Đề tài khoa học và công nghệ cấp cơ sở: Thiết kế các hoạt động trải nghiệm các địa danh cho học sinh tiểu học ở thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu đề tài "Thiết kế các hoạt động trải nghiệm các địa danh cho học sinh tiểu học ở thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp" là đánh giá được thực trạng việc tổ chức hoạt động trải nghiệm các địa danh cho học sinh Tiểu học ở thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. hiết kế một số hoạt động trải nghiệm các địa danh cho học sinh Tiểu học ở thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài khoa học và công nghệ cấp cơ sở: Thiết kế các hoạt động trải nghiệm các địa danh cho học sinh tiểu học ở thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP BÁO CÁO TỔNG KẾT ĐỀ TÀI KH&CN CẤP CƠ SỞ NĂM HỌC 2018 – 2019 THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CÁC ĐỊA DANH CHO HỌC SINH TIỂU HỌC Ở THÀNH PHỐ CAO LÃNH, TỈNH ĐỒNG THÁP Mã số đề tài: SPD2018.02.20 Chủ nhiệm đề tài: SV VÕ THỊ TÚ LAN Giảng viên hướng dẫn: ThS LÊ THỊ MỸ TRÀ Đồng Tháp, Tháng 8/2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP BÁO CÁO TỔNG KẾT ĐỀ TÀI KH&CN CẤP CƠ SỞ NĂM HỌC 2018 – 2019 THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CÁC ĐỊA DANH CHO HỌC SINH TIỂU HỌC Ở THÀNH PHỐ CAO LÃNH, TỈNH ĐỒNG THÁP Mã số đề tài: SPD2018.02.20 Xác nhận của Chủ tịch hội đồng Chủ nhiệm đề tài (ký, ghi rõ họ tên) (ký, họ tên) Đồng Tháp, Tháng 8/2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong đề tài này là trung thực chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. Tác giả đề tài VÕ THỊ TÚ LAN
LỜI CẢM ƠN Trong suốt bốn năm qua, chúng tôi được học tập và rèn luyện ở khoa Giáo dục, trường Đại học Đồng Tháp. Chúng tôi đã nhận được sự tận tình giúp đỡ của Ban Giám hiệu nhà trường, Ban chủ nhiệm khoa, cùng quý thầy, cô. Chúng tôi đã tiếp thu rất nhiều kiến thức quý báu cả về chuyên môn lẫn nghiệp vụ sư phạm, kết quả học tập của chúng tôi đã được chứng minh bằng sự lớn dần về vốn tri thức, kĩ năng và năng lực sư phạm để có thể vững vàng trở thành một giáo viên Tiểu học. Trong quá trình thực hiện nghiên cứu đề tài “Thiết kế các hoạt động trải nghiệm các địa danh cho học sinh tiểu học ở thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp”, chúng tôi đã nhận được sự giúp đỡ của quý thầy, cô trong và ngoài trường. Qua đây, chúng tôi xin chân thành cảm ơn đến; - Ban Giám hiệu nhà trường Đại học Đồng Tháp, Ban chủ nhiệm khoa Giáo dục và tất cả quý thầy cô đã tạo điều kiện cho chúng tôi thực hiện và hoàn thành bài nghiên cứu này. Đặc biệt, tôi xin cảm ơn chân thành đến ThS. Lê Thị Mỹ Trà - người đã trực tiếp hướng dẫn, theo sát và định hướng kịp thời cũng như chỉ bảo về nhiều mặt, kể cả việc tìm tư liệu và kỹ thuật trình bày bài nghiên cứu để chúng tôi có thể hoàn thành tốt đề tài của mình. - Ban Giám hiệu và quý thầy cô ở các trường Tiểu học trên địa bàn Tp. Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp đã tạo điều kiện cho chúng tôi tìm hiểu thực trạng và thử nghiệm đề tài. Cuối lời, kính chúc quý thầy cô dồi dào sức khỏe, thành công và hạnh phúc! Sinh viên thực hiện: Võ Thị Tú Lan
1 MỤC LỤC Trang Mục lục ............................................................................................................... 1 Danh mục các bảng biểu, hình ảnh .................................................................... 3 Danh mục các từ viết tắt..................................................................................... 4 Thông tin kết quả nghiên cứu............................................................................. 5 PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 9 Chƣơng 1. Cơ sở lí luận của hoạt động trải nghiệm cho học sinh tiểu học 16 1.1. Những vấn đề cơ bản về hoạt động trải nghiệm ......................................... 16 1.1.1. Khái niệm hoạt động giáo dục ................................................................. 16 1.1.2. Khái niệm trải nghiệm.............................................................................. 16 1.1.3. Khái niệm hoạt động trải nghiệm ............................................................. 17 1.2. Chương trình hoạt động trải nghiệm ở tiểu học ......................................... 18 1.3. Vị trí, vai trò của hoạt động trải nghiệm trong chương trình giáo dục tiểu học ................................................................................................................................ 19 1.4. Một số nguyên tắc tổ chức hoạt động trải nghiệm ...................................... 20 1.4.1. Gắn với tình huống đời sống thực tiễn ..................................................... 20 1.4.2. Gắn với kiến thức đã học và kinh nghiệm sống của học sinh .................. 20 1.4.3. Giáo viên chỉ là người hỗ trợ, hướng dẫn ................................................ 20 1.4.4. Môi trường học tập phải mang tính cộng đồng ........................................ 21 1.5. Một số vấn đề lí luận về học trải nghiệm .................................................... 21 1.5.1. Học qua trải nghiệm ................................................................................. 21 1.5.2. Chu trình học trải nghiệm của David A. Kolb (1984) ............................. 21 1.6. Quy trình thiết kế hoạt động trải nghiệm .................................................... 26 1.7. Đánh giá hoạt động trải nghiệm theo tiếp cận năng lực.............................. 31 * Tiểu kết chương 1............................................................................................ 39 Chƣơng 2: Thực trạng và thiết kế hoạt động trải nghiệm các địa danh cho học sinh tiểu học ............................................................................................. 40 2.1. Thực trạng của việc tổ chức hoạt động trải nghiệm các địa danh ở một số trường tiểu học thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp ........................................... 40 2.2. Thiết kế hoạt động trải nghiệm các địa danh cho học sinh Tiểu học ở thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp ..................................................................................... 52
2 2.2.1. Đề xuất thiết kế một số kế hoạch hoạt động trải nghiệm tham quan, dã ngoại ở một số địa danh tại Đồng Tháp ........................................................................... 52 2.2.1.1. Thiết kế kế hoạch hoạt động trải nghiệm lĩnh vực “Lịch sử và địa lý” ................................................................................................................................ 52 2.2.1.2. Thiết kế kế hoạch hoạt động trải nghiệm lĩnh vực “Thiên nhiên” ....... 59 2.2.1.3. Thiết kế kế hoạch hoạt động trải nghiệm lĩnh vực “Nghề nghiệp” ...... 68 2.3. Thử nghiệm ................................................................................................. 74 * Tiểu kết chương 2............................................................................................ 80 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................. 81 Tài liệu tham khảo .............................................................................................. 83 Phụ lục ................................................................................................................ 84
3 DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH ẢNH Các bảng: Trang Bảng 1.1. Tổng hợp kế hoạch giáo dục cấp tiểu học .............................................. 18 Bảng 1.2. Tóm tắt các bước trong chu trình hoạt động trải nghiệm....................... 24 Bảng 1.3. So sánh đánh giá năng lực và đánh giá kiến thức, kỹ năng ................... 33 Bảng 1.4. Tham khảo tiêu chí đánh giá .................................................................. 35 Bảng 2.1. Tổng hợp các trường Tiểu học khảo sát ................................................. 41 Bảng 2.2. Thống kê kết quả khảo sát bằng phiếu thăm dò ý kiến của giáo viên ... 41 Bảng 2.3. Thống kê kết quả khảo sát bằng phiếu thăm dò ý kiến của học sinh ..... 46 Bảng 2.4. Kết quả đánh giá HĐTN “Tri ân và noi gương cụ Nguyễn Sinh Sắc” .. 76 Bảng 2.5. Kết quả đánh giá HĐTN “Một ngày làm nông nhân nhí” ..................... 78 Hình ảnh: Hình 1. Vườn Quốc gia Tràm Chim ....................................................................... 90 Hình 2. Khu du lịch sinh thái Gáo Giồng ............................................................... 91 Hình 3. Khu di tích Nguyễn Sinh Sắc .................................................................... 92 Hình 4. Khu di tích Gò Tháp .................................................................................. 93 Hình 5. Khu di tích Xẻo Quýt ................................................................................ 95 Hình 6. Bảo tàng Đồng Tháp .................................................................................. 96 Hình 7. Làng nghề chiếu Định Yên ........................................................................ 97 Hình 8. Làng nghề trồng hoa kiểng Sa Đéc............................................................ 98 Hình 9. Làng nghề làm nem Lai Vung ................................................................... 99 Mô hình: Mô hình 1: Chu trình học trải nghiệm của David A. Kolb ..................................... 22 Sơ đồ: Sơ đồ 2.1. Cấu trúc của năng lực ............................................................................ 32
4 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT TỪ VIẾT TẮT KÝ HIỆU 1 Chương trình giáo dục phổ thông CTGDPT 2 Giáo dục GD 3 Giáo dục và Đào tạo GD & ĐT 4 Giáo viên GV 5 Hoạt động giáo dục HĐGD 6 Học sinh HS 7 Hoạt động trải nghiệm HĐTN 8 Năng lực NL 9 Thành phố Tp 10 Tham quan dã ngoại TQDN
5 THÔNG TIN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. Thông tin chung - Tên đề tài: Thiết kế các hoạt động trải nghiệm các địa danh cho học sinh tiểu học ở thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. - Mã số: SPD2018.02.20 - Chủ nhiệm đề tài: SV. Võ Thị Tú Lan - Đơn vị: Lớp ĐHGDTH15A, khoa Giáo dục, trường Đại học Đồng Tháp. - Thời gian thực hiện: Từ tháng 06/2018 đến tháng 05/2019. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Đánh giá được thực trạng việc tổ chức hoạt động trải nghiệm các địa danh cho học sinh Tiểu học ở thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. - Thiết kế một số hoạt động trải nghiệm các địa danh cho học sinh Tiểu học ở thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. 3. Nội dung nghiên cứu - Chƣơng 1: Cơ sở lí luận của hoạt động trải nghiệm. - Chƣơng 2: Thực trạng và thiết kế hoạt động trải nghiệm các địa danh cho học sinh Tiểu học. 4. Kết quả nghiên cứu - Xây dựng các vấn đề lí luận của hoạt động trải nghiệm. - Khảo sát và đánh giá được thực trạng việc tổ chức hoạt động trải nghiệm các địa danh ở một số trường tiểu học trên địa bàn thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. - Đề xuất quy trình thiết kế kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm và thiết kế minh họa được một số hoạt động trải nghiệm các địa danh. - Thử nghiệm sư phạm ở một số trường tiểu học trên địa bàn thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. Kết quả thử nghiệm bước đầu cho thấy học sinh hiểu được nội dung trải nghiệm và xử lý vấn đề giải quyết trong nhiệm vụ học tập khá tốt. 4. Sản phẩm của nhiệm vụ - Sản phẩm khoa học: 01 bài đăng tạp chí có chỉ số ISSN và 01 bài báo đăng hội thảo nghiên cứu khoa học ở Khoa. - Sản phẩm ứng dụng: Tổ chức các hoạt động trải nghiệm ở các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. Bên cạnh đó, đề tài sẽ làm tài liệu
6 cho sinh viên tham khảo cho môn hoạt động trải nghiệm ở tiểu học cho sinh viên ngành Giáo dục Tiểu học trường Đại học Đồng Tháp. - Báo cáo tổng kết đề tài. - Báo cáo tóm tắt nhiệm vụ.
7 INFORMATION ON RESEARCH RESULTS 1. General information - Project title: Design an experience activities about some landmarks for primary school students in Cao Lanh City, Dong Thap Province. - Code number: SPD2018.02.20 - Coordinator: Student Vo Thi Tu Lan - Implementing Institution: DHGDTH15A Class, Department of Primary Education, Dong Thap University. - Duration: From June 2018 to May 2019. 2. Objective(s) - Evaluating the reality of organizing the experience activities about some landmarks for primary school students in Cao Lanh City, Dong Thap Province. - Designing the experience activities about some landmarks for primary school students in Cao Lanh City, Dong Thap Province. 3. Research content - Chapter 1: The rationale of the experience activities. - Chapter 2: The reality and the design of the experience activities about some landmarks for primary school students in Cao Lanh City, Dong Thap Province. 4. Research results - Developing the theoretical issues about the experience activities. - Surveying and evaluating the reality of organizing the experience activities about some landmarks for primary school students in Cao Lanh City, Dong Thap Province. - Proposing the process of designing organizational plan and designing the illustration of the organizing the experience activies about some landmarks. - Experimenting in some primary schools in Cao Lanh city, Dong Thap province. The experiment results show that students understand the experience activity targets and solve the problem of the learning task quite well. 4. Product - Scientific products: 01 ISSN journal articles, 01 conference papers. - Application products: Organizing the experience activities in primary schools in Cao Lanh city, Dong Thap province. Besides, the topic will be a document for students
8 to refer to the experience activity subject in primary school for Primary Education students in Dong Thap University. - Final report topics. - Task summary report.
9 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Nghị quyết số 29 ngày 4/11/2013 của Ban Chấp Hành Trung ương khóa XI đã đề cập vấn đề đổi mới căn bản toàn diện GD & ĐT của nước ta. Ở khoản 2, mục I đã nêu:“Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; GD nhà trường kết hợp với GD gia đình và GD xã hội” và mục III đã nêu: “Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học”. Xuất phát từ yêu cầu này, Bộ GD & ĐT đã và đang thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông (CTGDPT) sau năm 2015. Trong đó, Bộ GD & ĐT xây dựng hoạt động GD bắt buộc là “hoạt động trải nghiệm” mới hoàn toàn mới so với các CTGDPT trước đây, nhằm thực hiện mục tiêu “Gắn lý thuyết với thực tiễn” và triển khai hình thức dạy học theo hướng xã hội hóa; Kết hợp GD nhà trường với GD gia đình và GD xã hội. Hoạt động trải nghiệm là một bộ phận của CTGDPT sau năm 2015, là hoạt động GD mà mỗi HS với tư cách là chủ thể và được tham gia trực tiếp vào các hoạt động đời sống thực tiễn ở gia đình, nhà trường cũng như ngoài xã hội dưới sự tổ chức và hướng dẫn của Nhà GD. Đồng thời, HĐTN có chức năng làm “cầu nối” giúp HS nhận ra các mối quan hệ của kiến thức giữa các môn học và lý thuyết với thực tiễn. Thông qua HĐTN, HS có khả năng thống nhất giữa nhận thức với hành động, góp phần phát triển phẩm chất, các kỹ năng sống cần thiết, phát huy tiềm năng sáng tạo, niềm tin đúng đắn,… nhằm hình thành những năng lực cần có, đáp ứng yêu cầu của xã hội phát triển hiện đại; là con đường giúp HS phát triển toàn diện nhân cách, đáp ứng mục tiêu GD phổ thông. Tuy nhiên, qua quá trình tìm hiểu việc tổ chức HĐTN ở các trường tiểu học trên địa bàn thành phố (Tp) Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp, chúng tôi có một số nhận xét sau: - Ở Việt Nam, HĐTN là hoạt động hoàn toàn mới. Do đó, tài liệu rất ít và chưa có hướng dẫn cụ thể mà vẫn đang chờ ban hành CTGDPT mới. Bên cạnh đó, Sở GD & ĐT Đồng Tháp: do nhiều nguyên nhân về kinh phí, thời gian,… nên chỉ tổ chức tập huấn cho giáo viên (GV) cốt cán, chủ yếu là đối tượng phụ trách công tác đội và thời gian rất ngắn (một buổi) nên chỉ dừng ở mức độ giới thiệu;
10 - Việc tổ chức HĐTN ở trường tiểu học chủ yếu là do người phụ trách công tác đội và GV chỉ đóng vai trò hỗ trợ quản lý HS. Đây là một trong bất cập, bởi người phụ trách công tác đội không thể xây dựng được nội dung tích hợp cho HĐTN. Bên cạnh đó, GV chưa được tiếp cận lý luận sâu sát và thực hành bài bản, nên việc tổ chức các HĐTN ở các trường tiểu học chưa đi sâu vào bản chất mà vẫn còn mang nặng hình thức ngoài giờ lên lớp. Hệ lụy của việc hiểu HĐTN không đúng, dẫn đến HS hiểu HĐTN là cuộc tham quan dã ngoại (TQDN) vui chơi đơn thuần mà chưa gắn với nội dung lý thuyết từ chương trình các môn học nên HS không thể nhận ra mối quan hệ giữa lý thuyết và thực tiễn và chưa phát huy được tính GD cao. Để chuẩn bị cho việc giảng dạy CTGDPT tổng thể sau 2015 khi ra trường, chúng tôi quyết định nghiên cứu đề tài “Thiết kế các hoạt động trải nghiệm các địa danh cho học sinh tiểu học ở thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp” với mong muốn tìm hiểu về vấn đề HĐTN và tiếp cận phương pháp nghiên cứu khoa học. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề  Lịch sử nghiên cứu ngoài nước Dạy học thông qua hoạt động trải nghiệm (HĐTN) đã trở thành tư tưởng giáo dục (GD) chính thống khi được các nhà tâm lý học, GD học nghiên cứu như: John Dewey, Kurt Lewin, Jean Piaget, Lev Vygotsky, David Kolb, William James, Carl Jung, Paulo Freire, Carl Rogers, Mary Parker Follett,… Năm 1902, tại Mỹ, HĐTN đã thực sự đưa vào GD hiện đại từ những năm đầu của thế kỷ XX. “Câu lạc bộ trồng ngô” đầu tiên dành cho trẻ em được thành lập với mục đích dạy cho học sinh (HS) thực hành trồng ngô, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào nông nghiệp thông qua các công việc nhà nông thực tế. Hơn 100 năm sau, hệ thống các câu lạc bộ này trở thành hoạt động cốt lõi của tổ chức phát triển thanh thiếu niên lớn nhất của Mỹ, tiên phong trong ứng dụng học tập qua lao động, trải nghiệm. Hiện nay, tư tưởng “Học thông qua làm, học qua trải nghiệm” vẫn là một trong những triết lý GD điển hình. Năm 1907, tại Anh, một Trung tướng trong quân đội Anh đã tổ chức một cuộc cắm trại hướng đạo đầu tiên. Hoạt động này sau phát triển thành phong trào Hướng đạo sinh rộng khắp toàn cầu. Hướng đạo sinh là một loại hình HĐTN, chú ý đặc biệt vào các hoạt động thực hành ngoài trời, bao gồm: cắm trại, kỹ năng sống trong rừng, kỹ năng sinh tồn, lửa trại, các trò chơi tập thể và các môn thể thao.
11 Những năm 30 của thế kỷ XX, trong bối cảnh GD của Hoa Kỳ đã lạc hậu, sách vở với lối dạy nhồi nhét, áp đặt, xa rời đời sống thực và kinh nghiệm, lâm vào khủng hoảng nghiêm trọng. Trong bối cảnh đó, ở Mỹ xuất hiện trào lưu Tân GD, người sáng lập là nhà triết học vĩ đại, nhà Tâm lý học, GD học nổi tiếng John. Dewey (1859-1952) đã đề xuất hệ thống triết lý GD có tính cách mạng và sâu sắc về một nền GD mới. Trong đó có luận điểm then chốt: GD là bản thân cuộc sống; GD không phải là chuẩn bị tương lai mơ hồ cho HS, mà phải gắn và khai thác đời sống thực tại của các em; HS là trung tâm của GD và nhà trường; GD là sự phát triển bên trong kinh nghiệm, vì kinh nghiệm, do kinh nghiệm và bởi kinh nghiệm của HS. Năm 1971, lý thuyết “học trải nghiệm” của David Kolb (1939) chính thức được công bố lần đầu tiên và được xem là lý thuyết tương đối toàn diện về phương thức học tập tích lũy, chuyển hóa kinh nghiệm. Tư tưởng “Học thông qua làm, học qua trải nghiệm” được nhiều quốc gia có nền GD tiên tiến trên thế giới được áp dụng ít nhất trong 30 lĩnh vực và ngành học nghiên cứu (Kolb & Kolb 2013, chương 7), và đã trở thành tư tưởng GD chính thống. Những nguyên tắc và khái niệm về học thuyết này đã được sử dụng rộng rãi để phát triển và phổ cập các chương trình phổ thông (Mc. Carthy, 1987), GD sau đại học (Mentkowski, 2000), và đào tạo chuyên nghiệp (Reese, 1998; Boyatzis, Cowan, & Kolb, 1995). Năm 1977, với sự thành lập của Hiệp hội GD Trải nghiệm (Association for Experiential Education – AEE), “GD trải nghiệm” đã chính thức được thừa nhận bằng văn bản và được tuyên bố rộng rãi. Năm 2002, HĐTN bước thêm một bước tiến mạnh mẽ hơn, tại Hội nghị thượng đỉnh Liên hiệp quốc tế Phát triển bền vững, UNESCO đã thông qua chương trình “Dạy và học vì một tương lai bền vững”, trong đó “GD trải nghiệm” đã được giới thiệu phổ biến và phát triển sâu rộng. Khi UNESCO thừa nhận “HĐTN như là một triển vọng tương lai tươi sáng cho GD toàn cầu trong các thập kỷ tới” thì HĐTN đã và đang tiếp tục ứng dụng, phát triển và hình thành mạng lưới rộng lớn những cá nhân, tổ chức GD, trường học trong chương trình GD ở nhiều nước trên thế giới như: Anh, Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore, Đức. Australia, Canada,…nhất là các nước tiếp cận CTGDPT theo hướng tiếp cận năng lực (NL); chú ý GD nhân văn, GD sáng tạo, GD phẩm chất, GD kỹ năng sống và thường được tổ chức gắn với các hoạt động xã hội.
12 Dựa vào mục tiêu GD mà mỗi nước có cách triển khai HĐTN riêng, nhưng hầu hết chương trình GD của các nước đều có điểm chung là coi trọng hoạt động giáo dục (HĐGD) (trong quá trình tham gia HĐTN) như là một thành tố cơ bản cấu thành nên chương trình.  Lịch sử nghiên cứu trong nước Cho tới thời điểm thực hiện đề tài này, chúng tôi được biết có rất nhiều công trình nghiên cứu về HĐTN ở trong nước trước đây. Chúng tôi chọn lọc một số tài liệu có liên quan đến đề tài. Cụ thể như sau: Về nghiên cứu lý luận thiết kế kế hoạch tổ chức HĐTN như: cách thiết kế mục tiêu, trình bày các nội dung, hình thức, phương pháp; cách đánh giá HĐTN ở phổ thông cũng như ở tiểu học. Tuy nhiên, các tài liệu chỉ dừng lại ở lý luận chung mang tính chất gợi ý mà chưa cụ thể hóa trong thiết kế kế hoạch tổ chức HĐTN cho từng dạng nội dung hoặc hình thức. Bao gồm các tài liệu sau: - Tài liệu tập huấn của Bộ Giáo dục & Đào tạo (GD & ĐT) do nhóm tác giả Nguyễn Thúy Hồng – Định Thị Kim Thoa – Nguyễn Văn Hiển – Trần Văn Tính – Bùi Ngọc Diệp – Nguyễn Hồng Đào (2015), “Kỹ năng xây dựng và tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong trường tiểu học”, NXB Đại học Sư phạm Hà Nội. - Tài liệu tập huấn của Bộ GD & ĐT do nhóm tác giả Nguyễn Thị Liên (Chủ biên) – Nguyễn Thị Hằng – Tường Duy Hải – Đào Thị Ngọc Minh (2016),“Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong nhà trường phổ thông”, NXB Giáo dục Việt Nam. - Bùi Ngọc Diệp chủ nhiệm đề tài (2013 – 2014), “Hoạt động giáo dục của trường tiểu học giai đoạn sau năm 2015”, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, Mã số: V2013 – 03NV. - Nguyễn Mậu Đức – Nguyễn Thị Nguyệt, “Xây dựng và tổ chức các hoạt động trải nghiệm trong chương trình giáo dục phổ thông mới”, Tạp chí Khoa học Giáo dục số 146, tháng 11/2017. Về thiết kế một số HĐTN ở tiểu học: các tài liệu trình bày chi tiết cách thiết kế HĐTN qua các chủ đề cụ thể từng bước thiết kế và cách thực hiện. Tuy nhiên, tài liệu chưa chính thức thành chương trình HĐTN ở tiểu học đang trong giai đoạn thí điểm và mang tính gợi ý. Bao gồm các tài liệu sau: - Bộ tài liệu dành cho cả GV và HS thí điểm HĐTN do nhóm tác giả Định Thị Kim Thoa (Chủ biên) – Bùi Ngọc Diệp – Vũ Phương Liên – Lại Thị Yến Ngọc – Trần
13 Thị Quỳnh Trang (2017), “Hoạt động trải nghiệm trong trường tiểu học lớp 1, 2, 3, 4 và 5”, NXB Giáo dục Việt Nam. - Bộ tài liệu do nhóm tác giả Nguyễn Quốc Vương (chủ biên) – Nguyễn Thị Ngọc Minh – Trần Thị Thùy Dung – Lê Xuân Quang – Nguyễn Văn Tuấn – Nguyễn Đức Huy (2017), “Hoạt động trải nghiệm” (dành cho học sinh tiểu học), NXB Đại học Sư phạm. 3. Mục tiêu nghiên cứu - Đánh giá được thực trạng việc tổ chức HĐTN các địa danh cho HS Tiểu học ở Tp. Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. - Thiết kế một số HĐTN các địa danh cho HS Tiểu học ở Tp. Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. 4. Cách tiếp cận  Tiếp cận hệ thống Vận dụng tiếp cận hệ thống, chúng tôi đặt HĐTN trong chỉnh thể các hình thức dạy học nói chung. Tìm mối liên hệ giữa HĐTN với các phương pháp dạy học khác, qua đó vận dụng linh hoạt HĐTN trong dạy học nhằm đem lại hiệu quả cao nhất. Điểm tương đồng của HĐTN với các hình thức dạy học tích cực khác là đều nhằm tổ chức cho HS hoạt động tích cực, tự lực giải quyết vấn đề. Trong quá trình dạy học HS là chủ thể nhận thức, GV có vai trò tổ chức, kiểm tra, định hướng hoạt động học tập sao cho HS tự chủ chiếm lĩnh, xây dựng tri thức. Về cơ bản thì tiến trình dạy học cũng diễn ra theo 3 pha chính là: chuyển giao nhiệm vụ cho HS; HS hoạt động tự chủ giải quyết vấn đề; báo cáo, hợp thức hóa và vận dụng kiến thức mới.  Tiếp cận hoạt động Theo cách tiếp cận này, hoạt động học được hiểu là các hoạt động dành cho HS, nhằm phát huy tính tích cực, độc lập, sáng tạo của người học. Đặc biệt trong việc dạy học theo hình thức HĐTN, HS là trung tâm của hoạt động, tự lực nghiên cứu để tìm ra kiến thức mới, rèn luyện kĩ năng của bài học từ đó hình thành các NL ở HS. Do vậy, khi thiết kế các hoạt động học tập phải thể hiện rõ các công việc mà HS phải tham gia vào quá trình học tập để chiếm lĩnh tri thức, nếu HS nào không tham gia hoạt động thì sẽ không chủ động chiếm lĩnh được tri thức, hình thành kĩ năng mà chỉ tiếp nhận thụ động, kiến thức dễ bị quên và không thể hình thành kĩ năng. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
14 Để thu thập thông tin, chúng tôi tiến hành nghiên cứu các tài liệu liên quan với HĐTN như: văn bản, nghị quyết, sách báo, luận văn,… nhằm xây dựng cơ sở cho lý luận của đề tài. 5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn a. Phương pháp điều tra Để thu thập thông tin cần thiết, chúng tôi thực hiện các hình thức điều tra như sau: Sử dụng phiếu câu hỏi trắc nghiệm để khảo sát gián tiếp GV. Hệ thống câu hỏi tập trung về nhận thức của HS về HĐTN, nhận thức của GV kiến thức, cách tổ chức, cách đánh giá HĐTN nhằm đánh giá thực trạng tổ chức HĐTN ở một số trường tiểu học trên địa bàn Tp. Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. Phỏng vấn trực tiếp GV và HS thăm dò ý kiến về nhận thức của HS về HĐTN, nhận thức của GV kiến thức, cách tổ chức, cách đánh giá HĐTN để kiểm chứng nhằm thu thập dữ liệu và đối chứng thông tin phiếu khảo sát. b. Phương pháp quan sát Tham dự trực tiếp một số HĐTN ở trường tiểu học trên địa bàn Tp. Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp nhằm tìm hiểu cách tổ chức HĐTN thực tiễn của các trường. Quan sát quá trình thử nghiệm một số HĐTN ở trường tiểu học nhằm nắm bắt tình hình trong triển khai thực tiễn. c. Phương pháp thử nghiệm Tiến hành thử nghiệm sư phạm ở một số trường tiểu học trên địa bàn Tp. Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp nhằm kiểm chứng tính hiệu quả và tính khả thi của các thiết kế HĐTN đã đề xuất. (Dự kiến thử nghiệm trường tiểu học Chu Văn An, trường tiểu học Thực Hành Sư Phạm, trường tiểu học Phan Chu Trinh). d. Phương pháp phân tích - thống kê Sử dụng phương pháp phân tích – thống kê để xử lý số liệu trong quá trình tham gia HĐTN thực tiễn và thực hiện thử nghiệm. 6. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: thiết kế HĐTN các địa danh ở một số trường tiểu học trên địa bàn Tp. Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. - Phạm vi nghiên cứu: trường tiểu học Chu Văn An, trường tiểu học Thực Hành Sư Phạm, trường tiểu học Phan Chu Trinh. 7. Nội dung nghiên cứu
15 Trong phạm vi này, đề tài có các nội dung chính sau: - Khái quát cơ sở lý luận về HĐTN. - Thực trạng việc tổ chức HĐTN các địa danh ở một số trường tiểu học trên địa bàn Tp. Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. - Thiết kế HĐTN các địa danh cho HS tiểu học ở Tp. Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. - Thử nghiệm tổ chức HĐTN các địa danh ở một số trường tiểu học trên địa bàn Tp. Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. 8. Giả thuyết khoa học Nếu thiết kế được các hoạt động trải nghiệm địa danh phù hợp, thử nghiệm khả thi và hiệu quả cho học sinh tiểu học trên địa bàn thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp thì thành công của đề tài.
16 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH TIỂU HỌC 1.1. Những vấn đề cơ bản về hoạt động trải nghiệm 1.1.1. Khái niệm hoạt động giáo dục Các hoạt động giáo dục (HĐGD) cơ bản gồm: vui chơi, học tập, lao động sản xuất, giao lưu,… Các loại HĐGD này tồn tại xen kẻ với nhau. Mỗi hoạt động thường bao gồm các yếu tố của các hoạt động khác. Ví dụ: trong học tập có vui chơi, trong lao động có học tập, trong hoạt động xã hội có giao lưu, trong sinh hoạt tập thể có vui chơi. HĐGD bao gồm các hoạt động sau: - Hoạt động dạy của GV: Trong hoạt động này có hai quá trình (hoạt động); hoạt động dạy học và HĐGD, tức là các hoạt động hướng tới hình thành cho HS thế giới quan, niềm tin đạo đức và các hành vi thói quen cư xử đúng đắn trong cuộc sống hằng ngày. - Hoạt động học của HS: Qúa trình học của HS được diễn ra dưới sự hướng dẫn của GV – tức là HS chịu sự tác động của GV trong hoạt động dạy và các HĐGD theo những lĩnh vực khác nhau. Một trong những nguyên tắc GD của nhà trường, đó là GD phải gắn với thực tiễn cuộc sống xã hội, với thực tiễn đất nước. Thông qua các hoạt động đa dạng, HS được tham gia vào các mối quan hệ xã hội khác nhau. Đó chính là các hoạt động sống thực của HS được tổ chức bởi HĐGD của GV. Trong các hình thức HĐGD ở nhà trường thì HĐTN giúp HS gắn kết giữa lý thuyết với thực hành, với thực tiễn một cách cụ thể và hiệu quả tốt hơn các loại HĐGD khác. 1.1.2. Khái niệm trải nghiệm Theo từ điển Tiếng Việt, “trải” là từng biết, từng sống qua; “nghiệm” là ngẫm, suy, chứng thực, nghiệm lại. Như vậy “trải nghiệm” có nghĩa là suy ngẫm, chứng thực, nghiệm lại những gì đã từng biết, từng sống qua hay trải qua. Nhà triết học vĩ đại người Nga Solvyev V.S quan niệm rằng “Trải nghiệm là kiến thức kinh nghiệm thực tiễn; là thể thống nhất bao gồm kiến thức và kỹ năng. Trải nghiệm là kết quả của sự tương tác giữa con người và thế giới, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác”. Theo Đinh Thị Kim Thoa: “Làm, thực hành, trải nghiệm đều là những phương thức học hiệu quả, gắn với vận động, với thao tác vật chất, với đời sống thực. Việc học