đột biến nhân tạo,
đột biến trội, đột biến lặn, đột biến thuận nghịch, đột biến Xoma, đột biến
sinh dục…
2.3. Phương pháp nghiên cứu và phát hiện đột biến
2.4. Những biến đổi trước đột biến, sự phục hồi vật chất di truyền bị biến đổi.
3
Chương 3: Gen và đột biến gen 4 1
3.1. Các quan niệm về gen: Quan niệm cổ điển, quan niệm hiện đại
3.2. Cấu trúc và chức năng của gen
3.3. Các loại gen
3.4. Khái niệm và phân loại đột biến gen
3.5. Nguyên nhân, cơ chế xuất hiện, hậu quả của đột biến gen, hiện tượng đa
alen
Chương 4: Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
4.1. Đột biến mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn
4.2. Đột biến chuyển vị trí trong giới hạn một NST và giữa các NST không
tương ứng.
4.3. Hiệu quả vị trí của sự biến đổi cấu trúc NST, cơ chế tái tổ hợp của sự sai
hình NST
2 1
Chương 5: Đột biến số lượng NST
5.1. Khái niệm và phân loại
5.2. Hiện tượng đa bội và thể đa bội
5.3. Thể dị bội, thể đơn bội
3 1
Chương 6: Mã di truyền
6.1. Khái niệm
6.2. Khái niệm về hiện tượng mã hoá thông tin, codon, anticodon
6.3. Chứng minh mã bộ ba, theo lý thuyết, giải mã di truyền bằng thực
nghiệm
6.4. Đặc điểm của mã di truyền
2
Chương 7: Tổ hợp vật liệu di truyền
7.1. Vòng đời và quá trình dẫn đến tái tổ hợp vật chất di truyền ở virus, vi
khuẩn
7.2. Vòng đời và các quá trình dẫn đến tái tổ hợp vật chất di truyền ở sinh vật
nhân chuẩn
7.3. Cơ chế tái tổ hợp
4 2
Chương 8: Các quy luật của hiện tượng di truyền
8.1. Một số khái niệm chung
8.2. Các quy luật di truyền của Menden
8.3. Quan hệ giữa các gen alen và không alen
7 2
Chương 9: Thuyết di truyền NST
9.1. Thuyết di truyền NST của T.Morgan
9.2. Cơ chế NST xác định giới tính
9.3. Sự di truyền liên kết với giới tính
9.4. Tính trạng giới hạn và tính trạng phụ thuộc giới tính
4 2
Chương 10: Di truyền ngoài NST 2
10.1. Khái niệm chung
10.2. Di truyền tính bất dục tế bào chất
10.3. Di truyền lạp thể, di truyền ty thể
Tài liệu tham khảo
1. Lê Đình Lương. Di truyền học. Trường ĐHTH Hà Nội và NXB KHKT.
2. Phan Cự Nhân, Đặng Hữu Lanh, Lê Văn Trực. Di truyền học đại cương. NXB GD 1987.
3. Đặng Hữu Lanh, Nguyễn Minh Công, Lê Đình Trung. Thực hành di truyền học và cơ sở
chọn giống. NXB GD 1984.
4. Lê Duy Thành (chủ biên). Di truyền học. NXB Nông nghiệp 1995.
5. E.J. Garder, M.J. Simmons, D.P. Snustad. Principles of genetis. 1991 Jonwiley Sons
INS, New York.
6. L.G. Vertarmov. Di truyền học và cơ sở chọn giống. NXB Đại học Matxcơva 1989
(tiếng Nga).
7. Ron Laskey Matthew P. Scott, Editor, Chromosomes and expression mechanisms.
Current opinion in geneties development vol 4 1994.
Chương trình chi tiết học phần di truyền học II
Hệ: Đại học Sư phạm
Tên học phần: Di truyền II
Số đơn vị học trình: 3
Số tiết lý thuyết: 33 (kể cả tiết kiểm tra học trình)
Số tiết thực hành: 12
Ký hiệu học phần: DTII – SH – 3
Mục đích – Yêu cầu
- Nắm được những kiến thức về sự phát triển cá thể, di truyền học người, di truyền
học quần thể.
- Cung cấp những kiến thức lý thuyết về cá nguyên lý đại cương của việc chọn giống
vật nuôi, cây trồng, vi sinh vật.
Phân phối chương trình
Nội dung LT
TH
Chương 1: Di truyền phát triển cá thể
1.1. Tính ổn định tương đối của vật liệu di truyền trong quá trình phát triển cá thể
1.2. Hoạt tính phân hoá của gen
1.3. Sự điều hoà hoạt động của gen trong quá trình phát triển cá thể
3
Chương 2: Di truyền học số lượng
2.1. Một số khái niệm thống kê quan trọng
2.2. Hệ số di truyền theo nghĩa rộng; Hệ số di truyền theo nghĩa hẹp, ước tính
kiểu hình đời con
3
Chương 3: Di truyền học quần thể
3.1. Khái niệm quần thể
3.2. Quá trình di truyền trong quần thể tự phối
3.3. Quá trình di truyền trong quần thể giao phối - Định luật Hardi – Weinbeg
3.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến sự di truyền trong quần thể
6 3
Chương 4: Di truyền học người
4.1. Đặc điểm của sự nghiên cứu di truyền người; Một số phương pháp nghiên
cứu di truyền người
4.2. Sự di truyền của con người cũng tuân theo các quy luật di truyền và biến
dị
4.3. Sự di truyền nhóm máu ở người
8 4
4.4. Một số bệnh di truyền ở người
Chương 5: Nguyên lý đại cương về chọn giống và cơ sở di truyền chọn giống
5.1. Khái niệm về giống và khoa học chọn giống
5.2. Vật liệu khởi đầu trong công tác chọn giống
5.3. Cơ sở di truyền của sức chịu bệnh ở vật nuôi cây trồng
5.4. Cơ sở khoa học của chọn giống
5.5. Các hệ thống lai giống
5.6. Hệ số di truyền
5.7. Các phương pháp chọn lọc
8 4
Chương 6: Công nghệ sinh học và công tác chọn giống
6.1. Kỹ thuật ADN tái tổ hợp và ứng dụng trong việc chuyển ghép gen ở động
vật, thực vật
6.2. Ứng dụng công nghệ tế bào
4 2
Chương 7: Chọn lọc và nhân giống vật nuôi, cây trồng
7.1. Chọn lọc và nhân giống vật nuôi
7.2. Chọn lọc và nhân giống
Phần thực hành: Tổng số 15 tiết
Bài 1: Phân loại, pha chế các loại chất cố định và các loại thuốc nhuộm. Phương
pháp cố định và nhuộm các loại tiêu bản nghiên cứu ADN, NST.
Bài 2: Làm tiêu bản nghiên cứu hình thái, số lượng NST của thực vật và động vật ở
nguyên phần và giảm phân.
Bài 3: Giải bài tập về cơ sở phân tử của hiện tượng di truyền, cơ sở tế bào của hiện
tượng di truyền.
Bài 4: Giải bài tập phần các quy luật di truyền của Meden và các quy luật di truyền
bổ sung Menden.
Bài 5: Giải bài tập về đột biến.
Giải thích chương trình
Học phần nhằm cung cấp cho sinh viên những kiến thức đại cương, cơ bản, hiện đại
về di truyền học, giúp sinh viên chuẩn bị học phần lý thuyết về cơ sở chọn giống, di truyền
về sự phát triển cá thể, di truyền người, di truyền quần thể…
Nội dung bao hoàm cả lý thuyết, thực hành và bài tập.
Tài liệu tham khảo
1. Luyện Hữu Chỉ, Trần Như Nguyên. Chọn giống cây trồng. NXB NN 1982.