Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ở bệnh nhân nhiễm candida huyết tại khoa hồi sức tích cực chống độc Bệnh viện Thống Nhất 6 tháng đầu năm 2011

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG Ở BỆNH NHÂN<br /> NHIỄM CANDIDA HUYẾT TẠI KHOA HSTCCĐ<br /> BỆNH VIỆN THỐNG NHẤT 6 THÁNG ĐẦU NĂM 2011<br /> Hoàng Ngọc Ánh*, Nguyễn Thị Thảo Sương*, Nguyễn Xuân Vinh*, Đoàn Văn Đàm*<br /> <br /> TÓM TẮT:<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng bệnh nhân nhiễm nấm Candida máu ở khoa Hồi sức tích cực<br /> chống độc- Bệnh viện Thống Nhất.<br /> Phương pháp: Tiến cứu mô tả.<br /> Kết quả: Tỷ lệ nhiễm Candida máu 2,98% (6/201 bệnh nhân). Trong đó có 3 bệnh nhân COPD (50%), 2 ca<br /> viêm phổi (33,3%). Bệnh nền chủ yếu là tăng huyết áp, tai biến mạch máu não (66,7%), đái tháo đường (50%).<br /> Các yếu tố nguy cơ: có đặt catheter tĩnh mạch trung tâm, thở máy nhiều ngày, dùng nhiều đợt kháng sinh phổ<br /> rộng, thời gian nằm viện lâu ≥ 2 tháng và có sử dụng corticoid, giảm albumin máu gặp hầu hết bệnh nhân. Triệu<br /> chứng lâm sàng nghèo nàn ngoài hội chứng đáp ứng viêm toàn thân, tỷ lệ cấy đầu catheter dương tính với<br /> Candida 100%. 100% bệnh nhân đáp ứng tốt với điều trị Fluconazol đồng thời rút bỏ catherter tĩnh mạch trung<br /> tâm.<br /> Kết luận: Nhiễm candida huyết chiếm tỉ lệ cao 2,98%, xảy ra trên những bệnh nhân nằm viện lâu, nhiều<br /> bệnh lý, suy dinh dưỡng và có can thiệp nhiều thủ thuật như catheter tĩnh mạch trung tâm, thở máy xâm lấn,<br /> triệu chứng lâm sàng thường nghèo nàn, đáp ứng điều trị tốt với Fluconazole.<br /> Từ khóa: yếu tố nguy cơ, nhiễm nấm candida huyết.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> SOME CHARACTERICTICS OF CANDIDEMIA PATIENTS<br /> AT INTENSIVE CARE UNIT OF THONG NHAT HOSPITAL FROM JANUARY TO JUNE 2011<br /> Hoang Ngoc Anh, Nguyen Thi Thao Suong, Nguyen Xuan Vinh, Doan Van Dam<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 248 - 250<br /> Objective: We study some characterictics of Candidemia patients at Thong Nhat hospital’s ICU.<br /> Method: prospective study. We conduct 201 patients hospitalized at ICU from January to June 2011<br /> Results: the rate of candidemia 2.98% (6/201 cases). There are three COPD cases (50%), two pneumonia<br /> cases (33.3%). Main co-mobirdities are hypertension, CVA (66.7%), diabetes mellitus (50%). Risk factors are<br /> CVC, long term mechanical ventilation, LOS over 2 months, using glucocorticoides, periods of broad spectum<br /> antibiotics, low albuminemia.<br /> Most of them has poor symptoms exclude SIRS and positive blood culture to candida or tip of catheter<br /> sample. Beside of removing CVC, Fluconazol is effective in eradication of candida albicans.<br /> Conclusion: the rate of candidemia 2.98%, mainly on patients with prolonged LOS, many co-morbidities,<br /> malnutrition, invasive procedures such as intubation, central vein catheter. They have poor symptoms. Most<br /> cases have been eradicated well by Fluconazole.<br /> Keywords: risk factors, candidemia.<br /> * Bệnh viện Thống Nhất TP.Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: ThS. BS. Hoàng Ngọc Ánh ĐT: 0903642446<br /> <br /> 248<br /> <br /> Email: dr_anh@yahoo.com<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> viện chúng tôi là người lớn tuổi, cán bộ.<br /> <br /> Nhiễm nấm Candida huyết là một tình trạng<br /> nhiễm nấm Candida trong máu, đang có khuynh<br /> hướng gia tăng trong thời gian gần đây và ngày<br /> càng trở thành một vấn đề đáng lo ngại. Ở Việt<br /> Nam hiện chưa có công trình nghiên cứu trong<br /> cả nước về tỉ lệ nhiễm nấm huyết. Theo quan sát<br /> cho thấy số lượng bệnh nhân nhiễm nấm<br /> Candida huyết tại khoa Hồi sức tích cực chống<br /> độc của chúng tôi có xu hướng ngày càng nhiều.<br /> Vấn đề đặt ra là tại sao lại có sự gia tăng tỉ lệ<br /> bệnh nhân nhiễm nấm huyết? Đặc điểm gì để<br /> nhận biết sớm? Những khó khăn trong chẩn<br /> đoán, điều trị và phòng ngừa?<br /> <br /> Bệnh lý căn bản<br /> <br /> Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài này nhằm<br /> mục tiêu nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận<br /> lâm sàng của bệnh nhân nhiễm nấm Candida<br /> huyết ở khoa Hồi sức tích cực chống độc- Bệnh<br /> viện Thống Nhất và tìm hiểu mối liên quan<br /> nhiễm Candida huyết với một số yếu tố khác,<br /> nhằm góp phần vào việc chẩn đoán và điều trị<br /> sớm bệnh lý này ở ICU.<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Nghiên cứu tiến cứu mô tả.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Tất cả bệnh nhân điều trị tại khoa HSTCCĐ<br /> có chẩn đoán xác định nhiễm nấm Candida<br /> huyết.<br /> <br /> Thời gian nghiên cứu<br /> Từ tháng 12/2010 đến tháng 6/2011.<br /> <br /> Phần mềm xử lý số liệu<br /> Excel 2010.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Đặc điểm dịch tễ học<br /> Số bệnh nhân thu nhận nghiên cứu là 6/201<br /> (2.98%)<br /> Tuổi > 60t: 100% (6 ca)<br /> Tỉ lệ nam nữ: 5/1 (83.3%/ 16,7%)<br /> Phù hợp với đối tượng bệnh nhân tại bệnh<br /> <br /> Bảng 1: Đặc điểm về bệnh lý căn bản, kết hợp<br /> Bệnh lý căn bản<br /> COPD<br /> Viêm phổi<br /> Xơ cứng cột bên teo cơ<br /> Bệnh lý kết hợp<br /> THA<br /> TBMMN<br /> ĐTĐ type 2<br /> <br /> Kết quả<br /> 3<br /> 2<br /> 1<br /> Kết quả<br /> 4<br /> 4<br /> 3<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 50<br /> 33,3<br /> 16,7<br /> Tỷ lệ %<br /> 66,7<br /> 66,7<br /> 50<br /> <br /> Kết quả thống kê có 3 trường hợp bị COPD,<br /> chiếm tỷ lệ 50%, 2 trường hợp viêm phổi, 1<br /> trường hợp xơ cứng cột bên teo cơ. Tất cả các<br /> trường hợp này đều có thời gian nằm viện > 2<br /> tháng, bị nhiễm trùng bệnh viện, và mắc đa<br /> bệnh lý, với TBMMN 66,7%, tăng huyết áp<br /> 66,7%, ĐTĐ 50%.<br /> Bảng 2: Các yếu tố nguy cơ<br /> Can thiệp<br /> Đặt CVC<br /> ≥ 2 lần<br /> Sonde tiểu<br /> Sonde dạ dày<br /> Thở máy<br /> Mở khí quản<br /> Kháng sinh<br /> < 3 đợt<br /> ≥ 3 đợt<br /> Corticoide<br /> Toàn thân<br /> <br /> Kết quả<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> <br /> 6<br /> 6<br /> 6<br /> 6<br /> 6<br /> <br /> 100<br /> 100<br /> 100<br /> 100<br /> 100<br /> <br /> 0<br /> 6<br /> <br /> 0<br /> 100<br /> <br /> 3<br /> <br /> 50<br /> <br /> Các yếu tố nguy cơ mà chúng tôi ghi nhận<br /> được trong tất cả các ca bệnh: đặt CVC >= 2 lần,<br /> thở máy dài ngày, sử dụng hơn 3 đợt kháng<br /> sinh phổ rộng, thời gian nằm viện trên 2 tháng,<br /> corticoide, gặp hầu hết ở bệnh nhân. Điều này<br /> cũng phù hợp với nghiên cứu của 1 số tác giả:<br /> Trương Ngọc Hải(4), Liu XY, Xu Y(2).<br /> Bảng 3: Đặc điểm lâm sàng<br /> Đặc điểm<br /> Mạch (lần∕phút)<br /> ≤ 120<br /> > 120<br /> Hamax<br /> ≥ 130<br /> < 130<br /> Nhiệt độ ◦C<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br /> <br /> Kết quả<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> 6<br /> 0<br /> <br /> 100<br /> 0<br /> 0<br /> 100<br /> 0<br /> <br /> 6<br /> 0<br /> <br /> 249<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Đặc điểm<br /> ≥ 38<br /> < 38<br /> Phù<br /> <br /> Kết quả<br /> 4<br /> 2<br /> 6<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 66,7<br /> 33,3<br /> 100<br /> <br /> Theo ghi nhận của chúng tôi nhiễm nấm<br /> Candida huyết triệu chứng thường nghèo nàn,<br /> ngoài SIRS, chỉ có sốt và phù xảy ra trên hầu hết<br /> bệnh nhân, chiếm tỷ lệ cao 100%. Do đó nên<br /> nghĩ tới, để có chẩn đoán sớm ở bệnh nhân có<br /> các nguy cơ do can thiệp, và các yếu tố nguy cơ<br /> khác để có hướng điều trị kịp thời và hạn chế tử<br /> vong<br /> <br /> được ghi nhận. Có một trường hợp Creatinin<br /> tăng khi điều trị với Fluconazol, nhưng lúc này<br /> cấy máu âm tính nên đã ngưng điều trị. Điều<br /> đáng lưu ý là cấy catheter dương tính 66,7% ở<br /> các bệnh nhân nhiễm nấm candida huyết.<br /> <br /> Đặc điểm điều trị<br /> Tất cả các bệnh nhân trong nghiên cứu<br /> được điều trị với Fluconazole, thời gian bắt<br /> đầu từ lúc lấy mẫu máu đến khi bắt đầu điều<br /> trị phụ thuộc vào kết quả cấy máu trả về từ<br /> khoa vi sinh 3 – 5 ngày.<br /> Liều tấn công: 400 mg/ngày đầu.<br /> <br /> Bảng 4: Đặc điểm cận lâm sàng<br /> Đặc điểm<br /> WBC<br /> ≤ 10000<br /> > 14000<br /> % Neu<br /> ≤ 80<br /> > 80<br /> Tiểu cầu<br /> ≤ 100000<br /> >100000<br /> Creatinin<br /> ≤ 140<br /> > 140<br /> Albumine<br /> ≤ 25<br /> 25 - 35<br /> 35 - 50<br /> Cấy máu (+)<br /> Cấy catheter (+)<br /> hs CRP<br /> ≤ 50<br /> > 50<br /> <br /> Kết quả<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> 5<br /> 1<br /> 6<br /> 0<br /> <br /> 100<br /> 0<br /> <br /> 4<br /> 2<br /> <br /> 66,7<br /> 33,3<br /> <br /> 5<br /> 1<br /> <br /> 83,3<br /> 16, 7<br /> <br /> 1<br /> 5<br /> 0<br /> 6<br /> 4<br /> <br /> 16, 7<br /> 83,3<br /> 0<br /> 100<br /> 66,7<br /> <br /> 0<br /> 6<br /> <br /> 0<br /> 100<br /> <br /> Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy tăng<br /> CRP-hs ở hầu hết bệnh nhân, kết quả này cũng<br /> phù hợp với nghiên cứu của tác giả Morgan(3),<br /> Trương Ngọc Hải(4). Chúng tôi nhận thấy CRPhs có giá trị trong theo dõi đáp ứng điều trị<br /> kháng nấm. Albumin máu giảm là một chỉ báo<br /> tình trạng suy dinh dưỡng nặng và là một yếu<br /> tố thuận lợi cho nhiễm nấm Candida huyết.<br /> Tiểu cầu giảm 66,7% trường hợp là 1 biến đổi<br /> <br /> 250<br /> <br /> Liều duy trì: 200 mg/ngày, trong vòng 10<br /> ngày.<br /> Trong quá trình điều trị, cấy máu 2 lần. Lần<br /> đầu cấy sau 5 ngày điều trị có 3 trường hợp kết<br /> qủa về âm tính. Cấy máu lần 2 sau 10 ngày điều<br /> trị, tất cả 6 ca đều cho kết quả âm tính.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Tỉ lệ nhiễm Candida huyết tại khoa ICU 2,98<br /> %, thường xảy ra trên những bệnh nhân nằm<br /> viện lâu > 2 tháng, có các yếu tố nguy cơ như:<br /> điều trị kháng sinh kéo dài, nhiều đợt, dinh<br /> dưỡng kém, đặt catheter tĩnh mạch trung tâm.<br /> Triệu chứng lâm sàng thường nghèo nàn, ngoài<br /> SIRS, chỉ có triệu chứng sốt, phù là phổ biến.<br /> CRP tăng, albumin máu giảm, tiểu cầu giảm là<br /> một số biến đổi thường gặp nhất. Đáp ứng tốt<br /> với điều trị Fluconazole.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> Eggimann P, Garbino J, Pittet D: Epidemiology of Candida species<br /> infections in critically ill non-immunosuppressed patients.Lancet<br /> Infect Dis 2003, 3:685-702.<br /> Liu XY, Xu Y, Wen SK: Risk factors of iatrogenic fungal infection in<br /> intensive care unit.Chin J Nosocomiol 2005, 15:31-32.<br /> Morgan J, Meltzer MI, Plikaytis BD, Sofair AN, Huie-White S,<br /> Wilcox S, Harrison LH, Seaberg EC, Hajjeh RA, Teutsch<br /> SM: Excess mortality, hospital stay, and cost due to candidemia: a<br /> case-control study using data from population-based candidemia<br /> surveillance.Infect Control Hosp Epidemiol 2005, 26:540-547.<br /> Trương Ngọc Hải: “Khảo sát các yếu tố nguy cơ nhiễm nấm<br /> Candida máu tại khoa ICU”, Kỷ yếu hội nghị hội HSCC- CĐ toàn<br /> quốc lần thứ 4, 2003, tr.94 – 103.<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br /> <br />