Đánh giá hiệu quả gây tê tùng nách với lidocaine phối hợp bupivacaine

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ GÂY TÊ TÙNG NÁCH VỚI LIDOCAINE<br /> PHỐI HỢP BUPIVACAINE<br /> Huỳnh Tuấn Hải*, Nguyễn Văn Chừng**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đánh giá hiệu quả của gây tê tùng nách với lidocaine phối hợp bupivacaine trong phẫu thuật từ<br /> khuỷu đến bàn tay.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu tiền cứu mô tả, thực nghiệm lâm sàng không nhóm chứng. 117 bệnh nhân có<br /> chỉ định phẫu thuật từ khuỷu đến bàn tay được gây tê tùng nách bằng 10 ml lidocaine 2% 10 mL bupivacaine<br /> 0,5% có pha adrenaline 1/200000. Bệnh nhân được gây tê tùng nách với tư thế cánh tay dạng 120o, khuỷu gập<br /> vào cẳng tay 90-120o bằng kim gây tê plexufix 24G mặt vát 45o. Bệnh nhân được xác định độ tê, mức độ ức chế<br /> vận động, thời gian tiềm phục, thời gian tác dụng, tỉ lệ các tai biến, biến chứng do kỹ thuật gây tê cũng như do<br /> thuốc tê. Các chỉ số mạch, huyết áp, SpO2, ECG được theo dõi mỗi 5 phút trong 30 phút đầu sau gây tê.<br /> Kết quả: thời gian tiềm phục 24,3 ± 2,8 phút, thời gian tác dụng 273,5 ± 32,3 phút, mức độ tê hoàn toàn đạt<br /> 75,2%, tê không hoàn toàn đạt 15,4%, thất bại 9,4%, mức độ ức chế vận động độ 4: 90,6%, mức độ ức chế vận<br /> động độ 1 và 2: 9,4%. Tỉ lệ chạm mạch 7,7%, không xảy ra các biến chứng nặng nề khác do thuốc tê cũng như<br /> thuốc gây co mạch.<br /> Kết luận: Lidocaine phối hợp bupivacaine có pha adrenaline trong gây tê tùng nách để phẫu thuật từ khuỷu<br /> đến bàn tay cho tỉ lệ thành công cao, không xảy ra các biến chứng trầm trọng.<br /> Từ khóa: Gây tê tùng nách, mức độ ức chế cảm giác, vận động<br /> <br /> ABSTRACT<br /> EVALUATE EFFICACY AXILLARY BRACHIAL PLEXUS BLOCK WITH LIDOCAINE<br /> COMBINED BUPIVACAINE<br /> Huynh Tuan Hai, Nguyen Van Chung<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 290 - 295<br /> Purpose: To evaluate the effect of axillary brachial plexus block with lidocaine combined bupivacaine in<br /> surgery from elbow to hand.<br /> Methods: Prospective study, controlled clinical trial non-comparison. 117 patients undergoing sugery from<br /> elbow to hand were blocked the axillary brachial plexus by plexufix needle 24G, 450 bevel with lidocaine 2%<br /> combined bupivacaine and adrenaline 1/200000. These patients had arm abduction 1200 from the body, elbow flex<br /> 90-1200 while being blocked. They were determined: degree of sensory and motor block, the sensory onset time,<br /> duration of sensory block, complications caused by drugs or technique. Rate of heart, blood pressure, SpO2 were<br /> monitored every 5 minutes in the first 30 minutes after blockade.<br /> Results: The mean sensory onset and sensory block time were in turn 24.3 ± 2.8 minutes and 273.5 ± 32.3<br /> minutes. The rate of complete sensory block and incomplete one were in turn 75.2% and 15.4% while unsuccess<br /> rate was 9.4%. The rate of motor block level 4 was 90.6% and the one of level 1 and 2 was 9.4%; vascular<br /> puncture rate was 7.7%. No serious complications were observed.<br /> Conclusion: Lidocaine combined bupivacaine and adrenaline in axillary brachial plexus block for surgery<br /> <br /> <br /> Bệnh viện Đa Khoa Cần Thơ<br /> Đại học Y Dược TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc: Ths. Huỳnh Tuấn Hải,<br /> Đt:0946909274<br /> <br /> 290<br /> <br /> email: haihuynhtuan@yahoo.com<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> from elbow to hand has high successful rate. No serious complications were observed.<br /> Keywords: Axillary brachial plexus block, sensory block, motor block.<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Gây tê tùng nách là phương pháp bơm<br /> thuốc tê vào tùng thần kinh ngã nách để làm<br /> mất cảm giác một vùng rộng lớn do dây thần<br /> kinh điều khiển, thường gây mất cảm giác và<br /> liệt vận động(16).<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> <br /> Bệnh lý 1/3 dưới cánh tay khá phổ biến, để<br /> phẫu thuật vùng náy chúng ta có thể áp dụng<br /> các phương pháp vô cảm như phong bế đám rối<br /> thần kinh bằng các kỹ thuật gây tê ngã liên cơ<br /> bậc thang, trên dưới xương đòn, ngã nách hoặc<br /> gây mê toàn diện. Gây tê ngã nách là kỹ thuật dễ<br /> thực hiện, an toàn và tránh được các biến chứng<br /> như tiêm thuốc tê vào động mạch đốt sống,<br /> khoang ngoài màng cứng, khoang dưới nhện<br /> trong gây tê ngã liên cơ bậc thang; tê hạch sao,<br /> chạm vào hệ thống động mạch trên dưới xương<br /> đòn trong gây tê ngã trên, dưới xương đòn(7).<br /> Các phương tiện hỗ trợ gây tê như máy kích<br /> thích thần kinh (MKTTK), siêu âm Bloc S và cs(2)<br /> nghiên cứu sự hài lòng và thoải mái của bệnh<br /> nhân khi dùng siêu âm và MKTTK đã kết luận<br /> rằng siêu âm ít đau và thoải mái hơn. Tuy nhiên<br /> Admir H và cs(1) cho rằng những lỗi nhiều nhất<br /> của việc dung siêu âm để gây tê là sự thất bại<br /> của việc nhìn ra đầu kim gây tê, Gianesello L và<br /> cs(10) kết luận rằng kỹ thuật “pop” khi kim qua<br /> bao mạch máu thần kinh thì hiệu quả và được<br /> bệnh nhân chấp nhận cao hơn so MKTTK ở<br /> bệnh nhân chấn thương.<br /> Do đó chúng tôi thực hiện đề tài: “Đánh giá<br /> hiệu quả gây tê tùng nách với lidocaine phối hợp<br /> bupivacaine”.<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Đánh giá hiệu quả gây tê tùng nách với<br /> lidocaine phối hợp bupivacaine trong phẫu<br /> thuật từ khuỷu đến bàn tay.<br /> Xác định tỉ lệ các tai biến, biên chứng của kỹ<br /> thuật, thuốc tê<br /> <br /> Nghiên cứu tiền cứu mô tà, thực nghiêm lâm<br /> sàng không nhóm chứng.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Bệnh nhân từ 15 tuổi trở lên, có chỉ định<br /> phẫu thuật từ khuỷu đến bàn tay, có chỉ định<br /> gây tê, có ASA từ I-III.<br /> Chúng tôi thực hiên trên 117 bệnh nhân từ<br /> tháng 4/2010 đến tháng 3/2011 tại Bệnh viện đa<br /> khoa Cần Thơ.<br /> <br /> Phương thức tiến hành<br /> Các bênh nhân được khám trước mổ: mạch,<br /> huyết áp, hô hấp, tuần hoàn, vùng gây tê; làm<br /> các xét nghiệm: công thức máu, đông máu, sinh<br /> hóa máu, X. quang ngực thẳng, ECG; giải thích<br /> cho bệnh nhân về phương pháp vô cảm sẽ áp<br /> dụng để phẫu thuật.<br /> <br /> Chuẩn bị thuốc tê<br /> Lấy 50mcg adrenaline pha vào 10mL<br /> lidocaine 2% (Cty dược Bình Định) và 50mcg<br /> adrenaline pha vào 10mL bupivacaine 0,5%<br /> (AstraZeneca)<br /> <br /> Kỹ thuật gây tê<br /> Bệnh nhân nằm ngữa, cánh tay dạng 1200,<br /> khuỷu gập vào cánh tay 90-1200, tê tại chỗ nơi<br /> chọc kim, chọc kim plexufix 24G qua da vào bao<br /> mạch máu thần kinh, khi kim qua bao mạch<br /> máu thần kinh sẽ có cảm giác mất sức cản, kim<br /> nảy theo nhịp động mạch, hút kim không có<br /> máu, tiến hành bơm thuốc tê lidocaine trước rồi<br /> đến bupivacaine.<br /> <br /> Đánh giá mức độ ức chế cảm giác, vận<br /> động<br /> Mức độ ức chế cảm giác: 4 mức độ theo<br /> Hollmen (cảm giác so sánh với bên đối diện)(13)<br /> Độ 1: kim châm có cảm giác bình thường<br /> Độ 2: kim châm có cảm giác rõ tại một điểm<br /> nhưng yếu hơn bên đối diện.<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> 291<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Độ 3: kim châm có cảm giác như sờ.<br /> Độ 4: kim châm không biết gì.<br /> Độ 3 và 4 được xem là gây tê thành công, độ<br /> 1 và 2 được xem là gây tê thất bại.<br /> Mức độ ức chế vận động: 4 mức độ theo<br /> Hollmen (mức ức chế vận động dựa vào sự vận<br /> động gấp ngữa cẳng tay)(13).<br /> Độ 1: vận động cơ bình thường.<br /> <br /> sau GT 240 phút, sau GT 300 phút, sau GT 360<br /> phút.<br /> <br /> Theo dõi các tai biến, biến chứng<br /> Các đối tượng nghiên cứu được theo dõi các<br /> tai biến, biến chứng có thể xảy ra trong mổ, sau<br /> mổ và khi xuất viện.<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> <br /> Độ 3: vận động cơ rất yếu.<br /> <br /> Số liệu được thu thập theo mẫu bệnh án<br /> nghiên cứu, kết quả được xử lý bằng phần mềm<br /> thống kê SPSS for Windows 16.0.<br /> <br /> Độ 4: vận động cơ mất.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Độ 2: vận động cơ yếu nhẹ.<br /> <br /> Đánh giá chất lượng giảm đau<br /> <br /> Tuổi<br /> <br /> Căn cứ vào cảm giác chủ quan của bệnh<br /> nhân qua từng thì phẫu thuật.<br /> <br /> Trung bình 30,8 ± 12,5 tuổi; thấp nhất là 15<br /> tuổi, cao nhất là 75 tuổi.<br /> <br /> Tốt: tê hoàn toàn, bệnh nhân hoàn toàn<br /> không đau qua các thì phẫu thuật.<br /> <br /> Giới<br /> <br /> Khá: tê không hoàn toàn, bệnh nhân có cảm<br /> giác đau nhẹ ở một số thì phẫu thuật nhưng<br /> chịu đựng được dễ dàng khi cho them liều nhỏ<br /> thuốc giảm đau trung ương fentanyl từ 50100mcg.<br /> Trung bình: tê không hoàn toàn, bệnh nhân<br /> đau nhiều, không phẫu thuật được, phải chuyển<br /> qua phương pháp vô cảm khác.<br /> Kém: không tê, phải chuyển qua phương<br /> pháp vô cảm khác.<br /> <br /> Đánh giá thời gian<br /> Thời gian tiêm phục: tính từ lúc bơm thuốc<br /> tê đến khi đạt được tác dụng ức chế hoàn toàn<br /> về cảm giác, vận động.<br /> Thời gian tác dụng: tính từ lúc thuốc tê có<br /> tác dụng đến khi phục hồi hoàn toàn về cảm<br /> giác, vận động.<br /> Thời gian phẫu thuật: tính từ lúc rạch da đến<br /> khi khâu da xong.<br /> <br /> Theo dõi lâm sàng: mạch, huyết áp,SpO2<br /> Tại phòng mổ, sau gây tê (GT) 5 phút, sau<br /> GT 10 phút, sau GT 15 phút, sau GT 20 phút, sau<br /> GT 25 phút, sau GT 30 phút, sau GT 60 phút, sau<br /> GT 90 phút, sau GT 120 phút, sau GT 180 phút,<br /> <br /> 292<br /> <br /> Nữ chiếm 18,2%, nam chiếm 81,8%.<br /> <br /> Thời gian tiềm phục<br /> Bảng 1: Thời gian tiềm phục<br /> Thời gian tiềm phục (phút) Số bệnh nhân Tỉ lệ (%)<br /> ≤ 15<br /> 0<br /> 0<br /> 16-20<br /> 16<br /> 15,1<br /> 21-25<br /> 62<br /> 58,5<br /> 25-30<br /> 28<br /> 26,4<br /> <br /> Trung bình: 24,3 ± 2,8 phút; thấp nhất là 16<br /> phút, cao nhất là 30 phút<br /> <br /> Thời gian tác dụng<br /> Bảng 2: Thời gian tác dụng<br /> Thời gian tác dụng (phút)<br /> 120 – 150<br /> 151 - 180<br /> 181 – 210<br /> 211 – 240<br /> 241 – 270<br /> 271 – 300<br /> > 300<br /> <br /> Số bệnh nhân Tỉ lệ (%)<br /> 2<br /> 1,8<br /> 3<br /> 2,8<br /> 3<br /> 2,8<br /> 5<br /> 4,7<br /> 17<br /> 16,0<br /> 60<br /> 56,6<br /> 16<br /> 15,1<br /> <br /> Trung bình: 272,5 ± 33,2 phút; ngắn nhất 145<br /> phút, dài nhất là 330 phút<br /> <br /> Thời gian phẫu thuật<br /> Trung bình 52,7 ± 24,5 phút; ngắn nhất 25<br /> phút, dài nhất 140 phút<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> Hiệu quả gây tê<br /> Bảng 3: Hiệu quả gây tê<br /> Hiệu quả gây tê<br /> Khá<br /> TB, kém<br /> 18<br /> 11<br /> 15,4<br /> 9,4<br /> <br /> Tốt<br /> 88<br /> 75,2<br /> <br /> Số BN<br /> Tỉ lệ (%)<br /> <br /> Tổng<br /> 117<br /> 100<br /> <br /> Mức độ ức chế vận động<br /> Bảng 4: Mức độ ức chế vận động<br /> Mức độ ức chế vận động<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> <br /> Số BN<br /> 6<br /> 5<br /> 0<br /> 106<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 5,1<br /> 4,3<br /> 0<br /> 90,6<br /> <br /> Tai biến, biến chứng<br /> Bảng 5: Tai biến, biến chứng<br /> Tai biến, biến chứng<br /> Chạm mạch<br /> Tụ máu<br /> Ngộ độc<br /> Tai biến tim mạch<br /> Nhiễm khuẩn<br /> Tổn thương thần kinh<br /> <br /> Số BN<br /> 9<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 7,7<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> Sự thay đổi mạch<br /> 86<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Thời gian tiềm phục trong nghiên cứu của<br /> chúng tôi trung bình 24,3 ± 2,8 phút, dài hơn có<br /> ý nghĩa thống kê so với nghiên cứu của Hoàng<br /> Văn Chương(11) là 12 ± 4,5 phút (p0,05). Thời gian tiềm phục trong<br /> nghiên cứu của chúng tôi dài hơn so nghiên cứu<br /> của Hoàng Văn Chương vì nồng độ thuốc tê<br /> lidocaine của chúng tôi là 1%, nồng độ lidocaine<br /> của Hoàng Văn Chương là 1,5%.<br /> Thời gian tác dụng trong nghiên cứu của<br /> chúng tôi trung bình 275,5 ± 32,2 phút (ngắn<br /> nhất là 145 phút, dài nhất là 330 phút), dài hơn<br /> có ý nghĩa thống kê so với nghiên cứu của<br /> Hoàng Văn Chương(11) có thời gian tác dụng<br /> trung bình là 122,4 ± 26,8 phút (p