Đề tài: Phát triển xuất khẩu trong giai đoạn đổi mới của Việt Nam

Chia sẻ: Phạm Thị Anh Lý | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:35

Thêm vào BST

Báo xấu

137
lượt xem 34
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Từ sau đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI năm 1986 nền kinh tế Việt Nam chuyển đổi từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN). Việt Nam đã có quan hệ hợp tác với hơn 220 quốc gia và các tổ chức trên thế giới về nhiều mặt: Kinh tế, chính trị, văn hóa, giáo dục...Và đã tham gia vào nhiều tổ chức kinh tế khu vực và thế giới như : hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Tổ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Phát triển xuất khẩu trong giai đoạn đổi mới của Việt Nam

Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam …………..o0o………….. Đề tài: Phát triển xuất khẩu trong giai đoạn đổi mới của Việt Nam 1
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam MỤC LỤC Lời cam đoan Mục lục Danh mục các từ viết tắt sử dụng trong luận văn Danh mục các bảng, biểu đồ LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ THƯƠNG HIỆU 1.1. Khái quát về thương hiệu . 01 1.1.1. Khái niệm thương hiệu 01 1.1.2. Vai trò của thương hiệu . 01 1.1.3. Giá trị thương hiệu 03 1.2. Thương hiệu trong lĩnh vực tài chínhluận văn - báo cáo - tiểu luận chuyên ngành Tài chính – ngân hàng . 04 1.2.1. Khái quát thương hiệu ngân hàng . 04 1.2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến tiến trình xây dựng một thương hiệu ngân hàng 07 1.2.3. Giá trị của những thương hiệu bền vững 09 1.3. Kinh nghiệm xây dựng và quảng bá thương hiệu của một số ngân hàng nước ngoài – định hướng cho Việt Nam 13 1.3.1. Kinh nghiệm của Ngân hàng HSBC . 13 1.3.2. Kinh nghiệm của Ngân hàng Standard Chartered 16 1.3.3. Định hướng xây dựng thương hiệu cho hệ thống NHTM Việt Nam . 18 Kết luận Chương 1 . 19 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN THƯƠNG HIỆU CỦA CÁC NHTM VIỆT NAM HIỆN NAY 2.1. Tổng quan về hệ thống NHTM Việt Nam . 20 2.1.1. Những thành tựu đã đạt được của ngành NH trong 20 năm đổi mới 20 2.1.2. Một số bất cập của hệ thống NHTM Việt Nam trong thời gian qua 23 2.1.3. Cơ hội, thách thức và sự cần thiết khách quan của việc xây dựng, phát triển bền vững thương hiệu hệ thống NHTM Việt Nam trong giai đoạn mới . 24 2
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam 2.2. Thực trạng xây dựng và phát triển thương hiệu của các NHTM Việt Nam hiện nay . 28 2.2.1. Thực trạng xây dựng thương hiệu tại các NHTM Việt Nam 29 2.2.2. Phát triển thương hiệu tại các NHTM Việt Nam 33 LỜI MỞ ĐẦU Từ sau đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI năm 1986 nền kinh tế Việt Nam chuyển đổi từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN). Việt Nam đã có quan hệ hợp tác với hơn 220 quốc gia và các tổ chức trên thế giới về nhiều mặt: Kinh tế, chính trị, văn hóa, giáo dục...V à đã tham gia vào nhiều tổ chức kinh tế khu vực và thế giới như : hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Tổ chức thương mại thế giới (WTO), chính những quan hệ hợp tác này đã góp phần vô cùng quan trọng thúc đẩy ngoại thương Việt Nam ngày càng phát triển. Xuất khẩu là một bộ phận của hoạt động ngoại thương, nó đóng góp một tỷ trọng vô cùng lớn vào tổng sản phẩm quốc dân (GNP) của đất nước. Xuất khẩu tạo nguồn vốn vô cùng quan trọng để đất nước đang phát triển như nước ta hiện nay có thể nhập khẩu máy móc, trang thiết bị hiện đại vào sản xuất, đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa- hiện đại hóa( CNH- HĐH) đất nước. Không chỉ vậy xuất khẩu còn góp phần không nhỏ vào việc giải quyết và tạo công ăn việc làm cho người lao động, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam với nhiều quốc gia trên thế giới. Do vậy việc thúc đẩy phát triển xuất khẩu là một trong những chủ trưởng lớn, quan trọng của Đảng và Nhà nước ta nhằm thực hiện đẩy mạnh quá trình CNH- HĐH đất nước. Nắm rõ được tầm quan trọng của xuất khẩu 3
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam đối với nền kinh tế - xã hội của đất nước nhóm chúng em đã nghiên cứu đề tài “Phát triển xuất khẩu Việt Nam trong giai đoạn đổi mới”. Với mục đích là phân tích rõ thực trạng phát triển của xuất khẩu Việt Nam trong giai đoạn đổi mới đề tìm ra những vấn đề còn tồn đọng, để từ đó chúng em đưa ra những giải pháp và kiến nghị nhằm góp phần làm cho hoạt động xuất khẩu của Việt Nam trong những năm tiếp theo ngày càng hoàn thiện và tăng trưởng.Mặc dù cả nhóm đã cố gắng để hoàn thành tốt nhiệm vụ nhưng trong quá trình làm bài thảo luận ko tránh khỏi những thiếu sót,chúng em rất mong được sự góp ý của thầy để bài thảo luận của nhóm được tốt hơn. Chúng em xin chân thành cảm ơn! 4
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam Chương I. Lý luận chung 1.1 Nội hàm của phát triển xuất khẩu * Khái niệm xuất khẩu - Nhiều quan điểm trước đây cho rằng: Xuất khẩu là một hoạt động kinh doanh thu doanh lợi bằng cách bán sán phẩm hoặc dịch vụ ra thị trường nước ngoài và sản phẩm hay dịch vụ ấy phải di chuyển ra khỏi biên giới của một quốc gia. - Trong lý luận thương mại quốc tế: Xuất khẩu là việc bán hàng hóa và dịch vụ cho nước ngoài. - Theo điều 28, mục 1, chương 2 luật thương mại việt nam 2005) xuất khẩu hàng hóa là việc hàng được đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hoặc đưa vào khu vực đặc biệt nằm trên lãnh thổ việt nam được coi là khu vực hải quan riêng theo quy định của pháp luật. Như vậy xuất khẩu là việc bán hàng hoá hoặc dịch vụ cho nước ngoài trên cơ sở dùng tiền tệ làm phương tiện thanh toán. Cơ sở của hoạt động xuất khẩu là hoạt động mua bán trao đổi hàng hoá( bao gồm cả hàng hoá hữu hình và hàng hoá vô hình ) trong nước. Khi sản xuất phát triển và trao đổi hàng hoá giữa các quốc gia có lợi , hoạt động này mở rộng phạm vi ra ngoài biên giới của quốc gia hoặc thị trường nội địa và khu chế xuất ở trong nước. Có 2 hình thức xuất khẩu: Xuất khẩu ra thị trường nước ngoài và xuất khẩu tại chỗ. * Khái niệm xuất khẩu tại chỗ 5
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam Đây là hình thức mà doanh nghiệp ( kể cả doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài) xuất khẩu ngay tại chính đất nước của mình để thu ngoại tệ thông qua việc giao hàng cho các doanh nghiệp đang hoạt động ngay tại chính lãnh thổ của quốc gia đó theo sự chỉ định của phía nước ngoài hoặc cũng có thể bán hàng qua khu chế xuất hoặc các xí nghiệp chế xuất đang hoạt động ngay tại chính lãnh thổ nước đó. *Khái niệm xuất khẩu ra thị trường nước ngoài. Là việc doanh nghiệp trong nước xuất khẩu hàng hóa (hữu hình hoặc vô hình) ra thị trường nước ngoài (hàng hóa được chuyển ra ngoài biên giới quốc gia) và được bán cho người nước ngoài nhằm mục đích thu ngoại tệ về.ư * Khái niệm phát triển xuất khẩu. Phát triển xuất khẩu là sự cố gắng của chính phủ về việc gia tăng quy mô xuất khẩu, dịch chuyển cơ cấu xuất khẩu theo nhu cầu thị trường căn cứ vào lợi thế xuất khẩu của đất nước, nâng cao hiệu quả kinh tế nhằm đáp ứng được các mục tiêu kinh tế xã hội trong ngắn hạn và đảm bảo phát triển bền vững trong dài hạn. 1.2.Các chỉ tiêu và tiêu chí đánh giá sự phát triển TM XK Sự phát triển của xuất khẩu được đánh giá thông qua 4 tiêu chí quan trọng: *Tăng trưởng quy mô một cách hợp lý - Kim ngạch xuất nhập khẩu - Khối lượng hàng hóa, dịch vụ xuất nhập khẩu - GDP đóng góp cho nền kinh tế từ hoạt động xuất nhập khẩu - Giá trị gia tăng, tổng lợi nhuận từ hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu *Nâng cao chất lượng xuất nhập khẩu - Cơ cấu xuất nhập khẩu + Cơ cấu mặt hàng 6
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam + Cơ cấu thị trường + Cơ cấu hàm lượng gia tăng trong các sản phẩm * Tăng hiệu quả kinh tế xuất nhập khẩu Thông qua các chỉ tiêu : hiệu quả sử dụng vốn và hiệu quả sử dụng lao động tình theo kim ngạch xuất nhập khẩu... * Đảm bảo đáp ứng những mục tiêu kinh tế xã hội trong từng giai đoạn và đảm bảo phát triển bền vững trong dài hạn. - Kinh tế: Nền kinh tế ổn định và không ngừng tăng trưởng - Xã hội và dân cư: Người lao động có việc làm, thu nhập được cải thiện, chất lượng cuộc sống không ngừng tăng l ên. Và có sự chuyển dịch cơ cấu dân cư, chuyển từ những nơi dư thừa lao động sang những nơi thiếu lao động, chuyển dịch từ nông thôn ra thành thị hoặc có sự chuyển dịch từ nông thôn lên những vùng đất mới. - Tài nguyên môi trường: Tài nguyên môi trường được khai thác và sử dụng hợp lý, những hoạt động hiện tại không l àm ảnh hưởng xấu đến nguồn tài nguyên và môi trường trong tương lai, đảm bảo phát triển bền vững trong cả ngắn hạn và dài hạn. 1.3 Vai trò của xuất khẩu đối với quá trình phát triển kinh tế * Vai trò về mặt kinh tế - Xuất khẩu tạo nguồn vốn quan trọng để thỏa m ãn nhu cầu nhập khẩu và tích lũy phát triển sản xuất. Nguồn vốn để nhập khẩu có thể đ ược hình thành từ các nguồn : Xuất khẩu hàng hóa, đầu tư nước ngoài, vay nợ, viện trợ, thu từ hoạt động dịch vụ, xuất khẩu sức lao động...Tuy nhiên các nguồn đầu tư nước ngoài và vay nợ viện trợ khá quan trọng nhưng những nước đi vay thường phải có trách nhiệm hoàn trả bằng mọi cách khi đến hạn, mặt khác nước đi vay cũng bị ràng buộc ở một số quy định và thỏa thuận nào đó về kinh tế, chính trị.... Do đó nguồn 7
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam vốn quan trọng nhất để nhập khẩu, tiến hành công nghiệp hóa đất nước là từ xuất khẩu. Xuất khẩu quyết định quy mô và tốc độ tăng của nhập khẩu. - Xuất khẩu có vai trò tác động đến sự thay đổi cơ cấu kinh tế ngành theo hướng sử dụng có hiệu quả nhất lợi thế so sánh tuyệt đối và tương đối của đất nước, thúc đẩy sản xuất phát triển. Cơ cấu sản xuất và tiêu dùng trên thế giới đã và đang thay đổi vô cùng mạnh mẽ. Đó là thành quả của cuộc cách mạng khoa học, công nghệ hiện đại. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa phù hợp với xu hướng phát triển của kinh tế thế giới là tất yếu với những quốc gia đang và chậm phát triển. Trong quá trình hội nhập và mở cửa, khi đã tham gia vào sân chơi chung này hầu hết mỗi quốc gia đều thực hiện một khâu, một chức năng nào đó trong chuỗi giá trị toàn cầu. Các quốc gia đều sản xuất và xuất khẩu những mặt hàng mà mình có lợi thế so sánh hơn hẳn các quốc gia khác và nhập khẩu những mặt hàng mà quốc gia đó kém lợi thế hoặc chi phí sản xuất cao hơn so với việc nhập khẩu. Khi đó thì ngành nào có lợi thế cạnh tranh thì sẽ được chú trọng hơn, đầu tư hơn để giúp các doanh nghiệp khai thác hiệu quả nhất, góp phần nâng cao khả năng xuất khẩu ra thị trường thế giới. Và kết quả dẫn đến là có sự chuyển dịch kinh tế giữa các ngành trong một quốc gia. - Xuất khẩu tạo điều kiện cho các ngành khác có cơ hội phát triển thuận lợi. Chẳng hạn, khi phát triển xuất khẩu dệt may sẽ tạo cơ hội đầy đủ cho việc phát triển ngành sản xuất nguyên vật liệu như bông, đay...Sự phát triển ngành chế biến thực phẩm( gạo, cà phê...) có thể kéo theo các ngành công nghiệp chế tạo thiết bị phục vụ nó phát triển. - Xuất khẩu tạo khả năng mở rộng thị trường tiêu thụ, tạo điều kiện cho sản xuất phát triển và ổn định. * Vai trò về mặt xã hội 8
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam - Đẩy mạnh xuất khẩu được xem là yếu tố quan trọng kích thích sự tăng trưởng kinh tế, góp phần giải quyết công ăn việc làm và cải thiện đời sống nhân dân. Việc đẩy mạnh xuất khẩu cho phép mở rộng quy mô sản xuất. Nhiều ngành nghề mới ra đời phục vụ cho xuất khẩu gây phản ứng dây chuyền giúp các ngành kinh tế khác phát triển theo: Công nghiệp, xây dựng, tài chính ngân hàng...kết quả là tăng tổng sản phẩm xã hội và nền kinh tế phát triển nhanh, hiệu quả. Nền kinh tế phát triển nhanh, hiệu quả dẫn đến thu nhập và mức sống của người dân cũng ngày càng được cải thiện và nâng cao. Phát triển xuất khẩu góp phần thu hút nhiều lao động vào các ngành xuất khẩu đó với mức lương khá và ổn định. Xuất khẩu còn tạo ra nguồn vốn để nhập khẩu vật phẩm tiêu dùng thiết yếu phục vụ trực tiếp đời sống và đáp ứng ngày một phong phú thêm nhu cầu tiêu dùng của nhân dân. - Xuất khẩu tạo động lực phát triển nguồn nhân lực với trình độ ngày càng cao hơn. Hoạt động xuất khẩu là hoạt động kinh doanh diễn ra trên phạm vi thị trường thế giới, một thị trường mà mức độ cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Để có thể xuất khẩu hàng hóa ra thị trường bên ngoài thì đòi hỏi sản phẩm và dịch vụ phải tốt, đảm bảo cạnh tranh được về chất lượng và giá cả. Để có được điều này thì bản thân các nhà xuất khẩu và các doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm để xuất khẩu không ngừng cải tiến máy móc, đ ào tạo tay nghề cho người lao động để nhằm mục đích nâng cao năng suất lao động góp phần giảm giá thành sản phẩm và đạt được chất lượng đúng tiêu chuẩn. Nhờ có quá trình đào tạo này mà nguồn lực lao động có trình độ ngày một nâng lên, đáp ứng được nhu cầu của các nhà tuyển dụng. * Vai trò đối với hội nhập kinh tế quốc tế. 9
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam - Tận dụng được lợi ích từ chế độ đãi ngộ tối huệ quốc (MFN), đối xử quốc gia (NT) và không phân biệt đối xử giữa các nước thành viên khi tham gia vào các tổ chức thương mại thế giới WTO. Các quốc gia thành viên dựa vào lợi thế của mình sẽ thu hút được nguồn vốn đầu tư nước ngoài, ít nhiều tham gia vào phân công lao động quốc tế.Giúp các nước thành viên tiếp cận đến mức công bằng trong giải quyết các tranh chấp thương mại. Tạo ra vị thế mới trong đàm phán và các hợp đồng mua bán. - Xuất khẩu là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy các quan hệ kinh tế đối ngoại giữa các quốc gia. Chúng ta thấy rõ xuất khẩu và các quan hệ kinh tế đối ngoại có tác động qua lại, phụ thuộc lẫn nhau. Có thể hoạt động xuất khẩu có sớm hơn các hoạt động kinh tế đối ngoại khác như: giao lưu văn hóa, chính trị, kinh tế...và tạo điều kiện thúc đẩy các mối quan hệ này phát triển, ngược lại chính các quan hệ kinh tế đối ngoại cũng góp phần thúc đẩy và tạo tiền đề cho mở rộng xuất khẩu. Nhờ có hoạt động xuất khẩu mà hầu hết các quốc gia trên thế giới đều có quan hệ hợp tác với nhau trên nhiều lĩnh vực: Kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội theo các cam kết và hiệp định song phương, đa phương. Song bên cạnh đó thì xuất khẩu cũng có nhiều tác động tiêu cực đến nền kinh tế, xã hội của đất nước như các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam hiện tại chưa thể cạnh tranh với các đối thủ trên thị trường thế giới nên nguy cơ tồn đọng hàng hóa, xuất khẩu với giá thấp hoặc xuất khẩu sang nước trung gian là rất nhiều, do đó làm giảm thu nhập của người lao động, nếu tình trạng thị trường diễn biến phức tạp hàng hóa không tiêu thụ được có thể làm cho người lao động thất nghiệp, và dẫn đến nhiều hệ lụy khác diễn ra như : cờ bạc, trộm cắp...Mặt khác thúc đẩy xuất khẩu cũng đồng nghĩa với việc làm ảnh hưởng ngày càng nghiêm trọng đến môi trường sinh thái.Ngành công nghiệp phát triển, các nhà máy mọc nên như nấm. Mặt khác 10
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam công nghệ xử lý rác thải của các quốc gia đang và chậm phát triển nên nguy cơ ô nhiễm môi trường là rất cao. Các quốc gia này lại thường xuất khẩu nhiều tài nguyên thiên nhiên và nguyên liệu thô: Than đá, dầu thô, gỗ... nếu khai thác bừa bãi không có quy hoạch cụ thể thì nguy cơ cạn kiệt tài nguyên ngày một gia tăng và môi trường ngày càng bị hủy hoại, do hầu hết các nguồn tài nguyên đều không có khả năng tái tạo do khai thác quá mức. 11
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam Chương II: Thực trạng xuất khẩu của Việt Nam trong giai đoạn đổi mới 2.1 Giai đoạn từ năm 1986 đến năm 1990 Về lương thực, thực phẩm, từ chỗ thiếu ăn triền miên (năm 1988, năm ta phải nhập hơn 45 vạn tấn gạo), đến năm 1990, chúng ta đ ã vươn lên đáp ứng nhu cầu trong nước, có dự trữ và xuất khẩu, góp phần quan trọng ổn định đời sống nhân dân và thay đổi cán cân xuất - nhập khẩu. Đó là kết quả tổng hợp của việc phát triển sản xuất, thực hiện chính sách khoán trong nông nghiệp, xóa bỏ chế độ bao cấp, tự do lưu thông và điều hòa cung cầu lương thực thực phẩm trên phạm vi cả nước. Sản lượng lương thực năm 1988 đạt 19,50 triệu tấn (vượt năm 1987 hơn 2 triệu tấn) và năm 1989 đạt 21,40 triệu tấn. Hàng hóa trên thị trường, nhất là hàng tiêu dùng, dồi dào, đa dạng và lưu thông tương đối thuận lợi, trong đó nguồn hàng sản xuất trong nước tuy chưa đạt kế hoạch vẫn tăng hơn trước và có tiến bộ về mẫu mã. Các cơ sở sản xuất gắn chặt với nhu cầu thị trường, phần bao cấp của Nhà nước về vốn, giá vật tư, tiền lương... giảm đáng kể. Đó là kết quả của chủ trương phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần và đối mới nhiều chính sách về sản xuất và lưu thông hàng hóa. Kinh tế đối ngoại phát triển mạnh, mở rộng hơn trước về quy mô, hình thức và góp phần quan trọng vào việc thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội. Từ năm 1986 đến năm 1990, hàng xuất khẩu tăng gấp 3 lẩn (từ 439 triệu rúp và 884 triệu đô la, lên 1019 triệu rúp và 1170 triệu đô la). Từ năm 1989, sản xuất của ta tăng thêm các mặt hàng có giá trị xuất khẩu lớn như gạo, dầu thô và một số mặt hàng mới khác. Năm 1989, Việt Nam xuất 1,5 triệu tấn gạo; nhập khẩu giảm đáng kể, tiến gần đến mức cân bằng giữa xuất và nhập. 12
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam Bảng 2: Kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam từ 1986- 1990 Năm ĐVT Tổng Kim ngạch Kim ngạch nhập khẩu KNXK xuất khẩu 1985 25559 6985 18574 Triệu USD 1990 51564 24040 27524 2.2 Giai đoạn từ 1990 đến nay. Đến giữa năm 2007, Việt Nam đã có quan hệ kinh tế với 224 nước và vùng lãnh thổ trên thế giới, đã ký hơn 350 hiệp định hợp tác phát triển song phương, 87 hiệp định thương mại, 51 hiệp định thúc đẩy và bảo hộ đầu tư, 40 hiệp định tránh đánh thuế hai lần, 81 thoả thuận về đối xử tối huệ quốc. Đỉnh cao về hợp tác kinh tế song phương là việc ký hiệp định đối tác kinh tế Việt Nam - Nhật Bản, còn về hợp tác kinh tế đa phương là việc ký hiệp định gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới với tiêu chuẩn “WTO Plus”, nghĩa là chấp nhận các đòi hỏi về tự do hóa thương mại (hàng hóa và dịch vụ), đầu tư, mua sắm của chính phủ cao hơn so với mức độ quy định trong các văn kiện có hiệu lực đang áp dụng của WTO. Từ đây xuất khẩu của việt nam có nhiều chuyển biến: + Quy mô và tốc độ tăng trưởng của xuất khẩu đã được mở rộng và tăng trưởng ở mức độ khá cao + Cơ cấu hàng hóa xuất khẩu đã có những chuyển biến tích cực theo hướng tăng dần tỷ trọng nhóm hàng chế biến, chế tạo, nhóm hàng có hàm lượng 13
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam công nghệ và chất xám cao, giảm dần xuất khẩu hàng thô. Nhiều mặt hàng xuất khẩu đã mở rộng được quy mô sản xuất, nâng cao giá trị xuất khẩu như dệt may, giày dép, thủy sản, gạo…nhiều mặt hàng mới có tốc độ tăng trưởng cao đang và sẽ là những hạt nhân quan trọng trong cơ cấu xuất khẩu hàng hóa của việt nam trong những năm tới đây như sản phẩm gỗ, điện tử và linh kiện máy tính…. + Công tác phát triển thị trường xuất khẩu đạt được nhiều thành tựu quan trọng, vừa mở ra những thị trường mới, vừa thâm nhập và khai thác tốt hơn những thị trường đang có + Các chủ thể tham gia xuất nhập khẩu không ngừng đ ược mở rộng, đa dạng hóa và hoạt động ngày càng hiệu quả, đặc biệt là khu vực kinh tế tư nhân và khu vựcdoanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Tổng mức lưu chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu Tổng số Xuất khẩu Nhập khẩu Năm Cân đối (XK - NK) Triệu USD 5156.4 2404.0 2752.4 -348.4 1990 4425.2 2087.1 2338.1 -251.0 1991 5121.5 2580.7 2540.8 39.9 1992 6909.1 2985.2 3923.9 -938.7 1993 9880.1 4054.3 5825.8 -1771.5 1994 13604.3 5448.9 8155.4 -2706.5 1995 18399.4 7255.8 11143.6 -3887.8 1996 20777.3 9185.0 11592.3 -2407.3 1997 20859.9 9360.3 11499.6 -2139.3 1998 23283.5 11541.4 11742.1 -200.7 1999 30119.2 14482.7 15636.5 -1153.8 2000 31247.1 15029.2 16217.9 -1188.7 2001 14
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam 36451.7 16706.1 19745.6 -3039.5 2002 45405.1 20149.3 25255.8 -5106.5 2003 58453.8 26485.0 31968.8 -5483.8 2004 69208.2 32447.1 36761.1 -4314.0 2005 84717.3 39826.2 44891.1 -5064.9 2006 111326.1 48561.4 62764.7 -14203.3 2007 143398.9 62685.1 80713.8 -18028.7 2008 Sơ bộ 127045.1 57096.3 69948.8 -12852.5 2009 Nguồn: Tổng cục thống kê Từ năm 1990 trở lại đây, quy mô và tốc độ tăng trưởng của xuất khẩu đã được mở rộng và tăng trưởng ở mức độ khá cao. Tổng mức giá trị xuất khẩu vẫn tăng đều qua các năm, nhưng do tổng giá trị nhập khẩu cũng tăng nhanh nên nước ta vẫn là nước nhập siêu. Tuy nhiên, cơ cấu xuất khẩu lại có sự chuyển biến tích cực: nhóm nông- lâm- thủy sản có tỷ trogj giảm tương đối, nhóm cong nghiệp có tỷ trọng ngày càng tăng, thị trường xuất khẩu ngày càng được mở rộng… Về thị trường xuất khẩu trong giai đoạn 2001-2005: * Khu vực thị trường châu Á đã giảm dần tỷ trọng từ 57,3% năm 2001 xuống 50,5% năm 2005 song vẫn chiếm ưu thế trong xuất khẩu hàng hóa việt nam. * Khu vực thị trưởng Châu Âu: Tỷ trọng xuất khẩu vào khu vực thị trường Châu Âu có xu hướng giảm nhẹ nhưng giá trị tuyệt đối năm sau vẫn tăng so với năm trước và đóng góp trên 20% trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. * Khu vực thị trường Châu Mỹ: Xuất khẩu vào thị trường Châu Mỹ tăng khá đột biến, chiểm tỷ trọng từ 8,9% năm 2001 lên 21,3% vào năm 15
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam 2005; xuất khẩu vào thị trường hoa kỳ tăng mạnh từ 7,1% năm 2001 lên 20,2% năm 2005. * Khu vực thị trường Châu Phi có tỷ trọng tăng từ 1,2% năm 2001 lên 2,1% năm 2005 và tăng được kim ngạch xuất khẩu gấp 4 lần trong giai đoạn này. * Khu vực thị trường châu Đại Tây Dương tăng chậm và khá ổn định từ 7,1% năm 2001 lên 8% năm 2005. Trong năm 2009, 7 thị trường xuất khẩu chính của hàng hoá của nước ta đã chiếm gần 80% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước, gồm: Thị trường Mỹ ước tính đạt 11,2 tỷ USD, giảm 5,5% so với năm 2008; EU 9,3 tỷ USD, giảm 14,4%; ASEAN 8,5 tỷ USD, giảm 16,4%; Nhật Bản 6 ,2 tỷ USD, giảm 27,7%; Trung Quốc 4,8 tỷ USD, tăng 4,9%; H àn Quốc 2,5 tỷ USD, tăng 15%; Ôx-trây-li-a 2,2 tỷ USD, giảm 48% (chủ yếu do giá dầu thô giảm). Đáng chú ý là thị trường châu Phi tuy kim ngạch ước tính mới đạt 1,1 tỷ USD nhưng đã phát triển nhanh, gấp 8 lần năm 2008. Trị giá xuất khẩu hàng hóa theo bảng phân loại tiêu chuẩn ngoại thương 16
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam Năm 2003 2004 2005 2006 2007 2008 TỔNG SỐ 20149.3 26485.0 32447.1 39826.2 48561.4 62685.1 Hàng thô hoặc mới sơ 9397.2 12554.1 16100.7 19226.8 21657.7 27698.7 chế Lương thực, thực phẩm và 4432.0 5277.6 6345.7 7509.2 9191.7 12164.3 động vật sống 159.8 174.0 150.0 143.5 155.1 190.8 Đồ uống và thuốc lá NVL thô, không dùng để 631.3 830.9 1229.1 1845.3 2199.8 2491.7 ăn, trừ nhiên liệu Nhiêu liệu, dầu mỡ nhờn 4151.1 6233.2 8358.0 9709.4 10061.0 12750.5 và vật liệu liên quan Dầu, mỡ, chất béo, sáp 23.0 38.4 17.9 19.4 50.1 101.4 động, thực vật Hàng chế biến hoặc đã 10747.8 13927.6 16341.0 20592.0 26886.1 34625.5 tinh chế Hoá chất và sản phẩm liên 339.9 421.3 536.0 791.9 1028.5 1449.9 quan Hàng chế biến phân loại 1354.8 1889.6 2165.4 2926.3 3975.7 6398.4 theo nguyên liệu Máy móc, phương tiện vận 1792.8 2562.1 3145.1 4194.7 5601.2 7368.4 tải và phụ tùng 7260.3 9054.6 10494.5 12679.1 16280.7 19408.8 Hàng chế biến khác Hàng hoá không thuộc 4.3 3.3 5.4 7.4 17.6 360.9 các nhóm trên Nguồn: Tổng cục thống kê Theo bảng số liệu ta thấy các mặt hàng xuất khẩu hầu như đều tăng, kể cả hàng thô, mới sơ chế và hàng chế biến đã tinh chế; trong đó tăng nhanh nhất là trong những năm gần đây (giai đoạn 2007 - 2008). Trong cơ cấu hàng thô hoặc mới sơ chế thì nhóm lương thực- thực phẩm- động vật sống và nhóm nhiên liệu- dầu mỡ- vật liệu liên quan có tỷ trọng lớn nhất và 17
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam cũng có mức tăng cao nhất. Trong khi đó hàng đã qua chế biến ngày càng tăng nhanh, chiếm tỷ trọng cao so với hàng thô và chiếm vị trí quan trọng trong cơ cấu xuất khẩu. Ngày nay nước ta cũng chú trọng xuất khẩu cả dịch vụ. Trị giá xuất khẩu hàng hóa phân theo nhóm hàng Nguồn: Tổng cục thống kê Hàng CN nặng Hàng CN nhẹ Hàng nông sản Hàng lâm sản Hàng thủy sản và khoáng sản và TTCN Tổng Năm Triệu (% ) Triệu (% ) Triệu (% ) Triệu (% ) Triệu (% ) USD USD USD USD USD 5448.9 1377.7 25.3 1549.8 28.4 1745.8 153.9 621.4 32.0 2.8 11.4 1995 7255.9 2085.0 28.7 2101.0 29.0 2159.6 212.2 696.5 29.8 2.9 9.6 1996 9185.0 2574.0 28.0 3372.4 36.7 2231.4 225.2 782.0 24.3 2.5 8.5 1997 9360.3 2609.0 27.9 3427.6 36.6 2274.3 191.4 858.0 24.3 2.0 9.2 1998 11541.4 3609.5 31.3 4243.2 36.7 2545.9 169.2 973.6 22.1 1.5 8.4 1999 14482.7 5382.1 37.2 4903.1 33.9 2563.3 155.7 1.1 1478.5 17.7 10.1 2000 15029.2 5247.3 34.9 5368.3 35.7 2421.3 176.0 1.2 1816.4 16.1 12.1 2001 16706.1 5304.3 31.8 6785.7 40.6 2396.6 197.8 1.2 2021.7 14.3 12.1 2002 20149.3 6485.1 32.2 8597.3 42.7 2672.0 195.3 1.0 2199.6 13.3 10.8 2003 26485.0 9641.9 36.4 10870.8 41.0 3383.6 180.6 0.7 2408.1 12.8 9.1 2004 32447.1 11701.4 36.1 13288.0 41.0 4467.4 252.5 0.8 2732.5 13.7 8.4 2005 39826.2 14428.6 36.2 16382.4 41.2 5352.4 297.6 0.8 3358.0 13.4 8.4 2006 48561.4 16646.7 34.4 20693.6 42.6 7032.8 408.4 0.8 3763.4 14.5 7.7 2007 62685.1 23209.4 37.0 24896.4 39.8 9239.6 468.7 0.7 4510.1 14.7 7.2 2008 Sơ 57096.3 16800.0 29.4 24445.0 42.8 9000.0 15.8 9000.0 15.8 4251.3 7.4 bộ 2009 Từ năm 1995 trở lại đây, cơ cấu xuất khẩu nhóm hàng nông- lâm- thủy sản có tỷ trọng giảm tương đối, trong khi tỷ trọng hàng công nghiệp và 18
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam dịch vụ ngày càng tăng. Tuy vậy, xét về tổng trị giá xuất khẩu của các mặt hàng trên đều tăng. Kết quả xuất khẩu nước ta trong những năm gần đây: Năm 2008, Việt Nam xuất khẩu được khoảng 62.7 tỷ USD, trong đó khoảng 37% giá trị xuất khẩu là hàng công nghiệp nặng và khoáng sản, 39.8% là hàng công nghiệp nhẹ và tiểu thủ công nghiệp, 22,6% là hàng nông, lâm, thủy sản. Trong khi đó cùng năm, giá trị nhập khẩu ước đạt 80,7 tỷ USD, trong đó ước khoảng 30,2% giá trị nhập khẩu là máy móc, thiết bị, dụng cụ các loại, 63,7% là nguyên, vật liệu, chỉ có 6,1% là hàng tiêu dùng. Do sức tiêu thụ hàng hoá trên thị trường thế giới thu hẹp, giá cả của nhiều loại hàng hoá giảm mạnh nên kim ngạch xuất khẩu 9 tháng đầu năm 2009 chỉ đạt gần 41,4 tỷ USD, giảm 14,8% so với cùng kỳ năm trước. Những tháng cuối năm tình hình đã được cải thiện rõ rệt. Kim ngạch xuất khẩu hàng hoá tháng 11 đạt gần 4,7 tỷ USD, tăng 10,2% so với cùng kỳ năm trước. Tháng 12 đạt mức cao nhất trong năm với 5,25 tỷ USD, tăng 12% so với tháng trước và tăng 12,5% so với tháng 12 năm trước, chủ yếu do hầu hết các mặt hàng xuất khẩu chủ lực đều tăng, trong đó hàng dệt may tăng 90 triệu USD, gạo tăng 80 triệu USD; giày dép tăng 77 triệu USD; cà phê tăng 67 triệu USD; dầu thô tăng 33 triệu USD. Tính chung quý IV năm 2009, kim ngạch hàng hoá xuất khẩu tăng 7,1% so với quý IV năm 2008. Tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hoá năm 2009 ước tính đạt 56,6 tỷ USD, giảm 9,7% so với năm 2008. Trong đó: khu vực kinh tế trong nước đạt 26,7 tỷ USD, giảm 5,1%, đóng góp 23,5% mức giảm chung của xuất khẩu hàng hoá cả năm; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 29,9 tỷ USD, giảm 13,5%, đóng góp 76,5%. Nếu không kể dầu thô thì kim ngạch xuất khẩu hàng hoá của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài giảm 2,2% so với năm 2008. 19
Phạm Thị Anh Lý – ĐHTM – Kinh tế thương mại Việt Nam Kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may năm 2009 ước tính đạt 9 tỷ USD, giảm 1,3% so với năm trước; dầu thô 6,2 tỷ USD (giảm 2,4% về lượng và giảm tới 40% về kim ngạch), chiếm tới 68% mức giảm chung của tổng kim ngạch xuất khẩu cả năm; thủy sản đạt 4,2 tỷ USD, giảm 6,7%; giày dép đạt 4 tỷ USD, giảm 15,8%; gạo đạt 2,7 tỷ USD (tăng 25,4% về lượng và giảm 8% về kim ngạch); gỗ và sản phẩm gỗ đạt 2,6 tỷ USD, giảm 9,9%; cà phê đạt 1,7 tỷ USD (tăng 10,2% về lượng và giảm 19% về kim ngạch); than đá đạt 1,3 tỷ USD (tăng 29,9% về lượng và giảm 4,5% về kim ngạch). Thị trường xuất khẩu một số hàng hoá chủ yếu năm 2009 như sau: Hàng dệt may xuất khẩu sang Mỹ đạt 4,9 tỷ USD, giảm 3% so với năm 2008; tiếp theo là EU đạt 1,7 tỷ USD, giảm 3,1%; Nhật Bản 930 triệu USD, tăng 12%. Thị trường chính của dầu thô vẫn là Ôx-trây-li-a với 1,5 tỷ USD, giảm 55%; Xin-ga-po 1 tỷ USD, giảm 37%; Ma-lai-xi-a 780 triệu USD, giảm 8%; Mỹ 430 triêụ USD, giảm 57%; Trung Quốc 420 triệu USD, giảm 30%. Kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản sang các đối tác chính trong năm 2009 đều giảm, trong đó EU đạt 1,1 tỷ USD, giảm 5,7 %; Mỹ 710 triệu USD, giảm 3,9%; Nhật Bản 760 triệu USD, giảm 8,4%. Sản phẩm giày, dép xuất khẩu sang EU năm 2009 ước tính đạt 1,9 tỷ USD, giảm 23,2%; Mỹ 1 tỷ USD, giảm 2%; Nhật Bản 120 triệu USD, giảm 10,5%. Kim ngạch hàng hóa xuất khẩu tháng 9/2010 ước tính đạt 6,1 tỷ USD, giảm 11% so với tháng trước và tăng 32,2% so với cùng kỳ năm 2009. Tính chung chín tháng, kim ngạch hàng hóa xuất khẩu đạt 51,5 tỷ USD, tăng 23,2% so với cùng kỳ năm trước (Nếu loại trừ xuất khẩu vàng và các sản phẩm vàng thì tăng 24,6%), bao gồm: Khu vực kinh tế trong nước đạt 24,2 tỷ USD, tăng 19,7%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (gồm cả dầu thô) đạt 27,3 tỷ USD, tăng 26,5%. 20