Chuyên Đề Địa Lý Kinh Tế Việt Nam - GVC Ths. Nguyễn Thị Vang phần 9

Chia sẻ: 3389 Computer | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

87
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Việt Nam (tọa độ địa lý: Kinh tuyến: 102°8′ - 109°27′ Đông; Vĩ tuyến: 8°27′ - 23°23′ Bắc) nằm ở cực Đông Nam bán đảo Đông Dương. Diện tích phần đất liền khoảng 331.698 km². Vùng biển của Việt Nam chiếm diện tích khoảng 1.000.000 km².

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chuyên Đề Địa Lý Kinh Tế Việt Nam - GVC Ths. Nguyễn Thị Vang phần 9

b) Bé khung l∙nh thæ cña vïng: - HÖ thèng ®« thÞ: Vïng cã hÖ thèng ®« thÞ víi 3 thµnh phè, 8 thÞ x· vµ 78 thÞ trÊn. D©n sè ®« thÞ t¨ng lªn g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸. C¸c ®« thÞ tËp trung däc tuyÕn trôc ®−êng quèc lé 1, mét sè ë trung du vµ gi¸p biªn giíi. - Thµnh phè Thanh Ho¸ lµ h¹t nh©n cña trung t©m c«ng nghiÖp phÝa B¾c B¾c Trung Bé, víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, chÕ biÕn l−¬ng thùc, thùc phÈm. - Thµnh phè Vinh lµ thµnh phè tØnh lþ cña tØnh NghÖ An vµ lµ trung t©m v¨n ho¸, kinh tÕ, du lÞch, dÞch vô cña c¶ vïng. NghÖ An vµ Hµ TÜnh lµ trung t©m ®µo t¹o cña vïng B¾c B¾c Trung Bé. - Thµnh phè HuÕ lµ cè ®« cña ViÖt Nam, cßn gi÷ l¹i nhiÒu di s¶n cã gi¸ trÞ. §©y lµ n¬i giao l−u héi tô cña giao th«ng B¾c-Nam, ®ång thêi còng lµ trung t©m du lÞch ®µo t¹o cña vïng vµ cña c¶ n−íc. - ThÞ x· §«ng Hµ cã vÞ trÝ quan träng n»m trªn quèc lé 9 vµ quèc lé 1 t¹o thµnh hµnh lang kinh tÕ quan träng cña vïng. §©y còng lµ trung t©m th−¬ng m¹i quan träng nèi luång hµng vÒ c¶ng Cöa ViÖt, Ch©n M©y – §µ N½ng. - HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i: + Bao gåm m¹ng l−íi ®−êng bé, ®−êng s¾t, ®−êng s«ng, ®−êng biÓn, ®−êng hµng kh«ng vµ ®−êng èng víi c¸c bÕn xe, h¶i c¶ng, s©n bay t¹o thµnh nh÷ng ®Çu mèi giao th«ng, nh÷ng tuyÕn liªn hîp vËn chuyÓn cã ý nghÜa liªn kÕt néi vïng, liªn vïng vµ quèc tÕ. HiÖn nay hÖ thèng giao th«ng trong vïng ®ang ®−îc c¶i t¹o vµ x©y míi. + §−êng bé bao gåm: quèc lé 1 trïng víi ®−êng 15 vµ ®−êng s¾t xuyªn ViÖt lµ con ®−êng huyÕt m¹ch cña vïng vµ c¶ n−íc. §−êng 15 tõ Suèi Rót (Hoµ B×nh) - Håi Xu©n (Thanh Ho¸) - Phñ Quú - §« L−¬ng- §øc Thä, nèi ra ®−êng 1. Cã thÓ coi ®©y lµ con ®−êng võa mang tÝnh chÊt quèc phßng, võa mang tÝnh më mang vïng kinh tÕ míi. §−êng 217 tõ Thanh Ho¸ - qua biªn giíi ViÖt Lµo. §−êng 7 nèi ®−êng 1 víi DiÔn Ch©u (NghÖ An). §−êng 8 tõ Vinh ®i H−¬ng S¬n ®Õn thÞ trÊn Napª cña Lµo. §−êng 12 tõ Ba §ån (Qu¶ng B×nh) ®i Lµo nèi liÒn vïng thiÕc, gç, th¹ch cao cña Trung Lµo qua ®−êng 1 ®Õn c¶ng Vòng ¸ng. §−êng 9 qua Lµo. Ngoµi ra cßn nhiÒu tuyÕn ®−êng ®Þa ph−¬ng theo h−íng B¾c - Nam hoÆc T©y - §«ng. + §−êng s¾t: tuyÕn xuyªn ViÖt ch¹y qua ®Þa phËn cña vïng dµi 650 km b»ng 1/5 tæng chiÒu dµi ®−êng s¾t Thèng NhÊt. Ngoµi ra cßn cã tuyÕn ®−êng s¾t NghÜa 137
§µn- CÇu Gi¸t dµi 32km, míi ®−îc x©y dùng nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ cña vïng T©y B¾c NghÖ An vµ cã ý nghÜa quèc phßng. + §−êng s«ng: Bao gåm c¸c tuyÕn ®−êng thuû B¾c - Nam theo kªnh than vµ s¾t trªn s«ng C¶, s«ng M·. TuyÕn nµy ®ãng vai trß cùc kú quan träng trong mïa m−a b·o khi vËn chuyÓn theo ®−êng biÓn kh«ng an toµn. TuyÕn s«ng M·, s«ng Chu cËp bÕn Hµm Rång, Hµ Trung, VÜnh Léc, B¸i Th−îng cã ý nghÜa vËn chuyÓn hµng ho¸ gi÷a vïng ®ång b»ng, trung du víi miÒn nói. TuyÕn s«ng C¶ vµ c¸c phô l−u víi nhiÒu cöa biÓn quan träng. + §−êng biÓn: TuyÕn Hµm Rång - H¶i Phßng dµi 129 km nèi khu c«ng nghiÖp B¾c Thanh Ho¸ víi c¶ng H¶i Phßng; tuyÕn BÕn Thuû - H¶i Phßng dµi 339 km nèi thµnh phè Vinh víi c¶ng H¶i Phßng. HiÖn nay cã c¶ng Cöa Lß lín nhÊt cã thÓ më c¸c tuyÕn ®−êng biÓn vÒ phÝa Nam vµ c¸c tuyÕn quèc tÕ. + §−êng hµng kh«ng: C¸c tuyÕn bay: HuÕ - T©n S¬n NhÊt; HuÕ - Hµ Néi; Vinh- Hµ Néi. C¸c tuyÕn bay nµy ho¹t ®éng thÊt th−êng do l−îng hµng vµ hµnh kh¸ch Ýt céng víi thêi tiÕt kh«ng thuËn lîi. 4.3. §Þnh h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña vïng §Èy nhanh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸; ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, x©y dùng hÖ thèng ®« thÞ h¹t nh©n, g¾n ph¸t triÓn kinh tÕ víi c«ng b»ng x· héi, gi¶m sù chªnh lÖch vÒ møc sèng; kÕt hîp ph¸t triÓn kinh tÕ víi an ninh quèc phßng vµ b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i. a) Ngµnh n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ng− nghiÖp: * Ngµnh n«ng nghiÖp - Ph¸t triÓn toµn diÖn dùa vµo thÕ m¹nh cña tõng khu vùc. Chó ý hµng ®Çu c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp: L¹c, mÝa, d©u t»m, thuèc l¸, cãi, hå tiªu, cµ phª, cao su, dõa. C¸c khu ven biÓn vµ ®ång b»ng chó träng th©m canh lóa n−íc vµ trång mµu. - Ch¨n nu«i: §Èy m¹nh ph¸t triÓn ®µn gia sóc, gia cÇm vµ chó träng nu«i h−¬u, dª t¹o thªm s¶n phÈm hµng ho¸. *Ngµnh ng− nghiÖp: Ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn, kÕt hîp gi÷a nu«i trång vµ ®¸nh b¾t h¶i s¶n, tËn dông thÕ m¹nh ven bê, c¸c ®¶o ®Ó khai th¸c tæng hîp vïng biÓn giµu cã. *Ngµnh l©m nghiÖp: KÕt hîp khai th¸c, chÕ biÕn, tu bæ vµ trång rõng phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc; trång rõng ch¾n c¸t ven biÓn; t¹o vµnh ®ai xanh quanh c¸c khu ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp. 138
b) Ngµnh c«ng nghiÖp: - Ngµnh khai kho¸ng: §Çu t− vµo c¸c ngµnh khai th¸c ®¸ v«i, s¶n xuÊt xi m¨ng (Thanh Ho¸ - NghÖ An); khai th¸c titan ven biÓn Hµ TÜnh, Qu¶ng B×nh; khai th¸c thiÕc Quú Hîp; khai th¸c ®¸ èp l¸t c¸c lo¹i. - C«ng nghiÖp chÕ biÕn: §Èy m¹nh chÕ biÕn n«ng l©m thuû h¶i s¶n trªn c¬ së ®Çu t− c«ng nghÖ, më réng quy m«. - Ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may, h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp luyÖn kim ®en Th¹ch Hµ (Hµ TÜnh). VÒ kh«ng gian l·nh thæ: - Ph¸t triÓn theo hµnh lang quèc lé 1 x©y dùng víi m« h×nh: C¶ng biÓn-c«ng nghiÖp - dÞch vô - ®« thÞ. Tõ ®ã h×nh thµnh lªn c¸c côm c«ng nghiÖp, khu du lÞch, c¸c ®« thÞ h¹t nh©n. - Ph¸t triÓn theo kh«ng gian hµnh lang xa lé B¾c- Nam ®−êng 15 víi m« h×nh: Khai th¸c kho¸ng s¶n - c©y c«ng nghiÖp - c«ng nghiÖp - ®« thÞ. - Kh«ng gian hµnh lang vïng cao biªn giíi víi m« h×nh: Khai th¸c rõng - th−¬ng m¹i - b¶o vÖ m«i tr−êng - quèc phßng. - C¸c khu vùc kinh tÕ träng ®iÓm bao gåm: + Khu vùc Nam Thanh B¾c NghÖ: Ph¸t triÓn c¶ng biÓn Nghi S¬n th−¬ng m¹i, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, c¬ khÝ, chÕ biÕn vµ cã kh¶ n¨ng c¬ khÝ, ho¸ läc dÇu. + Khu vùc Th¹ch Khª- Vòng ¸ng: C¶ng biÓn th−¬ng m¹i quèc tÕ Vòng ¸ng, c«ng nghiÖp khai kho¸ng, luyÖn c¸n thÐp, c¬ khÝ, chÕ biÕn, + Khu c«ng nghiÖp B¹ch M·- C¶nh D−¬ng - Ch©n M©y - L¨ng C«: C¶ng th−¬ng m¹i quèc tÕ Ch©n M©y, c«ng nghiÖp nhÑ, chÕ biÕn... Khu th−¬ng m¹i tù do, khu du lÞch. V. Vïng Duyªn H¶i Nam Trung Bé Vïng gåm thµnh phè §µ N½ng vµ c¸c tØnh Qu¶ng Nam, Qu¶ng Ng·i, B×nh §Þnh, Phó Yªn vµ Kh¸nh Hoµ. Tæng diÖn tÝch tù nhiªn cña vïng lµ 33.067 km2 chiÕm 10,04% diÖn tÝch c¶ n−íc, d©n sè lµ 6.693,7 ngh×n ng−êi n¨m 2001 chiÕm 8,5% d©n sè c¶ n−íc. 139
5.1. TiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña vïng a) VÞ trÝ ®Þa lý: PhÝa B¾c lµ ®Ìo H¶i V©n, ®iÓm cuèi cña d·y Tr−êng S¬n B¾c, gi¸p víi B¾c Trung Bé; phÝa T©y lµ d·y Tr−êng S¬n Nam víi hÖ thèng cao nguyªn ®Êt ®á bazan, gi¸p víi Lµo vµ T©y Nguyªn, phÝa §«ng lµ biÓn §«ng víi hai quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ Tr−êng Sa cã thÒm lôc ®Þa vµ biÓn s©u t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c c¶ng quèc tÕ; phÝa Nam gi¸p víi §«ng Nam Bé. Víi vÞ trÝ cã tÝnh chÊt trung gian vµ b¶n lÒ nh− vËy t¹o ®iÒu kiÖn cho vïng ph¸t triÓn kinh tÕ, giao l−u kinh tÕ, v¨n ho¸ víi c¸c vïng, vµ giao l−u quèc tÕ. b) Tµi nguyªn thiªn nhiªn: * §Þa h×nh §Þa h×nh cã tÝnh ph©n chia s©u s¾c do sù chuyÓn tiÕp gi÷a miÒn nói cao cña phÇn cuèi d¶i Tr−¬ng S¬n víi h−íng ®Þa h×nh cong vÒ phÝa biÓn, nói dèc ®øng vÒ phÝa ®«ng. * KhÝ hËu TÝnh chÊt khÝ hËu nhiÖt ®íi Èm giã mïa vµ mang s¾c th¸i cña khÝ hËu ¸ xÝch ®¹o. Biªn ®é dao ®éng nhiÖt thÊp, bøc x¹ lín. M−a Ýt chØ kho¶ng 1200 mm/n¨m. C¸t vµ n−íc mÆn th−êng xuyªn x©m lÊn vµo ®Êt liÒn do thuû triÒu. §©y còng lµ vïng th−êng xuyªn bÞ b·o vµ do ®Þa h×nh dèc th−êng kÐo theo lò ¶nh h−ëng lín ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. Cµng vµo phÝa Nam mïa kh« cµng kÐo dµi, vïng Kh¸nh Hoµ mïa kh« dµi tíi 8-9 th¸ng. Cã thÓ ph©n thµnh 3 tiÓu vïng khÝ hËu: tiÓu vïng Nam - Ng·i; tiÓu vïng B×nh - Phó vµ tiÓu vïng Kh¸nh Hoµ. * Tµi nguyªn ®Êt Trong tæng quü ®Êt tù nhiªn th× cã h¬n 11% diÖn tÝch lµ ®Êt n«ng nghiÖp (409 ngh×n ha), cßn l¹i lµ ®Êt ch−a sö dông (1,7 triÖu ha), ®Êt trèng ®åi nói träc (1,3 triÖu ha) vµ diÖn tÝch mÆt n−íc. §Êt cña vïng ®−îc ph©n lµm c¸c nhãm: §Êt ®á vµng chiÕm h¬n 80% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn ph©n bè chñ yÕu trªn khu vùc ®åi nói, víi tÇng ®Êt máng, lÉn ®¸ l¹i dèc g©y khã kh¨n cho sö dông, chØ cã mét sè chuyÓn tiÕp gi÷a ®ång b»ng vµ nói lµ trång mµu vµ trång c©y c«ng nghiÖp; ®Êt x¸m, b¹c mµu chiÕm kho¶ng 10% diÖn tÝch tù 140
nhiªn; ®Êt phï sa chiÕm gÇn 10% diÖn tÝch tù nhiªn, ph©n bè däc theo c¸c l−u vùc s«ng, phÇn lín sö dông vµo c¸c môc ®Ých n«ng nghiÖp. * Tµi nguyªn rõng Tr÷ l−îng rõng tù nhiªn cã kho¶ng 94,6 triÖu m3 gç, 325 triÖu c©y tre, nøa. DiÖn tÝch rõng cña c¶ vïng n¨m 2001 lµ 1168 ngh×n ha. Ngoµi khai th¸c gç, rõng cßn cã mét sè ®Æc s¶n quÝ nh− quÕ, trÇm h−¬ng, s©m qui, kú nam. HÖ ®éng vËt rõng mang ®Æc tr−ng cña khu hÖ ®éng vËt Ên §é, M· Lai víi c¸c loµi ®Æc tr−ng lµ voi, bß rõng, bß tãt, cheo cheo, sãc ch©n vµng,... rÊt phong phó vµ cã d¹ng ®Æc h÷u. * Tµi nguyªn biÓn ChiÒu dµi bê biÓn kho¶ng 900 km kÐo dµi tõ H¶i V©n ®Õn Kh¸nh Hoµ, biÓn vïng nµy kh¸ s©u ë s¸t bê, nhiÒu eo biÓn, cöa s«ng, vòng, vÞnh thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn: du lÞch, giao th«ng biÓn, ®¸nh b¾t c¸, ph¸t triÓn c¸c h¶i c¶ng lín. Ven biÓn cã nhiÒu ®ång muèi chÊt l−îng tèt, kh¶ n¨ng khai th¸c lín nh− ®ång muèi Sa Huúnh - Qu¶ng Ng·i. BiÓn cã nhiÒu ®¶o vµ quÇn ®¶o ; ngoµi kh¬i cã quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ Tr−êng Sa cã ý nghÜa chiÕn l−îc vÒ an ninh quèc phßng vµ lµ n¬i c− ngô cña tµu thuyÒn, lµ b×nh phong ch¾n giã, c¸t biÓn cho ven bê. Vïng biÓn cã nhiÒu loµi c¸ cã gi¸ trÞ nh− c¸ trÝch, mßi, nhång (tÇng næi) c¸ thu (tÇng trung), c¸ mËp, mèi... (tÇng ®¸y), t¹o ®iÒu thuËn lîi cho ph¸t triÓn khai th¸c ®¸nh b¾t h¶i s¶n. * Tµi nguyªn n−íc Cã trªn 15 con s«ng, phÇn lín lµ ng¾n vµ dèc. Tæng l−îng dßng ch¶y kho¶ng 5.000 km3, vÒ mïa kh« mùc n−íc s«ng rÊt thÊp, dßng ch¶y nhá. Nguån n−íc ngÇm tr÷ l−îng thÊp. Tµi nguyªn n−íc lî lµ thÕ m¹nh cña vïng, diÖn tÝch kho¶ng 60.990 ha thuËn lîi cho nu«i trång thuû s¶n. * Tµi nguyªn kho¸ng s¶n Chñ yÕu lµ cao lanh, sÐt, c¸t x©y dùng, c¸t thuû tinh vµ ®¸ lµm vËt liÖu x©y dùng. Ngoµi ra cßn cã mét sè kho¸ng s¶n nh− vµng (Bång Miªu), than ®¸ (N«ng S¬n),... C¸c má kho¸ng s¶n quy m« nhá vµ phÇn lín ch−a ®−îc khai th¸c. 141
c) Tµi nguyªn nh©n v¨n: D©n c− cña vïng th−a h¬n so víi c¸c vïng ven biÓn kh¸c. mËt ®é trung b×nh lµ 196 ng−êi/km2, phÇn lín tËp trung ë ®ång b»ng, ®« thÞ vµ bÕn c¶ng. Tèc ®é t¨ng d©n sè lµ 2,45%; d©n c− n«ng th«n chiÕm 72%, c− d©n ®« thÞ lµ 28% (n¨m 2001). C¬ cÊu d©n téc chñ yÕu lµ ng−êi Kinh, ng−êi d©n téc Ýt ng−êi (Ch¨m, X¬®¨ng, C¬tu, £®ª, Bana, GiÐ Triªng, Raglai) chØ chiÕm 5% trong tæng d©n sè. Tr×nh ®é häc vÊn cña d©n c− trong vïng t−¬ng ®èi kh¸, tû lÖ biÕt ch÷ lµ 89% cao h¬n møc trung b×nh cña c¶ n−íc. Tuy nhiªn, sè ®ång bµo c¸c d©n téc Ýt ng−êi sèng ë c¸c vïng s©u, xa (khã kh¨n vÒ giao th«ng, tµi nguyªn h¹n chÕ) th× ®a phÇn cßn nghÌo ®ãi vµ tû lÖ mï ch÷ lªn tíi 40%. Vïng nµy lµ n¬i héi nhËp cña hai nÒn v¨n ho¸ ViÖt vµ Ch¨m. Nh÷ng phong tôc tËp qu¸n cña v¨n ho¸ Ch¨m thÓ hiÖn kh¸ râ nÐt ë vïng nµy. Ngoµi ra v¨n ho¸ vïng nµy cßn ¶nh h−ëng cña hai nÒn v¨n ho¸ Trung Hoa vµ Ên §é. - Trong vïng cßn b¶o tån ®−îc c¸c kiÕn tróc cæ nh− c¸c di tÝch Ch¨m, ®« thÞ cæ Héi An, th¸nh ®Þa Mü S¬n. Trong vïng còng cã hai khu b¶o tån thiªn nhiªn lµ Cï lao Chµm vµ Kr«ng Trai. * Lùc l−îng lao ®éng - Kho¶ng 50% lao ®éng tËp trung trong khu vùc s¶n xuÊt n«ng l©m ng− vµ diªm nghiÖp. Lao ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp, x©y dùng kho¶ng 7%; lao ®éng ngµnh dÞch vô kho¶ng 35,4%; 10,5% trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt phi vËt chÊt. - Tr×nh ®é tay nghÒ cña lao ®éng trong vïng kh¸ cao do sím tiÕp cËn víi nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. §éi ngò lao ®éng ®−îc ®µo t¹o tõ c«ng nh©n kü thuËt trë lªn chiÕm tíi 9,4 % trong tæng sè lao ®éng cña cïng, t−¬ng ®−¬ng víi møc trung b×nh cña c¶ n−íc. 5.2. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi a) C¸c ngµnh kinh tÕ: - Ngµnh c«ng nghiÖp: + C¸c ngµnh nghÒ c«ng nghiÖp chñ yÕu cña vïng lµ chÕ biÕn l−¬ng thùc, thùc phÈm; khai th¸c vµ chÕ biÕn l©m s¶n; dÞch vô vËn chuyÓn vµ bèc dì hµng ho¸; s¶n xuÊt hµng tiªu dïng: dÖt, ®−êng, giÊy vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ kh¸c. C«ng nghiÖp c¬ khÝ, c«ng nghiÖp n¨ng l−îng vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng kh¸c ch−a ph¸t triÓn m¹nh mÏ. 142
+ Trong vïng h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp träng ®iÓm bao gåm: Khu c«ng nghiÖp Liªn ChiÓu (§µ N½ng); khu c«ng nghiÖp Hoµ Kh¸nh (§µ N½ng) diÖn tÝch 250 ha; khu c«ng nghiÖp Chu Lai, Kú Hµ (Qu¶ng Nam); khu c«ng nghiÖp §iÖn Ngäc - §iÖn Nam n»m tuyÕn phÝa ®«ng tuyÕn §µ N½ng - Héi An; khu c«ng nghiÖp An Hoµ- N«ng S¬n; khu c«ng nghiÖp Dung QuÊt (khu läc vµ ho¸ dÇu ®Çu tiªn cña n−íc ta); khu c«ng nghiÖp Nam Tuy Hoµ (Phó Yªn) vµ khu c«ng nghiÖp Suèi DÇu (Kh¸nh Hoµ). - .Ngµnh n«ng nghiÖp, l©m, ng− nghiÖp: * Ngµnh n«ng nghiÖp Ph¸t triÓn theo h−íng t¨ng tû träng c©y c«ng nghiÖp vµ ch¨n nu«i. C©y c«ng nghiÖp chiÕm 15% diÖn tÝch c©y trång. Trong vïng ®· h×nh thµnh vïng s¶n xuÊt tËp trung c©y c«ng nghiÖp: mÝa 28 ngh×n ha, døa 18 ngh×n ha, l¹c 20 ngh×n ha, gÇn ®©y lµ ph¸t triÓn chÌ, cao su, cµ phª, ca cao... Ch¨n nu«i chiÕm 27% gi¸ trÞ s¶n l−îng n«ng nghiÖp, lín nhÊt lµ ®µn bß 1,1 triÖu con chiÕm gÇn 20% ®µn bß cña c¶ n−íc. Ch−¬ng tr×nh sin ho¸ ®µn bß vµ nu«i lîn h−íng n¹c ph¸t triÓn tèt. * Ngµnh l©m nghiÖp Ph¸t triÓn vèn rõng vµ b¶o vÖ rõng ®−îc chó träng. Toµn vïng trång ®−îc 157.600 ha rõng b»ng 15% diÖn tÝch rõng trång cña c¶ n−íc. Tuy nhiªn diÖn tÝch nµy cßn rÊt nhá so víi diÖn tÝch ®Êt trèng ®åi träc; rõng ®Çu nguån ch−a ®−îc chó träng qu¶n lý; rõng ®Æc s¶n, nguyªn liÖu ch−a ®−îc khai th¸c ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ cña vïng. * Ngµnh ng− nghiÖp + Khai th¸c h¶i s¶n lµ nghÒ chÝnh cña vïng, ®¹t 19% s¶n l−îng ®¸nh b¾t h¶i s¶n cña c¶ n−íc. + DiÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n míi ®¹t 12.447 ha trong tæng sè 20.000 ha n−íc mÆt cã kh¶ n¨ng nu«i trång thuû s¶n bao gåm c¶ n−íc ngät vµ n−íc lî. C¸c s¶n phÈm nu«i chñ yÕu lµ t«m, ngoµi ra lµ c¸c ®Æc s¶n rau c©u, cua, h¶i s©m... Vïng còng ®Æc biÖt chó ý nu«i c¸c ®Æc s¶n xuÊt khÈu nh− t«m hïm, cua,... - Ngµnh dÞch vô: DÞch vô lµ ngµnh cã thÕ m¹nh cña vïng, chñ yÕu ph¸t triÓn ë Nha Trang vµ §µ N½ng. C¸c khu vùc kh¸c c¬ së h¹ tÇng kÐm ph¸t triÓn nªn dÞch vô cßn ë d¹ng tiÒm n¨ng. 143
b) Bé khung l∙nh thæ cña vïng: - HÖ thèng ®« thÞ: Vïng cã 3 thµnh phè, 4 thÞ x·, vµ 41 thÞ trÊn, tû lÖ d©n sè thµnh thÞ lµ 28%. C¸c thµnh phè, thÞ x· ph©n bè chñ yÕu trªn trôc ®−êng 1A g¾n víi c¶ng biÓn. Trong ®ã, §µ N½ng vµ Kh¸nh Hoµ cã møc ®« thÞ ho¸ cao h¬n víi 31,2% vµ 38,15% d©n sè thµnh thÞ. - HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i: §©y lµ vïng b¶n lÒ nèi hai vïng Nam - B¾c vµ cã c¶ng biÓn quan träng. Nh− vËy sù ph¸t triÓn giao th«ng trong vïng cã ý nghÜa to lín trong ph¸t triÓn kinh tÕ vïng, c¶ n−íc vµ giao l−u quèc tÕ. + §−êng bé: TuyÕn däc 1A; c¸c tuyÕn ngang 14B, 24, 25, 26, 14C, 19 vµ c¸c tØnh lé, ®−êng liªn huyÖn, x· t−¬ng ®èi ph¸t triÓn; tuyÕn ®−êng s¾t Thèng NhÊt xuyªn qua 6 tØnh cña vïng. + §−êng s«ng: §¸ng kÓ nhÊt lµ luång vËn t¶i trªn s«ng Thu Bån tõ cöa Héi An tÇu thuyÒn vµi tr¨m tÊn cã thÓ ®i l¹i. Ngoµi ra cßn c¸c tuyÕn trªn s«ng Trµ Khóc, s«ng VÖ nèi ®ång b»ng vµ trung du Qu¶ng Ng·i; tuyÕn trªn s«ng An L·o, tuyÕn s«ng ë B×nh §Þnh. C¸c tuyÕn vËn t¶i s«ng cã ý nghÜa néi bé tõng l−u vùc. + §−êng biÓn: TuyÕn §µ N½ng- Sµi Gßn quan träng nhÊt, vËn chuyÓn l−¬ng thùc, thùc phÈm vµ hµng ho¸ kh¸c, tuyÕn §µ N½ng - H¶i Phßng; ngoµi ra cßn c¸c tuyÕn vËn chuyÓn quèc tÕ: §µ N½ng ®i Hång K«ng, Tokyo, Singapo... víi c¸c c¶ng biÓn §µ N½ng, c¶ng Quy Nh¬n, c¶ng Héi An, c¶ng Nha Trang, c¶ng Cam Ranh. + §−êng hµng kh«ng: C¸c s©n bay §µ N½ng, Nha Trang, Phï C¸t, Phó Yªn, trong ®ã s©n bay §µ N½ng lµ 1 trong 3 s©n bay quèc tÕ cña n−íc ta. 5.3. §Þnh h−íng ph¸t triÓn a) Ngµnh c«ng nghiÖp: C«ng nghiÖp ®−îc coi lµ ngµnh träng t©m trong ®Þnh h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ cña vïng. TËp trung ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän ho¸ läc dÇu, khai th¸c kho¸ng s¶n; ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thñy h¶i s¶n nhÊt lµ chÕ biÕn cho xuÊt khÈu, ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp dÖt, da, may; ph¸t triÓn c¬ khÝ söa ch÷a vµ c¬ khÝ ®ãng tµu thuyÒn. b) Ngµnh n«ng, l©m, ng− nghiÖp: * Ngµnh n«ng nghiÖp 144
- Gi÷ møc t¨ng tr−ëng æn ®Þnh. T¨ng c−êng më réng diÖn tÝch s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ph¸t huy thÕ m¹nh n«ng s¶n xuÊt khÈu lµ l¹c, t¬ t»m, s¶n xuÊt l−¬ng thùc ®¶m b¶o nhu cÇu cña vïng. - Ph¸t triÓn ch¨n nu«i theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸, ®¹t tû träng gi¸ trÞ 40-45% gi¸ trÞ s¶n l−îng n«ng nghiÖp vµo n¨m 2010. Chó träng ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß s÷a, bß thÞt, lîn vµ gia cÇm. *Ngµnh l©m nghiÖp B¶o vÖ rõng tù nhiªn hiÖn cã lµ 897.000 ha; qu¶n lý vµ ch¨m sãc 71.7000 ha rõng trång. Trång rõng phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc kho¶ng h¬n 1 triÖu ha; n©ng cao ®é che phñ rõng lªn 62-68% n¨m 2010. * Ngµnh ng− nghiÖp N©ng cao n¨ng lùc ®¸nh b¾t xa bê, chó träng nu«i trång thuû s¶n, gi÷ vai trß lµ ngµnh mòi nhän. c) Ngµnh dÞch vô: - H×nh thµnh 3 trung t©m du lÞch §µ N½ng, Quy Nh¬n, Nha Trang. - X©y dùng trung t©m th−¬ng m¹i cña vïng ë §µ N½ng, Quy Nh¬n, Nha Trang; ph¸t triÓn m¹nh c¸c lo¹i h×nh dÞch vô lîi thÕ nh− c¶ng biÓn, viÔn th«ng quèc tÕ, tµi chÝnh, ng©n hµng. - Chó träng b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i. d) Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng: - X©y dùng hÖ thèng giao th«ng ®−êng bé, s«ng, biÓn, hµng kh«ng tho¶ m·n nhu cÇu vËn chuyÓn hµng ho¸, hµnh kh¸ch, t¹o m«i tr−êng thuËn lîi cho ®Çu t−, thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸; thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ®« thÞ ho¸ vµo n«ng th«n. - TËp trung cã träng ®iÓm x©y dùng mét sè c¶ng, ph¸t huy thÕ m¹nh vËn t¶i biÓn cho ph¸t triÓn kinh tÕ vµ quèc phßng. VI. Vïng T©y Nguyªn T©y Nguyªn gåm 3 tØnh: Gia Lai, Kon Tum, §¾c L¾c víi diÖn tÝch tù nhiªn lµ 54.476 ngh×n km2 chiÕm 16,6% diÖn tÝch tù nhiªn c¶ n−íc. D©n sè 4330 ngh×n ng−êi chiÕm kho¶ng 5,5% d©n sè c¶ n−íc (n¨m 2001), lµ vïng cã d©n sè vµo lo¹i thÊp nhÊt trong c¶ n−íc. 145
6.1. TiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi a) VÞ trÝ ®Þa lý: T©y Nguyªn n»m ë phÝa T©y Nam cña n−íc ta, cã vÞ trÝ chiÕn l−îc quan träng vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ quèc phßng ®èi víi c¶ n−íc vµ khu vùc §«ng D−¬ng. PhÝa T©y gi¸p Nam Lµo vµ §«ng B¾c Campuchia; phÝa Nam gi¸p §«ng Nam Bé lµ vïng kinh tÕ träng ®iÓm cña c¶ n−íc; phÝa B¾c gi¸p B¾c Trung Bé vµ phÝa §«ng gi¸p vïng Duyªn h¶i Nam Trung Bé. b) Tµi nguyªn thiªn nhiªn: * §Þa h×nh ë vÒ phÝa T©y cña d·y Tr−êng S¬n, bÒ mÆt ®Þa h×nh dèc tho¶i dÇn tõ §«ng sang T©y, ®ãn giã T©y nh−ng ng¨n chÆn giã §«ng Nam thæi vµo. §Þa h×nh chia c¾t phøc t¹p cã tÝnh ph©n bËc râ rµng, bao gåm: - §Þa h×nh cao nguyªn lµ ®Þa h×nh ®Æc tr−ng nhÊt cña vïng, t¹o lªn bÒ mÆt cña vïng. D¹ng ®Þa h×nh nµy thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng, l©m nghiÖp víi quy m« lín. - §Þa h×nh vïng nói - §Þa h×nh thung lòng chiÕm diÖn tÝch kh«ng lín; chñ yÕu ph¸t triÓn c©y l−¬ng thùc, thùc phÈm vµ nu«i c¸ n−íc ngät. * KhÝ hËu ChÞu ¶nh h−ëng cña khÝ hËu cËn xÝch ®¹o; nhiÖt ®é trung b×nh n¨m kho¶ng 20oC ®iÒu hoµ quanh n¨m biªn ®é nhiÖt ngµy vµ ®ªm chªnh lÖch cao trªn 5,5oC. KhÝ hËu T©y Nguyªn cã hai mïa râ rÖt mïa kh« vµ mïa m−a. Mïa kh« nãng h¹n, thiÕu n−íc trÇm träng, mïa m−a nãng Èm, tËp trung 85-90% l−îng m−a cña c¶ n¨m. * Tµi nguyªn n−íc T©y Nguyªn cã 4 hÖ thèng s«ng chÝnh: Th−îng s«ng Xª Xan, th−îng s«ng Srªpok, th−îng s«ng Ba vµ s«ng §ång Nai. Tæng l−u l−îng n−íc mÆt lµ 50 tû mÐt khèi. ChÕ ®é dßng ch¶y chÞu t¸c ®éng cña khÝ hËu. Nguån n−íc ngÇm t−¬ng ®èi lín nh−ng n»m s©u, giÕng khoan trªn 100 mÐt. * §Êt ®ai §Êt ®ai ®−îc coi lµ tµi nguyªn c¬ b¶n cña vïng, thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng l©m nghiÖp. 146
DiÖn tÝch ®Êt chñ yÕu lµ ®Êt ®á bazan, tÇng phong ho¸ dµy, ®Þa h×nh l−în sãng nhÑ t¹o thµnh c¸c cao nguyªn ®Êt ®á nh− cao nguyªn Bu«n Ma Thuét, Pl©ycu, §¨k N«ng, Kon Tum chiÕm diÖn tÝch kho¶ng 1 triÖu ha, thÝch hîp víi nhiÒu lo¹i c©y trång, ®Æc biÖt lµ c©y cao su, cµ phª, chÌ, hå tiªu, ®iÒu... vµ rõng; §Êt ®á vµng diÖn tÝch kho¶ng 1,8 triÖu ha, kÐm mµu mì h¬n ®Êt ®á bazan nh−ng gi÷ Èm tèt vµ t¬i xèp nªn thÝch hîp víi nhiÒu lo¹i c©y trång. Ngoµi ra cßn cã ®Êt x¸m ph©n bè trªn c¸c s−ên ®åi tho¶i phÝa T©y Nam vµ trong c¸c thung lòng, ®Êt phï sa ven s«ng, thÝch hîp cho trång c©y l−¬ng thùc. Tuy nhiªn diÖn tÝch ®Êt trèng ®åi nói träc chiÕm tíi 1,4 triÖu ha vµ ®ang bÞ tho¸i ho¸ nghiªm träng (®Êt bazan tho¸i ho¸ tíi 71,7%; diÖn tÝch ®Êt bÞ tho¸i ho¸ nÆng chiÕm tíi 20%). * Tµi nguyªn rõng T©y nguyªn lµ mét trong nh÷ng vïng cã tÝnh ®a d¹ng sinh häc rÊt cao cña ViÖt Nam. Rõng T©y Nguyªn giµu vÒ tr÷ l−îng, ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i: Tr÷ l−îng rõng gç chiÕm tíi 45% tæng tr÷ l−îng rõng gç cña c¶ n−íc.DiÖn tÝch rõng T©y Nguyªn lµ 3015,5 ngh×n ha chiÕm 35,7% diÖn tÝch rõng c¶ n−íc. C¸c c©y d−îc liÖu quÝ ®−îc t×m thÊy ë ®©y nh− s©m bæ chØnh, sa nh©n, ®Þa liÒn, thiªn niªn kiÖn. hµ thñ « tr¾ng,... vµ c¸c c©y thuèc quÝ cã thÓ trång ®−îc ë ®©y nh− atis«, b¹ch truËt, t« méc, xuyªn khung... HÖ ®éng vËt hoang d· còng rÊt phong phó cã ý nghÜa kinh tÕ vµ khoa häc. Cã tíi 32 loµi ®éng vËt quÝ hiÕm nh− voi, bß tãt, tr©u rõng, hæ, gÊu, c«ng, gµ l«i... * Tµi nguyªn kho¸ng s¶n Chñng lo¹i kho¸ng s¶n Ýt. §¸ng kÓ nhÊt lµ quÆng b«xit víi tr÷ l−îng dù b¸o kho¶ng 10 tû tÊn, chiÕm 90% tr÷ l−îng b«xit c¶ n−íc, ph©n bè chñ yÕu ë §¾c N«ng, Gia Lai Kon Tum. ViÖc khai th¸c quÆng sÏ ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp cña vïng. Vµng: cã 21 ®iÓm vµng tr÷ l−îng kho¶ng 8,82 tÊn ph©n bè ë Kon Tum, Gia Lai. Ngoµi ra cßn c¸c lo¹i ®¸ quÝ, c¸c má sÐt g¹ch ngãi ph©n bè ë Ch−sª - Gia Lai vµ B¶n §«n - §¾c L¾c, than bïn vµ than n©u ph©n bè ë BiÓn Hå, lµng Bua, lµng VÖ - Gia Lai, Ch− §¨ng - §¾c L¾c. c) Tµi nguyªn nh©n v¨n: D©n sè ph©n bè kh«ng ®Òu chñ yÕu tËp trung ë c¸c thÞ trÊn, thÞ x·, ven trôc ®−êng giao th«ng. MËt ®é d©n sè ë thÞ x· Bu«n Ma Thuét lµ 1.500 ng−êi/ km 2, ë 147
thÞ x· Pl©ycu lµ 2200 ng−êi / km2, thÞ x· Kon Tum lµ 1400 ng−êi; ë nh÷ng vïng nói cao mËt ®é d©n sè b×nh qu©n chØ 12-13 ng−êi/km2. C¬ cÊu d©n téc gåm h¬n 37 d©n téc, trong ®ã ng−êi kinh chiÕm tíi 60% d©n sè. C¸c d©n téc ë T©y Nguyªn sèng xen kÏ nhau, tuy nhiªn cã mét sè c− tró riªng biÖt. C¸c d©n téc Ýt ng−êi nh− £®ª, Giarai, Xª ®¨ng… Mçi d©n téc cã ®Æc tr−ng truyÒn thèng v¨n ho¸ riªng nh− lÔ héi ®©m tr©u, ®µn ®¸, ®µn t¬r−ng, móa gi· g¹o... ®Òu mang ®Ëm s¾c th¸i d©n téc, ph¶n ¸nh t×nh yªu lao ®éng, yªu ®Êt n−íc, ý chÝ quËt c−êng cña d©n téc. C¶nh quan hÊp dÉn víi th¸c n−íc trªn s«ng Kr«ng Ana, BiÓn Hå, Hå L¾c, th¸c Trinh n÷... 6.2. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi a) C¸c ngµnh kinh tÕ: - Ngµnh n«ng-l©m nghiÖp: * Ngµnh n«ng nghiÖp C©y c«ng nghiÖp dµi ngµy lµ mét trong nh÷ng thÕ m¹nh cña vïng, bao gåm c¸c c©y trång: - Cµ phª: diÖn tÝch trång 240,5 ngh×n ha, chiÕm 80% diÖn tÝch cµ phª c¶ n−íc. H×nh thµnh hai vïng chuyªn canhlín lµ vïng cµ phª Bu«n Ma Thuét, Kr«ng Pach, §¨cmin, Kr«ng Ana, Kr«ng Bóc vµ vïng cµ phª Gia Lai. S¶n l−îng cµ phª nh©n toµn vïng n¨m 1997 lµ 343,6 ngh×n tÊn, chiÕm 85% s¶n l−îng cµ phª cña c¶ n−íc. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª n¨m 1995 cña vïng ®¹t 450 triÖu USD. - Cao su: HiÖn cã kho¶ng 71.650 ha, t¨ng 50.000 ha so n¨m 1984. Do míi khai th¸c nªn n¨ng suÊt cao su cßn thÊp, s¶n l−îng ®¹t 18.133 tÊn mñ. ViÖc trång cao su ë T©y Nguyªn 10 n¨m qua ®· kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña c©y cao su trong vïng. - C©y chÌ: C©y chÌ gÆp nhiÒu khã kh¨n do thiÕu n−íc vµ n¾ng nãng khèc liÖt. DiÖn tÝch chÌ ®ang gi¶m dÇn ë Gia Lai. HiÖn diÖn tÝch chÌ kinh doanh chØ cßn 12.500 ha, tËp trung ë BiÓn Hå, BÇu C¹n, s¶n l−îng chÌ bóp t−¬i trªn 50.000 tÊn. - C©y hå tiªu: míi ®−îc trång ë T©y Nguyªn, n¨m 1994 diÖn tÝch hå tiªu ®¹t 1.208 ha chiÕm 24% diÖn tÝch hå tiªu c¶ n−íc, s¶n l−îng ®¹t 1.315 tÊn ®øng thø hai sau vïng §«ng Nam Bé. Trong vïng, hå tiªu ph©n bè nhiÒu ë §¾c N«ng - §¾c L¾c. 148
- D©u t»m: H×nh thµnh vïng d©u t»m tËp trung lín nhÊt cña c¶ n−íc, diÖn tÝch kho¶ng 10.000 ha d©u, s¶n l−îng t¬ ®¹t trªn d−íi 1.200 tÊn chiÕm trªn 80% s¶n l−îng t¬ c¶ n−íc. Tuy nhiªn tõ n¨m 1993 ®Õn nay diÖn tÝch d©u kh«ng t¨ng, riªng ë §¾c L¾c gi¶m do gi¸ t¬ xuÊt khÈu gi¶m. - C©y ¨n qu¶: ChiÕm tû lÖ thÊp trong c¸c c©y dµi ngµy ë T©y Nguyªn. C¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ nh− xoµi, hång xiªm, sÇu riªng, b¬, chuèi... C©y ¨n qu¶ ph©n bè ë hÇu hÕt c¸c tØnh. Tuy nhiªn vïng ch−a chó träng ®Çu t− nghiªn cøu t¹o gièng, kü thuËt canh t¸c, t¹o nguån n−íc, tæ chøc tiªu thô. - C©y l−¬ng thùc: T©y Nguyªn còng coi träng ph¸t triÓn c©y l−¬ng thùc, diÖn tÝch ®Õn n¨m 1995 lµ 220,7 ngh×n ha, trong ®ã 151,5 ngh×n ha lóa, b×nh qu©n l−¬ng thùc ®¹t 247,6 kg/ng−êi. - Ch¨n nu«i: ThÕ m¹nh lµ ch¨n nu«i ®¹i gia sóc mµ chñ yÕu lµ ®µn bß. N¨m 2001, ®µn bß 435,4 ngh×n con chiÕm 11,2% ®µn bß c¶ n−íc, ngoµi ra cßn nu«i tr©u, dª. * Ngµnh l©m nghiÖp Tæng diÖn tÝch rõng T©y Nguyªn chiÕm 35,7% diÖn tÝch rõng c¶ n−íc. Kh©u chÕ biÕn l©m s¶n chñ yÕu ë d¹ng s¬ chÕ. DiÖn tÝch rõng lµ 3.015,5 ngh×n ha n¨m 2001, trong ®ã rõng trång lµ 96 ngh×n ha chiÕm h¬n 3% cßn l¹i lµ rõng tù nhiªn. Tuy nhiªn tû lÖ rõng sèng chØ ®¹t 40-50%. S¶n l−îng gç khai th¸c ®¹t 385,5 ngh×n m3/n¨m, chñ yÕu ®−îc vËn chuyÓn vÒ §«ng Nam Bé vµ vïng Nam Trung Bé ®Ó chÕ biÕn. - Ngµnh c«ng nghiÖp: §i theo h−íng khai th¸c lîi thÕ cña vïng, c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp chñ yÕu phôc vô tiªu dïng, s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp vµ ®êi sèng nh©n d©n. Ngoµi ra s¶n phÈm mñ cao su phôc vô nhu cÇu vïng kh¸c vµ xuÊt khÈu. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp nh− chÕ biÕn gç vµ l©m s¶n chiÕm 24,7% gi¸ trÞ s¶n l−îng c«ng nghiÖp; c«ng nghiÖp thùc phÈm chiÕm 24,4%; s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng chiÕm 13,41%; c¬ khÝ 14,7%. HiÖn nay ®· cã mét sè dù ¸n ®Çu t− n−íc ngoµi vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp: chÕ biÕn cµ phª xuÊt khÈu, dÖt may, chÕ biÕn gç, rau qu¶. b) Bé khung l∙nh thæ cña vïng: - HÖ thèng ®« thÞ Bao gåm 2 thµnh phè vµ c¸c thÞ x·, thÞ trÊn lµ c¸c trung t©m chÝnh trÞ, v¨n ho¸, 149
kinh tÕ, khoa häc kü thuËt thuéc c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh, chñ yÕu ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. - Thµnh phè Bu«n Ma Thuét lµ ®Çu mèi giao th«ng gi÷a quèc lé 14 vµ quèc lé 26, cã s©n bay néi ®Þa Bu«n Ma Thuét; lµ trung t©m v¨n ho¸, kinh tÕ cña tØnh vµ cña vïng. - Thµnh phè Pl©ycu n»m trªn ®Çu mèi giao th«ng gi÷a quèc lé 14 vµ quèc lé 19, gi÷ vÞ trÝ quan träng ë B¾c T©y Nguyªn vµ lµ trung t©m cña tØnh Gia Lai vµ B¾c T©y Nguyªn. - ThÞ x· Kon Tum lµ trung t©m kinh tÕ, v¨n ho¸, chÝnh trÞ cña tØnh Kon Tum. - HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i Trong vïng bao gåm c¸c quèc lé QL14 lµ tuyÕn däc ch¹y xuyªn suèt c¸c tØnh T©y Nguyªn vµ cã thÓ coi lµ x−¬ng sèng cña vïng; QL 24 nèi tõ Qu¶ng Ng·i sang Kon Tum; QL 40 tõ §¾cT« ®i Pl©ycu sang Lµo, QL19 nèi vïng víi c¶ng Quy Nh¬n; QL25, QL26, QL27, QL28 nèi liÒn c¸c tØnh cña vïng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ quèc phßng. Cã 2 s©n bay ®ang ®−îc khai th¸c lµ Pl©ycu víi c¸c tuyÕn bay ®i thµnh phè HCM vµ §µ N½ng, s©n bay Bu«n Ma Thuét víi c¸c tuyÕn bay ®i Hµ Néi (trung chuyÓn qua §µ N½ng) vµ thµnh phè HCM. 6.3. §Þnh h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi a) Ngµnh n«ng, l©m nghiÖp: Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ dùa trªn lîi thÕ cña vïng vÒ ®Êt ®ai, khÝ hËu: ph¸t triÓn c¸c vïng chuyªn canh c©y cµ phª, hå tiªu, cao su; c©y ¨n qu¶... Chó ý b¶o vÖ m«i tr−êng. Thùc hiÖn ®Çu t− th©m canh, kÕt hîp n«ng nghiÖp víi l©m nghiÖp vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt , d©n sinh vµ xuÊt khÈu. Ph¸t triÓn c©y l−¬ng thùc, tiÕn tíi xo¸ bá viÖc ph¸ rõng lµm n−¬ng rÉy. Ph¸t triÓn ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm, lÊy ch¨n nu«i gia ®×nh lµ chÝnh. Ph¸t triÓn l©m nghiÖp theo h−íng t¨ng c−êng c«ng t¸c b¶o vÖ, c¶i t¹o tu bæ rõng tù nhiªn hiÖn cã nhÊt lµ rõng ®Çu nguån, rõng ®Æc dông, rõng phßng hé. Coi tränglîi Ých b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i kÕt hîp víi lîi Ých l©m sinh. b) Ngµnh c«ng nghiÖp: Chó träng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp sö dông c¸c nguån nguyªn liÖu t¹i chç nh− 150
chÕ biÕn n«ng s¶n, c«ng nghiÖp thùc phÈm, vËt liÖu x©y dùng, giÊy, sµnh sø, ph¸t triÓn c¬ khÝ söa ch÷a; khuyÕn khÝch ph¸t triÓn tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Tõng b−íc ®Çu t− c«ng nghÖ ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm cña c¸c vïng chuyªn canh. TËp trung c¸c ngµnh c«ng nghiÖp víi quy m« thÝch hîp, −u tiªn viÖc øng dông c«ng nghÖ ®ßi hái Ýt vèn. c) Ngµnh dÞch vô: Ph¸t triÓn m¹ng l−íi chî nh»m më réng giao l−u hµng ho¸. Chó träng h−íng dÉn vµ qu¶n lý m¹ng l−íi th−¬ng nghiÖp ®Ó cung cÊp vµ thu mua hµng ho¸ kÞp thêi cho nh©n d©n, nhÊt lµ ®ång bµo d©n téc Ýt ng−êi. KhuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia l−u th«ng nh»m t¹o ®éng lùc cho s¶n xuÊt. X©y dùng c¸c trung t©m th−¬ng m¹i t¹i c¸c thµnh phè, thÞ x· ®Ó trao ®æi hµng ho¸, giíi thiÖu s¶n phÈm hµng ho¸ víi c¸c vïng kh¸c, víi Lµo, Th¸i Lan, Campuchia. X©y dùng c¸c khu du lÞch: Suèi Vµng, L¸c ThiÖn, Bu«n Hå... h×nh thµnh c¸c tuyÕn du lÞch néi vïng vµ liªn vïng víi §«ng Nam Bé, Duyªn h¶i miÒn Trung, §ång b»ng s«ng Cöu Long. d) HÖ thèng gi¸o dôc vµ y tÕ: N©ng cao tr×nh ®é häc vÊn vµ n©ng cao chÊt l−îng cña lùc l−îng lao ®éng lµ tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña vïng. Chó träng gi÷ g×n vµ ph¸t huy c¸c truyÒn thèng, b¶n s¾c d©n téc. VII. Vïng §«ng Nam Bé Vïng bao gåm thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ c¸c tØnh: B×nh D−¬ng, B×nh Ph−íc, T©y Ninh, Bµ RÞa- Vòng Tµu, L©m §ång, Ninh ThuËn, B×nh ThuËn, §ång Nai. DiÖn tÝch tù nhiªn 34733 km2, chiÕm 10,55% diÖn tÝch c¶ n−íc. D©n sè 12361,7 ngh×n ng−êi, chiÕm 15,71% d©n sè c¶ n−íc (n¨m 2001). 7.1. TiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi a) VÞ trÝ ®Þa lý: §«ng Nam Bé lµ vïng ®Êt míi trong lÞch sö ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc, khu vùc tËp trung nhiÒu ®« thÞ n»m gi÷a c¸c tØnh Nam Trung Bé vµ Nam T©y Nguyªn lµ nh÷ng vïng giµu tµi nguyªn ®Êt ®ai, rõng vµ kho¸ng s¶n. 151
PhÝa T©y vµ T©y - Nam gi¸p ®ång b»ng s«ng Cöu Long n¬i cã tiÒm n¨ng lín vÒ n«ng nghhiÖp, lµ vùa lóa lín nhÊt n−íc ta; phÝa §«ng vµ §«ng Nam gi¸p biÓn §«ng, giµu tµi nguyªn h¶i s¶n, dÇu má vµ khÝ ®èt vµ thuËn lîi x©y dùng c¸c c¶ng biÓn t¹o ra ®Çu mèi liªn hÖ kinh tÕ th−¬ng m¹i víi c¸c n−íc trong khu vùc vµ quèc tÕ; phÝa T©y B¾c gi¸p víi Campuchia cã cöa khÈu T©y Ninh t¹o mèi giao l−u réng r·i víi Cam puchia, Th¸i Lan, Lµo, Mianma. Víi vÞ trÝ nµy §«ng Nam Bé lµ ®Çu mèi giao l−u quan träng cña c¸c tØnh phÝa Nam víi c¶ n−íc vµ quèc tÕ. b) Tµi nguyªn thiªn nhiªn: * §Þa h×nh §«ng Nam Bé n»m trªn vïng ®ång b»ng vµ b×nh nguyªn réng, chuyÓn tiÕp tõ cao nguyªn Nam Trung Bé ®Õn §ång b»ng s«ng Cöu Long. §é cao ®Þa h×nh thay ®æi tõ 200 ®Õn 600 mÐt, r¶i r¸c cã mét vµi ngän nói trÎ. Nh×n chung ®Þa h×nh cña vïng t¹o thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp , ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ, x©y dùng hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i,... * KhÝ hËu N»m trong miÒn khÝ hËu phÝa Nam, §«ng Nam Bé cã ®Æc ®iÓm cña vïng khÝ hËu cËn xÝch ®¹o víi nÒn nhiÖt ®é cao vµ hÇu nh− kh«ng thay ®æi trong n¨m. §Æc biÖt cã sù ph©n ho¸ s©u s¾c theo mïa, phï hîp víi ho¹t ®éng cña giã mïa. L−îng m−a dåi dµo trung b×nh hµng n¨m kho¶ng 1500 - 2000 mm. KhÝ hËu cña vïng t−¬ng ®èi ®iÒu hoµ, Ýt cã thiªn tai. Tuy nhiªn vÒ mïa kh«, l−îng m−a thÊp g©y khã kh¨n cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t. * §Êt ®ai: §Êt n«ng nghiÖp lµ mét thÕ m¹nh cña vïng. Trong tæng quü ®Êt cã 27,1% ®ang ®−îc sö dông vµo môc ®Ých n«ng nghiÖp. Cã 12 nhãm ®Êt víi 3 nhãm ®Êt rÊt quan träng lµ: §Êt n©u ®á trªn nÒn bazan, ®Êt n©u vµng trªn nÒn bazan, ®Êt x¸m trªn nÒn phï sa cæ. Ba nhãm ®Êt nµy cã diÖn tÝch lín vµ chÊt l−îng tèt thuËn lîi cho nhiÒu lo¹i c©y trång ph¸t triÓn nh− cao su, cµ phª, ®iÒu, l¹c, mÝa, ®ç t−¬ng vµ c©y l−¬ng thùc. §Êt ch−a sö dông chiÕm 26,7% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn (so víi c¶ n−íc lµ 42,98%). Tû lÖ ®Êt sö dông trong n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ®Êt chuyªn dïng vµ ®Êt thæ c− kh¸ cao so víi møc trung b×nh cña ®Êt n−íc. 152
* Tµi nguyªn rõng DiÖn tÝch rõng cña §«ng Nam Bé kh«ng lín, cßn kho¶ng 532.600 ha chiÕm 6,8% diÖn tÝch rõng c¶ n−íc vµ ph©n bè kh«ng ®Òu ë c¸c tØnh. Rõng trång tËp trung ë B×nh D−¬ng, B×nh Ph−íc víi 15,2 ngh×n ha; B×nh ThuËn 14 ngh×n ha, Bµ RÞa - Vòng Tµu 14,3 ngh×n ha. Rõng §«ng Nam Bé cã ý nghÜa quan träng trong viÖc cung cÊp gç d©n dông, phßng hé cho c©y c«ng nghiÖp, gi÷ n−íc, c©n b»ng sinh th¸i cho toµn vïng. §Æc biÖt rõng quèc gia C¸t Tiªn lµ mét c¬ së cho nghiªn cøu l©m sinh vµ th¾ng c¶nh. * Tµi nguyªn kho¸ng s¶n DÇu khÝ cã tr÷ l−îng dù b¸o lµ 4-5 tû tÊn dÇu vµ 485 - 500 tû m3 khÝ cã ý nghÜa quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ vïng vµ kinh tÕ quèc d©n. QuÆng b«xit tr÷ l−îng kho¶ng 420 triÖu tÊn ph©n bè ë B×nh Ph−íc, B×nh D−¬ng . C¸c kho¸ng s¶n kh¸c nh− ®¸ èp l¸t (chiÕm 67% gi¸ trÞ kho¸ng s¶n trªn ®Êt liÒn) ph©n bè ë T¸nh Linh (B×nh ThuËn), Phó Tóc (§ång Nai), cao lanh tr÷ l−îng xÊp xØ 130 triÖu tÊn ph©n bè ë B×nh D−¬ng, B×nh Ph−íc; má c¸t thuû tinh ph©n bè ë B×nh Ch©u (Bµ RÞa - Vòng Tµu) cung cÊp nguyªn liÖu cho nhµ m¸y thuû tinh Biªn Hoµ vµ cho xuÊt khÈu... * Tµi nguyªn n−íc Nguån n−íc mÆt ®a d¹ng, ®¸ng kÓ lµ hÖ thèng s«ng §ång Nai lµ 1 trong 3 con s«ng lín cña ViÖt Nam. L−îng n−íc m−a trung b×nh 1.500 - 2.000 mm t−¬ng øng víi 183 tû m3. Ngoµi ra cßn cã mét sè hå ë phÝa §«ng, tæng dung tÝch kho¶ng 300 triÖu m3. Víi l−îng n−íc mÆt nµy ®ñ cung cÊp n−íc cho vïng bao gåm c¶ cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Nguån n−íc ngÇm cã tr÷ l−îng kh¸ lín, nh−ng mùc n−íc s©u tõ 50 - 200 mÐt ph©n bè chñ yÕu khu vùc Biªn Hoµ- Long An, thµnh phè Hå ChÝ Minh. * Tµi nguyªn biÓn Bê biÓn dµi 350 km víi vïng biÓn Ninh ThuËn- Bµ RÞa Vòng TÇu lµ mét trong bèn ng− tr−êng träng ®iÓm cña n−íc ta víi tr÷ l−îng c¸ kho¶ng 690-704 ngh×n tÊn chiÕm 40% tr÷ l−îng c¸ cña vïng biÓn phÝa Nam. DiÖn tÝch cã kh¶ n¨ng nu«i trång thuû s¶n lµ kho¶ng 11,7 ngh×n ha. Thiªn nhiªn −u ®·i cho §«ng Nam Bé b·i biÓn Vòng Tµu, Long H¶i, Ph−íc H¶i ph¸t triÓn ngµnh du lÞch trong vïng. 153