intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Đề cương môn: Những nguyên lý cơ bản của c.nghĩa Mac - Lenin

Chia sẻ: Trần Văn Thành | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:64

Thêm vào BST
Báo xấu
199
lượt xem 40
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

I. Hàng hóa. 1. Hai thuộc tính của hàng hóa. Câu 2: Có ý kiến cho rằng: “hàng hóa có giá trị vì nó có giá trị sử dụng, giá trị sử dụng càng lớn thì giá trị càng cao”. Đó là ý kiến hoàn toàn sai. Để cm cho nhận định rằng ý kiến trên sai ta đi phân tích 2 pham trù giá trị sử dụng và giá trị của hàng hóa Hàng hóa là sp của lao động, thỏa mãn được nhu cầu nào đó của con người thông qua trao đổi...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề cương môn: Những nguyên lý cơ bản của c.nghĩa Mac - Lenin

  1. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 Đề cương môn: Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin. I. Hàng hóa. 1. Hai thuộc tính của hàng hóa. Câu 2: Có ý kiến cho rằng: “hàng hóa có giá trị vì nó có giá tr ị sử dụng, giá tr ị sử dụng càng lớn thì giá trị càng cao”. Đó là ý ki ến hoàn toàn sai. Đ ể cm cho nh ận định rằng ý kiến trên sai ta đi phân tích 2 pham trù giá tr ị sử d ụng và giá tr ị c ủa hàng hóa Hàng hóa là sp của lao động, thỏa mãn được nhu c ầu nào đó c ủa con ng ười thông qua trao đổi hoặc mua bán * Giá trị sử dụng của hàng hóa: Giá trị của hàng hóa là công dụng của hàng hóa thỏa mãn nhu c ầu nào đó c ủa con người. vd gạo dung để ăn vải dung để mặc.. Đặc trưng giá trị sử dụng của hàng hóa - giá trị sử dụng – thuộc tính TN của vật quy định giá - giá trị sử dụng thuộc phạm trù vĩnh viễn - giá trị sử dụng chỉ thể hiện khi tiêu dùng( tiêu dùng cho sx và tiêu dùng cho cá nhân) -Hàng hóa có thể có 1 hay nhiều công dụng - hàng hóa ngày càng đa dạng phong phú, hiện đại và thu ận ti ện, là do nhu c ầu đò hỏi và KH công nghệ cho phép - giá trị sử dụng của hàng hóa tạo thành nội dung của của cải vật ch ất và là cơ s ở để cân đối về mặt hiện vật - giá trị sử dụng của hàng hóa là giá trị sd xã hội vì giá trị sử dụng của hàng hóa ko phải là giá trị sử dụng cho người sản xuất trực tiếp mà là cho ng ười khác, cho xh, thông qua trao đổi mua bán. Điều đó đòi hỏi người sản xuất phải luôn luôn quan tâm đ ến nhu cầu của xh, làm cho sp của mình đáp ứng được nhu cầu của xh * giá trị của hàng hóa Giá trị sử dụng của hàng hóa là vật mang giá trị trao đổi Giá trị trao đổi là quan hệ tỉ lệ về lượng mà những GTSD khác nhau trao đ ổi v ới nhau VD: 1 cái rìu = 20kg thóc Trong phương trình trao đổi trên có 2 câu hỏi đặt ra + 1 là tại sao rìu và thóc là 2 hàng hóa có giá trị sử d ụng khac nhau l ại trao đ ổi được với nhau? + 2 là tại sao chúng lại trao đổi với nhau theo 1 tỉ lệ nhất định Trả lời cho câu hỏi thứ nhất: 2 hàng hóa rìu và búa có th ể trao đ ổi đ ược v ới nhau vì giữa chúng có cơ sở chung. Cơ sở chung đó ko th ể là giá tr ị s ử d ụng c ủa hàng hóa vì công dụng của chúng khác nhau. Cơ sở chung đó là các hàng hóa đều là sp c ủa lao đ ộng. sp của lao đọng do lđ xh hoa phí để sx ra những hàng hóa đó Trả lời cho câu hỏi thứ 2: thực chất các chủ thể trao đổi hàng hóa với nhau là trao đổi lđ chứa đựng trong những hàng hóa đó Email: wizard_try@yahoo.com.vn 1
  2. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 Trong vd trên người thợ rèn làm ra cái rìu mất 5 h lao động, người nông đân làm ra 20kg thóc cũng mất 5h lao động. trao đổi 1 cái rìu l ấy 20kg thóc th ực ch ất là trao đ ổi 5h sx ra 1 cái rìu lấy 5h sản xuất ra 20kg thóc. Lao đ ộng hao phí đ ể sx ra hàng hóa là c ơ s ở chung của trao đổi gọi là giá trị hàng hóa. Từ phân tích trên ta thấy: Giá trị hàng hóa là lao động xh của người sx hàng hóa kết tinh trong hàng hóa Đặc trưng của giá trị hàng hóa là: - Giá trị hàng hóa là 1 phạm trù lịch sử, nghĩa là nó ch ỉ tồn t ại ở nh ững ph ương thức sx có sx và trao đổi hàng hóa - Giá trị hàng hóa là biểu hiện quan h ệ sx, t ức là nh ững quan h ệ kinh t ế gi ữa những người sản xuất hàng hóa. Trong nền kt h² dựa trên những chế độ tư hữu về tư liệu sx, quan hệ kinh tế giữa người với người biểu hiện thành quan h ệ gi ưa v ật v ới vật. hiện tượng vật thống trị người được gọi là sự sung bái hàng hóa, khi tiền tệ xuất hiện thì đỉnh cao của sự sung bái này là sung bái tiền tệ Về mặt phương pháp luận, ta đi từ gí trị trao đổi, nghĩa là đi từ hiện tượng bên ngoài, từ cái giản đơn, dễ thấy để lần mò ra vết tích của giá trị, nghĩa là cái b ản ch ất bên trong của s, hiện tượng. giá trị trao đổi ch ỉ là hình th ức bi ểu hi ện c ủa giá tr ị; giá tr ị là nội dung, là cơ sở của trao đổi. giá trị thay đổi thì giá trị trao đổi cuang thay đổi theo. Nghiên cứu 2 thuộc tính hàng hóa, chúng at rút ra được nh ững ph ương pháp lu ận sau: - hàng hóa (thông thường hay dặc biệt) đều có 2 thuộc tính là giá trị và giá tr ị s ử dụng. thiếu 1 trong 2 thuộc tính thì không phải là hàng - 2 thuộc tính của hàng hóa là sự thống nhất trong mâu thuẫn. Thống nhất vì nó cùng 1 lao động sản xuất ra hàng hóa, nh ưng lao đ ộng sx ra hàng hóa lại có tính chất 2 met. lđ cụ th ể tạo ra giá tr ị s ử d ụng; lđ tr ừu t ượng t ạo ra giá trị của hàng hóa. Hai thuộc tính giá trị sử dụng và giá trị đối lập với nhau, biểu hiện của s ự đối l ập giữa chúng là: - Thứ nhất, người sx ra hàng hóa có gtsd nhất định. Nhưng trong kinh t ế hàng hóa, người sx tạo ra gtsd ko phải cho mình mà cho người khác, cho xh. Mục đích sx c ủa h ọ ko phải gtsd mà là gt, lf tiền tệ là lợi nhuận. cho dù người sx sx ra đ ồ ch ơi tr ẻ em hay thuốc chữa bệnh thì đối với họ điều đó không quan trọng, mà điiều quan trọng là nh ững hàng hóa đó đem lại cho họ bao nhiêu tiền tệ, bao nhiêu lợi nhuận Đối với người tiêu dùng, người mua, mục đích của họ là GTSD, nh ưng đ ể có đc GTSD nhằm thỏa mãn nhu cầu tiêu dùng của họ thì họ phải trả giá trị, trả ti ền t ệ cho chủ của nó. Như vậy ng sx, ng bán cần tiền còn ng mua, ng tiêu dùng c ần hàng. Qúa trình thực hiện giá trị và giá trị sử dụng của hàng hóa là 2 quá trình khác nhau ko di ễn ra đồng thời. Muốn thực hiện giá trị của hàng hóa ph ải trả ti ền cho ng ười sd… Nh ư v ậy, >< giữa 2 thuộc tính của hàng hóa và giải quy ết >< đó làm cho các ch ủ th ể kt và n ền kt năng động và linh hoạt, suy đến cùng thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kt , nâng cao đ/s nd ở trình độ văn minh hơn. - Thứ hai, hàng hóa sx đến tiêu dùng ko đồng nhất với nhau về th ời gian và ko gian. Đvới ng sx đó là thời gian vốn nằm trong hàng hóa, ch ưa bán đc đ ể thu ti ền v ề đ ẻ Email: wizard_try@yahoo.com.vn 2
  3. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 tái sx tiếp tục. Lãi ngân hàng chưa trả đc; nguy cơ hàng hóa bị hao mòn vô hình, chưa kể đến phải bảo quản, kiểm kê, chứa đựng khả năng khủng hoảng kt … Đv ng ười tiêu dùng chưa mua đc hàng hóa để thỏa mãn nhu cầu, hơn nữa th ời gian c ần có hàng hóa ko dc đáp ứng…Nghĩa là qtr thực hiện giá trị và GTSD khác nhau về t/g và ko gian. Mu ốn xích lạ thời gian và ko gain giữa ng sx và ng tiêu dùng, các ch ủ th ể kt tìm m ọi cách, m ọi biện pháp, như hợp đồng kt, lien doanh, lk mở rộng mạng l ưới sx và tiêu th ụ và các phương pháp bán hàng phù hợp. - Thứ ba, trong kt h² được sx ra có thể bán được hay ko bán được. Nếu hàng hóa bán được, >< giữa 2 thuộc tính đc giải quyết và ngược lại. * Ý nghĩa phương pháp luận: Chúng ta đang trong thời kì phát triển KTTT, kt h². Hàng hóa sx ra đ ể bán ch ứ ko phải để tự tiêu dùng. Do đó: Đối với người sx khi luôn mong muốn thu đc nhiều lợi nhu ận ph ải quan tâm đ ến 2 thuộc tính của hàng hóa. Tức là phải làm ra nhi ều hàng hóa, phong phú vè ch ủng lo ại, công dụng ngày càng nhiều, từ đó để giảm giá giá trị hàng hóa để thu hút ng mua, tăng sức cạnh tranh. Bằng cách cải tiến quy trình KT càng hiện đạii, nâng cao trình độ cho ng lđ, đổi mới tổ chức quản lí sx. Đối với ng tiêu dùng, khi chỉ quan tâm đến giá trị sd thì ph ải tr ả tr ị cho ng ười s ở hữu. Từ đó phải có biện pháp để tăng thu nhập, tăng khả năng thanh toán. 2. Tính 2 mặt của lđsx hàng hóa. Hàng hóa có 2 thuộc tính không phải do có 2 thứ lđ khác nhau kết tinh trong nó, mà là do l đ của người sx h2 có t/c 2 mặt: vừa mang t/c c ụ th ể ( l đ c ụ th ể), l ại v ừa mang t/c trừu tượng(l đ trừu tượng). C. Mac là người đầu tiên phát hiện ra t/c 2 mặt đó. * L đ cụ thể: Lđ cụ thể là l đ có ích dưới dạng 1 hình thức c ụ th ể c ủa nh ững ngh ề nghi ệp chuyên môn nhất định. Mỗi l đ cụ thể có thể có m đ, ph2 công cụ l đ , đối tượng l đ và kq l đ riêng. Chính những cái riêng đó phân biệt các loại l đ cụ thể khác nhau. Ch ẳng h ạn, l đ c ủa ng ười thợ may và l đ của người thợ mộc là 2 loại l đ c ụ th ể khác nhau, l đ c ủa ng ười th ợ may có m đ là làm ra quần áo chứ o phải là bàn ghế; còn ph2 là may ch ứ ko ph ải bào c ủa; có công cụ l đ là kim, chỉ, máy may ch ứ ko ph ải là cái c ưa, cái bào…; và l đ c ủa ng ười th ợ may thì tạo ra quần áo để mặc còn l đ của người thợ mộc thì t ạo ra gh ế đ ể ng ồi… Điều đó có nghĩa là : l đ cụ thể tạo ra g trị sd của h2. Trong xh có nhiều loại h2 với những GTSD khác nhau là do có nhiều loại l đ cụ thể khác nhau. Các l đ cụ thể hợp thành hệ thống phân công l đ xh. Cùng v ới s ự phát triển của KH-KT, các hình thức l đ phân công l đ xh. Cùng vói sự phát tri ển c ủa KH-KT, các hình thức l đ cụ thể ngày càng đa dạng, phong phú nó phản ánh trình độ phát triển của phân công l đ xh. GTSD là phạm trù vĩnh viễn vì vậy l đ cụ th ể cũng là ph ạm trù vĩnh viễn tồn tại gắn liền với vật phẩm, nó làm một đ k ko th ể thi ếu (.) b ất kì hình thái kt-xh nào. L đ cụ thể không phải là nguồn gốc duy nhất của GTSD do nó sx ra. GTSD của các vật thể h2 bao giờ cũng do 2 nhân tố hợp thành: v ật ch ất và l đ. L đ c ụ th ể c ủa con Email: wizard_try@yahoo.com.vn 3
  4. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 người chỉ thay đổi hình thức tồn tại của v/c, làm cho nó thích h ợp v ới nhu c ầu c ủa con người mà thôi. * Lđ trừu tượng. L đ trừu tượng là l đ của người sx h2 khi đã gạt bỏ những hình th ức cụ th ể c ủa nó, hay nói cách khác, đó chính là sự tiêu hao sức l đ( tiêu hao sức b ắp th ịt, th ần kinh) của người sx h2 nói chung. L đ của người thợ mộc và l đ của người thợ may, nếu xét về mặt l đ cụ th ể thì hoàn toàn khác nhau, nhưng nếu gạt bỏ tất cả những sự khác nhau ấy sang 2 bên thì chúng chỉ còn có 2 cái chung, đểu phải tiêu hao sức óc, sức bắp thịt và sức thần kinh của con người. L đ trừu tượng chính là l đ hp đông chất của con người. Chính lđ trừu tượng của người sx h2 mới tạo ra g trijcuar h2. Như vậy, có thể nói, g trị của h2 là lđ trừu tượng của người sx h2 k ết tinh (.) h2 . Đó cũng chính là m ặt ch ất của GT h2. Vì vậy, Lđ trừu tượng là 1 phạm trù l sử riêng có của sx h2. Tính chất 2 mặt cảu lđ sx h2 p/á t/c tư nhân và t/c xh của l đ của người sx h2. Như trên đã chỉ ra, mỗi người sx h2 sx cái j, sx ntn là viêc riêng của họ. Vì vậy, l đ đó mang t/c tư nhân và l đ cụ thể của họ là biểu hiện của l đ tư nhân. Đòng thời, l đ của sx h2 là l đ xhvì nó là 1 bộ ph ận c ủa toàn b ộ l đ xh trong h ệ thống phân công l đ xh. Phân công l đ xh tạo ra sự phụ thuộc lẫn nhau giữa người và người sxh2. Họ làm việc cho nhau, thông qua trao đổi h2. Việc trao đ ổi h2 o th ể căn c ứ vào l đ cụ thể mà phải quy l đ cụ thể về l đ chung đồng nhất – l đ trừu tượng. Do đó, l đ trừu tượng là biểu hiện của l đ xh. Giữa l đ tư nhân và l đ xh có >< vói nhau >< đó dược bi ểu hiện c ụ th ể trong 2 TH sau: - Sp do những người sx h2 riêng biệt tạo ra có thể ko ăn khớp với nhu cầu của xh( hoặc o đủ để cung cấp cho xh hoặc vượt quá nhu cầu của xh…) khi sx vượt quá nhu cầu của xh, sẽ có 1 số h2 o bán được tức o thực hiện được giá trị. - Mức tiêu hao l đ cá biệt của người sx h2 cao h ơn so v ới m ức tiêu hao mà xh có thể chấp nhận khi đó h2 cũng không bán được hoặc bán được nhưng ko thu h ồi đ ủ chi phí l đ bỏ ra. >< giữa l đ tư nhân là l đ xh là mầm mống c ủa mọi >< trong n ền sx h2. Chính vì những >< đó mà sx h2 vừa vận động phát triển, vừa tiềm ẩn khả năng khủng hoảng. 3. Lượng giá trị hàng hoá Câu 3: Phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới lượng GT h2. Ý nghĩa ph2 luận * Gtrị h2 là lđ của người sx h2 kết tinh (.) h2. Lg GT h2 do lg lđ hp đ ể sx ra h2 quyết định lg lđ hp đc tính theo t/g lđ (phút; giờ; ngày; tháng) Có nhiều người cùng sx 1 h2. do đk sx khác nhau, tay ngh ề, chuyên môn, năng suất lđ … ko giống nhau, vì thế, hp lđ cá bi ệt t ạo thành gtr ị xh. Gt xh o đ ược tính b ằng t/g lđ cá biệt mà được tính = t/g lđ xh cần thiết. T/g lđ xh cần thiết là t/g cần để sx 1 h2 (.) đk sx TB, với trình đ ộ thành th ạo TB và 1 cường độ lđ TB. Trong thực tế, t/g lđ xh cần thiết là t/g lđ cá bi ệt c ủa ng ười sx cung cấp đại bộ phận h2 trên TT qđ: Cơ cấu lg gtrị h2 gồm 3 bộ phận Email: wizard_try@yahoo.com.vn 4
  5. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 w=C+v+m trong đó: w:gtrị c: gtrịTLSX đa hp, bao gồm c1: khấu hao gtrị máy móc thiết bị c2: gtrị ng, nhiên vliệuđã hp v: gtrị sức lđ hay tiền lương m: gtrị của sp thặng dư Hay cơ cấu gtrị bgồm 2 bộ phận : Gtrị cũ (c)+gtrị mớí(v+m) * Những nhân tố ảnh hưởng đến gtrị h2… T/g lđ xh cần thiết là 1 đại lượng ko cố định. Thước đo diễn biến thì lg gtr ị h2 diễn biến. Lg gtrị h2 phụ thuộc vào các nhân tố cơ bản sau: 1, Năng suất lđ Năng suất lđ là năng lực sx của người lđ nó được tính bằng s ố lượng sp sx ra trong 1 đv t/g hay t/g hp để sx ra 1 đv sp Các chỉ tiêu tính năng suất l đ, năng suất lđ cá nhân, năng su ất lđ t ập th ể( nhóm), và quan trọng nhất là năng suất lđ xh. Năng suất lđ kế hoạch và năng su ất lđ th ực tê; năng suất lđ tính bằng hiện vật và = tiền tệ. Đến lượt mình năng suất lđ phụ thuộc vào 5 cụm nhân tố cơ bản sau: - Trình độ người lđ( sức khoẻ, năng lực, trình độ, kinh nghiệm…) - Phạm vi t/d của TLSX. - Sự phát triển của KH công nghệ và ứng dụng chúng vào sx. - Đk tự nhiên. Tuỳ đk và h/c cụ thể, muốn nâng cao năng súât lđ, cần tận dụng tất các nhân t ố trên Lg gtrị h2 TLT với t/g lđ sx ra h2, nghĩa là t/g lđ càng dài thì gtr ị h2 càng l ớn; ng ựoc l ạu, lượng giá trị h2 TLN với năng suất lđ. Nghĩa là năng su ất lđ càng cao thì t ổng gtr ị( t ổng chi phí sx h2) ko dổi, nhưng lượng gtrị 1 hàng hoá càng giảm, nghĩa là gtrị h2: c+v+m giảm xuống, trong đo c( gtrị TLSX đã hp) có thể tăng, giảm hoạc giữ nguyên của c. 2, Cường độ lđ. Cường độ lđ là đại lg chỉ mức độ hp sức lđ (.) 1 đv t/g. Nó cho th ấy m ức đ ộ kh ẩn trương, nặng nhọc hay căng thẳng của lđ. Tăng cường độ lđ về thực chất cũng giống như kéo dài ngày lđ. Vì vậy, tăng cường độ lđ thì tổng gtrị của h2 tăng lên, nhưng gtrị 1 h2 ko đổi. So sánh năng suất lđ và tăng cường độ lđ : - Giống: chúng đều dẫn đến lg sp sx ra (.) 1 đv t/g tăng lên. - Khác: + Tăng năng suất lđ làm cho lg sp (h2) sx ra (.) 1 đv t/g tăng lên, nhưng làm cho gtrị của 1 đv h2 giảm xuống. Hơn nữa, tăng năng suất lđ có thể phụ thuộc nhiều vào máy móc, kĩ thụât, do đó, nó gần như là 1 yếu tố có “ sức sx” vô hạn. Email: wizard_try@yahoo.com.vn 5
  6. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 + Tăng cường độ lđ, làm cho lg sp tăng lên (.) 1 đv t/g nh ưng gtrị c ủa 1 đv h2 o đổi. Hơn nữa tăng cường độ lđ phụ thuộc nhiều vào thể chất và tinh th ần ngừoi lđ, do đó, nó là yếu tố của sức sx có gh nhất định.  Tăng năng suất lđ có ý nghĩa tích cực hơn đv sự phát triển kt. 3. Mức độ phức tạp của lđ. Một h2 nào đó có rất nhiều người sx. Nhưng đk, trình độ, tay ngh ề o gi ống nhau. Lđ giản đơn và lđ phức tạp là thứoc đo để phân bịêt sự khác nhau đó. Lđ giản đơn là lđ của người sx chỉ cần có sức lđ, o được đào t ạo ( lđ ph ổ thông). Trong 1 dsdv t/g lđ giản đơn tạo ra 1 lg gtrị h2 rất nhỏ. Lđ phức tạp là lđ của người sx được học tập, đào tạo có trình độ chuyên nghi ệp vụ nhất định, trong 1 đv t/g nó tạo ra 1 lg GT h2> lđ gi ản đ ơn. Trong trao đ ổi, ng ười ta lấy lđ giản đơn TB làm đv tính toán và quy tất cả lđ ph ức tạp thành lđ gi ản đơn trung bình cần thiết. • Ý nghĩa phương pháp luận. II. QUY LUẬT GIÁ TRỊ. Câu 5: Phân tích nội dung và tác động của quy luật giá trị. Ý nghĩa. 1. Nội dung và tác động. Quy luật gtrị là qluật kt cơ bản của sx và lưu thông hàng hoá. Ở đâu có sx và trao đỏi hàng hóa thì ở đó có sự tồn tại và phát huy tác động của quy luật gtrị. Những yêu cầu của qluật gtrị: Thứ nhất, theo qluật này sx hàng hoá được thực hiện theo hao phí lđ c ần thi ết, nghĩa là tiết kiệm lđ (cả lđ QK và lđ sống) nhằm : đvới 1 hàng hoá, gtr ị c ủa c ủa ó ph ải nhỏ hơ oặc bằng thời gian lđ xh cần thiết để sx ra hàng hoá đó, t ức là giá c ả th ị tr ường của hàng hoá. Cụ thể là hao phí lđ tạo thành gtrị cá bi ệt của hàng hoá ph ải nh ỏ h ơn giá cả của nó thì ngwoif sx có lãi, nếu = thì hoà v ốn, n ếu hp lđ cá bi ệt > giá c ả th ị tr ường thì bị lỗ. ĐV nhiều hàng hoá, thì tổg số hplđ sx ra tổng số hàng hoá ph ải phù h ợp v ới quy mô nhu cầu có khả năng thanh toán của xh, hay sức mua của đồng tiền. Thứ hai, trong trao đổi phải theo nguyên tắc ngang giá, nghĩa là ph ải đ ảm b ảo bù đắp được chi phí cho người sx (tát nhiên chi phí đó ph ải d ựa trên c ơ s ở th ơid gian lđ xh cần thiết, chứ ko phải bất kì chi phí cá biệt nào) và đảm bảo có lãi để táo sx mở rộng. Sự vận động của qluật gtrị thông qua sự vận động của giá cả của hàng hoá. Gía cả tách rời gtrị, lên xuống xoay quanh gtrị lấy gtrị làm cơ sở. Thông qua sự hoạt động của giá cả thị trường sẽ thấy được sự hoạt động của quy lu ật gtr ị. Gía c ả là sự biểu hiện bằng tiền của gtrị hàng hoá. G/cả là phạm trù trung tâm của kt hàng hoá, là phong vũ biểu trong nền kt, nó có chức năng thông tin, tính toán gtrị hàng hoá, là mênh lệnh đối với người sx và tiêu dùng. Cơ chế tác động của quy luật gtrị phát sinh tác đ ộng Email: wizard_try@yahoo.com.vn 6
  7. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 trên TT thông qua cạnh tranh, cung cầu, mua bán, giá cả, sức mua của đồng tiền... làm cho các chủ thể kt và nền kt vận động, phát triển. * Tác động của quy luật giá trị: Thứ nhất, tự phát điều tiết sx và lưu thông hàng hoá. Tự phát điều tiết sx thông qua qhệ cung cầu và g/cả trên TT. - Cung < cầu => giá cả > gtrị, nghĩa là hàng hoá sx có lãi, g/c ả cao h ơ gtr ị kích thích mở rộng và đẩy mạnh sx để tăng cung; ngược lại, cầu giảm vì gía tăng. - Cung > cầu, sp sx ra quá nhiều so với nhu c ầu, g/c ả < gtr ị, sx ko có lãi. Th ực t ế đó buộc người sx phải quyết định gừng hoặc giảm sx; ngược lại, giá giảm kích thích tăng cầu, tự nó là nhân tố làm cung tăng. - Cung cầu tạm thời cân bằng, g/cả = gtrị. Trên bề mặt kt, người ta thường gọi đó là bão hoà. Khi nhân tố cung cầu, g/cả biến động, thì qhệ cung cầu và g/cả cũng bi ến động theo. Sự tác động trên của qluật gtrị tự phát dẫn đ ến s ự di chuy ển s ức lđvà TLSX vào hàng hoá có lãi cao. - Điều tiết lưu thông: thông qua cơ chế cung cầu và giá c ả mà ngu ồn hàng, lu ồng hàng, mặt hàng, chủng loại hàng... được khơi thông, khơi sâu hay tắc nghẽn. Dòng chảy của hàng hoá từ nơi giá thấp đến nơi giá cao, từ nơi có nhiều hàng đến nơi có ít hàng, nghĩa là quy luật gtrị điều tiết lưu thông hàng hoá trên thị trường. Thứ hai, tự phát kích thích LLSX phát triển. Phần trên chúng ta dã n/c các nhân tố ảnh h ưởng đến lượng GT hàng hoá, đã lu ận giải là: khi NS lđ tăngthì khối lượng sp tăng, gtrị 1 đv h² s ẽ gi ảm, con khi giá c ả gi ảm thì kích thích cầu tăng, hàng hoá bán được nhiều h ơn, tổng lợi nhuận thu đ ược nhi ều hơn. Việc nâng cao NS lđ phụ thuộc vào 5cum nhân tố trên, trong đó 3 nhân t ố đ ầu thuộc về những nhân tố phát rtiển LLSX. Nói cách khác, người sx ph ải tìm m ọi cách đ ể nâng cao năng suất lđ cá biệt, giảm gtrị cá biệt so với gtrị xh của hàng hoá, để thu l ợi nhuận siêu ngạch. Muốn vậy, người lđ luô luôn nâng cao trình đ ộ, tay ngh ề, chuyên môn, nghiệp vụ. DN AD KH, CNghệ mới vào sx.. tức là làm cho các nhân tố của LLX phát triển. Thứ ba, tự phát bình tuyển, phân hoá và phát sinh QHSX TBCN. Kt hàng hoá với cơ chế thị trường tự nó bình chuy ển, sàng lọc y ếu t ố ng ười c ủa nền kt. ĐV ng lđ, cạnh trnh và yêu cầu cua sx kinh doanh đòi h ỏi t ự hoàn thi ện mình toàn diện, nếu không sẽ bị đào thải. Đv giám đốc, với bạn hàng, với đối tác, quy lu ật gtrị chon lọc khắt khe tuân theo nguyên lí của kt TT là “ ai là ai là ai cũng như ai”. Sự tác động của quy luật tất yếu lựa chọn những người đứng vững và chi ến th ắng trong c ạnh tranh sẽ trở thành các ông chủ giàu có; ngược lại, nh ững người nh ững ng nh ững DN b ị cạnh tranh loại bỏ ko tránh khỏi phá sản nghèo đi. 2. Ý nghĩa phương pháp luận. Quy luật giá trị có giá trị tích cực đối với nền kt, th ể hi ện ở ch ỗ nó bu ộc các ch ủ thể kinh tế phải năng động, sáng tạo trogn sx, kinh doanh; phảìm cách nâng cao năng suất lđ các biệt, giảm chi phí sx đẻ hạ giá thành sp; tìm đến ngành, lĩnh v ực có lợi th ế cho mình đến mặt hàng có nhiều ng cần. Dưới tác động của qluật gtrị bu ộc các ch ủ th ể phải cạnh tranh với nhau, điều này làm cho LLSX ngày càng phát triển, kích thích toàn Email: wizard_try@yahoo.com.vn 7
  8. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 bộ kĩ thuât và công nghệ. Qluật còn có tđbình tuy ển ng sx, nh ờ đó ch ọn ra ng sx có năng lực, tài kd, biết làm giàu, đồng thời loại bỏ nh ững ng kém cỏi, bu ộc ng kém c ỏi ph ải tích cực hơn nếu ko muốn trở thành nghèo khó. Từ đó chúng ta cần tôn trọng và phát huy vai trò tự điều tiết của qluật gtrị để phân bổ các nguồn lực của xh cho các ngành, lĩnh vực 1 cách hợp lí, linh hoạt và có hiệu quả, xd các vùng kt chuyên môn hoá, l ựa chọn việc đổi mới công nghệ, định hướng đào tạo nguông lực, đẩy CNH-HĐH và thúc đẩy phát triển nền kt thị trường. Tuy nhiên, QL gtrị cũng có nhiều tđ tiêu cực. Đó là, tình tr ạng c ạn ki ệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường, làm mất cân bằng sinh thái, khủng hoảng kt, các bệnh kt khác có cơ hội phát triển, sự bất bình về thu nhập trong xh, tác đọng tiêu cực làm ảnh h ưởng đến tiến bộ xh. Đồng thời, còn có khủng hoảng thừa nếu ng sx tự do đi ều ti ết sx 1 cách bừa bãi; sd thủ đoạnn trong kd; hàng nhái, kém ch ất l ượng xh trên TT. B ởi v ậy, đ ể phát triển kt, thúc đẩy xh, nhà nước phải ngăn ngừa, khắc phục những mặt tiêu cực của no. Đối với VN, chúng ta đang phát triển cơ chế thị trường định hướng XHCN thì việc tồn tạicủa qluật gtrị là tất yếu KQ, vì vậy mà ta ph ải th ừa nh ận s ự t ồn t ại và ho ạt động của ql gtrị, phải nc kĩ lưỡng, sâu sắc ql gtrị và chủ đọng vận dụng 1 cách sáng tạo, có ý thức để đạt hiệu quả KT-XH cao. - Với mỗi DN cần phải phấn đấu phát triển NSLĐ để giảm hao phí lđ cá bi ệt. Bằng cách nâng cao trình độ tổ chức, quản lí, đầu tư các trang thiết bị hiện đại vào sx nhằm nâng cao NSLĐ, nâng cao tay nghề ng công nhân, thực hành tiết kiệm... -Với nhà nước, phải tăng cường cường vai trò của nhà nước đối với n ền kt hàng hoá để khuyến khích những mặt tích cực và hạn chế những mặt tiêu cực của ql gtrị. III. Sự chuyển hóa của tiền thành tư bản. 1. Công thức chung của TB. Tiền là sản vật cuối cùng của lưu thông h2, đồng thời cũng là hình thức biểu hiện đầu tiên của TB. Mọi TM lúc đầu đều biểu hiện dưới hình thái 1 s ố ti ền nh ất đ ịnh. Nhưng bản than tiền o phải TB. Tiền chỉ biến thành TB (.) nh ững đk nh ất đ ịnh, khi chúng được sd để bóc lột l đ của người khác. Sự vận động của đồng tiền thông thường và đồng tiền là TB có s ự khác nhau h ết sức căn bản. Trong lưu thông h2 giản đơn thì tiền được coi là tiền thông th ường, v ận đ ộng theo CT: H – T –H, nghĩa là sự chuyển hóa của h2 thành ti ền, rồi l ại thành h2. Ở đây tiền không phải là TB mà nó chỉ là tiền tệ thông th ường đúng nghĩa c ủa nó. Ng ười s ản xuất h2 bán h2 của mình để lấy tiền tệ, ròi lại dung ti ền t ệ đó đ ể mua 1 h2 khác ph ục veuj cho những nhu cầu TD nhất định của mình. ở đây tiền tệ ch ỉ là ph ương ti ện đ ể đạt tới m đ bên ngoài lưu thông. Còn tiền được coi là TB, thì vận động theo CT: T – T – T tức là s ự chuy ển háo của tiền thành h2, rồi h2 lại chuyển ngược lại thành tiền So sánh 2 công thức: Email: wizard_try@yahoo.com.vn 8
  9. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 Điểm giống nhau của 2 CT lưu thông nói trên là đ ều c ấu thành b ởi 2 y ếu t ố H và T: đều chứa đựng 2 hành vi đối lập nhau là mua và bán; đ ều bi ểu hi ện q h ệ kt gi ữa người mua và người bán. Điểm khác nhau giữa 2 CT đó là: L T h2 gi ản đ ơn bắt đ ầu b ằng hvi bán ( H – T) và kết thúc bằng hvi mua (H – T); điểm xuất phát và đi ểm k ết th ức đ ều là h2, ti ền ch ỉ đóng vai trò trung gian, mđ là GTSD. Ngược lại, LT cảu TB bắt đ ầu = hvi mua ( T- H) và kết thúc bằng hvi bán ( H- T); tiền vừa là điểm xuất phát vừa là di ểm k ết thúc, còn h2 đóng vai trò trung gian… M đ của lưu thông TB là g trị và g tr ị l ớn h ơn. TB v ận đ ộng theo CT: T- H –T’, trong đó T’=T+ ΔT; ΔT là s ố ti ền tr ội h ơn h ẳn đ ược g ọi là GTTD và kí hiệu bằng m. Còn số tiền ứng ra ban đầu với m đ thu đ ược GTTD tr ở thành TB. Nh ư vậy, tiền chỉ biến thành TB khi được dung để mang lại GTTD cho nhà TB. CT: T- H –T’ với Tơ= T+m Được gọi là CT chung của TB. Mọi TB đều vận động như vậy nhằm mang lại GTTD. Như vậy, TB là tiền tự lớn lên hay g trị sinh ra trong lưu thông. Vậy có ph ải do bản chất cảu sự LT đã làm cho tiền tăng them và do đó hình thành GTTD hay không Nếu mua – bán ngang giá thì chỉ có sự thay đổi về hình thái c ủa gtr ị: t ừ ti ền thành H hoặc từ H thành T. Còn tổng số g trị trong tay m ỗi ng ười tham gia trao đ ổi tr ước sau vẫn không thay đổi. Trong TH trao đổi không ngang giá, hàng hóa có th ể bán cao h ơn hoặc thấp hơn g trị. Nhưng trong nền kt hàng hóa, mỗi người sx đều vừa là ng ười bán vừa là ngươi mua . Cái lợi mà họ thu được là khi bán sẽ bù lại cái thi ệt khi mua ho ặc ngược lại. Trong trường hợp có kẻ chuyên mua rẻ bán đắt thì tổng g trị toàn xh o h ề tăng lên, bởi vì số g trị mà những người này thu được chẳng qua chỉ là sự ăn chặn, đánh cắp số g trị của ngưới khác mà thôi. Như vậy, lưu thông và bản than tiền tệ trong lưu thông không hề tạo ra g trị. Nhưng nếu người có tiền không tx gì với LT, tức là đứng ngoài LT thì cũng không thể làm cho tiền tệ của mình lớn lên được. “ Vậy là TB o thể xh từ LT và cũng không th ể xh ở bên ngoài LT. Nó ph ải xh trong LT và đồng thời o phải trong LT. Đó là >< của CT chung TB”. C. Mác là ng ười đầu tiên phân tích và giải quyết >< đó bằng lí luận về h2 sức lđ. 2. Hàng hoá sức lđ. Câu6: Hãy CM sức lđ là 1 hàng hoá đặc bi ệt? Ý nghĩa c ủa vi ệc nc v ấn đ ề này. “ Tư bản ko thể xuất hiện từ lưu thông và cũng ko th ể xu ất hi ện ở bên ngoài l ưu thông. Nó phỉa xh trong lưu thông và đồng thời không phải trong lưu thông. Đó là mâu thuẫn của công thức chung của TB. Để giải quyết mâu thuân đó, cần tìm trên th ị trường 1 loại hàng hoá mà việc sd nó có th ể t ạo ra được giá tr ị l ớn h ơn giá tr ị c ủab ản than nó. Hàng hoá đó là h2 sức lđ. Sức lđ là toàn bộ những thế lực và trí lựcở trong than th ể 1 con ng ười, trong nhân cách sinh động của con người , thể lực và trílực mà con ng ười ph ải làm cho hđ đ ể sx ra những vật có ích. Sức lđ là cái có trước, còn lđ chính là qtrình sd sức lao động. Sức llđ khác v ới lđ mới chỉ là khả năng của lđ còn lđ là sự tiêu dùng lđ trong hiện thực. Email: wizard_try@yahoo.com.vn 9
  10. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 Qtrình sx là qtrình kết hợp của 3 yếu tô s ức lđ, đói tq lđ, t ư li ệu lđ. Trong đo, s ức lđ giữ vai trò là yếu tố cơ bản và qtrọng nhất. Sức lđ là yếu tố quan trọng nhất nhưng không ph ải lúc nào s ức lđ cũng tr ở thành h2. Sức lđ chỉ trở thành h2 khi có 2 điều kiện sau. - Thứ nhất, người lđ phải được tự do về than thể, có quyền sở h ữu sức lđ c ủa mình và chỉ bán sức lđ ấy trong 1 t/g nhất định. - Thứ 2, người lđ có TLSX cần thiết để tự mình đứng ra tổ ch ức sx nên muốn sống chỉ còn cách bán sức lđ cho người khác sd Việc sức lđ trở thành h2 đánh dấu 1 bước ngo ặt CM(.) ph th ức k ết h ợp ng ười lđ với TLSX là 1 bước tiến lsử so với chế độ nô lệ và pk. S ự bình đẳng v ề hình th ức gi ữa ngừoi sở hữu sức lđ với người sở hữu TB che đậy b/c của CNTB ch ế độ đ ược xd trên sự đối kháng lợi ích kt giữa TB và lđ( b/c phát triển mới của l ịch sử t ừ PTSX pk chuy ển sang PTSXTBCN, là đk quyết định để tiền chuyển hoá thành TB, là người g ốc t ạo ra GTTD) Giống như mọi h2 khác, h2 sức lđ cũng có 2 thuộc tính: gtrị và gtrị sd. * Gtrị h2 sức lđ cũng do số lượng lđ xh cần thiết để sx và tái sx ra nó quyết định Nhưng sức lđ chỉ tồn tại như năng lực sống của con người. Muốn tái sx ra năng lượng người CN phải tiêu dùng 1 lượng TL sh nhất định về ăn, ở,mặc, h ọc ngh ề … Ngoài ra người lđ cần ophả TM những nhu cầu của gđ và con cái anh ta nữa. Chỉ có như vậy, thì sức lđ moíư được sx và tái sx ra 1 cách liên tục. Tức là, gtrị sức lđ đc quy về gtrị của toàn bộ các TLsh cần thiết để sx và tái sx sức lđ để duy trì đ/s của ng ười CN làm thuê và gia đình họ. Là h2 đặc biệt, gtrị h2 sức lao động khác với h2 thông th ường ở ch ỗ nó bao hàm cả ýêu tố tinh thần và yếu tố lsử, phụ thuộc vào h/c lsử của từng nước. từng thời kì, phụ thuộc vào tình độ văn minh đã đạt được, vào đk lsử hình thành g/c CN và cà đk đ ịa lí, KH. Lưong gtrị h2 sức lđ do những bộ phận sau hopự thành. - Một là, grtị những TL sh về v/c và tịnh thần cần thiết đẻ tái sx sức lđ, duy trì đ/s của bản thần người CN; - Hai là, phí tổn đào tạo người CN. - Ba là, gtrị những TL sh v/c và tinh thần cần thiết cho con cái người CN. Gtrị sức lđ biến đổi trong từng thời kì nhất định do: s ự tăng nhu c ầu TB c ủa xh về h2 dvu, về học tập, nâng cao trình độ lành nghề đã làm tăng gtrị sức lđ và s ự phát triển NSlđ xh làm giảm gtrị sức lđ. * Gtrị sd của h2 sức lđ: thể hiện ở qtrình tiêu dùng(sd) sức lđ, tức là qtrình lđ đ ể sx ra 1 h2, dvụ nào đó. Tuy nhiên, qtrình sd hay tiêu dùng h2 sức lđ khác với qtrình tiêu dùng hay sd h2 thông thường ở chỗ: h2 thông thường sau qtrình tiêu dùng hay sd thì cả grtị lẫn gtrị sd đều tiêu biến theo t/g. Trái lại, qtrình tiêu dùng h2 sức lđ, đó l ại là qtrình sx ra 1 lo ạt hàng h2 nào đó, đồng thời là qtrình tạo ra gtrị mới lớn hơn gtrị của bản than h2 sức lđ. Phần lớn hơn, dôi ra đó là GTTD mà nhà TB sẽ chiếm đoạt. Như vậy, GT sd của h2 sức Email: wizard_try@yahoo.com.vn 10
  11. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 lđ có t/c đặc biệt, nó là nguồn gốc sỉnha gtrị, tức là nó có th ể t ạo ra gtrị mới> gtr ịc ủa bản thân nó. Đó chính là đ2 riêng có của gtrị sd của h2 sức lđ. Đ2 này là chìa khoá đ ể gi ải quyết mâu thuẫn (.) CT chung của TB. Chính đ2 này đã làm cho s ự xh c ủa h2 s ức lđ tr ở thành đk để tiền tệ chuyển thành tư bản. * Ý nghĩa của việc n/c vđề này N/c vđề này ta xđ đc rằng nguồn gốc đích thực tạo ra GTTD là lđ c ủa ng ười CN ko đc trả công hay h2 sức lđ. Bởi vì h2 s ức lđ có th ể t ạo ra 1 lg gtr ị m ới > gtr ị b ản thân nó Bản chất bóc lột của CNTB đc bộc lộ bởi nhà TB đã chi ếm đoạt o công ph ần GT dôi ra mà người CN tạo ra. H2 sức lđ là chìa khoá để giải quyết mâu thuẫn(.) CT chung cuả TB. Lí luận h2 sức lđ là lí l uận hết sức cơ bản trong h ọc thuýêt GTTD, nh ờ đó mà Mác đã xd học thuyết GTTD 1 cách KH. Lí l u ận này vạch rõ bác b ỏ nh ững quan ni ệm sai lầm nhằm bvệ và che dấu sự bóc lột của TB đv người lđ. Khi sức lđ trở thành h2, nó boá hiệu 1 gđ mới của sự phát tri ển xh. Đó là gđ sx h2 đã phát triển cao và chiếm địa vị thống trị (.) nền kt. Lí luận h2 sức lđ còn vạch rõ b/c của tiền công dưới CNTB. Sức lđ là h2 đặc biệt vì vậy ta phải có cơ ché chính sách đặc bi ệt đ ể sd nó có hiệu quả. VD: DN...phải IV.Quá trình sản xuất GTTD. Mục đích của sx TBCN không phải là GTSD, mà là gtr ị, h ơn n ữa, cũng không phải là gtrị đơn thuần mà là GTTD. Nhưng để sx GTTD trứoc hết nhà TB ph ải sx ra 1 GTTD. Nhưng để sx GTTD trước hết nhà TB phải sx ra 1 GTSD nào đó, vì FTSD là v ật mang gtrị trao đổi và GTTD. Vậy, qtrình sx TBCN là sự thống nhất giữa qtrình ra GTSD và qtrình sx ra GTTD. C.Mác viết: “Với tư cách là sự thống nhất giữa qtrình lđ và qtrình tạo ra gtr ị thì qtrình lđ và qtrình làm tăng gtrị thì qtrình sx là 1 .qtrình sx TBCN, là hình thái TBCN c ủa n ền sx h2” Qtrình sx (.) xí nghiệp TB đồng thời là qtrình nhà TB tiêu dùng s ức lđ và TL sx mà nhà TB đã mua, nên nó có các đ2: một là, công nhân làm việc dưới dự ki ểm soát c ủa nhà TB; hai là sp làm ra thuộc sở hữu của nhà TB. Vậy làm thế nào nhà TB có được GTTD? Giả sử đê chế ra 1kg sợi, nhà TB phải ứng ra số tiền 20 ngàn đv ti ền t ệ mua 1 kg bong, 3 nàgn đv cho hao phí máy móc và 5 ngàn đv mua s ức lđ c ủa CN đi ều khi ển máy móc trong 1 ngày (10h). Giả định vịêc này mua đúng giá trị, mỗi giờ lđ ssống của CN tạo ra gtrị mới kết tinh vào sp là 1000đv. Trong quá trình sx, bằng lđ cụ thể, CN sd máy móc để chuyển 1kg bong thành 1kg sợi, theo đó gtrị của bông và hao mòn máy móc cũng chuyển vào sợi. Gỉa định trong 5h CN đã kéo xong 1kg bong thành 1 kg sợi, thì gtrị 1kg s ợi được hình tính theo các kho ản sau: Email: wizard_try@yahoo.com.vn 11
  12. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 + Gtrị 1 kg bong chỉ vào =20.000đ + hao mòn máy móc =3.000đ + Gtrị mới tạo ra ((.) 5 h lđ phần này vừa de bù đắp gtrị sức lđ) =5.000đ Tổng: 28.000đv Nếu quá trình lđ dừng ở đây thì nhà TB chưa có đựoc GTTD Thời gian lđ(5h) mà ngừoi CN tạo ra 1lượng gtrị ngang với gtrị sức lđ của mình gọi là t/g lđ tất yếu và lđ (.) khoảng thời gian ấy gọi là lđ tất yếu. Nhưng nhà TB đã mua sức lđ (.) 10h(1ngày) chức o ph ải 5h( h ợp đồng lđ gi ữa CN và nàh TB theo ngày công 10h nên nhà TB có quyền sd sức lđ c ủa CN (.)10h). Trong 5h lđ tiếp, nhà TB chi them 20.000 đv để mua 1 kgh bong và 3000 đv hao mòn máy móc và với 5h lđ sau, người CN vẫn tạo ra 5000 đv gtrị m ới và có thêm 1kg s ợi v ới gtr ị 28.000 đv. Tổng số tiền nàh TB chi ra để có đựoc 2kg sợi là: + Tiền mua bông: 20.000*2 =40.000đv + Hao mòn máy : 3.000*2 =6.000đv + Tiền lương CN :5.000 =5.000đv 51.000đv Tổng giá trị của 2kg sợi là 2kg*28.000=56.000đv và như vậy, lượng GTTD thu đựoc là 56.000-51.000=5.000 Thời gian lđ(5h) để tạo ra GTTD gọi là t/g lđ TD và lđ (.) t/g ấy gọi là lđ TD. Từ Vd trên ta rút ra KL: GTTD là 1 bộ phận của gtrị mơi dôi ra ngoài gtrị sức lđ do CN làm thuê t ạo ra và bị nhà TB chiếm ko, C.Mác viết:” Bí quyết của sự tăng thêm giá tr ị c ủa TB quy l ại là ở chỗ người khác”. Sở dĩ nhà TB chi phối đựoc số lượng lđ o công ấy về nhà TB là người sở hữu TLSX. Việc nhà TB chiếm đoạt GTTđo quá trình sx TBCN tạo ra gọi là bóc lột GTTD. Sau khi n/c qtrình sx GTTD, chúng ta nh ận th ấy >< trong CT chung c ủa TB đã được giải quyết: Việc chuyển hoá của tiền thành TB diễn ra trong l ưu thông, mà đ ồng thời ko diễn ra trong lĩnh vực đó. Chỉ có trong lưu thông nhà TB mới mua được 1 thứ h2 đặc biệt, đó là h2 sực lđ. Sau đó nhà TB sd h2 đ ặc bi ệt đó trong sx, t ức là ngoài lĩnh v ực lưu thông để sx ra GTTD cho nhà TB. Do đo tiền của nhà TB mới chuyển thành TB. Việc n/c GTTD được sx ra ntn đã vạch ra rõ b/c bóc lột của CNTB. V. TB bất biến, TB khả biến, TB cố định, TB lưu động. TB là gtrị mang lại GTTD bằng cách bóc lột lđ ko công của VN làm thuê. Nh ư vậy b/c của TB là thể hiện qhệ sx xh mà trong đó g/c TS chi ếm đo ạt GTTD do g/c CN sang tạo ra. * TB bất biến và TB khả biến. Muốn tiến hành sx, nhà TB phải ứng ra để mua TLSX và sức lđ, tức là bi ến TB tiền tệ thành các yếu tố của qtrình sx, thành các hình th ức t ồn t ại khác nhau c ủa TB sx. Vậy các bộ phận khác nhau đó của TB có vai trò ntn (.) quá trình sx GTTD? Email: wizard_try@yahoo.com.vn 12
  13. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 Trước hết, xét bộ phận TB tồn tại dứoi hình thức TLSX. Trong quá trình sx, gtrị của TLSX được lđ cụ thể của người CN chuyển vào sp mới và l ượng giá tr ị c ủa chúng không đổi so với trứoc khi đưa vào sx. Bộ phận TB này được gọi là TB b ất bi ến, kí hiệu là c. Bộ phận TB dùng để mua sức lđ thì lại khác nhau. Một mặt, gtrị c ủa nso bi ến thành các TL sh của người CN và biến dị trong tiêu dùng của ng ười CN. M ặt khác, trong quá trình sx, bằng lđ trừu tượng, người CN tạo ra gtrị mới ko nh ững đủ bù đ ắp sức lđ của mình mà còn có GTTD cho nhà TB. Do v ậy, b ộ ph ận TB đùng đ ể mua s ức lđ đã có sự biến đổi về lượng (.) qtrình sx. Bộ phận TB này được gọi là TB khả biến, kí hiệulà v. Như vậy, bộ phận TB biến thành TLSX mà gtrị được bảo toàn và chuy ển vào sp, tức là ko biến đổi về số lượng gtrị của nó là TB bất biến ©. B ộ phận TB bi ến thành sức lđ ko tại hiện ra nhưng thông qua lđ trừu t ượng c ủa CN làm thuê mà tăng lên t ức là biến đổi về lượng là TB khả biến (v). TB bất biến là đk cần thiết ko thể thiếu được để sx ra GTTD, còn TB khả biến có vai trò quyết định trong qtrình đó, vì nó chính là b ộ phận TB đã lớn lên Việc phát hiện ra tính 2 mặt của lđ sx h2 giúp C.Mác tìm ra chìa khoá đ ể xđ s ự khác nhau giữa TB bất biến và TB khả biến. Mác là người đầu tiên chia TB thành TBBB và TBKB. Căn cứ cho sự phân chia đó là dựa vào vai trò khác nhau. C ủa các b ộ phận của TB trong quá trình sx ra GTTD, do đó nó v ạch rõ b ản ch ất bóc l ột c ủa CNTB, chỉ có lđ của CN làm thuê mới tạo ra GTTD cho nhà TB. Câu 7: Khi CMKHCN phát triển, máy móc đảm nhiệm các khâu chủ yếu (.) sx, vai trò của lđ sống chuyển từ vai trò trực tiếp sang vai trò gián ti ếp thì s ưc lđ có còn là nhân tố duy nhất sang tạo ra GTTD ko? Vì sao? Khi CMKHCN phát triển, mát móc đã đảm nhiêm những khâu chủ yếu (.) sx, vai trò của lđ sống chuyển từ vai trog trực tiếp sang vai trò gián tiếp. Nh ưng s ức lđ vẫn là nhân tố duy nhất sang tạo ra GTTD. Để sx GTTD, nhà TB phải ứng trứoc TB ra để mua TLSX và s ức lđ. Và các b ộ phân khác nhau có những vai trò khác nhau (.) qtrình sx GTTD. Trứoc hđ, xét bộ phận TB tồn tại dứoi hình thức TLSX. Trong quá trình sx, gtr ị của TLSX đc lđ cụ thể của người CN chuyển vào sp mới và lg gtrị c ủa chúng o đ ổi so voíư trước khi đưa vào sx. Đó là bộ phận TB bất biến (c). CHo dù KHCNcó phát tri ển thì để có thể sx được thì vẫn phải cần đến sự điều khi ển, v ận hành c ủa ng ười CN thì nó moíư co thể hđ đc, mới có hể bảo tồn và chuy ển hoá h ết gtr ị vào sp. Đ ồng th ời, máy móc, KHCN đc chế tạo ra vẫn không thể thay thế hoàn toàn con người, c ụ th ể là ng ười lđ, ngừời lđ vẫn phải điều khiển, điều hành và bảo dưỡng máy móc voíư mđ dùng máy móc (.) sx để giảm phần nặng nhọc và kh2 (.) sx. Bộ phận TB dùng để mua sức lđ thì khác Một mặt, gtrị c ủa nó bi ến thành các TLSH của người CN và biến đi (.) tiêu dùng của CN. Mặt khác trong quá trình sx, b ằng lđ trừu tượng, người CN tạo ra gtrị mới o những bù đắp s ức lđ c ủa mình mà còn có GTTD cho nhà TB. Đó là sự hao phí về sức óc, trí tuệ của ng ười CN khi sx h2 t ạo ra Email: wizard_try@yahoo.com.vn 13
  14. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 phần gtrị mới đó cho sp cũng như tạo thêm GTTD cho nhà TB. Đây là đi ều mà o có 1 loại máy móc hay thiết bị KHCN hiện đại nào có thể làm được. Không chỉ có vậy, (.) nền sx h2, sự phân công lđ di ễn ra m ạnh m ẹ nh ưng có tính quy luật đó là lđ giản đơn cơ bắp, thể lực năng nh ọc gi ảm, tăng lđ trí tu ệ ngày càng kđ vai trò quyết định của mình trong việc sx GTTD. Việc sd lđ trí tuệ đã t ạo ra lg GTTD ngày càng nhiều cho nhà TB. Do vậy, bộ phận TB dùng để mua sức lđ đã có sự biến đổi về lg (.) qtrình s. Đó là bộ phận TB khả biến(v). Tóm lại (.) qtrình sx GTTD, TBBB chỉ là đk để sx GTTD la nguồn gốc duy nh ất của GTTD là do sức lđ của CN làm thuê tạo ra và o đ ược tr ả công. Nó CMR o ph ải máy móc, TLSX mà chỉ có lđ sống mới taọ GTTD, vạch rõ b.c bóc lột của CNTB. Vậy ta có thể KĐ rằng dù KHCN, máy móc có hiện đ ại đ ến đâu thì s ức lđ v ẫn là nhân tố duy nhất sang tạo ra GTTD. * TB cố định và TB lưu động Các bộ phận khác nhau của TB sx không chu chuyển 1 cách giống nhau. Sở dĩ như vậy là vì mỗi bộ phận TB dịch chuyển gtrị của nó vào sp theo nh ững cách th ức khác nhau. Căn cứ vào t/c chu chuyển khác nhau, người ta chia TB sx thành 2 b ộ ph ận: TB cố định và TB lưu động. TB cố định là 1 bộ phận của TB sx đồng thời là bộ ph ận ch ủ y ếu c ủa TB b ất biến( máy móc, thiết bị, nhà xưởng…) TG toàn bộ vào qtrình sx, nh ưng giá tr ị c ủa nó ko chuyển hết 1 lần vào sp mà chuyển dần vào từng bước theo mức độ hao mòn của nó trong qtrình sx. TB cố định dược sd lâu dài trong nhiều chu kì sx và nó bị hao mòn dần(.) qtrình. Có 2 loại hao mòn là hao mòn hữu hình và hao mòn vô hình: Hao mòn hữu hình là sự hao mòn về v/c, hao mòn GTSD. Hao mòn h2 do qtrình sd và sự t/đ của TN làm cho các bộ phận của TB cố định dần d ần hao mòn đi t ới ch ỗ h ỏng và phải được thay thế. Hao mòn vô hình là sự hm thuần tuý về mặt gtrị. Hm vô hình xảy ran gay c ả khi máy móc còn tố nhưng bị mất giá vì xuất hiệncác máy móc hiện đại h ơn, r ẻ h ơn ho ặc có gtrị tương đương nhưng công suất cao hơn. Để tránh hm vô hình, các nhà TB tìm cách kéo dài ngày lđ, tăng cường độ lđ, tăng ca kíp làm vi ệc… nh ằm t ận d ụng máy móc trong t/g càng ngắn càng tốt. Tăng tốc độ chu chuyển của TB cố định là 1 biện pháp qtrọng đ ể tăng cường qu ỹ khấu hao tài sản cố định, làm cho lượng TB sd tăng lên tránh đc thiệt h ại hm hữu hình do TN phá huỷ và hm vô hình gây ra. Nhờ đó mà có đk đổi mới thiết bị nhanh. TB lưu động là 1 bộ phân của TB sx, gồm 1 phần TBBB( nguyên li ệu, v ật li ệu phụ) và TBKB( sức lđ) đc tiêu dùng hoàn toàn(.) 1 chu kì sx và gtr ị c ủa nó đc chuy ển toàn bộ vào sp (.) qtrình sx. TB lưu động chu chuyển nhanh hơn TB cố định. Việc tăng tốc độ chu chuyển của TB lưu động có ý nghĩa quan trọng. Một mặt t ốc độ chu chuy ển c ủa TB l ưu đ ộng tăng lên sẽ làm tăng lương TB lưu động được sd trong năm, do đó ti ết ki ệm đc TB ƯT; m ặt Email: wizard_try@yahoo.com.vn 14
  15. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 khác do phát triển tốc độ chu chuyển của TB lưu động KB làm cho t ỉ su ất GTTD trong năm tanưg lên. Việc phân chia TBƯT thành TBBB và TBKB là dựa vào vai trò c ủa t ừng b ộ ph ận TB(.) qtrình sx ra GTTD. Ở đây việc phân chia TB thành TB c ố đ ịnh và TB l ưu đ ộng là đ2 riêng của cTB sx và căn cứ của sự phân chia là ph ương thức chuy ển dịch gtr ị c ủa chúng vào sp trong qtrình sx, hay dựa vào phthức chu chuyển của TB. Phân chia TB theo hình thức của sự chu chuyển TBCĐ TBLĐ C1 C2 v TBBB TBKB Trong đó: C1: gtrị máy móc, thiết bị, nhà xưởng. C2: gtrị nguyên nhiên vliệu. v: gtrị sức lđ. Việc phân chia TB thành TBCĐ và TBLĐ o ph ản ánh được ngu ồn g ốc sinh ra GTTD, nhưng lại có ý nghĩa quan trọng trong qlí kt. Nó là cơ sở để quản lí, sd vốn cố định, vốn lưu động 1 cách có hiệu quả cao. Đặc biệt, với sự pt của CMKHCN, sự đổi mới tiến bộ của thiết bị, công nghệ diễn ra hết sức nhanh chóng, thì việc giảm tối đa hm tài sản cố định nhất là đòi hỏi bức xúc đvới KH và NT quản lí kt. VI) Hai phương pháp sx GTTD Câu 8: Phân tích 2 ph2 sx GTTD? Vì sao mọi GTTD là qluật kt ế cơ bản c ủa CNTB. Ý nghĩa của học thuyết GTTD. 1, Gtrị thặng dư là 1 bộ phận của gtrị mới dôi ra ngoài gtrị sức lđ công nhân làm thuê tạo ra và bị nhà TB chiếm không. Nhận thấy rằng, mđ của các nhà TB là sx ra GTTD tối đa, vì v ậy, các nhà TB dùng nhiều ph2 để tăng tỉ suất và klg GTTD khái quát có 2 ph2 lu ận đ ề đ ạt đc mđ đó là sx GTTD tg đối. * GTTD tuyệt đối. Trong gđ phát triển đầu tiên của sx TBCN, khi kt còn th ấp, ti ến b ộ ch ậm ch ạp thì ph2 chủ yếu để phát triển GTTD là kéo dài thời ngày lđ cuae CN. GTTD tuyệt đối là GTTD đc tạo ra do kéo dài thời gian lđ vượt quá t/g lđ t ất y ếu, trong khi năng suất lđ xh, gtrị sức lđ và t/g lđ tất yếu không diễn biến. Giả sử, ngày lđ là 8h, t/g lđ tất y ếu là 4h, t/g lđ th ặng d ư là 4h, m ỗi hCN t ạo ra 1 gtrị mới là 10đv thì GTTD tuyệt đối là 40 và tỷ suất GTTD là m’=40/40.100% =100% Nếu kéo dài ngay lđ thêm 2h nữa mọi đk khác vẫn như cũ, thì GTTD tuy ệt đ ối tăng lên 60 và m’ cũng tăng lên thành M’=60/40.100% =150% Các nhà TB tìm mọi cách kéo dài lđ thêm 2h n ữa m ọi đk khác v ẫn nh ư cũ, thì GTTD tuỵet đối tăng lên 60 và m; cũng tăng lên thành: M’=60/40.100% =150%. Email: wizard_try@yahoo.com.vn 15
  16. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 Các nhà TB tìm mọi cách kéo dài ngày lđ, nhưng việc kéo dài ngày lđ có nh ững ghạn nhất định. Nó o thể vượt quá ghạn sinh lí của CN( vì h ọ còn phải có t/g ăn,ng ủ, nghỉ ngơi, giải trí để phục hồi sức khoẻ) nên gặp ph ải s ự phản kháng c ủa giai c ấp CN đòi giảm gìơ làm. Vì lợi nhuận, khi độ dài ngày lđ ko thể kéo dài thêm, nhà TB tìm cách tăng c ường độ lđ của CN. Tăng cường độ lđ cảu CN về thực chất cũng tg tự như kéo dài ngày lđ. Vì vậy, kéo dài ngày lđ và tăng cường độ lđ là để sx GTTD tuyệt đối. * GTTD tương đối. Việc kéo dài ngày làm bị ghạn về thể chất và tinh th ần c ủa người lđ và v ấp ph ải cuộc đấu tranh ngày càng mạnh mẽ của g/c CN. Mặt khác, khi sx TBCN pát triển đến gđ tăng lên nhanh chóng, thì các nhà TB chuyển sang ph thức bóc lột GTTD tg đối. GTTD tg đối là GTTD đc tạo ra do rút ngắn t/g lđ tất yếu= cách nâng cao năng suất lđ xh, nhờ đó tăng t/g lđ TD lên ngay trong đk độ dài ngày lđ vẫn như cũ. ( nâng cao năng suất lđ xh là nâng cao năng suất lđ trong ngành sx TL sinh hoạt đ ể h ạ thấp gtrị sức lđ). VD, ngày lđ là 10h, (.) đó là 5h lđ t ất yếu, 5h lđ th ặng d ư. N ếu gtr ị s ức lđ gi ảm đi 1h thì t/g lđ tất yếu giảm xuống còn 4h, t/g lđ TD tăng lên 6h. Tức là m’ đã tăng t ừ 100% lên 150%. Để hạ thấp giá trị sức lđ phải giảm gtrị nhữngTLsh thuộc ph ạm vi TD c ủa ng ười CN. Điều đó chỉ có thể thực hiện đc = cách tăng năng su ất lđ trong các ngành sx ra những TLsh thuộc phạm vi tiêu dùng của ngừoi CN hay tăng năng suất lđ (.) các ngành sx ra TLSX để sx ra những TL sh đó. Nếu (.) gđ đầu cảu CNTB, sx GTTD tuyệt đối thì đ ến gđ ti ếp sau, khi kt phát triển, sx GTTD tg đối là ph2 chủ yếu. Lsử phát triển của LLSX và của năng su ất lđxh dưới CNTB đã trải qua 3 gđ: hợp tác giản đơn, công trường th ủ công, đại CN c ơ khí, đó cũng là quá trình nâng cao trình độ bóc lột GTTD tg đối. Hai ph2 sx GTTD nói trên đc các nhà TB sd kết hợp với nhau đ ể nâng cao trình đ ộ bóc lột CN làm thuê (.) qtrình phát triển cảu CNTB. D ứoi CNTB, vi ệc áp d ụng máy móc o phải là để giảm nhẹ cường độ lđ của CN, mà trái lại tạo đk đ ể tăng c ường đ ộ lđ. Ngày nay việc tự động hoá sx làm cho cường độ lđ tăng lên, nh ưng d ưới hình th ức m ơi, sự căng thẳng của thần kinh thay thế cho cường độ lđ cơ bắp. * GTTD siêu ngạch là phần GTTD thu đc do áp d ụng côn gnh ệ m ới s ớm h ơn các xí nghiệp kháclàm cho gtrị cá biệt của h2 thấp hơn gtrị thị trường. Như thế, nhà TB chỉ phải bỏ ra ít chi phí hơn các nhà TB khác mà v ẫn bán đc v ới giá như các nhà TB khác, từ đó thu được GTTD caohơn. Khi s ố đông các xí nghi ệp đ ều biến đổi mới kt và CN 1 cách phổ biến thì GTTD siêu ngạch c ủa DNghi ệp đó s ẽ ko còn nữa. Trong từng xí nghiệp, GTTD siêu ngạch là 1 hiện tg tạm th ời, nh ưng (.) ph ạm vi xh thì nó lại thường xuyên tồn tại. GTTD siêu ngạch là động l ực m ạnh nh ất đ ể thúc đẩy các nhà TB đổi mới CN để tăng năng suất lđ cá biệt, đánh b ại đối th ủ c ủa mình trong cạnh tranh. C.Mác gọi GTTD siêu nghạch là hình thức biến tướng của GTTD tg đối. Email: wizard_try@yahoo.com.vn 16
  17. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 2, sản xuất GTTD là qluật ktế cơ bản của chủ nghĩa tư bản. Nếu ql kt cơ bản của sxh2 là ql gtrị thì ql kt cơ b ản c ủa n ền sx TBCN là qlu ật GTTD. Qlụât GTTD là qluật kt cơ bản của CNTB bởi vì nó gđ bản chất của n ền sx TBCN, chi phối moi mặt đ/s kt của xh TB. Ko có sx GTTD thì ko có CNTB. Theo C.Mác, chế tạo ra GTTD , đó là qluật tuyệt đối của phthức sx TBCN. Ở đâu có sx GTTD thì ở đó có CNTB, ngược lại, ở đâu có CNTB thì ở đó có sx GTTD. Chính vì vậy, Lênin gọi qluật GTTD là ql kt tuyệt đối của CNTB. Nội dung của ql này là sx nhiều và ngày càng nhiều hơn GTTD bằng cách tăng cường bóc lột CN làm thuê. Sx nhiều và ngày càng nhiều GTTD là mđ, động lực th ường xuyên c ủa n ền sx TBCN, là nhân tố đảm bảo sự tồn tại, thúc đẩy sự v ận động, phát trine c ủa CNTB, đồng thời nó làm mọi >< của CNTB càng thêm sâu sắc, đưa đến sự thay th ế t ất y ếu CNTB = 1 xh cao hơn. Qluật GTTD là nguồn gốc của >< cơ bản của xh TB:>< gi ữa TB và lđ>< gi ữa g/c TS và g/c CN. Ql GTTD đứng đằng sau cạnh tranh TB với mđ là thu đ ược ngày cang nhi ều h ơn GTTD, các nhà TB cạnh tranh với nhau, tiêu diệt lẫn nhau để có đc quy mô GTTD l ớn hơn, tỉ suất GTTD cao hơn. Để sx ngày càng nhiều GTTD, các nhà TB ra s ức AD ti ến bộ KHKT, c ải ti ến sx. Từ đó thúc đẩy LLSX phát triển mạnh mẽ, nền sx có t/c xh hoá càng cao, >< gi ữa t/c xh của sx với hình thức chiếm hữu tư nhân TBCN ngày càng gay gắt. NvËy, sx GTTD lµ q.luËt k.tÕ c¬ b¶n cña cntb, lµ c¬ së cña sù tån taÞ vµ p.triÓn cña cntb. Nd cña nã lµ sx GTTD tèi ®a = c¸ch t¨ng c êng bãc lét cn lµm thuª. Q.luËt nµy ra ®êi vµ tån t¹i cïng víi sù ra ®êi vµ tån t¹i cña nÒn k.tÕ TT tbcn. Nã q.®Þnh c¸c mÆt chñ yÕu, c¸c q.tr×nh k.tÕ chñ yÕu cña cntb. Nã lµ ®éng lùc vËn ®éng, p.triÓn cña cntb, ®ång thêi nã còng lµm cho mäi m©u thuÉn cña cntb, ®Æc biÖt lµ m©u thuÉn c¬ b¶n cña cntb ngµy cµng s©u s¾c, ®a ®Õn sù thay ®æi tÊt yÕu cntb = 1 xh cao h¬n. 3. Ý nghĩa n/c: - Vạch ra qluật vận động kt cơ bản của CNTB, từ đó l ật t ẩy b/c bóc l ột c ảu CNTB - Làm rõ địa vị lsử của CNTB (.) lsử nhân loại. Làm rõ vai trò, sứ mệnh ls ử c ủa g/c CN trong việc lật đổ CNTB, xd cCNXH - Khi gạt bỏ t/c CNTB, xd CNXH dư tạo ra sp TD là nguồn gốc giàu có c ủa xh. Vì vậy phải có những bp tạo GTTD cho xh. (Vận dụng các ph2 sx GTTD, nhất là ph2 sx GTTD tg đối và GTTD siêu ng ạch (.) các DN sẽ kích thích sx, tăng năng suất lđ xh, sd kt- CN mới, cái ti ến b ộ t ổ ch ức qlí, ti ết kiệm chi phí sx. - N/c học thuyết GTTD cho ta thấy sự khác nhau giữa CNXH và CNTB o ph ải ở chế độ tồn tại GTTD hay ko mà còn ở chế độ phân phối GTTD ntn? + từ đó, vận dụng ph2 sx GTTD tuyệt đối và tg đối để th ực hi ện mục tiêu “ dân giàu, nứơc mạnh”, nhưng ko học tập cách phân phối GTTD như của CNTB Email: wizard_try@yahoo.com.vn 17
  18. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 + để phát huy mọi tiềm năng nhằm giải phóng LLSX, t ất y ếu ph ải th ực hi ện nhất quán chính sách kt nhiều TP, trong đó có TP kt TB tư nhân. Mục tiêu và động lực kt TB tư nhân là thu GTTD, vì vậy muốn huy động đc vốn, CN và năng l ực qu ản lí c ủa các nhà TB, nhất là nhà TB nước ngoài, khuyến khích h ọ đâu t ư vào sx,yên tâm làm â ưn lâu dài thì phải bảo hộ quyền sở hữu và lợi ích hợp pháp của h ọ thu đc lợi nhu ận tho ả đáng. Nói cách khác, phải thừa nhận sự bóc lột GTTD của họ dưới sự ki ểm soát c ủa n2 theo PL. Tăng nhận thức học thuyết GT giúp chúng ta có thái độ đối xử đúng mực vói mọi TPkt (.) nền sx h2 vận động theo cơ ch ế TT, có s ự qlí c ủa n2 theo đ ịnh h ướng XHCN ở nước ta hiện nay - ViÖc n/c c¸c p.ph¸p sx GTTD gîi më p.thøc lµm t¨ng cña c¶i thóc ®Èy t¨ng trëng k.tÕ. Trong ®k ®iÓm xuÊt ph¸t cña nc ta cßn thÊp, ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr ëng k.tÕ cÇn tËn dông triÖt ®Ó c¸c nguån lùc, nhÊt lµ l®, vµo sx kinh doanh. Tuy nhiªn, vÒ c¬ b¶n vµ l©u dµi cÇn ph¶i coi viÖc t¨ng n¨ng suÊt l® xh = con ®g ®Èy m¹nh CNH, H§H nÒn k.tÕ quèc d©n, t¹o ®éng lùc k.tÕ cho doanh nghiÖp vµ ng` l®. VII) Tích luỹ tư bản. 1. Thực chất và động cơ của tích luỹ TB; các nhân tố quyết định quy mô tích luỹ TB. Để hiểu rõ thực chất tích luỹ TB phải phân tích quá trình tái sx TBCN. * GTTD- nguồn gốc của tích luỹ TB. Tái sx là tất yếu KQ của xh loài người. Tái sx có 2 hình th ức ch ủ y ếu là tái sx giản đơn và tái sx mở rộng. Dưới CNTB, muốn tái sx mở rộng, nhà TB phải sd 1 phần GTTD đ ể tăng thêm TBƯT. Sự chuyển hoá 1 phần GTTD trở lại thành TB gọi là tích lu ỹ TB. Nh ư v ậy, th ực chất của tích luỹ TB là sự chuyển hoá 1 ph ần GTTD thành TB, hay là quá trình TB hoá GTTD. KL: - Nguồn gốc duy nhất của TB tích luỹ là GTTD và TB tích lu ỹ chi ếm t ỉ l ệ ngày càng lớn trong toàn bộ TB. C.Mác nói rằng, TBƯT chỉ là 1 giọt nước trong dòng sông tích luỹ. - Nền sx TBCN dẫn đến kq là nhà TB chẵng những chi ếm đo ạt 1 ph ần lđ của CN mà còn là ng sở hữu hợp pháp lđ ko công đó. Nhưng điều đod ko vi phạm quy luật gtrị. Vậy nguồn gốc của tích luỹ TB là GTTD – là lđ c ủa CN b ị nhà TB chi ếm không. Nói cách khác, toàn bộ của cải của g/c TS đều do lđ của g/c CN tạo ra. Động cơ thúc đẩy tích luỹ và tái sx mở rộng là quy luật kinh t ế tuy ệt đ ối c ủa CNTB – qluật GTTD. Để thực hiện mđ đó, các nhà TB không ng ừng tích lu ỹ đ ể m ở rộng sx, xem đó là ph tiện căn bản để tăng cường bóc lột CN làm thuê. M ặt khác c ạnh tranh buộc các nhà TB phải không ngừng làm cho TB c ủa mình tăng lên b ằng cách tăng nhanh TB tích luỹ. * Những nhân tố ảnh hưởng đến quy mô tích luỹ TB. Email: wizard_try@yahoo.com.vn 18
  19. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 Với khối lượng GTTD nhất định thì quy mô tích luỹ TB ph ụ thuộc vào t ỉ l ệ phân chia giữa tích luỹ và tiêu dùng. Nếu tỉ lệ giữa tích luỹ và TD đã đựơc xđ, thì quy mô tích lu ỹ TB ph ụ thu ộc kh ối lượng GTTD. Có 4 nhân tố ảnh hưởng tới GTTD: - Trình độ bóc lột giá trị TD(m’): Thông thường, muốn tăng Klg KTTD, nhà TB phải tăng thêm máy móc, thiết bị và công nhân. Nhưng nhà TB có th ể ko tăng thêm CN mà bắt số CN hiện có cung cấp thêm 1 lg lđ b ằng cách tăng t/glđ và c ường đ ộ lđ; đ ồng thời tận dụng 1 cách triệt để công suất của máy móc hiện có., chỉ tăng thêm nguyên liệu tương ứng. - Năng suất lđ: NSLĐ xh tăng lên thì g/cả TLSX và TLTD giảm. Sự giảm này đem lại 2 hệ quả cho tích luỹ: 1 là, với khối lg GTTD nhất định, ph ần dành cho tích lu ỹ có thể lấn sang phần tiên dùng, trong khi sự tiên dùng của nhà TB ko gi ảm mà v ẫn có th ể bằng hoặc cao hơn trước; 2 là, 1 lg GTTD nhất đinh dành cho tích lu ỹ cũng có th ể chuyển hoá thành 1 khói lg TLSX và sức lđ phụ thêm nhiều hơn trước. Sự tiến bộ của KH và CN đã tạo ra nhieuè yếu tố ph ụ thêmcho tích lu ỹ nh ờ vi ệc sd vật liệu mới và tạo ra công dụng mới cảu vật lieuẹ hi ện có nh ư nh ững ph ế th ải trong tiênu dùng sx và tiêu dùng cá nhân của xh, những vật vốn ko có gtrị. Cu ối cùng, NSLĐ tăng sẽ làm cho gtrị của TB cũ tái hiện dưới hình thái hữu dụng mới càng nhanh. - Chênh lệch giữa TBSD và TBTD: TBSD là khối lượng gtrị nh ững TL lđ mà toàn bộ quy mô hiện vật của chúng đều hđ trong qtrình sx sp; còn TBTD là f ần gtr ị nh TL lđ ấy đc chuyển vào sp theo từng chu kì sx dưới dạng khấu hao. Do đó, có sự chênh l ệch giữa TBSD và TBTD. Sự chênh lệch này là thước đo sự ti ến b ộ c ủa LLSX. Sau khi tr ừ đi nh tổn phí hàng ngày trong việc sd máy móc và cong cụ lđ – nghĩa là sau khi tr ừ đi gtr ị ha mòn của chúng đã chuyển vào sp – nhà TB sd nh máy móc và công c ụ lđ đó mà ko đòi hỏi 1 chi phí khác. KT ngày càng HĐ, sự chênh lệch giữa TBSD và TBTD càng lớn, thì s ự phục vụ ko công của TLlđ càng lớn. - Đại lượng TBƯT: Trong CT M=m’.V , nếu m’ ko đổi thì khói lg GTTD ch ỉ có thể tăng khi tổng TBKB tăng. Và, tất nhiên TBKB cũng ph ỉa tăng lên theo qh ệ t ỉ l ệ nh ất định. Do đó, muốn tăng khối lượng GTTD phải tăng quy mô TBƯT. Đại lg TBƯT càng lớn thì quy mô sx càng đc mở rộng theo chi ều rộng và theo chiều sâu. Tóm lại, để nâng cao quy mô tích luỹ, cần khai thác t ốt nh ất LLlđxh, tăng NSLĐ, sd triệt để nanưg lực sx của máy móc, thiết bị và tăng quy mô vốn đầu tư ban đầu. 2. Tích tụ và tập trung TB. Tích tụ TB là việc tăng quy mô TB cá biệt bằng tích luỹ của từng nhà TB riêng rẽ. Tích tụ TB, 1 mặt , là yêu cầu của việc mở rông sx, ứng dụng tiến bộ KT; mặt khác, khối lg GTTD tăng thêm lại tạo khả năng hiên thực cho tích tụ TB mạnh hơn. Tâpk trung TB là sự hợp nhất 1 số Tb nhỏ thành 1 số TB lớn cá biệt. Đây là sự tập trung nh TB đã hình thành, là sự thủ tiêu tính độc lập riêng bi ệt c ủa chúng, là vi ệc biến nhiều TB nhỏ thành 1 số ít TB lớn hơn. Email: wizard_try@yahoo.com.vn 19
  20. Bùi Thị Ngọc, TN4A, Đại học Công đoàn Tel: 01656241050 Tích tụ và tập trung TB có đ # nhau là chúng đều làm tăng quy mô c ủa TB cá bi ệt. Nhưng giữa chúng lại có nh đ khác nhau: - Một là, nguồn để tích tụ TB là GTTD, do đó tích tụ TB làm tăng quy mô c ủa TB cá biẹt, đồng thời làm tanưg quy mô của TB xh. Còn nguồn đ ể t ập trung TB là nh TB cá biệt có sẵn trong xh, do đó tập trung TB ch ỉ làm tăng quy mô c ủa TB cá bi ẹt mà ko làm tăng quy mo của TB xh. - Hai là, nguồn để tích tụ TB là GTTD, xét về mặt đó, nó ph ản ánh tr ực ti ếp mqh giữa TB và lđ: nhà TB tăng cường bóc lột lđ làm thuê để tăng quy mô c ảu tích t ụ TB. Còn ng của tập trung TB là nh TB có sãn trong xh do canh trnah mà d ẫn đ ến s ự liên k ết hay sát nhập, xét về mặt đó, nó phản ánh trực tiếp qh ệ cạnh tranh trogn n ội b ộ giai c ấp các nhà TB; đòng thời nó cũng có tđ đến mqh giưac TB và lđ. Tích tụ và tập trung có mqh mật thiết với nhau. Tích tụ làm tăng thêm quy mô và sức manh của TB cá biệt, do đó cạnh tranh sẽ gay gắt hơn, dẫn đến tập trung nhanh hơn. Ngược lại, tập trung TB tạo đk thuận lợi đẻ tăng cường bc lột GTTD, nên đ ẩy nhanh tích tụ TB. Ảnh hưởng qua lại nói trên cảu tích tụ và tập trung TB làm cho tích luỹ TB ngày càng mạnh. Tập trung Tb có vai trò lớn đvới s ự pt c ủa SX TBCN. Nh ờ t ập trung TB mà xd đc nh xí nghiệp lớn, sd đc KT và công nghệ hiên đại. Như vậy, qtrình tích luỹ TB gắn liền với qtrình tích luỹ và tập trung TB ngày càng tăng, do đó nền sx xh hoá cao độ, làm cho >< kt cơ bản cảu CNTB càng thêm sâu sắc. VIII. CHI PHÍ SX GTTD, LỢI NHUẬN, LỢI NHUẬN BÌNH QUÂN VÀ GIÁ C Ả SX, ĐỊA TÔ TBCN. Câu 10: Phân tích quá trình hình thành tỉ su ất l ợi nhu ận bình quân, giá c ả sx. Ý nghĩa. Cạnh tranh xh và gắn liền với sự phát triển của nền kt hàng hoá. Cạnh tranh là s ự ganh đua, sự đấu tranh gay gắt giữa những ng sx, KD hàng hoá nh ằm giành gi ật nh ững đk có lợi về sx và tiêu thụ hàng hoá, thu lợi nhuận cao nhất. Trong sx TBCN, tồn tại 2 loại cạnh tranh là c ạnh tranh trong n ội b ộ ngành và cạnh tranh giữa các ngành. Cạnh tranh giữa các ngành dẫn đến hình thành t ỉ su ất l ợi nhuận bình quân và gtrị hàng hoá chuyển thành giá cả sx. Cạnh tranh giữa các ngành là cạnh tranh giữa các ngành sx v ới nhau nh ằm mđ tìm nơi đầu tư có lợi hơn, tức là nơi nào có tỉ suất lợi nhuận cao hơn. Biện pháp cạnh tranh: di chuyển tư bản từ ngành này sang ngành khác, tức là phân phối tư bản (c và v) vào các ngành khác nhau. Trong xh có nhiều ngành sx khác nhau, với những đk sx ko giống nhau, do đó l ợi nhuận htu đựoc và tỉ suất lợi nhuận ko giống nhau, nên các nhà TB phải chọn ngành nào có tỉ suất lợi nhuận cao hơn để đầu tư. Giả sử trong xh có 3 ngành sx CN khác nhau: cơ khí, dệt, da; TB đ ầu tư đ ều là 100; tỉ suất gtrị thặng dư đều là 100%; TBƯT đều chu chuyển hết gtrị vào sp. Nhưng do t/c kt, KT của mỗi ngành khác nhau nên cấu tạo hữu cơ của các xi nghi ệp cũng r ất khác nhau. Nếu số lượng GTTD của xí nghiệp nào tạo ra cũng bằng lợi nhuận nó thu được thì tỉ suất lợi nhuận sẽ rất khác nhau. Email: wizard_try@yahoo.com.vn 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2