Đánh giá tình hình sử dụng kháng sinh theo ngày điều trị và liều dùng theo ngày tại Bệnh viện quận 11 năm 2017

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 23 * Số 3 * 2019<br /> <br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH SỬ DỤNG KHÁNG SINH THEO NGÀY ĐIỀU<br /> TRỊ VÀ LIỀU DÙNG THEO NGÀY TẠI BỆNH VIỆN QUẬN 11 NĂM 2017<br /> Phạm Đình Luyến*, Đào Duy Kim Ngà*, Ngô Ngọc Bình*<br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Việc sử dụng kháng sinh hợp lý vẫn đang là một thách thức lớn trên toàn thế giới. Bộ Y Tế đã ban<br /> hành Quyết định 772/QĐ-BYT về “Hướng dẫn sử dụng kháng sinh” và “Dự thảo tiêu chí C9.7” của Bộ tiêu chí<br /> chất lượng bệnh viện về kháng sinh từ đó có biện pháp quản lý và nâng cao hiệu quả điều trị, hạn chế các vấn đề<br /> sử dụng kháng sinh bất hợp lý.<br /> Mục tiêu: Khảo sát, đánh giá tình hình sử dụng kháng sinh theo ngày điều trị DOT (Days of Therapy) và<br /> liều dùng theo ngày DDD (Defined Daily Dose) để xây dựng công cụ phân tích DOT, LOT.<br /> Đối tượng - Phương pháp nghiên cứu: Thực hiện trên người bệnh nội trú sử dụng kháng sinh tại Bệnh<br /> viện Quận 11. Hồi cứu số liệu sử dụng và tiêu thụ kháng sinh từ 01/4/2017 đến 30/6/2017 trong bệnh án.<br /> Kết quả: Từ 160 bệnh án, nhận thấy, đánh giá theo DDD thì Cefuroxim có DDD 58,9% và số lượng thuốc<br /> sử dụng đối với 90% đơn thuốc chiếm tỷ lệ 28,3% cao nhất. Theo DOT và thời gian điều trị (LOT), nhóm<br /> Cephalosporin thế hệ 3 chiếm tỷ lệ sử dụng 69,4%, tiêu thụ 76,4% là cao nhất. Sử dụng kháng sinh đơn trị chiếm<br /> 70% so với phối hợp.<br /> Kết luận: Đề xuất 09 giải pháp và xây dựng công cụ phân tích DOT, LOT liên quan đến sử dụng kháng<br /> sinh nhằm giảm bớt gánh nặng công việc cho khoa dược bệnh viện.<br /> Từ khóa: DDD, DU90%, DOT, LOT<br /> ABSTRACT<br /> THE ASSESSMENT OF ANTIBIOTIC USING SITUATION ACCORDING TO DAYS OF THERAPY<br /> AND DEFINED DAILY DOSE AT AT THE HOSPITAL OF DISTRICT 11 IN 2017<br /> Pham Dinh Luyen, Dao Kim Duy Nga, Ngo Ngoc Binh<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 3- 2019: 384-388<br /> Background: Using antibiotic reasonably is still a big challenge all over in the world. Ministry of Health<br /> promulgated the Decision no. 772/QĐ-BYT about “Directing using antibiotic” và “Draft of norm C9.7” of<br /> Ministry of hospital quality norm about antibiotic. From that, there was the method of managing and improving<br /> the effectiveness of treatment, limiting the problems of using antibiotic unreasonably.<br /> Objectives: Survey, assess the situation of using antibiotic according to days of Therapy and dose according<br /> to Defined Daily Dose to build the tool of analyzing DOT, LOT.<br /> Methods: Resident patient uses antibiotic at the Hospital in District 11. Researched using data and<br /> antibiotic consumption from April 01st 2017 to June 30th 2017 in medical record.<br /> Result: From 160 medical records, assess according to Defined Daily Dose that Cefuroxim had Defined<br /> Daily Dose about 58.9% and the quantity of using medicines with 90% prescription appropriating the highest<br /> rate about 28.3%. According to DOT and time of treatment (LOT), the group of Cephalosporin of 3rd generation<br /> appropriated an using rate about 69.4%, consuming 76.4% is the highest. Using monovalent antibiotic<br /> appropriated 70% compared to the coordination.<br /> <br /> *Khoa dược, Bệnh viện Nhi Đồng 1 thành phố Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: DSCKII. Đào Duy Kim Ngà ĐT: 0918297368 Email: dsdaoduykimnga@gmail.com<br /> <br /> 384 Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ Trường ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Conclusion: Propose 09 solutions and build the tools of analyzing related DOT, LOT to using antibiotic to<br /> reduce the burden of jobs for ward of pharmacy at the hospital.<br /> Keyword: DDD, DU90%, DOT, LOT<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Bệnh Viện Quận 11 năm 2017” với ba mục tiêu<br /> sau:<br /> Đầu thế kỷ 20, với sự ra đời của kháng sinh,<br /> đã đánh dấu một kỷ nguyên mới của nền y học - Khảo sát tình hình sử dụng kháng sinh giai<br /> thế giới, cứu sống hàng triệu người thoát khỏi đoạn từ tháng 04/2017 đến tháng 06/2017.<br /> các bệnh nhiễm khuẩn nguy hiểm. Bên cạnh đó, - Đánh giá tình hình sử dụng kháng sinh<br /> sử dụng kháng sinh hợp lý vẫn đang là một theo ngày điều trị kháng sinh (DOT) và liều<br /> thách thức lớn của toàn thế giới và thuật ngữ “đề dùng kháng sinh theo ngày (DDD) để tìm ra các<br /> kháng kháng sinh” đã trở nên quen thuộc trong đặc điểm quan trọng trong việc kê đơn kháng<br /> điều trị nhiễm khuẩn. Ngày sức khỏe thế giới sinh tại Bệnh viện Quận 11.<br /> năm 2011, WHO đã lấy khẩu hiệu phòng chống - Đề xuất dữ liệu để xây dựng công cụ phân<br /> kháng thuốc là “Không hành động ngày hôm tích DOT, LOT.<br /> nay, ngày mai không thuốc chữa” và kêu gọi các ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU<br /> quốc gia phải có kế hoạch kịp thời để đối phó<br /> Đối tượng<br /> với tình trạng kháng thuốc. Hưởng ứng lời kêu<br /> Người bệnh điều trị nội trú thuộc khoa Nội<br /> gọi đó, Bộ Y tế đã xây dựng và ban hành Kế<br /> tổng hợp tại Bệnh viện Quận 11.<br /> hoạch hành động quốc gia về chống kháng<br /> thuốc giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2020 Phương pháp nghiên cứu<br /> (Quyết định số 2174/QĐ-BYT ngày 21/6/2013). Nghiên cứu được tiến hành theo phương<br /> Kế hoạch phòng chống kháng thuốc là kế hoạch pháp hồi cứu, thực hiện thông qua việc hồi cứu<br /> liên ngành, đòi hỏi sự nỗ lực và cam kết của tất số liệu về tiêu thụ kháng sinh tại Bệnh viện<br /> cả các Bộ/ngành các cấp. Để triển khai kế hoạch Quận 11 bằng phương pháp phân tích sử dụng<br /> này, Bộ Y tế đã thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia thuốc theo mã ATC/DDD trong đó phân tích<br /> về phòng, chống kháng thuốc (Quyết định số theo nhóm thuốc dựa vào DU 90% (drug<br /> 879/QĐ-BYT ngày 13/3/2014) và thành lập 9 tiểu<br /> utilization 90%) là số lượng thuốc sử dụng đối<br /> ban giám sát kháng thuốc; thành lập Đơn vị<br /> với 90% đơn thuốc và phép phân tích định<br /> giám sát kháng thuốc Quốc gia(1).<br /> lượng dựa trên ngày điều trị kháng sinh (DOT)<br /> Bên cạnh đó, Bộ y tế đã ban hành các tài<br /> và liều DDD/100 giường/ngày.<br /> liệu chuyên môn như “Hướng dẫn sử dụng<br /> kháng sinh”, “Hướng dẫn thực hiện quản lý Thu thập dữ liệu<br /> kháng sinh trong bệnh viện” cùng với dự thảo Số lượng kháng sinh sử dụng, tổng số ngày<br /> tiêu chí C9.7 của Bộ tiêu chí đánh giá chất nằm viện của người bệnh được thu thập trong<br /> lượng bệnh viện về quản lý sử dụng kháng bệnh án và định dạng mẫu trên phần mềm<br /> sinh cũng như quyết định 772/QĐ-BYT về Excel 2010.<br /> hướng dẫn thực hiện quản lý sử dụng kháng Xử lý số liệu<br /> sinh trong bệnh viện. Trên cơ sở đó, với mong Bằng công cụ phân tích DDD.<br /> muốn đánh giá tình hình sử dụng kháng sinh<br /> Thời gian và phạm vi nghiên cứu<br /> tại bệnh viện, từ đó có biện pháp quản lý và<br /> Từ 01/04/2017 đến 30/06/2017 tại Bệnh viện<br /> nâng cao hiệu quả sử dụng kháng sinh, chúng<br /> Quận 11.<br /> tôi thực hiện đề tài “Đánh giá tình hình sử<br /> dụng kháng sinh theo ngày điều trị (DOT) và Nhiễm khuẩn<br /> liều dùng kháng sinh theo ngày (DDD) tại Là sự tăng sinh của các vi khuẩn, virus hoặc<br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ Trường ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch 385<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 23 * Số 3 * 2019<br /> <br /> ký sinh trùng dẫn tới phản ứng tế bào, tổ chức KẾT QUẢ<br /> hoặc toàn thân, thông thường biểu hiện trên lâm Kết quả sử dụng kháng sinh tại bệnh viện theo<br /> sàng là một hội chứng nhiễm khuẩn, nhiễm độc. DU90% và DDD/100 giường/ngày<br /> Các dấu hiệu của nhiễm khuẩn phụ thuộc vào<br /> Có 5 hoạt chất trong khoảng DU 90 % với<br /> loại và mức độ nặng nhẹ của bệnh như mệt<br /> tổng tỷ lệ % DDD sử dụng là 89,36%. Trong đó<br /> mỏi, chán ăn, ho, chảy nước mũi, sốt. Ngoài ra<br /> Cefuroxime thuộc nhóm cephalosporin thế hệ 2<br /> cần phải thực hiện các phương pháp cận lâm<br /> chiếm tỉ lệ cao nhất (28,37%) (Bảng 1).<br /> sàng để chẩn đoán như xét nghiệm công thức<br /> máu, soi hay nuôi cấy mẫu bệnh phẩm.<br /> Bảng 1. Báo cáo phân tích liều xác định trong ngày theo số lượng thuốc sử dụng đối với 90% đơn thuốc (DDD<br /> theo DU90%)<br /> <br /> Tổng lượng Tỷ lệ Tỷ lệ % DDD<br /> STT ATC Hoạt chất Đơn vị Số lượng DDD<br /> hoạt chất % DDD cộng dồn<br /> <br /> 1 J01DC02 Cefuroxime 3.182,00 g 6.364,00 28,37 28,37<br /> 2 J01MA02 Ciprofloxacin 5.650,40 g 5.674,80 25,30 53,67<br /> 3 J01DD08 Cefixime 1.757,40 g 4.393,50 19,59 73,26<br /> 4 J01DD02 Ceftazidime 8.146,00 g 2.036,50 9,08 82,34<br /> 5 J01MA12 Levofloxacin 787,50 g 1.575,00 7,02 89,36<br /> 6 J01CR02 Amoxicillin And Enzyme Inhibitor 1.258,00 g 1.258,00 5,61 94,97<br /> 7 J01FA09 Clarithromycin 353,50 g 707,00 3,15 98,12<br /> 8 J01XD01 Metronidazole 247,00 g 164,67 0,73 98,85<br /> 9 J01DD04 Ceftriaxone 263,00 g 131,50 0,59 99,44<br /> 10 J01DD07 Ceftizoxime 402,00 g 100,50 0,45 99,89<br /> 11 J01DD62 Cefoperazone, Combinations 47,00 g 11,75 0,05 99,94<br /> 12 J01DD12 Cefoperazone 47,00 g 11,75 0,05 99,99<br /> 13 J05AB01 Aciclovir 7,40 g 1,85 0,01 100,00<br /> * Cột (2) mã ATC là mã được xác định tại dược thư quốc gia Việt Nam<br /> Bảng 2: Báo cáo phân tích theo liều xác định trong ngày trên 100 giường trong ngày (DDD/100 giường/ngày)<br /> <br /> DDD/100<br /> STT ATC Hoạt chất DDD WHO Đơn vị Số lượng DDD<br /> giường/ngày<br /> <br /> 1 J01DC02 Cefuroxime 0,5 g 6.364,00 58,93<br /> 2 J01MA02 Ciprofloxacin 1 g 5.674,80 52,54<br /> 3 J01DD08 Cefixime 0,4 g 4.393,50 40,68<br /> 4 J01DD02 Ceftazidime 4 g 2.036,50 18,86<br /> 5 J01MA12 Levofloxacin 0,5 g 1.575,00 14,58<br /> 6 J01CR02 Amoxicillin And Enzyme Inhibitor 1 g 1.258,00 11,65<br /> 7 J01FA09 Clarithromycin 0,5 g 707,00 6,55<br /> 8 J01XD01 Metronidazole 1,5 g 164,67 1,52<br /> 9 J01DD04 Ceftriaxone 2 g 131,50 1,22<br /> 10 J01DD07 Ceftizoxime 4 g 100,50 0,93<br /> 11 J01DD62 Cefoperazone, Combinations 4 g 11,75 0,11<br /> 12 J01DD12 Cefoperazone 4 g 11,75 0,11<br /> 13 J05AB01 Aciclovir 4 g 1,85 0,02<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 386 Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ Trường ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Cefuroxime có liều xác định trong ngày khuyến cáo việc sử dụng kháng sinh theo đơn<br /> DDD/100 giường/ngày cao nhất (58,93). trị liệu vẫn là phác đồ ưu tiên hàng đầu trong<br /> Acyclovir có liều xác định trong ngày DDD/100 sử dụng kháng sinh (Bảng 5).<br /> giường/ngày thấp nhất (0,02). Tổng DDD/100 Bảng 6: Thời gian nằm viện<br /> giường/ngày là 207,7. DDD/100 giường/ngày Ngày nằm viện Số lượng Tỷ lệ (%)<br /> trung bình là 16 (Bảng 2). ≤ 6 ngày 28 17,5<br /> > 6 ngày 131 81,9<br /> Kết quả sử dụng kháng sinh tại bệnh viện theo<br /> Khác 1 0,6<br /> DOT/1000 ngày nằm viện<br /> Số ngày nằm viện trung bình là 9,4 ngày.<br /> Đặc điểm mẫu nghiên cứu (n=160) Nằm viện dài ngày (> 6 ngày) chiếm 131 trường<br /> Bảng 3: Đặc điểm giới tính hợp (với tỷ lệ 81,9%) bởi các người bệnh nhập<br /> Giới tính Số lượng Tỷ lệ (%) viện với chẩn đoán ban đầu liên quan đến nhiễm<br /> Nam 78 48,8<br /> khuẩn, bên cạnh đó là do có các bệnh mắc kèm<br /> Nữ 82 51,2<br /> (như tăng huyết áp, đái tháo đường, viêm dạ<br /> Tỷ lệ người bệnh nữ cao hơn người bệnh dày, suy tim...) làm kéo dài thời gian điều trị<br /> nam (51,2% so với 48,8%) (Bảng 3). (Bảng 6).<br /> Bảng 4: Phân bố độ tuổi Bảng 7: Sự hiện diện của bệnh mắc kèm<br /> Tuổi Số lượng Tỷ lệ (%)<br /> Bệnh mắc kèm Số lượng Tỷ lệ (%)<br /> < 30 tuổi 4 2,5<br /> Có bệnh mắc kèm 123 76,9<br /> ≥ 30 tuối - < 60 tuổi 48 30,0<br /> Không có bệnh mắc kèm 37 23,1<br /> ≥ 60 tuổi 107 66,9<br /> Khác 1 0,6 Sự hiện diện của bệnh mắc kèm chiếm số<br /> lượng là 123 với tỷ lệ 76,9% (Bảng 7).<br /> Độ tuổi trung bình của mẫu nghiên cứu là<br /> 65,2 tuổi. Đối tượng người cao tuổi (≥ 60 tuổi) Bảng 8: Đặc điểm sử dụng kháng sinh<br /> Lý do chỉ định kháng sinh Số lượng Tỷ lệ (%)<br /> chiếm tỷ lệ cao nhất (66,9%). Ở người cao tuổi do<br /> Có chẩn đoán nhiễm khuẩn và dấu 114 71,3<br /> tình trạng sức khỏe suy giảm, có nhiều bệnh mắc hiệu nhiễm khuẩn<br /> kèm, có sự thay đổi về các thông số dược động Không có chẩn đoán nhiễm khuẩn – 3 1,9<br /> học nên đây là đối tượng nhạy cảm với tác dụng có dấu hiệu nhiễm khuẩn<br /> có hại của thuốc và có nguy cơ cao xuất hiện các Không có chẩn đoán nhiễm khuẩn 1 0,6<br /> và dấu hiệu nhiễm khuẩn<br /> biến cố bất lợi trong quá trình sử dụng thuốc Có chẩn đoán nhiễm khuẩn – không 42 26,2<br /> (Bảng 4). có dấu hiệu nhiễm khuẩn<br /> Bảng 5: Kiểu phác đồ trị liệu Việc sử dụng kháng sinh có chẩn đoán<br /> Trị liệu Số lượng Tỷ lệ (%) nhiễm khuẩn và dấu hiệu nhiễm khuẩn chiếm tỷ<br /> Đơn trị 112 70,0 lệ cao nhất (71,3%) (Bảng 8).<br /> Kết hợp 48 30,0<br /> Nhóm cephalosporin thế hệ 3 chiếm tỷ lệ sử<br /> Đơn trị liệu chiếm tỷ lệ 70%, cao hơn gấp dụng (69,4%) và tiêu thụ (76,4%) là cao nhất<br /> đôi so với trị liệu phối hợp (30%). Theo (Bảng 9).<br /> Bảng 9: Sự sử dụng, tiêu thụ kháng sinh theo nhóm<br /> STT Nhóm Số đợt điều trị % Sử dụng DOT DOT/1000DP % Tiêu thụ<br /> 1 Cephalosporin TH2 12 4,4 22 14,7 1,4<br /> 2 Cephalosporin TH3 188 69,4 1213 809,2 76,4<br /> 3 Penicillin và phối hợp 10 3,7 25 16,7 1,6<br /> 4 Fluoroquinolon 58 21,4 316 210,8 19,9<br /> 5 Kháng virus 1 0,4 5 3,3 0,3<br /> 6 Macrolid 1 0,4 2 1,3 0,1<br /> 7 Nitroimidazol 1 0,4 4 2,7 0,3<br /> <br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ Trường ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch 387<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 23 * Số 3 * 2019<br /> <br /> Bảng 10: Sự sử dụng, tiêu thụ kháng sinh theo từng kháng sinh cụ thể<br /> STT Tác nhân Số đợt điều trị % Sử dụng DOT DOT/1000DP % Tiêu thụ<br /> 1 Ceftazidim 156 57,6 1076 717,8 67,8<br /> 2 Cefuroxim 12 4,4 22 14,7 1,4<br /> 3 Amoxicillin + A.clavulanic 10 3,7 25 16,7 1,6<br /> 4 Levofloxacin 46 17,0 267 178,1 16,8<br /> 5 Ciprofloxacin 12 4,4 49 32,7 3,1<br /> 6 Cefixim 17 6,3 47 31,4 3,0<br /> 7 Acyclovir 1 0,4 5 3,3 0,3<br /> 8 Cefoperazon + Sulbactam 2 0,7 21 14,0 1,3<br /> 9 Ceftizoxim 12 4,4 64 42,7 4,0<br /> 10 Ceftriaxon 1 0,4 5 3,3 0,3<br /> 11 Metronidazol 1 0,4 4 2,7 0,3<br /> 12 Clarithromycin 1 0,4 2 1,3 0,1<br /> Ceftazidim chiếm tỷ lệ sử dụng (57,6%) và pháp DDD là không bị ảnh hưởng bởi những<br /> tỷ lệ tiêu thụ (67,8%) cao nhất (Bảng 10). thay đổi trong chuẩn DDD, có thể sử dụng cho<br /> BÀN LUẬN trẻ em và thông tin người bệnh cụ thể. Dựa vào<br /> những đánh giá trên Khoa Dược có cái nhìn tổng<br /> Qua khảo sát, việc sử dụng kháng sinh có<br /> thể, từ đó xây dựng các giải pháp về quản lý,<br /> chẩn đoán nhiễm khuẩn và dấu hiệu nhiễm<br /> giám sát và các quy trình liên quan đến kháng<br /> khuẩn chiếm tỷ lệ cao nhất (71,3%). Kết quả này<br /> sinh. Việc phân tích các nhóm thuốc sử dụng<br /> cao hơn so với nghiên cứu của Trần Thị Ánh tại<br /> qua phần mềm DDD đã được xây dựng thành<br /> bệnh viện Việt Nam – Thụy Điển Uông Bí<br /> công cụ trước đó tại khoa Dược Bệnh viện Quận<br /> (50,46%)(2). Điều này cho thấy công tác ghi chép<br /> 11 đã chứng minh rằng việc ứng dụng công<br /> các triệu chứng lâm sàng và lý do sử dụng<br /> nghệ thông tin trong quản lý sử dụng kháng<br /> kháng sinh trong bệnh án tại Bệnh viện Quận 11<br /> sinh tại bệnh viện là vô cùng cần thiết, đem lại<br /> được thực hiện tương đối tốt. Tuy nhiên, một tỷ<br /> hiệu quả cũng như tiết kiệm được thời gian,<br /> lệ rất nhỏ (0,6%) phác đồ được chỉ định khi<br /> nhân lực, giảm gánh nặng công việc cho khoa<br /> người bệnh không có cả chẩn đoán và dấu hiệu<br /> Dược, giúp cho Hội đồng thuốc và điều trị có<br /> nhiễm khuẩn trước khi sử dụng kháng sinh. Đây<br /> được tầm nhìn quản lý tổng quan và chi tiết về<br /> có thể là những trường hợp sử dụng kháng sinh<br /> sử dụng thuốc tại bệnh viện. Vì vậy, trong tương<br /> để dự phòng nhiễm khuẩn ở người bệnh có<br /> lai sẽ mở rộng cũng như xây dựng công cụ phân<br /> nguy cơ nhiễm khuẩn cao (người bệnh nằm lâu<br /> tích bằng phương pháp DOT và LOT, góp phần<br /> ngày, sức khỏe suy kiệt, thực hiện thủ thuật,<br /> đẩy mạnh công tác dược lâm sàng và quản lý<br /> đang điều trị hóa trị liệu…) và việc đánh giá tính<br /> dược tại bệnh viện.<br /> phù hợp của chỉ định kháng sinh trên người<br /> bệnh này cần được căn cứ vào các hướng dẫn cụ TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> thể cho từng trường hợp. 1. Bộ Y Tế (2016). Phòng chống kháng thuốc vì thế hệ mai sau. Hà<br /> Nội.<br /> KẾT LUẬN 2. Trần Thị Ánh (2014). Đánh giá việc sử dụng kháng sinh tại Bệnh<br /> viện Việt Nam – Thụy Điển Uông Bí. Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ,<br /> Qua khảo sát tình hình sử dụng kháng sinh Trường Đại học Dược Hà Nội.<br /> cho thấy, các bác sĩ thường chỉ định kháng sinh<br /> cho người bệnh ngay ngày đầu nhập viện với Ngày nhận bài báo: 31/01/2019<br /> 112 trường hợp (70%). Việc đánh giá sử dụng và Ngày phản biện nhận xét bài báo: 27/02/2019<br /> tiêu thụ thuốc thông qua DOT và LOT đã góp Ngày bài báo được đăng: 20/04/2019<br /> phần khắc phục những nhược điểm của phương<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 388 Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ Trường ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch<br />