Đặc điểm của chèo Việt Nam

Chia sẻ: Nguyenhoang Phuonguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

373
lượt xem 62
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Không giống tuồng chỉ ca tụng hành động anh hùng của các giới quyền quý, chèo miêu tả cuộc sống bình dị của người dân nông thôn. Khát vọng sống thanh bình giữa một xã hội phong kiến đầy bất công. nhiều vở chèo còn thể hiện cuộc sống vất vả của người phụ nữ sẵn sàng hy sinh bản thân vì người khác.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đặc điểm của chèo Việt Nam

c i m c a chèo Vi t Nam Không gi ng tu ng ch ca t ng hành ng anh hùng c a các gi i quy n quý, chèo miêu t cu c s ng bình d c a ngư i dân nông thôn. Khát v ng s ng thanh bình gi a m t xã h i phong ki n y b t công. nhi u v chèo còn th hi n cu c s ng v t v c a ngư i ph n s n sàng hy sinh b n thân vì ngư i khác. N i dung c a các v chèo l y t nh ng truy n c tích, truy n Nôm; ư c nâng lên m t m c cao b ng ngh thu t sân kh u mang giá tr hi n th c và tư tư ng sâu s c. Trong chèo, cái thi n luôn th ng cái ác, các s t t t b ng, hi n lành, luôn t, làm quan còn ngư i v thì ti t nghĩa, cu i cùng s ư c oàn t v i ch ng. Các tích trò ch y u l y t truy n c tích, truy n Nôm; ca vũ nh c t dân ca dân vũ; l i thơ ch y u là thơ dân gian. L i chèo thư ng di n nh ng vi c vui cư i, nh ng thói x u c a ngư i i như các vai: Th y mù, Hương câm, i c, Quan Âm Th Kính. Ngoài ra chèo còn th hi n tính nhân o, như trong v Trương Viên. M t c nh trong v Trương Viên
Vai h Chèo luôn g n v i ch t "tr tình", th hi n nh ng xúc c m và tình c m cá nhân c a con ngư i, ph n ánh m i quan tâm chung c a nhân lo i: tình yêu, tình b n, tình thương. Nhân v t trong Chèo Nhân v t trong chèo thư ng mang tính ư c l , chu n hóa và r p khuôn. Tính cách c a các nhân v t trong chèo thư ng không thay i v i chính vai di n ó. Nh ng nhân v t ph c a chèo có th i i và l p l i b t c v nào, nên h u như không có tên riêng. Có th g i h là th y , phú ông, th a tư ng, thư sinh, h v.v...Tuy nhiên, qua th i gian, m t s nhân v t như Thi t Thê, Th Kính, Th M u, Súy Vân ã thoát kh i tính ư c l ó và tr thành m t nhân v t có cá tính riêng. Di n viên óng chèo nói chung là nh ng ngư i không chuyên, h p nhau trong nh ng t ch c văn ngh dân gian g i là phư ng chèo hay phư ng trò..."H " là m t vai di n thư ng có trong các v di n chèo. Anh h ư c phép ch nh o tho i mái cũng như nh ng anh h trong cung i n c a vua chúa châu Âu.
Các c nh di n có vai h là nơi cho ngư i dân kích nh ng thói hư t t x u c a xã h i phong ki n hay k c vua quan, nh ng ngư i có quy n, có c a trong làng xã. Có hai lo i h chính bao g m :h áo dài và h áo ng n K thu t k ch ây là lo i hình ngh thu t t ng h p các y u t dân ca, dân vũ và các lo i hình ngh thu t dân gian khác vùng ng b ng B c B . Nó là hình th c k chuy n b ng sân kh u, l y sân kh u và di n viên làm phương ti n giao lưu v i công chúng, và có th ư c bi u di n ng u h ng. Sân kh u chèo dân gian ơn gi n, nh ng danh t chèo sân ình, chi u chèo cũng phát kh i t ó. c i m ngh thu t c a chèo bao g m y u t k ch tính, k thu t t s , phương pháp bi u hi n tính cách nhân v t, tính ch t ư c l và cách i u. Ngôn ng chèo có nh ng o n s d ng nh ng câu thơ ch Hán, i n c , ho c nh ng câu ca dao v i khuôn m u l c bát r t t do, phóng khoáng v câu ch . Chèo không có c u trúc c nh năm h i m t k ch như trong sân kh u châu Âu mà các ngh s tham gia di n chèo thư ng ng di n. Do v y, v k ch kéo dài hay c t ng n tuỳ thu c vào c m h ng c a ngư i ngh s hay òi h i c a khán gi . Không gi ng các v opera bu c các ngh s ph i thu c lòng t ng l i và hát theo nh c trư ng ch huy, ngh s chèo ư c phép t do b làn, n n i u th hi n c m xúc c a nhân v t. S làn i u chèo theo ư c tính có kho ng trên 200. Nh c c Chèo s d ng t i thi u là hai lo i nh c c dây là àn nguy t và àn nh ng th i thêm c sáo n a. Ngoài ra, các nh c công còn s d ng thêm tr ng và
chũm ch e. B gõ n u u thì có tr ng cái, tr ng con, tr ng cơm, thanh la, mõ. Tr ng con dùng gi nh p cho hát, cho múa và m cho câu hát. Có câu nói phi tr ng b t thành chèo" ch v trí quan tr ng c a chi c tr ng trong êm di n chèo. Trong chèo hi n i có s d ng thêm các nh c c khác làm phong phú thêm ph n m như àn th p l c, àn tam th p l c, àn nguy t, tiêu v.v... Chèo hay là th , c áo là th , nhưng b môn ngh thu t truy n th ng này v i c i m hi n di n là bi u di n - các trình th c múa hát xung quanh m t thân trò, b i th cho nên, chèo ư c lưu truy n ch y u qua m t tr t t h t s c t nhiên: thày giáo già- con hát tr . Th h ngh s sau, n i ti p th h trư c, gi ngh b ng cách truy n ngh tr c ti p, b t tay ch ngón, d y t ng cách di n, cách hát. Ph n k ch b n văn h c c a chèo c cũng ch m trên u ngón tay v i m t vài b n nôm, g n hơn là m t vài b n b ng ch qu c ng in trong tr i Pháp thu c (nhưng nh ng b n này l i không m y chình xác so v i nh ng l p di n c a các ngh nhân!). Th c t này là m t khó khăn, thách th c l n i v i công vi c nghiên c u, sưu t m chèo c .
T năm 1959 n năm 1964, B văn hoá (nay là B VH,TT&DL) ã t ch c các H i ngh ngh nhân. M i t h i ngh di n ra trong vòng t m t n ba tháng. T i ây, qua s gi i thi u c a các Ty Văn Hoá a phương, các ngh nhân chèo ã ư c m i n v i m c ích ph c h i các ti t m c chèo c . Trong th i gian h p l i v i nhau, các c ngh nhân ã chia t , cùng nhau nh , ghim ghép các m nh trò, trò di n l i v i nhau. Trong quá trình h i ngh , v n li ng cá nhân ã d n d n i t i th ng nh t tương i v m t c u trúc c a các trò di n. T nh ng sáng t o bi u di n riêng bi t, m i chi ng di n m t khác, m i c di n m t khác i v i cùng m t trò di n hay vai di n, các ngh nhân ã g n c khơi trong, xây d ng nh ng trích o n nh ng vai di n tiêu bi u, sau này chúng ta l y ó làm m u. Cho n hôm nay, 7 v chèo truy n th ng ư c gìn gi , b o t n ã cho th y hành trình b o t n, sáng t o ngh thu t không ch tính b ng tháng năm thông thư ng mà ph i ư c tính b ng i ngh s , tính b ng nh ng thăng tr m và lòng nhi t huy t v i ngh t . Các ngh nhân ư c quy t , t p h p, khuy n khích sáng t o trong môi trư ng lao ng ngh thu t úng hư ng và th c ch t s mang l i hi u qu l n mà th i gian và công chúng thư ng th c ngh thu t s là thư c o ánh giá chính xác. Trên ư ng phát tri n c a mình, chèo ã ti p nh n nhi u nhân t m i l c v c u trúc l n âm nh c, múa, m thu t... Nh ng th pháp c u trúc c a k ch nói (g c phương Tây) ã ư c du nh p vào chèo ph c v cho vi c k chuy n c a chèo thêm h p d n, nhưng ã ư c "chèo hóa", hài hòa trong m ch k . Nh ng làn i u dân ca các vùng, mi n Trung, mi n Nam, các dân t c mi n núi, th m chí c a c nư c khác trên th gi i cũng ư c "chèo hóa" i cho phù h p v i phong cách c a nó, phù h p v i "kh u v " c a ngư i dân quê ng b ng B c b Vi t Nam.
Có th nói, ngư i Vi t Nam ã hình thành nên m t ki u "Văn hóa chèo" b n v ng và y s c s ng (bao g m Văn chèo, Nh c chèo, Múa chèo, M thu t chèo và Cách di n chèo). Nó không b ng hóa, mà còn có kh năng t làm phong phú b ng cách ng hóa các y u t ngo i nh p trên con ư ng phát tri n c a mình và luôn luôn ào th i nh ng gì không phù h p v i nó. Cái ch t dân dã m c m c, nh n nh duyên dáng, hài hư c ã t o d ng lên cái xương c t c a chèo v i phong v riêng. Nó nghiêm ch nh y nhưng cũng hài hư c ngay ư c. Cái bi tư ng n t t cùng nhưng l i xóa ngay ư c b ng cái hài ý v , tho t hư tho t th c, có lúc nhân cái phi lí làm rõ cái có lý, c th d n ngư i xem vào m t cu c hành trình y b t ng và thú v . Tr i qua trăm năm th i gian, con ngư i t Vi t ã t o nên xung quanh tâm h n mình m t cơ t ng văn hoá v i nh ng v a tr m tích quý giá, ó chính là hàng trăm, hàng nghìn câu ca dao, t c ng , dân ca, i u hò… và ngh thu t chèo truy n th ng. Chúng ta có th t tin nói v i nhau r ng- qua h th ng các nhân v t t o nên các tích trò lý thú, ngh thu t chèo ã mang l i cho con ngư i Vi t Nam truy n th ng s thanh l c tâm h n.