zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Tài Liệu Phổ Thông

» Trung học phổ thông

Đề cương sử thế giới phần 1

Chia sẻ: Pham Xuân Dương | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Báo xấu

117
lượt xem 37
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thế kỷ 20 chứng kiến sự giảm sút mức độ thống trị đối với thế giới của châu Âu, ít nhất một phần vì những thiệt hại và những sự phá huỷ của Chiến tranh thế giới thứ nhất và Chiến tranh thế giới thứ hai, và sự hiện diện của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ và Liên bang Xô Viết với tư cách những siêu cường. Sau chiến tranh thế giới thứ hai, Liên hiệp quốc được thành lập với hy vọng rằng nó có thể ngăn chặn các cuộc xung đột giữa các quốc gia và làm cho...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề cương sử thế giới phần 1

ð cương l ch s 12 (Chu n & Nâng cao) Trư ng THPT Th ð c CHÖÔNG I BOÁI CAÛNH QUOÁC TEÁ SAU CHIEÁN TRANH THEÁ GIÔÙI THÖÙ HAI ¥ Baøi 1 TRAÄT TÖÏ THEÁ GIÔÙI SAU CHIEÁN TRANH THEÁ GIÔÙI THÖÙ HAI I/ S HÌNH THÀNH TR T T TH GI I M I SAU CHI N TRANH 1. Hoàn c nh l ch s : - ð u năm 1945, Chi n tranh th gi i th hai s p k t thúc, nhi u v n ñ quan tr ng và c p bách ñ t ra trư c các cư ng qu c ð ng minh: + Vi c nhanh chóng ñánh b i phát xít. + T ch c l i th gi i sau chi n tranh. + Vi c phân chia thành qu chi n th ng. - T ngày 4 ñ n 11/2/1945, M , Anh, Liên Xô h p h i ngh qu c t Ianta (Liên Xô) ñ th a thu n vi c gi i quy t nh ng v n ñ b c thi t sau chi n tranh và hình thành m t tr t t th gi i m i. 2. N i dung c a h i ngh : Xác ñ nh m c tiêu quan tr ng là tiêu di t t n g c ch nghĩa phát xít ð c và ch nghĩa quân phi t Nh t, nhanh chóng k t thúc chi n tranh. Liên Xô s tham chi n ch ng Nh t châu Á. Thành l p t ch c Liên hi p qu c ñ duy trì hòa bình, an ninh th gi i Th a thu n vi c ñóng quân, giáp quân ñ i phát xít và phân chia ph m vi nh hư ng c a các cư ng qu c th ng tr n châu Âu và Á châu Âu : Liên Xô chi m ðông ð c, ðông Âu; M , Anh, Pháp chi m Tây ð c, Tây Âu. + + châu Á : Vùng nh hư ng c a Liên Xô: Mông C , B c Tri u Tiên, Nam Xakhalin, 4 ñ o thu c qu n ñ o Curin; Vùng nh hư ng c a M và phương Tây: Nh t B n, Nam Tri u Tiên; ðông Nam Á, Nam Á, Tây Á … 3. nh hư ng v i th gi i : Nh ng quy t ñ nh c a h i ngh Ianta ñã tr thành khuôn kh c a tr t t th gi i m i, thư ng ñư c g i là “Tr t t hai c c Ianta”. hi n tư ng ñ u tiên trong L ch s th gi i. o Th gi i phân thành hai c c, hai phe o Quan h thù ñ ch Mĩ v i Liên Xô và các nư c xã h i ch nghĩa. o Bao g m nhi u m t : + Chính tr : ñ i ñ u, cô l p, ñ kích + Kinh t : bao vây, c m v n + Tư tư ng: ch nghĩa ch ng C ng, bài Xô, ñe do di n bi n hoà bình. + Quân s : ch y ñua vũ trang, chi n tranh c c b II/ S THÀNH L P LIÊN HI P QU C 1. Hoàn c nh l ch s : T 25/4 ñ n 26/6/1945, ñ i bi u 50 nư c h p t i San Francisco (M ), thông qua Hi n chương thành l p t ch c Liên hi p qu c. 2. M c ñích : o Duy trì hòa bình và an ninh th gi i. o Phát tri n m i quan h h u ngh , h p tác gi a các nư c trên cơ s tôn tr ng nguyên t c bình ñ ng và quy n t quy t c a các dân t c. 3. Nguyên t c ho t ñ ng: o Bình ñ ng ch quy n gi a các qu c gia và quy n t quy t c a các dân t c. 1
ð cương l ch s 12 (Chu n & Nâng cao) Trư ng THPT Th ð c Tôn tr ng toàn v n lãnh th và ñ c l p chính tr c a các nư c. o Không can thi p vào n i b các nư c. o Gi i quy t tranh ch p, xung ñ t qu c t b ng phương pháp hòa bình. o Chung s ng hòa bình và s nh t trí gi a 5 cư ng qu c: Liên Xô, M , Anh, Pháp, Trung o Qu c. 4. Các cơ quan chính: Có 6 cơ quan chính ð i h i ñ ng: G m t t c các nư c thành viên, m i năm h p m t l n. H i ñ ng b o an: Là cơ quan chính tr quan tr ng nh t, ch u trách nhi m duy trì hòa bình và an ninh th gi i, ho t ñ ng theo nguyên t c nh t trí cao c a 5 y viên thư ng tr c là Nga, M , Anh, Pháp và Trung Qu c. Ban thư ký: Cơ quan hành chính – t ch c c a Liên hi p qu c, ñ ng ñ u là T ng thư ký có nhi m kỳ 5 năm. Các t ch c chuyên môn khác: H i ñ ng kinh t và xã h i, Tòa án qu c t , H i ñ ng qu n thác…. 5. Vi t Nam và Liên h p qu c: - T 1945, Ch t ch H Chí Minh ñã ñ c p ñ n vi c ng h Tuyên ngôn Liên Hi p Qu c Xan Phranxixcô. ð ch ng vi c Pháp tái xâm lư c, Bác H g i ñơn xin gia nh p Liên Hi p Qu c nhưng không ñư c ch p nh n. - Năm 1975, Vi t Nam xin gia nh p nhưng M dùng quy n ph quy t ch ng l i. - Năm 1977, M rút l i ph quy t và mu n bình thư ng hoá quan h v i Vi t Nam – Ngo i trư ng M tuyên b : “s n sàng bình thư ng hoá quan h v i Vi t Nam”, ch p nh n Vi t Nam gia nh p Liên Hi p Qu c. Ngày 20/9/1977, Vi t Nam gia nh p Liên h p qu c là thành viên th 149 c a t ch c này. Các t ch c Liên h p qu c ho t ñ ng t i Vi t Nam : UNDP (Chương trình phát tri n Liên h p qu c). UNICEF (Qu Nhi ñ ng Liên h p qu c). UNFPA (Qu Dân s Liên h p qu c). UNESCO (T ch c Văn hoá – Khoa h c – Giáo d c Liên h p qu c). WHO (T ch c Y t th gi i) FAO (T ch c Lương – Nông). IMF (Qu ti n t qu c t ). ILO (T ch c Lao ñ ng qu c t ). ICAO (T ch c Hàng không qu c t ). IMO (T ch c Hàng h i qu c t ). - Ngày 16/10/2007, ð i h i ñ ng Liên h p qu c ñã b u Vi t Nam là U viên không thư ng tr c H i ñ ng b o an (Nhi m kỳ : 2008 – 2009). 6. Vai trò : - Năm 1991, có 168 thành viên, ñ n 31/5/2000 có 188 h i viên. - Là t ch c qu c t l n nh t, gi vai trò quan tr ng trong vi c gìn gi hoà bình, an ninh th gi i, gi i quy t các tranh ch p, xung ñ t khu v c. - Phát tri n các m i quan h giao lưu, h p tác kinh t , chính tr , xã h i, văn hoá gi a các nư c h i viên. - H n ch : Chưa có nh ng quy t ñ nh phù h p ñ i v i nh ng s vi c Trung ðông. ð c bi t là trong s vi c Ixraen t n công Li Băng. III/ S HÌNH THÀNH HAI H TH NG – XHCN & TBCN. Sau chi n tranh th gi i th hai, trên th gi i ñã hình thành hai h th ng – XHCN và TBCN. 1. V ñ a lý - chính tr . 2
ð cương l ch s 12 (Chu n & Nâng cao) Trư ng THPT Th ð c - Trái v i th a thu n t i H i ngh P txñam, tháng 9/1949, M , Anh, Pháp ñã h p nh t các vùng chi m ñóng thành l p nư c CHLB ð c. ð ñ i phó, tháng 10/1949 Liên Xô giúp các l c lư ng dân ch ðông ð c thành l p nư c CHDC ð c. ti n b - T 1945 – 1947, Liên Xô giúp nhân dân ðông Âu ñã hoàn thành cách m ng dân t c dân ch nhân dân, thi t l p liên minh ch t ch v i Liên Xô, hình thành h th ng các nư c dân ch nhân dân – XHCN ðông Âu. 2. V kinh t : - Liên Xô thi t l p quan h kinh t ch t ch v i các nư c ðông Âu thông qua t ch c SEV (thành l p 1/1949). - Tây Âu, M giúp các nư c Tây Âu ph c h i kinh t qua “K ho ch ph c hưng châu Âu”, các nhà nư c dân ch tư s n ñư c c ng c . Như v y, sau Chi n tranh th gi i th hai, châu Âu ñã hình thành th ñ i l p c v ñ a lý chính tr l n kinh t gi a hai kh i ðông Âu xã h i ch nghĩa và Tây Âu tư b n ch nghĩa. CÂU H I ÔN T P 1. Trình bày hoàn c nh l ch s và n i dung ch y u c a h i ngh Ianta. Nh ng quy t ñ nh t i h i ngh c p cao Ianta ñã tác ñ ng ñ n tình hình th gi i như th nào ? 2. Trình bày m c ñích, nguyên t c ho t ñ ng và vai trò c a Liên h p qu c. K tên 5 cơ quan chuyên môn c a Liên h p qu c ñang ho t ñ ng t i Vi t Nam. 3. B ng các s ki n l ch s trong bài, hãy trình bày s hình thành hai h th ng xã h i ñ i l p sau Chi n tranh th gi i th hai. CHÖÔNG II LIEÂN XOÂ VAØ CAÙC NÖÔÙC ÑOÂNG AÂU (1945 – 2000) LIEÂN BANG NGA (1991 – 2000) ¥ Baøi 2 LIEÂN XOÂ VAØ CAÙC NÖÔÙC ÑOÂNG AÂU (1945 – 1991) LIEÂN BANG NGA (1991 – 2000) I/ LIÊN XÔ VÀ ðÔNG ÂU T 1945 ð N GI A NH NG NĂM 70 1. Liên Xô t 1945 ñ n gi a nh ng năm 70 * Công cu c khôi ph c kinh t sau chi n tranh (1945 - 1950) Tình hình trong nư c : Sau Chi n tranh th gi i th hai, Liên Xô ph i gánh ch u nhi u khó khăn, hy sinh t n th t n ng n : trên 27 tri u ngư i ch t, 1710 thành ph , 70 ngàn làng m c b tàn phá và tiêu hu , ñ i s ng nhân dân g p nhi u khó khăn. Hơn 5 năm chi n tranh ch ng phát xít làm ñ t nư c này b ch m l i kho ng 10 năm trong công cu c phát tri n kinh t . Bên ngoài : Các nư c phương Tây (do Mĩ c m ñ u) ñã th c hi n chính sách thù ñ ch v i Liên Xô bao vây kinh t , phát ñ ng “chi n tranh l nh” ch y ñua vũ trang, chu n b cu c chi n tranh t ng l c nh m tiêu di t Liên Xô và các nư c ch nghĩa xã h i. Phong trào cách m ng gi i phóng dân t c phát tri n m nh m . Công cu c khôi ph c kinh t : ñư c ti n hành b ng K ho ch 5 năm (1946 – 1950). * K t qu : Hoàn thành k ho ch 5 năm khôi ph c kinh t trong 4 năm 3 tháng. + Công nghi p : ñ n năm 1946, khôi ph c s n xu t công nghi p ñ t m c trư c chi n tranh. Năm 1950, t ng s n lư ng công nghi p tăng 73% so v i m c trư c chi n tranh. + Nông nghi p : m t s ngành cũng vư t m c s n lư ng trư c chi n tranh. + Khoa h c – k thu t: Năm 1949, Liên Xô ch t o thành công bom nguyên t , phá v th ñ c quy n nguyên t c a M . 3
ð cương l ch s 12 (Chu n & Nâng cao) Trư ng THPT Th ð c * Công cu c xây d ng cơ s v t ch t XHCN (t 1950 ñ n gi a nh ng năm 70) Quá trình th c hi n : sau khi hoành thành công cu c khôi ph c kinh t , Liên Xô b t tay vào xây d ng cơ s v t ch t cho CNXH thông qua hàng lo t k ho ch 5 năm t năm 1950 ñ n năm 1975 và ñ t ñư c như thành t u to l n. Thành t u : + Công nghi p: Gi a nh ng năm 1970, là cư ng qu c công nghi p th hai th gi i, ñi ñ u trong công nghi p vũ tr , công nghi p ñi n h t nhân…) + Nông nghi p: s n lư ng tăng trung bình hàng năm 16%. + Khoa h c k thu t: Năm 1957 phóng v tinh nhân t o ñ u tiên c a trái ñ t. Năm 1961, phóng tàu vũ tr ñưa nhà du hành Gagarin bay vòng quanh Trái ñ t, m ñ u k nguyên chinh ph c vũ tr c a loài ngoài. + Xã h i: chính tr n ñ nh, trình ñ h c v n c a ngư i dân ñư c nâng cao (3/4 s dân có trình ñ trung h c và ñ i h c). * Tình hình chính tr và chính sách ñ i ngo i : * Chính tr : Trong 30 năm ñ u sau chi n tranh, tình hình chính tr Liên Xô n ñ nh. Nhân dân tin tư ng và ng h vào s lãnh ñ o c a ð ng C ng s n Liên Xô; xã h i ñ m b o ñư c s nh t tri v chính tr , tư tư ng, kh i ñoàn k t, th ng nh t toàn liên bang v n ñư c duy trì. * ð i ngo i : th c hi n ñư ng l i ñ i ngo i hoàn bình và tích c c ng h phong trào cách m ng th gi i. Liên Xô là nư c xã h i ch nghĩa l n nh t, hùng m nh nh t sau Chi n tranh th gi i th hai, Liên Xô ñư c coi là thành trì c a hoà bình, ch d a c a cách m ng th gi i. 2. Các nư c ðông Âu t 1945 – 1975 a. Vi c thành l p nhà nư c dân ch nhân dân ðông Âu. - Trong nh ng năm 1944 − 1945, H ng quân Liên Xô giúp nhân dân các nư c ðông Âu giành chính quy n, thành l p các Nhà nư c dân ch nhân dân: Ba Lan, Rumani, Hungari, Bungari, Ti p Kh c, Nam Tư, Anbani, riêng CHDC ð c ra ñ i tháng 10/1949. - Nhà nư c dân ch nhân dân ðông Âu là chính quy n liên hi p nhi u giai c p, ñ ng phái, t 1945 – 1949 ti n hành c i cách ru ng ñ t, qu c h u hóa các xí nghi p l n c a tư b n trong và ngoài nư c, ban hành các quy n t do dân ch , nâng cao ñ i s ng c a nhân dân. - Các th l c ph n ñ ng trong và ngoài nư c tìm m i cách ch ng phá s nghi p cách m ng c a các nư c ðông Âu nhưng ñ u th t b i. b. Các nư c ðông Âu xây d ng ch nghĩa xã h i. o Khó khăn: xu t phát t trình ñ phát tri n th p, b bao vây kinh t , các th l c ph n ñ ng ch ng phá. o Thu n l i: s giúp ñ c a Liên Xô và s n l c c a nhân dân ðông Âu. o Thành t u: ñ n 1975, các nư c dân ch nhân dân ñông Âu ñã tr thành các qu c gia công – nông nghi p, trình ñ khoa h c k thu t nâng cao rõ r t. 3. Quan h h p tác gi a Liên Xô v i các nư c XHCN châu Âu. H i ñ ng tương tr kinh t (SEV) T ch c Hi p ư c Vácsava - Sau 1945, h th ng xã h i ch nghĩa hình - Vào năm 1955, thì kh i NATO ñã phê Hoàn c nh thành và phát tri n…Do ñó quan h h p chu n hi p ư c Pari (1954) nh m tái vũ tác tương tr gi a các nư c ñã xu t hi n trang cho Tây ð c, ñưa Tây ð c gia nh p và phát tri n. kh i NATO nh m ch ng l i Liên Xô, - Ngày 8/1/1949, thành l p h i ñ ng ch ng CHDC ð c. Vi c làm này ñã làm tương tr kinh t (SEV) g m Liên Xô, Ba cho hoà bình và an ninh châu Âu b uy Lan, Ti p Kh c, Hungary, Bungari, hi p nghiêm tr ng. Rumani và Anbani. Sau ñó có thêm các - Thành l p 14/5/1955 g m 8 nư c Liên nư c: CHDC ð c, Mông C , Cuba, Vi t Xô, Ba Lan, Ti p Kh c, C ng hoà dân ch ð c, Anbani, Bungari, Rumani. Nam. 4
ð cương l ch s 12 (Chu n & Nâng cao) Trư ng THPT Th ð c Phát tri n s liên h p qu c t ch - Gi gìn hoà bình an ninh c a Liên Xô và nghĩa xã h i. Thúc ñ y s ti n b v kinh các nư c xã h i ch nghĩa ðông Âu, duy M c ñích t , kĩ thu t. Không ng ng nâng cao m c trì hoà bình ðông Âu và cũng c tình h u ngh , s h p tác c a các nư c ch s ng c a các thành viên nghĩa xã h i. T ch c tương tr kinh t Liên minh phòng th quân s , chính tr . Tính ch t Sau hơn 30 năm ho t ñ ng, SEV ñã có Tăng cư ng s c m nh quân s cho các nh ng giúp ñ to l n ñ i v i các nư c nư c ðông Âu gi gìn hoà bình, an ninh Vai trò, thành viên trong công cu c xây d ng cơ s c a Liên Xô và các nư c ðông Âu. ð i tác d ng v t ch t và ch nghĩa xã h i góp ph n phó v i m i âm mưu gây chi n c a b n ð nâng cao ñ i s ng c a nhân dân. ð n n a qu c. T o th cân b ng chi n lư c v quân ñ u nh ng năm 70, ch v i s dân b ng s gi a các nư c xã h i ch nghĩa v i các 10% dân s th gi i nhưng SEV ñã s n nư c ñ qu c . xu t ñư c 35% s n lư ng công nghi p th gi i, nh p ñ phát tri n trung bình 10% / m t năm. - S ra ñ i c a NATO và T ch c Hi p - Thi u sót là khép kín c a, không hoà ư c Vácsava là nh ng s ki n xác l p c a H n ch nh p v i n n kinh t th gi i, còn n ng v trao ñ i hàng hoá mang tính bao c p. c c di n hai c c, hai phe. Chi n tranh l nh - Gi i th ngày 28/6/1991. bao trùm c th gi i. - Gi i th ngày 1/7/1991. II. LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯ C ðÔNG ÂU T GI A NH NG NĂM 70 ð N NĂM 1991 1. S kh ng ho ng c a ch ñ XHCN Liên Xô. a. Hoàn c nh l ch s o Năm 1973, cu c kh ng ho ng d u m ñã tác ñ ng m nh m ñ n tình hình kinh t , chính tr th gi i. o Do ch m s a ñ i ñ thích ng v i tình hình m i, cu i nh ng năm 70 ñ n ñ u nh ng năm 80, kinh t Liên Xô lâm vào tình tr ng trì tr , suy thoái. b. Công cu c c i t và h u qu + Tháng 3/1985, T ng bí thư Goócbach p ti n hành c i t ñ t nư c theo ñư ng l i “c i cách kinh t tri t ñ ”, ti p theo là c i cách h th ng chính tr và ñ i m i tư tư ng. Do sai l m trong quá trình c i t , ñ t nư c Xô Vi t kh ng ho ng toàn di n: o Kinh t h n lo n, thu nh p gi m sút nghiêm tr ng. o Chính tr và xã h i: m t n ñ nh (xung ñ t s c t c, ly khai liên bang..), tư tư ng r i lo n (ña nguyên, ña ñ ng) + Tháng 08/1991, sau cu c ñ o chính l t ñ Goócbach p th t b i, ð ng C ng s n Liên Xô b ñình ch ho t ñ ng. + Ngày 21/12/1991, 11 nư c c ng hòa trong Liên bang ký hi p ñ nh thành l p C ng ñ ng các qu c gia ñ c l p (SNG): Liên bang Xô vi t tan rã. + Ngày 25/12/1991, lá c búa li m trên nóc ñi n Kremli b h xu ng, ch ñ xã h i ch nghĩa Liên Xô ch m d t. 2. S kh ng ho ng c a ch ñ XHCN các nư c ðông Âu - Cu i th p niên 70 – ñ u th p niên 80, n n kinh t ðông Âu lâm vào tình tr ng trì tr , ñ i s ng sa sút v m i m t. - Chính tr : Ban lãnh ñ o ð ng và Nhà nư c các nư c ðông Âu ch m c i cách, sai l m v ñư ng l i, quan liêu, tham nhũng, thi u dân ch … , lòng tin c a nhân dân ngày càng gi m. Các th l c ch ng ch nghĩa xã h i ho t ñ ng m nh. Các nư c ðông Âu l n lư t r i b ch nghĩa xã h i, tuyên b là các nư c c ng hòa. 3. Nguyên nhân s p ñ c a ch ñ XHCN Liên Xô và ðông Âu. o ðã xây d ng mô hình ch nghĩa xã h i không phù h p v i quy lu t khách quan, ñư ng l i ch quan, duy ý chí, quan liêu bao c p không theo quy lu t c a cơ ch th trư ng làm s n 5
ð cương l ch s 12 (Chu n & Nâng cao) Trư ng THPT Th ð c xu t ñình tr , ñ i s ng nhân dân không ñư c c i thi n. V xã h i thì thi u dân ch , thi u công b ng, tham nhũng… làm nhân dân b t mãn. o Không b t k p bư c phát tri n c a khoa h c k thu t tiên ti n, d n ñ n kh ng ho ng kinh t – xã h i . o Ph m ph i nhi u sai l m trong c i t làm kh ng ho ng thêm tr m tr ng. o S ch ng phá c a các th l c thù ñ ch trong và ngoài nư c. Trong các nguyên nhân trên, nguyên nh t có tính ch t quy t ñ nh làm cho ch ñ XHCN Liên Xô và ðông Âu tan rã, là trong c i t ð ng C ng s n Liên Xô và ðông Âu ñã m c ph i nh ng sai l m nghiêm tr ng v ñư ng l i chính tr , tư tư ng và t ch c. ðó là ñư ng l i xét l i ph n b i ch nghĩa Mác – Lênin c a m t b ph n nh ng nhà lãnh ñ o ð ng và Nhà nư c cao nh t Liên Xô cũng như các nư c ðông Âu lúc b y gi . ðây ch là s s p ñ c a m t mô hình xã h i ch nghĩa chưa khoa h c, chưa nhân văn và là m t bư c lùi t m th i c a ch nghĩa xã h i. III/ LIÊN BANG NGA TRONG TH P NIÊN 90 (1991 – 2000) Liên bang Nga là qu c gia k th a ñ a v pháp lý c a Liên Xô trong quan h qu c t . - V kinh t : t 1990 – 1995, tăng trư ng bình quân h ng năm c a GDP là s âm. Giai ño n t năm 1996 – 2000 b t ñ u có d u hi u ph c h i (năm 1990 là -3,6%, năm 2000 là 9%). - V chính tr : + Tháng 12/1993, Hi n pháp Liên bang Nga ñư c ban hành, quy ñ nh th ch T ng th ng Liên bang. + T năm 1992, tình hình chính tr không n ñ nh do s tranh ch p gi a các ñ ng phái và xung ñ t s c t c, n i b t là phong trào ly khai Trécnia. - V ñ i ngo i: M t m t thân phương Tây, m t khác khôi ph c và phát tri n các m i quan h v i châu Á. * T năm 2000, tình hình nư c Nga có nhi u chuy n bi n kh quan: kinh t d n h i ph c và phát tri n, chính tr và xã h i n ñ nh, v th qu c t ñư c nâng cao. Tuy v y, Nga v n ph i ñương ñ u v i nhi u thách th c: n n kh ng b , li khai, vi c khôi ph c và gi v ng v th cư ng qu c Á – Âu … CÂU H I ÔN T P 4. Trình bày nh ng thành t u cơ b n trong công cu c xây d ng ch nghĩa xã h i Liên Xô t năm 1945 ñ n ñ u nh ng năm 70 và ý nghĩa c a nó. 5. T i sao ch nghĩa xã h i có th ñư c xây d ng các nư c ðông Âu sau Chi n tranh th gi i th hai ? Trình bày nh ng thành t u chính trong công cu c xây d ng ch nghĩa xã h i t năm 1950 ñ n n a ñ u nh ng năm 70. Ý nghĩa ? 6. Nêu các s ki n quan tr ng Liên Xô trong th i gian ti n hành c i t (1985 – 1991). 7. Nh ng nét chính v quá trình kh ng ho ng và s p ñ c a ch ñ xã h i ch nghĩa các nư c ðông Âu. Vì sao ch ñ xã h i ch nghĩa l i s p ñ các nư c này ? 8. Phân tích nh ng nguyên nhân d n ñ n s tan rã c a ch ñ xã h i ch nghĩa Liên Xô và các nư c ðông Âu. Nguyên nhân nào là ch y u nh t ? Vì sao ? 9. Nêu nh ng nét chính v Liên bang Nga trong th i gian 1991 – 2000. K I N TH C B SUNG 10. Trong hoàn c nh Liên bang C ng hoà xã h i ch nghĩa Xô Vi t ñã tan v như hi n nay, anh (ch ) có suy nghĩ gì v nh ng thành t u xây d ng ch nghĩa xã h i Liên Xô trong giai ño n t 1945 ñ n n a ñ u nh ng năm 70 ? + M c dù Liên Xô không còn t n t i n a, nhưng nh ng thành t u nói trên v n có ý nghĩa r t l n ñ i v i l ch s phát tri n c a Liên Xô nói riêng và nhân lo i nói chung. + Làm ñ o l n “Chi n lư c toàn c u” c a Mĩ và các nư c ñ ng minh c a Mĩ. Th hi n tính ưu vi t c a ch nghĩa xã h i xây d ng và phát tri n kinh t , qu c phòng v ng m nh, nâng cao ñ i s ng c a c a nhân dân. + Chính nh ng thành t u ñó là ñi u ki n ñ Liên Xô tr thành nư c ñ ng ñ u h th ng ch nghĩa xã h i và là thành trì v ng ch c c a cách m ng th gi i, c ng c hoà bình, tăng thêm s c m nh 6
ð cương l ch s 12 (Chu n & Nâng cao) Trư ng THPT Th ð c c a l c lư ng cách m ng th gi i. Nh ng thành t u mà Liên Xô ñ t ñư c là vô cùng to l n và không th ph ñ nh ñư c. 11. Hãy k rõ s giúp ñ cu Liên Xô, Trung Qu c và các nư c XHCN khác ñ i v i Vi t Nam t năm 1950 ñ n nay. S giúp ñõ này có ý nghĩa như th nào ñ i v i s nghi p cách m ng c a nhân dân ta. o S giúp ñ v tinh th n : s ng h c a ð ng, chính ph , các t ch c xã h i c a nhân dân: tuyên b ng h , làm h u thu n, míttinh, bi u tình… o S giúp ñ v v t ch t : vi n tr lương th c, vũ khó các lo i, quân trang, quân d ng, thu c men, nhu y u ph m cho nhân dân Vi t Nam. o Ý nghĩa c a s giúp ñ ñó ñ i v i s nghi p cách m ng c a nhân dân ta : - Tăng thêm s c m nh cho dân t c ta ñánh Pháp, Mĩ và xây d ng ch nghĩa xã h i. - Giúp ñ trên tinh th n qu c t vô s n - Nhi u công trình ki n trúc có giá tr kinh t trên con ñư ng Vi t Nam công nghi p hoá, hi n ñ i hoá (d u khí Vũng Tàu, thu ñi n Hoà Bình). 12. Cho bi t vai trò c a Liên Xô ñ i v i vi c th c hi n 4 m c tiêu c a th i ñ i : hoà bình, ñ c l p dân t c, dân ch và ti n b xã h i. - Liên Xô luôn luôn th c hi n chính sách ñ i ngo i hoà bình và tích c c ng h phong trào cách m ng th gi i : o Giúp ñ các nư c xã xã h i ch nghĩa v v t ch t và tinh th n trong s nghi p ñ u tranh vì ñ c l p dân t c, dân ch và ti n b xã h i, ñ c bi t ñ i v i các nư c Á, Phi, Mĩ Latinh. o ði ñ u và ñ u tranh không m t m i cho n n hoà bình và an ninh th gi i. o Kiên quy t ch ng chính sách gây chi n, xâm lư c c a ch nghĩa ñ qu c và các th l c ph n ñ ng qu c t . - Tóm l i, Liên Xô ñã tr thành thành trì c a hoà bình th gi i và ch d a c a phong trào cách m ng th gi i. CHÖÔNG III CAÙC NÖÔÙC AÙ, PHI, MYÕ LATINH (1945 – 2000) ¥ Baøi 3 TRUNG QUOÁC VAØ BAÙN ÑAÛO TRIEÀU TIEÂN A/ NÉT CHUNG V KHU V C ðÔNG B C Á (Chương trình cơ b n) a. Khái ni m. Các nư c ðông B c Á: - Là nh ng nư c có v trí n m phía ñông - b c châu Á. - Bao g m các nư c: C ng hoà dân ch nhân dân Tri u Tiên, ð i Hàn Dân Qu c, Nh t B n và Trung Qu c. b. ð c ñi m khu v c. - Là khu v c r ng l n (Kho ng hơn 10 tri u km²). - Dân s ñông nh t th gi i (Kho ng 1 t 510 tri u ngư i). - Có tài nguyên thiên nhiên phong phú. - Tru c Chi n tranh th gi i th hai (1945), các nư c này (tr Nh t B n) ñ u b nô d ch. c. S bi n ñ i c a khu v c ðông B c Á. * S bi n ñ i v m t chính tr . + B n s ki n ñánh d u s bi n ñ i v chính tr c a khu v c ðông B c Á là: 7
ð cương l ch s 12 (Chu n & Nâng cao) Trư ng THPT Th ð c • S ra ñ i c a nư c C ng hoà dân ch nhân dân Trung Hoa (1/10/1949) • S xu t hi n nhà nư c ð i Hàn Dân Qu c (5/1948) • S thành l p nhà nư c C ng hoà dân ch nhân dân Tri u Tiên (9/1948). • Dân ch hoá nư c Nh t. + Hai nhà nư c trên bán ñ o Tri u Tiên ra ñ i là h qu c a cu c “Chi n tranh l nh”. • Quan h gi a Liên Xô và Mĩ chuy n t quan h ð ng minh sang ñ i ñ u. • H th ng xã h i ch nghĩa chuy n t quan h ñ ng minh sang ñ i ñ u. • Mĩ và ñ ng minh c a Mĩ nh n th y c n ph i ngăn ch n ch nghĩa xã h i và nh hư ng c a nó, nên ñã chia c t Tri u Tiên, không th c hi n nh ng tho thu n trư c ñó v i Liên Xô,... * S bi n ñ i v m t kinh t ðây là khu v c có s tăng trư ng kinh t nhanh chóng, ñ i s ng c a nhân dân ñư c c i thi n. • Hi n nay “4 con r ng” kinh t châu Á thì ðông B c Á có 3 nư c là: Hàn Qu c, H ng Công, ðài Loan. Còn Nh t B n tr thành nư c có n n kinh t l n th hai th gi i. • S phát tri n nhanh chóng c a n n kinh t Trung Qu c,... • C ng hoà dân ch nhân dân Tri u Tiên cũng ñ t ñư c nh ng thành t u trong xây d ng ñ t nư c. B/ TRUNG QU C I. S thành l p nư c C ng hoà Nhân dân Trung Hoa và thành t u 10 năm ñ u xây d ng ch ñ m i (1949 – 1959). 1. S thành l p nư c C ng hoà Nhân dân Trung Hoa. a. Ti n ñ cách m ng : - Ch quan : Sau cu c kháng Nh t thành công (1945), l c lư ng Cách m ng Trung Qu c ngày càng l n m nh: khu gi i phóng chi m ¼ ñ t ñai và 1/3 dân s , quân ch l c phát tri n lên t i 126 v n, phong trào ñ u tranh cu qu n chúng lên cao. - Khách quan : S giúp ñ cu Liên Xô v kinh t và quân s . Liên Xô chuy n giao vùng Qu ng Châu, giúp ñ vũ khí cho chính quy n Cách m ng ñã tác ñ ng tích c c ñ n phong trào cách m ng th gi i. - Nguyên nhân tr c ti p : Tư ng Gi i Th ch c u k t v i Mĩ phát ñ ng n i chi n. Ngày 20/7/1946, Tư ng Gi i Th ch t p trung 1,6 tri u quân t n công vào các vùng gi i phóng. b. Di n bi n cu c n i chi n (ñư c chia làm 2 giai ño n). - Giai ño n phòng ng v chi n lư c (t 7/1946 ñ n 6/1947) : Tiêu di t sinh l c ñ ch, xây d ng quân gi i phóng. Sau hơn m t năm, tiêu di t ñư c hơn 1.112.000 quân Tư ng và phát tri n l c lư ng lên ñ n 2 tri u ngư i. - Giai ño n ph n công (t tháng 6/1947 ñ n 4/1949) + Quân cách m ng ph n công, gi i phóng nhi u vùng r ng l n, quân gi i phóng vư t sông Hoàng Hà gi i phóng Trung Nguyên ti n vào nơi ng tr cu quân Tư ng. + Cu i năm 1948 – ñ u năm 1949 m 3 chi n lư c l n, tiêu di t 1 tri u 540 ngàn quân Tư ng. + Ngày 21/4/1949, vư t sông Trư ng Giang. + Ngày 23/4/1949, gi i phóng ñư c Nam Kinh, n n th ng tr cu t p ñoàn Tư ng Gi i Th ch b s pñ . + Ngày 1/10/1949, nư c C ng hoà Nhân dân Trung Hoa ra ñ i. c. Tính ch t c a cu c Cách m ng Trung Qu c (1946 – 1949). Cu c cách m ng Trung Qu c (1946 – 1949) l i ñư c coi là cu c cách m ng dân t c dân ch b i vì : - M c dù cu c cách m ng di n ra dư i hình th c n i chi n gi a hai ñ ng phái – ñ i di n cho hai l c lư ng chi ph i ñ i s ng chính tr - xã h i Trung Qu c là ð ng C ng s n và Qu c dân ñ ng. - ð ng C ng s n là chính ñ ng c a giai c p công nhân Trung Qu c, ñ i di n cho quy n l i c a giai c p công nhân và các t ng l p nhân dân lao ñ ng Trung Qu c. 8
ð cương l ch s 12 (Chu n & Nâng cao) Trư ng THPT Th ð c - Qu c dân ñ ng là chính ñ ng c a giai c p tư s n, do Tư ng Gi i Th ch ñ ng ñ u, ñ i di n cho quy n l i c a tư s n, phong ki n, t ng bư c th c hi n chính sách ph n ñ ng ñi ngư c l i quy n l i c a qu n chúng nhân dân và l i ích dân t c. Vì quy n l i giai c p ñã s n sàng c u k t v i Mĩ ñang mu n can thi p và ñưa Trung Qu c vào vòng nô d ch. - Như v y ð ng C ng s n ñánh ñ s th ng tr c a Qu c dân ñ ng, th c ch t là ñánh ñ giai c p phong ki n, tư s n ñ qu c can thi p, t c là th c hi n nhi m v c a cu c cách m ng dân t c dân ch ñang ñ t ra ñ i v i Trung Qu c sau th ng l i c a cu c kháng chi n ch ng Nh t (1945). d. Ý nghĩa l ch s : + Trong nư c: Cu c cách m ng dân t c dân ch Trung Qu c ñã hoàn thành, ch m d t hơn 100 năm nô d ch và th ng tr c a ñ qu c; xóa b tàn dư phong ki n, m ra k nguyên ñ c l p t do ti n lên ch nghĩa xã h i. + Th gi i: nh hư ng sâu s c ñ n phong trào gi i phóng dân t c th gi i. e. Nguyên nhân th ng l i : - S lãnh ñ o tài tình, sáng su t c a ð ng C ng s n Trung Qu c. - Tinh th n ái qu c, căm thù bè lũ Tư ng Gi i Th ch c a ñ i b ph n nhân dân Trung Qu c. - Tinh th n ñoàn k t chi n ñ u hi sinh anh dũng c a nhân dân Trung Qu c. - S giúp ñ c a Liên Xô. 2. Mư i năm ñ u xây d ng ch nghĩa xã h i : Nhi m v hàng ñ u là ñưa ñ t nư c thoát kh i nghèo nàn, l c h u, phát tri n kinh t , xã h i, văn hóa và giáo d c. * V kinh t : - 1950 – 1952: th c hi n khôi ph c kinh t , c i cách dân ch , phát tri n văn hóa, giáo d c. - 1953 – 1957: Th c hi n k ho ch 5 năm l n th nh t, k t qu t ng s n lư ng công, nông nghi p tăng 11,8 l n, riêng công nghi p tăng 10,7 l n. Văn hóa, giáo d c có bư c ti n vư t b c. * V ñ i ngo i: Thi hành chính sách tích c c nh m c ng c hóa bình và thúc ñ y s phát tri n c a phong trào cách m ng th gi i. Ngày 18/01/1950, Trung Qu c thi t l p quan h ngo i giao v i Vi t Nam II. Trung Qu c – hai mươi năm không n ñ nh (1959 – 1978) a. V ñ i n i : - Kinh t : th c hi n ñư ng l i “Ba ng n c h ng” (“ðư ng l i chung”, “ð i nh y v t”, “Công xã nhân dân”), gây nên n n ñói nghiêm tr ng trong c nư c, ñ i s ng nhân dân khó khăn, s n xu t ng ng tr , ñ t nư c không n ñ nh. - Chính tr : Không n ñ nh. N i b ban lãnh ñ o Trung Qu c b t ñ ng gay g t v ñư ng l i, tranh giành quy n l c, ñ nh cao là cu c “ð i cách m ng văn hóa vô s n” (1966 – 1968), ñ l i nh ng h u qu nghiêm tr ng v m i m t ñ i v i nhân dân Trung Qu c. b. V ñ i ngo i: - ng h cu c ñ u tranh ch ng M xâm lư c c a nhân dân Vi t Nam và cu c ñ u tranh GPDT c a nhân dân Á, Phi và M la tinh. - Xung ñ t biên gi i v i n ð và Liên Xô. - T 1972, b t tay v i M . III. Công cu c c i cách – m c a (1978 – 2000) - Tháng 12/1978, h i ngh Ban ch p hành Trung ương ð ng C ng s n Trung Qu c do ð ng Ti u Bình kh i xư ng, ñã v ch ra ñư ng l i ñ i m i, m ñ u cho công cu c c i cách kinh t , xã h i Trung Qu c. ð n ñ i h i ð ng C ng s n Trung Qu c l n th XIII (cu i năm 1987) ñư ng l i này ñư c nâng lên thành ñư ng l i chung cu ð ng C ng s n và Nhà nư c Trung Qu c. Trong giai ño n ñ u s xây d ng “ch nghĩa xã h i mang ñ c s t Trung Qu c. Trung Qu c, l y xây d ng kinh t làm tr ng tâm, kiên trì nguyên t c: o Con ñư ng xã h i ch nghĩa. o Chuyên chính dân ch nhân dân. 9
ð cương l ch s 12 (Chu n & Nâng cao) Trư ng THPT Th ð c lãnh ñ o c a ð ng C ng s n Trung Qu c, ch nghĩa Mác – Lênin và tư tư ng Mao oS Tr ch ðông. o Th c hi n c i cách m c a ph n ñ u xây d ng Trung Qu c thành nư c xã h i ch nghĩa hi n ñ i hoá, giàu m nh, dân ch và văn minh. Thành t u : + Kinh t : Năm 1998, kinh t Trung Qu c ti n b nhanh chóng, ñ t t c ñ tăng trư ng cao nh t th gi i (GDP tăng 8%/năm), ñ i s ng nhân dân c i thi n rõ r t. + Chính tr - xã h i : ñ i s ng nhân dân không ng ng ñư c nâng cao. Thu h i ñư c H ng Kông (7/1997) và Ma Cao (12/1999) + N n khoa h c – k thu t, văn hóa, giáo d c Trung Qu c ñ t thành t u khá cao (năm 1964, th thành công bom nguyên t ; năm 2003: phóng thành công tàu “Th n Châu 5” vào không gian) + V ñ i ngo i : bình thư ng hóa quan h ngo i giao v i Liên Xô, Mông C , Vi t Nam…, m r ng quan h h u ngh , h p tác v i các nư c trên th gi i, góp s c gi i quy t các v tranh ch p qu c t .Vai trò và v trí c a Trung Qu c nâng cao trên trư ng qu c t . 4. Lãnh th ðài Loan - G m ñ o ðài Loan và m t s ñ o nh , di n tích 35.980 km², dân s 22 tri u ngư i (năm 2000). - Là m t b ph n c a Trung Qu c song ñ n nay v n n m ngoài s ki m soát c a Trung Qu c. - Thành t u phát tri n kinh t - xã h i: + Nh ng năm 50 c a th k XX: kinh t - xã h i ñ t ñư c m t s thành t bư c ñ u, song nói chung còn khó khăn: v t giá chưa n ñ nh, t l th t nghi p cao, ph thu c vào Mĩ. + Nh ng năm 60: ðài Loan ñã ti n hành c i cách kinh t , chính tr , xã h i, kêu g i ñ u tư, xây d ng chi n lư c kinh t “hư ng v xu t kh u”. - K t qu : Trong vòng 3 th p niên, ðài Loan ñư c coi là m t trong nh ng “con r ng” ðông Á. Tăng trư ng kinh t ñ t 8,5% năm.... III. BÁN ð O TRI U TIÊN : (Chương trình nâng cao) 1. Hoàn c nh l ch s : - Sau chi n tranh th gi i th hai (1945), theo s th a thu n c a năm cư ng qu c (Anh, Pháp, Mĩ, Liên Xô, Trung Qu c) h p t i Mátxcơva (12/1945). o Xây d ng m t nư c Tri u Tiên ñ c l p. o Quân ñ i Liên Xô s ñóng t i phía B c vĩ tuy n 38º, phía Nam là quân ñ i Mĩ. Song vi c thành l p chính ph chung cho c hai nư c không ñư c th c hi n. - Tháng 5/1948, mi n Nam ti n hành b u c qu c h i thành l p nhà nư c l y tên là ð i Hàn Dân Qu c (Hàn Qu c). - Tháng 9/1948, mi n B c tuyên b thành l p C ng hòa dân ch nhân dân Tri u Tiên. Cu i năm 1948, quân ñ i Liên Xô rút ra kh i mi n B c. - Năm 1950, cu c chi n tranh l n gi a hai mi n ñã n ra kéo dài 3 năm (1950 – 1953). ð n tháng 7/1953, hai bên ñã kí hi p ñ nh ñình chi n l y vĩ tuy n 38º làm ranh gi i quân s gi a hai mi n B c, Nam. T ñó, hai mi n Nam, B c tr thành hai qu c gia theo nh ng ñ nh hư ng phát tri n khác nhau. 2. Hai nhà nư c trên bán ñ o Tri u Tiên Nam Tri u Tiên B c Tri u Tiên (ð i Hàn dân qu c - Hàn Qu c) (CHDCND Tri u Tiên) Ch ñ Tư b n ch nghĩa Ch nghĩa xã h i chính tr Lãnh ñ o Lý Th a Vãn Kim Nh t Thành S phát - Nh ng khó khăn khi bư c vào xây d ng - Công cu c xây d ng ch nghĩa xã h i và tri n kinh ñ t nư c; thành t u : Th c hi n k ho ch 3 năm (1954 – 1956) và nhi u k ho ch dài h n. t sau chi n + Chính tr không n ñ nh. - Thành t u : tranh + GDP bình quân ñ u ngư i th p (ñ t 83 10

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.