ĐẠI CƯƠNG TIỀN TỆ

Chia sẻ: Nguyễn Hồng Nhung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

111
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo dành cho giáo viên, sinh viên các trường cao đẳng, đại học chuyên ngành tài chính, tiền tệ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: ĐẠI CƯƠNG TIỀN TỆ

ĐẠI CƯƠNG TIỀN TỆ PGS.TS. SỬ ĐÌNH THÀNH PGS.TS. Su Dinh Thanh 1 9/7/2009 Noäi dung nghieân cöùu SỰ RA ĐỜI TIEÀN TEÄ CAÙC CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ CHÖÙC NAÊNG TIEÀN TEÄ PGS.TS. Su Dinh Thanh 2 9/7/2009 SÖÏ RA ÑÔØI VAØ PHAÙT TRIEÅN TIEÀN TỆ Tieàn teä ra ñôøi vaø phaùt trieån gaén lieàn vôùi neàn saûn xuaát haøng hoùa: saûn xuaát saûn phaåm => Trao ñoåi qua mua baùn = > caàn phaûi coù tieàn. PGS.TS. Su Dinh Thanh 3 9/7/2009
SÖÏ RA ÑÔØI VAØ PHAÙT TRIEÅN TIEÀN TỆ Caùc giai ñoaïn phaùt trieån neàn saûn xuaát haøng hoùa: Saûn xuaát töï cung – töï caáp Saûn xuaát haøng hoùa: H-H. Saûn xuaát haøng hoùa - tieàn teä: H-T-H PGS.TS. Su Dinh Thanh 4 9/7/2009 TIEÀN TEÄ LAØ GÌ ? Caùc hình thöùc phaùt trieån tieàn teä: Tieàn teä döôùi daïng haøng hoùa Phi kim loaïi . Kim loaïi. Tieàn giaáy (paper money) Tieàn giaáy coù theå chuyeån ñoåi ra vaøng. Tieàn giaáy khoâng chuyeån ñoåi ra vaøng (tieàn phaùp ñònh – Fiat money) . Tôø seùc (checks) Theû thanh toaùn (E-money) PGS.TS. Su Dinh Thanh 5 9/7/2009 TIEÀN TEÄ LAØ GÌ ? Theo doøng lòch söû: Xuaát hieän nhu caàu trao ñoåi (H-H): 9000 -6000 BC (Before Christ). Khoaûng 1200 BC (thôøi kyø ñoà ñaù), ôû Trung quoác ñaõ duøng voû soø nhö laø phöông tieän trao ñoåi. Tieàn kim loaïi ñaàu tieân xuaát hieän vaøo 1000 BC ôû Trung quoác (Cuoác xuoång, dao…) Kim loaïi baïc xuaát hieän vaøo 500 BC ôû caùc nöôùc vuøng Trung ñoâng – Vònh Persian (Thoå Nhó Kyø, Hy laïp…). Tieàn da thuù - daïng tieàn giaáy ngaân haøng ñaàu tieân xuaát hieän 118 BC ôû Trung quoác. PGS.TS. Su Dinh Thanh 6 9/7/2009
TIEÀN TEÄ LAØ GÌ ? Tieàn giaáy xuaát hieän töø theá kyû thöù 9 AD (Anno Domini) ôû Trung Quoác. Ñeán naêm 1455 tieàn giaáy bieán maát ôû Trung quoác. Khi ñoù tieàn giaáy xuaát hieän ôû Chaâu aâu. Theá kyû 16 ôû vuøng Baéc Myõ vaãn söû duïng voû soø, ñoà trang söùc nhö laø tieàn teä. Baûn vò vaøng xuaát hieän vaøo 1826 ôû Chaâu aâu. Myõ vaøo naêm 1900. Sau cuoäc Ñaïi khuûng hoaûng 29-33 => caùc nöôùc töø boû vaøng chuyeån sang tieàn giaáy. PGS.TS. Su Dinh Thanh 7 9/7/2009 TIEÀN TEÄ LAØ GÌ ? Caùc nhaø kinh teá hieän ñaïi (Friedman) ñònh nghóa tieàn teä nhö laø taát caû nhöõng gì ñöôïc chaáp nhaän thanh toaùn cho vieäc mua baùn haøng hoùa, dòch vuï hoaëc thanh toaùn caùc khoaûn nôï. PGS.TS. Su Dinh Thanh 8 9/7/2009 TIEÀN TEÄ LAØ GÌ ? Caàn phaân bieät tieàn teä (Money) vaø ñoàng tieàn (Currency): Ñoàng tieàn bao goàm tieàn giaáy vaø tieàn kim loaïi cuûa 1 quoác gia. Caùc giaáy tôø coù giaù ñöôïc xem nhö laø tieàn khi noù coù theå chuyeån thaønh tieàn giaáy vaø tieàn kim loaïi. PGS.TS. Su Dinh Thanh 9 9/7/2009
TIEÀN TEÄ LAØ GÌ ? Tieàn vaø cuûa caûi (wealth): Tieàn – ñoàng tieàn Cuûa caûi bieåu hieän söï giaøu coù goàm tieàn, nhaø cöûa, xe hôi, chöùng khoaùn. => Tieàn vaø cuûa caûi ñaùp öùng nhu caàu caát tröõ giaù trò. Tieàn vaø thu nhaäp (income): Thu nhaäp phaûn aûnh doøng tieàn kieám ñöôïc treân 1 ñôn vò thôøi gian. Ngöôïc laïi, tieàn phaûn aûnh löôïng giaù trò toàn tröõ hieän coù . PGS.TS. Su Dinh Thanh 10 9/7/2009 CAÙC CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ Cheá ñoä tieàn teä laø hình thöùc toå chöùc löu thoâng tieàn teä cuûa moät quoác gia, ñöôïc quy ñònh baèng luaät phaùp => Cheá ñoä tieàn teä hình thaønh keå töø khi coù söï can thieäp cuûa nhaø nöôùc vaøo lónh vöïc tieàn teä. Cheá ñoä tieàn teä bao goàm caùc quy ñònh: Baûn vò tieàn teä (cô sôû ñònh giaù ñoàng tieàn cuûa quoác gia hay choïn vaät ngang giaù chung). Ñôn vò tieàn teä (teân goïi cuûa ñoàng tieàn ). Quy ñònh veà söû duïng phöông tieän thanh toaùn. PGS.TS. Su Dinh Thanh 11 9/7/2009 CAÙC CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ (Cheá ñoä baûn vò song song) Ñoàng tieàn cuûa quoác gia ñöôïc ñònh baèng moät troïng löôïng coá ñònh cuûa hai kim loaïi laø vaøng vaø baïc. Aùp duïng phoå bieán ñaàu theá kyû 19 ôû Phaùp, Thuïy só, Myõ vaø YÙ. Ví duï: ôû Myõ naêm 1792, 1 ñoâ la vaøng = 1,603 gram vaøng; 1 ñoâ la baïc= 24,06 gram baïc. ÔÛ Myõ, töø 1792 ñeán 1834, vaøng ruùt ra khoûi löu thoâng. Nhöng töø töø naêm 1834 ñeán 1893 baïc ruùt ra khoûi löu thoâng, chæ coøn vaøng. Caâu hoûi: taïi ra xaûy ra hieän töôïng naøy? PGS.TS. Su Dinh Thanh 12 9/7/2009
CAÙC CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ (Cheá ñoä baûn vò vaøng (töø cuoái theá kyû 19 - ñaàu theá kyû 20) Ñoàng tieàn cuûa quoác gia ñöôïc ñònh giaù baèng vaøng => Tieàn giaáy cuûa quoác gia ñöôïc baûo ñaûm baèng vaøng. Nhaø nöôùc khoâng haïn cheá ñuùc vaøng. Tieàn vaøng töï do löu thoâng. => Nhaän xeùt: cheá ñoä baûn vò vaøng laø cheá ñoä ñaëc tröng cuûa neàn kinh teá thò tröôøng trong giai ñoaïn tö do caïnh tranh. PGS.TS. Su Dinh Thanh 13 9/7/2009 CAÙC CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ (Cheá ñoä löu thoâng tieàn giaáy) Tieàn giaáy laø tieàn daáu hieäu (ñaïi dieän giaù trò) Tieàn giaáy xuaát hieän baét nguoàn töø yeâu caàu trao ñoåi vaø löu thoâng haøng hoùa. Tieàn giaáy khaû hoaùn Cheá ñoä baûn vò ñoàng baûng Anh Cheá ñoä baûn vò ñoàng ñoâ la Myõ Tieàn giaáy baát khaû hoaùn gaén lieàn tieàn phaùp ñònh. PGS.TS. Su Dinh Thanh 14 9/7/2009 CAÙC CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TE (Cheá ñoä baûn vò baûng Anh (sau chieán tranh laàn 1) Sau chieán tranh theá giôùi laàn 1, taïi hoäi nghò Gie- nô (YÙ), caùc nöôùc trong heä thoáng TBCN nhaát trí söû duïng ñoàng baûng Anh laøm ñoàng tieàn thanh toaùn vaø döï tröõ quoác teá . Ñoàng baûng Anh ñöôïc ñaûm baûo baèng vaøng. Ñoàng tieàn caùc nöôùc phaùt haønh vaø löu thoâng ngoaøi vieäc ñaûm baûo baèng vaøng coøn coù theå döïa vaøo ñoàng baûng Anh. Nhaän xeùt: cheá ñoä ñoàng baûng Anh ñöôïc xem laø cheá ñoä baûn vò vaøng bò caét xeùn ( vaøng thoûi) ÔÛ Anh, 1925 moät thoûi vaøng = 1500 baûng Anh ÔÛ phaùp 1928, moät thoûi vaøng = 225.000 Francs. PGS.TS. Su Dinh Thanh 15 9/7/2009
CAÙC CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TE (Cheá ñoä baûn vò baûng Anh (sau chieán tranh laàn 1) Trong cheá ñoä baûn vò ñoàng baûng Anh, ñoàng USD ñöôïc xem laø ñoàng tieàn coù vò trí thöù 2 Cuoäc khuûng hoaûng kinh teá (1929-1933) laøm phaù saûn cheá ñoä ñoàng baûng Anh vaø ñoàng USD. Ngaøy 21/9/1931: Chính phuû Anh tuyeân boá ñình chæ ñoåi ñoàng baûng Anh ra vaøng vaø phaù giaù ñoàng baûng Anh 31% so vôùi ñoàng USD. Ngaøy 30/1/1934: Chính phuû Myõ phaù giaù ñoàng USD 41% PGS.TS. Su Dinh Thanh 16 9/7/2009 CAÙC CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ (Cheá ñoä baûn vò ñoàng USD sau chieán tranh theá giôùi thöù 2) Cheá ñoä tieàn teä ñöôïc aùp duïng phoå bieán trong giai ñoaïn 1944-1971 döôùi teân goïi cheá ñoä baûn vò ñoàng USD (Brettonwoods): Ñoàng USD laø ñoàng tieàn thanh toaùn quoác teá. Ñoàng USD ñöôïc ñaûm baûo baèng vaøng, ñoåi ra vaøng (1 USD = 0,8888671 gr vaøøng); 35 USD = 1 ounce vaøng (28.3495231 grams) Caùc nöôùc trong thaønh vieân, phaûi duy trì moät tyû giaù coá ñònh vôùi ñoàng USD (+/- 1%). Ngaøy 12/2/1973, Chính phuû Myõ chính thöùc tuyeân boá phaû saûn cheá ñoä tieàn teä Brettonwoods PGS.TS. Su Dinh Thanh 17 9/7/2009 CAÙC CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ (Cheá ñoä tieàn giaáy baát khaû hoaùn) Vaøng ruùt ra khoûi quaù trình löu thoâng => Treân thò tröôøng chuû yeáu löu thoâng caùc loaïi tieàn giaáy. Giaù trò thöïc cuûa tieàn giaáy phuï thuoäc vaøo söùc mua thöïc teá cuûa noù/khoái löôïng haøng hoùa . Phaùt haønh tieàn giaáy döïa vaøo caùc muïc tieâu cuûa chính saùch tieàn teä cuûa ngaân haøng trung öông. PGS.TS. Su Dinh Thanh 18 9/7/2009
CAÙC CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ (Tham khaûo lòch söû ñoàng tieàn cuûa Vieät nam) Thaùi Bình Höng Baûo aán haønh vaøo naêm 968, nhaø Ñinh. Tieàn giaáy Nhaø Hoà xuaát hieän caùch ñaây hôn 600 naêm Ñôøi Nhaø Maïc Ñaëng Dung ñuùc tieàn saét “Ñaïi Chính Thoâng Baûo” Naêm 1521, Traàn Cao noåi binh chieám ñoùng Ñoâng ñoâ 4 ngaøy ñuùc tieàn Thieân Öng Thoâng baûo PGS.TS. Su Dinh Thanh 19 9/7/2009 CAÙC CHEÁ ÑOÄ TIEÀN TEÄ (Tham khaûo lòch söû ñoàng tieàn cuûa Vieät nam) Naêm 1858 Phaùp xaâm chieán Vieät nam, 1875 cho ra ñôøi tieàn ñoâng döông. Naêm 1946, Hoà Chí Minh kyù saéc leänh Tieàn taøi chính ( chöa thaønh laäp NH). Naêm 1951, ngaân haøng ra ñôøi vaø in ñoàng tieàn ngaân haøng Naêm 1958 mieàn baéc ñoåi tieàn, ñoàng tieàn oån ñònh ñeán 1978 1948-1955 tieàn löu haønh ôû caùc tænh “ Long Chaâu Sa” ,“Vónh-Traø, beán tre” PGS.TS. Su Dinh Thanh 20 9/7/2009 CHÖÙC NAÊNG TIEÀN TEÄ (Functions of money) Ba chöùc naêng cuûa tieàn teä: Phöông tieän trao ñoåi. Phöông tieän tính toaùn. Phöông tieân caát tröõ giaù trò. PGS.TS. Su Dinh Thanh 21 9/7/2009
PHÖÔNG TIEÂN TRAO ÑOÅI (Medium of exchange) Tieàn laø phöông tieän trung gian ñeå thöïc hieän caùc giao dòch thöông maïi ( H---T---H’) . => Goùp phaàn tieát kieäm chi phí giao dòch: Trong neàn kinh teá haøng trao ñoåi haøng - (barter economy) (H—H’), neáu coù N saûn phaåm thì phaûi caàn N(N-1)/2 laàn trao ñoåi, chi phí giao dòch cao. Tieàn xuaát hieän giaûm ñöôïc soá laàn trao ñoåi, giaûm chi phí giao dòch. PGS.TS. Su Dinh Thanh 22 9/7/2009 PHÖÔNG TIEÂN TRAO ÑOÅI (Medium of exchange) Tieàn laøm phöông tieän trao ñoåi coù theå laø tieàn vaøng, tieàn giaáy vaø phöông tieän chuyeån taûi giaù trò khaùc coù theå chuyeån ñoåi ra tieàn. Thöïc hieän chöùc naêng naøy, khi ñöa tieàn vaøo löu thoâng, caàn toân troïng quy luaät löu thoâng tieàn teä ×Q p = M v M khoái löôïng tieàn trong löu thoâng P: Giaù caû Q: Khoái löôïng haøng hoùa V: Toác ñoä voøng quayPGS.TS.gSutieànThanh ñoàn Dinh 23 9/7/2009 ÑÔN VÒ TÍNH TOAÙN (Unit of account ) Tieàn ñöôïc söû duïng ñeå ño löôøng giaù trò trong neàn kinh teá => Ño löôøng giaù trò haøng hoùa, dòch vuï… Thoâng qua tieàn teä, caùc doanh nghieäp tính toaùn chi phí, giaù thaønh saûn phaåm, xaùc ñònh giaù caû haøng hoùa. Treân goùc ñoä kinh teá vó moâ, tieàn laø coâng cuï tính toaùn giaù trò GNP vaø GDP. PGS.TS. Su Dinh Thanh 24 9/7/2009
CAÁT TRÖÕ GIAÙ TRÒ (Store of value) Tieàn caát tröõ giaù trò theå hieän noù coù theå duøng ñeå mua saém haøng hoùa ôû töông lai. Tieàn caát tröõ taïm thôøi taùch ra khoûi quaù trình löu thoâng. Caát tröõ giaù trò khoâng chæ coù tieàn maø coøn coù caùc loaïi taøi saûn khaùc nhö chöùng khoaùn, ñaát ñai… Caùc loaïi taøi saûn khaùc caát tröõ theo thôøi gian coù theå laøm taêng giaù trò coøn tieàn thì khoâng. Nhöng taïi sao phaûi choïn tieàn caát tröõ ? => ñaùp öùng nhu caàu thanh khoaûn PGS.TS. Su Dinh Thanh 25 9/7/2009 CAÁT TRÖÕ GIAÙ TRÒ (Store of value) Caát tröõ cuûa tieàn tuøy thuoäc vaøo giaù caû Möùc giaù cao, laïm phaùt laøm cho giaù trò caát tröõ/ söùc mua cuûa ñoàng tieàn bò giaûm. Giaù caû taêng 50%, ñoàng tieàn giaûm giaù 50% PGS.TS. Su Dinh Thanh 26 9/7/2009 BAØI TAÄP 1. Ba dieãn taû döôùi ñaây, caùi naøo laø lieân quan ñeán ñònh nghóa veà tieàn: Tuaàn vöøa roài baïn kieám ñöôïc bao nhieâu tieàn. Khi ñeán cöûa haøng, toâi luoân luoân phaûi chaéc chaén raèng laø toâi coù ñuû tieàn. Tieàn laø nguoàn goác cuûa xaáu xa/quyû quaùi PGS.TS. Su Dinh Thanh 27 9/7/2009
BAØI TAÄP 2. Xem xeùt caùc hoaït ñoäng sau ñaây: a. Chi traû tieàm mua coâng ngheä 3 tyû ñoàng. b. Döï aùn ñaàu tö saûn xuaát môùi caàn 500 tyû ñoàng, trong ñoù taøi trôï nhö sau; - Töï taøi trôï: 100 tyû ñoàng; - Vay ngaân haøng 100 tyû ñoàng; - Phaùt haønh traùi phieáu 300 tyû. Haõy phaân bieät hoaït ñoäng naøo laø coù tính chaát tieàn teä; hoaït ñoäng naøo coù tính chaát taøi chính. PGS.TS. Su Dinh Thanh 28 9/7/2009 BAØI TAÄP 1. Saép xeáp caùc loaïi taøi saûn döôùi ñaây töø tính loûng cao nhaát ñeán tính loûng thaáp nhaát : Seùc Nhaø cöûa Tieàn giaáy Maùy giaët Chöùng chæ tieàn gôûi Coå phieáu thöôøng PGS.TS. Su Dinh Thanh 29 9/7/2009 BAØI TAÄP 2. Caùc nhaø kinh teá mieâu taû raèng trong suoát thôøi kyø neàn kinh teá xaûy ra sieâu laïm phaùt (hyperinflation) tieàn nhö laø “cuû khoai taây noùng” (hot potato) maø moïi ngöôøi chuyeån nhanh töø tay ngöôøi naøy sang ngöôøi khaùc. Giaûi thích. 3. ÔÛ Brazil, tröôùc naêm 1994 traûi qua naïn laïm phaùt cao, nhieàu giao dòch kinh doanh ñöôïc thöïc hieän baèng ñoàng USD hôn laø ñoàng Real. Taïi sao? 4. Baïn coù saün saøng töø boû vieäc söû duïng seùc thay vaøo ñoù laø söû duïng thẻ tín dụng khoâng? Taïi sao khoâng? Taïi sao coù? PGS.TS. Su Dinh Thanh 30 9/7/2009