Đánh giá độ phù hợp thương tổn sụn chêm trên cộng hưởng từ và nội soi

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ ĐỘ PHÙ HỢP THƯƠNG TỔN SỤN CHÊM<br /> TRÊN CỘNG HƯỞNG TỪ VÀ NỘI SOI<br /> Võ Thành Toàn*, Võ Việt Đức*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: đánh giá độ phù hợp hình ảnh thương tổn sụn chêm trên cộng hưởng từ và nội soi.<br /> Đối tượng và phương pháp: 400 sụn chêm bị rách được chẩn đoán và phẫu thuật nội soi tại bệnh viện<br /> Thống Nhất - thành phố Hồ Chí Minh, từ tháng 6 năm 2006 đến tháng 6 năm 2013. Phương pháp nghiên cứu:<br /> tiến cứu.<br /> Kết quả: trong chẩn đoán vị trí bên sụn chêm bị rách trên MRI với hình ảnh nội đạt sự phù hợp cao độ<br /> (K = 0,79). Sự phù hợp trong chẩn đoán rách sụn chêm theo sừng trên MRI với hình ảnh nội là từ khá tới<br /> tốt (K= 0,62). Đặc biệt trong chẩn đoán rách sừng sau sụn chêm có sự nhầm lẫn, bỏ sót 59/182 trường hợp<br /> chiếm tỷ lệ 32,4%.<br /> Kết luận: MRI cho chúng ta giá trị phù hợp cao độ về vị trí, tuy nhiên chỉ đạt mức độ từ khá đến tốt đối với<br /> chẩn đoán vị trí sừng rách trong thương tổn sụn chêm.<br /> Từ khóa: sụn chêm, nội soi.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> TO ASSESS THE RELEVANCE OF IMAGE TEAR MENISCUS<br /> ON MAGNETIC RESONANCE IMAGING (MRI) AND ARTHROSCOPY<br /> Vo Thanh Toan, Vo Viet Duc<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - No 3- 2014: 78-80<br /> Objective: To assess the relevance of image tear meniscus on magnetic resonance imaging (MRI) and<br /> arthroscopy.<br /> Methods: 400 meniscus tear diagnosis and arthroscopic surgery at Thong Nhat Hospital - Ho Chi Minh<br /> City, from June 2007 to June 2013.<br /> Results: in the diagnosis of locations meniscus tear on the MRI image with the appropriate slots (K = 0.79).<br /> Conformity in the diagnosis of torn meniscus horn on MRI with the internal image is from fair to excellent (K =<br /> 0.62). Especially in the dorsal horn of the meniscus tears diagnostic confusion, missed 59/182 cases, accounting<br /> for 32.4%.<br /> Conclusion: MRI gives us value highly suitable for the position, however, only reached the level from fair to<br /> excellent locations for diagnosis horn tear in the meniscus lesions.<br /> Key word: meniscus, laparoscopic.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Những năm gần đây, cùng với sự gia tăng<br /> các phương tiện giao thông và phong trào tập<br /> luyện thể dục thể thao ngày càng phát triển sâu<br /> rộng, làm cho số lượng chấn thương khớp gối<br /> <br /> nói chung và thương tổn sụn chêm nói riêng<br /> ngày càng tăng. Bên cạnh đó bệnh nhân lớn tuổi<br /> ngày càng nhiều, trong đó các tổn thương khớp<br /> gối nói chung, tổn thương sụn chêm nói riêng<br /> ngày càng tăng.<br /> <br /> * Khoa Ngoại Chấn thương chỉnh hình bệnh viện Thống Nhất Tp. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: TS. Võ Thành Toàn<br /> ĐT: 0918554748<br /> Email: vothanhtoan1990@yahoo.com<br /> <br /> 78<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014<br /> Nhờ sự xuất hiện kỹ thuật chụp cộng hưởng<br /> từ hạt nhân (MRI) có thể cho hình ảnh tổn<br /> thương sụn chêm tương đối chính xác, qua đó<br /> giúp phẫu thuật viên đưa ra chẩn đoán và<br /> phương pháp điều trị thích hợp và kịp thời, điều<br /> này có ý nghĩa rất lớn trong việc tránh được<br /> những hậu quả không đáng có phát sinh từ<br /> thương tổn này như hạn chế vận động của khớp<br /> gối, teo cơ, thoái hóa khớp cũng như việc phục<br /> hồi vận động khớp gối.<br /> Tuy nhiên trên thực tế lâm sàng có những<br /> trường hợp hình ảnh tổn thương trên MRI và nội<br /> soi khớp có sự khác biệt. Xuất phát từ thực tế nói<br /> trên, chúng tôi nghiên cứu đề tài này nhằm mục<br /> tiêu: đánh giá độ phù hợp hình ảnh thương tổn sụn<br /> chêm trên cộng hưởng từ và nội soi.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> 400 sụn chêm bị rách do chấn thương được<br /> chẩn đoán và phẫu thuật nội soi tại bệnh viện<br /> Thống Nhất – thành phố Hồ Chí Minh, từ tháng<br /> 6 năm 2006 đến tháng 6 năm 2013. Chúng tôi loại<br /> ra khỏi nhóm nghiên cứu đối với các bệnh nhân<br /> đã có can thiệp trên sụn chêm trước đó.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Nghiên cứu tiến cứu.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Tiến hành nghiên cứu<br /> Từ tháng 6 năm 2006 đến tháng 6 năm 2013,<br /> chúng tôi thu thập được 400 sụn chêm rách sụn<br /> chêm được phẫu thuật nội soi tại bệnh viện<br /> Thống Nhất – thành phố Hồ Chí Minh. Chúng<br /> tôi có phiếu nghiên cứu với các chỉ tiêu được<br /> đánh giá:<br /> - Chụp cộng hưởng từ: đánh giá tổn thương<br /> sụn chêm rách ở sụn chêm trong hay ngoài, rách<br /> ở sừng trước hay thân, sừng sau.<br /> - Hình ảnh thương tổn sụn chêm rách ở sụn<br /> chêm trong hay ngoài, rách ở sừng trước hay<br /> thân, sừng sau trong nội soi.<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> + Xử lý thống kê theo chương trình SPSS 15.0.<br /> + Sự phù hợp giữa hai phương pháp chẩn<br /> đoán “hình ảnh cộng hưởng từ” và “hình ảnh<br /> nội soi” được đo đạc bằng hệ số Kappa (viết tắc<br /> là K) về tính tương đồng giữa hai phương pháp.<br /> Trong đó: K > 0,75: phù hợp cao độ, K: 0,4 – 0,75:<br /> phù hợp mức độ khá đến tốt, K < 0, 4: phù hợp<br /> mức độ kém.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Qua 400 sụn chêm mà chúng tôi nghiên cứu,<br /> chúng tôi thu được những kết quả sau:<br /> + Về vị trí sụn chêm giải phẫu:<br /> <br /> Bảng 1: Vị trí bên sụn chêm bị rách trên MRI và nội soi<br /> Phương pháp chẩn đoán<br /> Hình ảnh MRI<br /> <br /> Rách sụn chêm trong<br /> Rách sụn chêm ngoài<br /> Tổng<br /> <br /> Hình ảnh nội soi<br /> Rách sụn chêm trong<br /> Rách sụn chêm ngoài<br /> 264<br /> 25<br /> 22<br /> 86<br /> 286<br /> 114<br /> <br /> Ở bảng 1: ta thấy có 264/289 (chiếm tỷ lệ<br /> 91,3%) sụn chêm trong, 86/108 (chiếm tỷ lệ 79,6%)<br /> sụn chêm ngoài bị tổn thương được chẩn đoán<br /> chính xác trên hình ảnh MRI. Chúng tôi so sánh<br /> sự phù hợp trong chẩn đoán vị trí bên sụn chêm<br /> bị rách trên MRI với hình ảnh nội soi bằng<br /> phương pháp kiểm định Kappa. Với K = 0,79 thì<br /> sự phù hợp giữa hai phương pháp chẩn đoán<br /> này đạt sự phù hợp cao độ. Kết quả này có<br /> tương đương so với các tác giả nước ngoài.<br /> <br /> Tổng<br /> 289<br /> 108<br /> 400<br /> <br /> Nghiên cứu của các tác giả này cho thấy nếu<br /> thực hiện đúng, hình ảnh cộng hưởng từ trong<br /> chẩn đoán tổn thương sụn chêm trong có độ<br /> nhạy và độ đặc hiệu là 90%, còn với sụn chêm<br /> trong độ nhạy là 80% và độ đặc hiệu là 90%. Các<br /> tác giả chỉ ra rằng chụp cộng hưởng từ cho phép<br /> chẩn đoán chính xác thương tổn sụn chêm với tỷ<br /> lệ cao, tuy nhiên vẫn có trường hợp bỏ sót<br /> thương tổn vì các lý do khác nhau như kỹ thuật<br /> chụp hoặc những trường hợp rách ngắn, rách<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014<br /> <br /> 79<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> ngang ở phần trung tâm hoặc rách dọc theo<br /> chiều dày hay do kinh nghiệm của người chụp<br /> và đọc kết quả MRI, có thể là do những trường<br /> hợp rách ở vùng rìa của sừng sau, sát bao khớp<br /> dễ bị nhầm là vùng sụn chêm ngoài không liên<br /> kết với bao khớp nên để sót hoặc nhầm lẫn tổn<br /> thương khi đọc hình ảnh MRI(1,2,3).<br /> + Về vị trí theo sừng:<br /> Qua kết quả thu được ở bảng 2, ta thấy có<br /> 123/182 trường hợp (chiếm tỷ lệ 67,6%) rách<br /> sừng sau, 133/185 trường hợp (chiếm tỷ lệ 71,9%)<br /> <br /> rách sừng giữa (thân), có 24/33 trường hợp<br /> (chiếm tỷ lệ 72,7%) rách sừng trước là được phát<br /> hiện chính xác trên MRI. Trong nhóm chẩn đoán<br /> chưa chính xác chúng tôi thấy nhóm rách sừng<br /> sau là cao nhất (có 59/182 trường hợp chiếm tỷ lệ<br /> 32,4%). Chúng tôi so sánh sự phù hợp trong<br /> chẩn đoán rách sụn chêm theo sừng trên MRI<br /> với hình ảnh nội soi bằng phương pháp kiểm<br /> định Kappa. Với K = 0,62 chứng tỏ sự phù hợp ở<br /> mức độ khá tới tốt giữa hai phương pháp chẩn<br /> đoán.<br /> <br /> Bảng 2: Rách sụn chêm theo sừng trên chụp cộng hưởng từ và nội soi<br /> Phương pháp chẩn đoán<br /> Hình ảnh MRI<br /> <br /> Rách sừng trước<br /> Rách sừng giữa (thân)<br /> Rách sừng sau<br /> Tổng<br /> <br /> Rách sừng trước<br /> 24<br /> 4<br /> 5<br /> 33<br /> <br /> + Về nguyên nhân<br /> Về nguyên nhân khách quan, theo tác giả<br /> Wouter C. hình ảnh tối ưu đòi hỏi độ phân giải<br /> không gian cao và tỷ lệ tín hiệu -độ nhiễu cao.<br /> Điều này có thể đạt được bằng coil khớp gối<br /> chuyên biệt, sử dụng chuỗi xung spin echo với<br /> FOV nhỏ cỡ 16cm hoặc ít hơn. độ dày lát cắt<br /> không hơn 3mm và kích thước ma trận ít nhất<br /> 256 x 192 theo chiều mã hoá phase và tần số. Bên<br /> cạnh đó có nhiều cạm bẫy thông thường có thể<br /> giống rách sụn chêm gồm các điểm bám của dây<br /> chằng gian sụn chêm đến sừng trước, gân cơ<br /> kheo chạy qua gần góc sau ngoài của sụn chêm<br /> ngoài và nguyên uỷ của dây chằng sụn chêm đùi<br /> từ sừng sau sụn chêm ngoài…Về nguyên nhân<br /> chủ quan, có thể người chụp và người đọc thiếu<br /> kinh nghiệm…(4).<br /> <br /> Hình ảnh nội soi<br /> Rách sừng giữa (thân)<br /> 9<br /> 133<br /> 43<br /> 185<br /> <br /> Rách sừng sau<br /> 14<br /> 45<br /> 123<br /> 182<br /> <br /> Tổng<br /> 47<br /> 182<br /> 171<br /> 400<br /> <br /> rách trong thương tổn sụn chêm do chấn<br /> thương. Đặc biệt là thương tổn sừng sau sụn<br /> chêm dễ bỏ sót, nhầm lẫn trên MRI do đó đòi<br /> hỏi thầy thuốc cần phối hợp với khám lâm<br /> sàng và các phương pháp chẩn đoán khác<br /> nhằm giúp đưa ra chẩn đoán và phương pháp<br /> xử trí tốt nhất cho bệnh nhân.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> Muellner T., Weinstabl R., Schabus R. (1997), “The diagnosis<br /> of meniscal tears in athletes: a comparison of clinical and<br /> magnetic resonance imaging invertigation”. Am J Sports Med<br /> (25), p7 – 12.<br /> Patrick E., Davide D., Bardana M.D., Greis M.D. (2002),<br /> “Meniscal injury: Basic science and Evaluation”, J Am Acad<br /> Orthop Surg, (10), p: 168 -176.<br /> Robert S. P., Fan M. D., Richard K. N. (2004), “Meniscal<br /> Lesions: Diagnosis and Treatment”, Medscape Orthopaedics &<br /> Sports Medicine 4(2).<br /> Wouter C. cs (2008), “Meniscus Imaging”, Semi Musculoskelet<br /> Radiol, (12), p: 318 -333.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Phương pháp MRI cho chúng ta giá trị phù<br /> hợp cao độ về vị trí, tuy nhiên chỉ đạt mức độ<br /> từ khá đến tốt đối với chẩn đoán vị trí sừng<br /> <br /> 80<br /> <br /> Ngày nhận bài báo:<br /> <br /> 23-03-2014<br /> <br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo:<br /> <br /> 11-04-2014<br /> <br /> Ngày bài báo được đăng:<br /> <br /> 20 – 05 - 2014<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014<br /> <br />