Đ án Tài Chính Ti n T GVHD:H H u Ti n ề ề ệ ồ ữ ế
Ch ng 1ươ : GI I THI U CHUNG V CÁC PH NG TH CỚ Ệ Ề ƯƠ Ứ
THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TI N M T QUA Ề Ặ
H TH NG NGÂN HÀNG VI TỆ Ố Ở Ệ
Thanh toán không dùng ti n m t là thanh toán qua ngân hàng ,là t ngề ặ ổ
h p các m i quan h chi tr ti n t đ c th c hi n b ng cách tríchợ ố ệ ả ề ệ ượ ự ệ ằ
chuy n t tài kho n c a ng i này sang tài kho n c a ng i khác t iể ừ ả ủ ườ ả ủ ườ ạ
ngân hàng v i s ki m soát c a ngân hàng mà không c n dùng ti n m t ớ ự ể ủ ầ ề ặ
So v i thanh toán ti n m t ,thanh toán qua ngân hàng có nh ng đ cớ ề ặ ữ ặ
tr ng sau:ư
•Trong thanh toán qua ngân hàng s v n đ ng c a v t t hàng hoáự ậ ộ ủ ậ ư
…đ c l p v i s v n đ ng c a ti n t c v th i gian l n không gianộ ậ ớ ự ậ ộ ủ ề ệ ả ề ờ ẫ
,th ng không ăn kh p v i nhau ườ ớ ớ
•Trong thanh toán không dùng ti n m t ,v t trung gian trao đ iề ặ ậ ổ
(ti n m t) không xu t hi n nh thanh toán b ng ti n m t theo ki uề ặ ấ ệ ư ằ ề ặ ể
hàng- ti n- hàng,mà ch xu t hi n d i hình th c ti n t k toán (ti nề ỉ ấ ệ ướ ứ ề ệ ế ề
ghi s ) và đ c ghi chép trên các ch ng t s sách ổ ượ ứ ừ ổ
•M i bên tham gia thanh toán ph i m tài kho n t i ngân hàng ỗ ả ở ả ạ
•Khác v i thanh toán ti n m t ch là quan h tr c ti p gĩ a ng iớ ề ặ ỉ ệ ự ế ư ườ
mua và ng i bán ,trong thanh toán không dùng ti n m t ,ngoài ch thườ ề ặ ủ ể
ch u trách nhi m thanh toán và ch th đ c h ng ,còn có s tham giaị ệ ủ ể ượ ưở ự
c a ít nh t là m t ngân hàng .Ngân hàng có vai trò to l n , không thủ ấ ộ ớ ể
“v ng m t” trong hình th c thanh toán nàyắ ặ ứ
Thanh toán không dùng ti n m t đ c t ch c t t s phát huy đ cề ặ ượ ổ ứ ố ẽ ượ
tác d ng tích c c c a nó:ụ ự ủ
•Thúc đ y quá trình v n đ ng c a v t t hàng hoá trong n n kinhẩ ậ ộ ủ ậ ư ề
t thông qua đó mà các m i quan h kinh t l n s đ c gi i quy t ,nhế ố ệ ế ớ ẽ ượ ả ế ờ
v y mà quá trình s n xu t và l u thông hàng hoá đ c ti n hành bìnhậ ả ấ ư ượ ế
th ngườ
•Cho phép các ngân hàng t p trung ngày càng nhi u các kho n v nậ ề ả ố
ti n t trong n n kinh t , làm tăng them ngu n v n tín d ng đ đ u tề ệ ề ế ồ ố ụ ể ầ ư
vào các quá trình tái s n xu t m r ng XHCN.Cũng chính nh đó ,màả ấ ở ộ ờ
cho
SVTH:Nguy n Th Ph ng Chi Trangễ ị ươ 5
Đ án Tài Chính Ti n T GVHD:H H u Ti n ề ề ệ ồ ữ ế
•phép rút b t m t l ng ti n m t trong l u thông ,ti t ki m nhi uớ ộ ượ ề ặ ư ế ệ ề
chi phí hi n t t công tác qu n lí ti n tệ ố ả ề ệ
•Ngân hàng v i t cách là m t đ n v kinh t tài chinh t ng h p,làớ ư ộ ơ ị ế ổ ợ
m t b máy th n kinh c a n n kinh t , thông qua vi c t ch c thanhộ ộ ầ ủ ề ế ệ ổ ứ
toán , đ h n ch nh ng thi t h i , kh c ph c và ngăn ch n nh ng hi nể ạ ế ữ ệ ạ ắ ụ ặ ữ ệ
t ng tiêu c c có th x y tra trong s n xu t kinh doanh c a các đ n vượ ự ể ả ả ấ ủ ơ ị
Vi t Nam hi n đang áp d ng các th th c thanh toán sau đây:Ở ệ ệ ụ ể ứ
-Séc
-U nhi m chi - ho c l nh chiỷ ệ ặ ệ
-U nhi m thu - ho c nh thuỷ ệ ặ ờ
-Th tín d ng ư ụ
-Th ngân hangẻ
1.1. THANH TOÁN B NG SÉC(Cheque-Check)Ằ
1.1.1.Khái ni m v Séc:ệ ề
Séc là ph ng ti n thanh toán do ng i ký phát l p d i hìnhươ ệ ườ ậ ướ
th c theo m u in s n, l nh cho ng i th c hi n thanh toán tr khôngứ ẫ ẵ ệ ườ ự ệ ả
đi u ki n m t s ti n nh t đ nh cho ng i th h ng phù h p v i quyề ệ ộ ố ề ấ ị ườ ụ ưở ợ ớ
đ nh hi n hành.ị ệ
*Các đ i t ng có liên quan đ n Séc:ố ượ ế
-Ch tài khoán là ng i đ ng tên m tài kho n và là ch s h uủ ườ ứ ở ả ủ ở ữ
ho c đ i di n ch s h u s ti n trên tài kho n đó.ặ ạ ệ ủ ở ữ ố ề ả
Ch tài kho n có th là đ i di n m t pháp nhân, ho c m t th nhân.ủ ả ể ạ ệ ộ ặ ộ ể
-Ng i phát hành Séc: là ngu i eys phát hành séc đ thanh toán choườ ờ ể
ng i th h ng séc. Ng i phát hành séc có th là ch tài kho n ho cườ ụ ưở ườ ể ủ ả ặ
ng i đ c ch tài kho n u quy n.ườ ượ ủ ả ỷ ề
-Ng i th h ng séc: là ng i s h u s ti n ghi trên séc, ng iườ ụ ưở ườ ở ữ ố ề ườ
th h ng séc đ c ghi rõ h tên trên t séc( n u là séc kí danh)ho c làụ ưở ượ ọ ờ ế ặ
ng i c m séc(n u là séc vô danh).ườ ầ ế
-Ng i chuy n nh ng séc: là ng i chuy n nh ng quy n thườ ể ượ ườ ể ượ ề ụ
h ng séc c a mình cho ng i khác theo lu t đ nh.ưở ủ ườ ậ ị
SVTH:Nguy n Th Ph ng Chi Trangễ ị ươ 6
Đ án Tài Chính Ti n T GVHD:H H u Ti n ề ề ệ ồ ữ ế
-Đ n v thu h : là đ n v đ c phép làm d ch v thanh toán ti n hànhơ ị ộ ơ ị ượ ị ụ ế
nh n các t séc do ng i th h ng n p vào đ thu h ti n cho ng iậ ờ ườ ụ ưở ộ ể ộ ề ườ
th h ng.ụ ưở
-Đ n v thanh toán: là đ n v gi tài kho n ti n g i c a ch tàiơ ị ơ ị ữ ả ề ử ủ ủ
kho n, đ c phép làm d ch v thanh toán. Th c hi n vi c trích ti n trênả ượ ị ụ ự ệ ệ ề
tài kho n ti n g i c a ch tài kho n đ thanh toáncho ng i th h ngả ề ử ủ ủ ả ể ườ ụ ưở
séc khi t séc đ c chuy n nh ng đ n.ờ ượ ể ượ ế
1.1.2.Các lo i séc s d ng trong thanh toán:ạ ử ụ
Căn c vào tính ch t chuy n nh ng séc đ c chia làm 2 lo i:ứ ấ ể ượ ượ ạ
-Séc ký danh(named check): là séc ghi rõ h tên, đ a ch c a cá nhânọ ị ỉ ủ
ho c pháp nhân th h ng séc.Lo i séc này đ c chuy n nh ng theoặ ụ ưở ạ ượ ể ượ
lu t b ng ph ng pháp ký h u chuy n nh ng (endorsement). V cậ ằ ươ ậ ể ượ ệ
chuy n nh ng ph i ghi rõ ho tên, đ a ch cá nhân, ho c tên, đ a ch phápể ượ ả ị ỉ ặ ị ỉ
nhân đ c chuy n vào m t sau c a t séc.ượ ể ặ ủ ờ
-Séc vô danh (Bearer Check): là lo i séc không ghi tên cá nhân ho cạ ặ
tên pháp nhân th h ng séc. Trên t séc s ghi: “yêu c u tr l i choụ ưở ờ ẽ ầ ả ạ
ng i c m séc” (Requise Pay to the Bearer). Lo i séc này đ c chuy nườ ầ ạ ượ ể
nh ng t do t c là b ng cách trao tay. Lo i này t m th i ch a s d ngượ ự ứ ằ ạ ạ ờ ư ử ụ
Vi t Nam.ở ệ
Căn c tính ch t s d ng: séc đ c chia làm 2 lo i:ứ ấ ử ụ ượ ạ
-séc chuy n kho n (Transfer Check): đây là lo i séc ch đ cể ả ạ ỉ ượ
dùng đ thanh toán theo lói chuy n kho n b ng cách ghi nó vào các tàiể ể ả ằ
kho n liên quan.ả
-Séc ti n m t (Cash Check): đay là lo i séc mà ng i th h ngề ặ ạ ườ ụ ưở
đ c quy n rút ti n m t t i đ n v thanh toán.ượ ề ề ặ ạ ơ ị
1.1.3.Thanh toán séc:
Toàn b s đ luân chuy n ch ng t và thanh toán nh sau:ộ ơ ồ ể ứ ừ ư
+Tr ng h p ng i phát hành và ng i th h ng có tài kho n t iườ ợ ườ ườ ụ ưở ả ạ
2 đ n v khác nhau:ơ ị
SVTH:Nguy n Th Ph ng Chi Trangễ ị ươ 7
Đ án Tài Chính Ti n T GVHD:H H u Ti n ề ề ệ ồ ữ ế
(2a)
(2b)
(1) (5) (3) (6) (3)
(5)
(6) (3)
(4)
Chú thích:
(1): Ng i mua, ch tài kho n làm th t c xin mua séc tr ng t i đ nườ ủ ả ủ ụ ắ ạ ơ
v mình m tài kho n.ị ở ả
(2a): Ng i bán hàng hoá ho c cung c p d ch v cho ng i mua theoườ ặ ấ ị ụ ườ
h p đ ng.ợ ồ
(2b): Ng i mua phát hành séc giao cho ng i bán đ thanh toán ti nườ ườ ể ề
hàng d ch v .ị ụ
(3): Ng i th h ng n p séc vào đ n v thu h ho c n p tr c ti pườ ụ ưở ộ ơ ị ộ ặ ộ ự ế
cho đ n v thanh toán, ho c chuy n nh ng séc theo quy đ nh.ơ ị ặ ể ượ ị
(4): Đ n v thu h sau khi đã ki m tra h p l , s nh n thu h r i g iơ ị ộ ể ợ ệ ẽ ậ ộ ồ ử
t séc và b ng kê sang đ n v thanh toán.ờ ả ơ ị
(5): Đ n v thanh toán trích ti n t tài kho n c a ng i phát hànhơ ị ề ừ ả ủ ườ
(báo n ) đ thanh toán cho ng i th h ng thông qua đ n v thu h .ợ ể ườ ụ ưở ơ ị ộ
(6): Đ n v thu h ghi có vào tài kho n c a ng i th h ng theo sơ ị ộ ả ủ ườ ụ ưở ố
ti n nh n đ c sau khi đã tr phí thanh toán r i g i gi y báo có choề ậ ượ ừ ồ ử ấ
ng i th h ng.ườ ụ ưở
SVTH:Nguy n Th Ph ng Chi Trangễ ị ươ 8
Ng i phát hànhườ
(Ng i mua)ườ
Ng i th h ngườ ụ ưở
(Ng i bán)ườ
Đ n v thu h ơ ị ộ
(Ngân hàng bên bán)Đ n v thanh toánơ ị
(Ngân hàng bên mua)
Đ án Tài Chính Ti n T GVHD:H H u Ti n ề ề ệ ồ ữ ế
+ Tr ng h p ng i phát hành và ng i th h ng có tài kho n t iườ ợ ườ ườ ụ ưở ả ạ
cùng m t đ n v :ộ ơ ị
(2b)
(2a)
(1) (4a) (4b) (3)
Chú thích:
(1): Ng i mua - ch tài kho n làm th t c xin mua séc tr ng t iườ ủ ả ủ ụ ắ ạ
đ n v n i mình m tài kho n.ơ ị ơ ở ả
(2a): Ng i bán giao hàng hoá ho c cung c p d ch v cho ng i muaườ ặ ấ ị ụ ườ
theo theo h p đ ng.ợ ồ
(2b): Ng i mua phát hành séc giao tr c ti p cho ng i bán đ thanhườ ự ế ườ ể
toán ti n hàng hoá d ch v .ề ị ụ
(3): Ng i th h ng n p séc vào đ n v thu h ho c chuy nườ ụ ưở ộ ơ ị ộ ặ ể
nh ng séc theo đúng quy đ nh. ượ ị
(4a): Đ n v thanh toán ghi n tài kho n c a ng i phát hành r i g iơ ị ợ ả ủ ườ ồ ử
gi y báo n .ấ ợ
(4b): Đ n v thanh toán ghi có tài kho n ng i th h ng r i g iơ ị ả ườ ụ ưở ồ ử
gi y báo có ho c cho ng i th h ng rút ti n m t.ấ ặ ườ ụ ưở ề ặ
1.1.4.vai trò kinh t c a séc:ế ủ
V m t kinh t séc có ba công d ng:ề ặ ế ụ
- Là m t công c rút ti n,ngiã là khách hàng ph i có m m tộ ụ ề ả ở ộ
tài kho n t i ngân hàng,séc này g i là séc rút ti nả ạ ọ ề
SVTH:Nguy n Th Ph ng Chi Trangễ ị ươ 9
Ng i phát hànhườ
(ng i mua)ườ
Ng i thườ ụ
h ngưở
Đ n v thu h đ ng thơ ị ộ ồ
i ờ