Đề tài: Thực trạng hạch toán tiền lương và các khoản trích theo lương tại Công ty cổ phần xây dựng công trình I

Chia sẻ: Nguyễn Chí Hiếu | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:79

Thêm vào BST

Báo xấu

105
lượt xem 22
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

NÒn kinh tÕ níc ta ®• vµ ®ang chuyÓn m×nh cho nh÷ng bíc ph¸t triÓn míi trong thÕ kû XXI, cïng víi sù ph¸t triÓn ®ã, nh©n tè con ngêi ®îc ®Æt lªn vÞ trÝ hµng ®Çu. ViÖc tËn dông hiÖu qu¶ kh¶ n¨ng lµm viÖc cña ngêi lao ®éng lµ vÊn ®Ò mµ nh÷ng nhµ qu¶n lý ph¶i quan t©m. Mét ®éng lùc quan träng thóc ®Èy ngêi lao ®éng lµm viÖc chÝnh lµ lîi Ých ®îc thÓ hiÖn ë møc l¬ng, thëng vµ c¸c phóc lîi x• héi mµ hä ®îc hëng. Cho nªn cã thÓ nãi ë...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Thực trạng hạch toán tiền lương và các khoản trích theo lương tại Công ty cổ phần xây dựng công trình I

Më ®Çu NÒn kinh tÕ níc ta ®· vµ ®ang chuyÓn m×nh cho nh÷ng b íc ph¸t triÓn míi trong thÕ kû XXI, cïng víi sù ph¸t triÓn ®ã, nh©n tè con ng êi ®îc ®Æt lªn vÞ trÝ hµng ®Çu. ViÖc tËn dông hiÖu qu¶ kh¶ n¨ng lµm 1
viÖc cña ngêi lao ®éng lµ vÊn ®Ò mµ nh÷ng nhµ qu¶n lý ph¶i quan t©m. Mét ®éng lùc quan träng thóc ®Èy ng êi lao ®éng lµm viÖc chÝnh lµ lîi Ých ®îc thÓ hiÖn ë møc l¬ng, thëng vµ c¸c phóc lîi x· héi mµ hä ®îc hëng. Cho nªn cã thÓ nãi ë bÊt kú giai ®oan nµy, doanh nghiÖp nµo vÊn ®Ò tiÒn l¬ng lu«n lµ mét vÊn ®Ò sèng cßn ®èi víi ngêi lao ®éng vµ lµ vÊn ®Ò cÇn quan t©m ®èi víi nh÷ng ng êi lµm c«ng t¸c tæ chøc vµ qu¶n lý. C«ng ty cæ phÇn x©y dùng c«ng tr×nh I víi chøc n¨ng ngµnh nghÒ x©y dùng trong níc. Víi nhiÖm vô do Tæng c«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh I giao thùc hiÖn tèt nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn, hoµn thµnh nghÜa vô nép ng©n s¸ch. Bªn c¹nh ®ã cßn cã mét nhiÖm vô hÕt søc quan träng lµ gi¶i quyÕt ® îc mét sè lîng lao ®éng d«i d trªn ®Þa bµn tØnh, ng êi lao ®éng cã viÖc lµm vµ thu nhËp æn ®Þnh. V× vËy, viÖc x©y dùng mét quy chÕ tr¶ l ¬ng phï hîp th«ng qua c¸c chÕ ®é, c¸c h×nh thøc tiÒn l ¬ng s¸t víi thùc tÕ, c«ng t¸c h¹ch to¸n tiÒn l¬ng ph¶i ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vµ kÞp thêi thanh to¸n cã ý nghÜa to lín vÒ mÆt kinh tÕ còng nh chÝnh trÞ ®ång thêi tiÒn l- ¬ng ph¸t huy ®îc chøc n¨ng ®ßn b¶y vÒ kinh tÕ. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn cña vÊn ®Ò em chän ®Ò tµi: "H¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng t¹i C«ng ty cæ phÇn x©y dùng c«ng tr×nh I" lµm kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. Kho¸ luËn ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn gåm 3 ch¬ng: Ch¬ng I: Nguyªn lý chung vÒ h¹ch to¸n tiÒn l ¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña doanh nghiÖp. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng h¹ch to¸n tiÒn l ¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng t¹i C«ng ty cæ phÇn x©y dùng c«ng tr×nh I. Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n tiÒn l¬ng t¹i C«ng ty cæ phÇn x©y dùng c«ng tr×nh I. 2
Ch¬ng I Nguyªn lý chung vÒ h¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng 1.1. Kh¸i niÖm vµ c¸c nh©n tè ¶nh hëng 1.1.1. Kh¸i niÖm * TiÒn l¬ng Theo quan niÖm cña c¸c nhµ kinh tÕ hiÖn ®¹i: TiÒn l¬ng lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng, ®îc x¸c ®Þnh bëi quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr - êng lao ®éng. ë ViÖt Nam, trong thêi kú kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, tiÒn l - ¬ng ®îc hiÓu lµ mét bé phËn thu nhËp quèc d©n dïng ®Ó bï ®¾p hao phÝ lao ®éng tÊt yÕu, do Nhµ níc ph©n phèi cho CNVC b»ng h×nh thøc tiÒn tÖ, phï hîp víi quy luËt ph©n phèi theo lao ®éng. HiÖn nay theo ®iÒu 55 Bé LuËt Lao ®éng ViÖt Nam quy ®Þnh tiÒn l ¬ng cña ngêi lao ®éng lµ do hai bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång lao ®éng vµ ® - îc tr¶ theo n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc, møc l- ¬ng cña ngêi lao ®éng kh«ng thÊp h¬n møc l¬ng tèi thiÓu do Nhµ níc quy ®Þnh (lµ 290.000®/th¸ng ®îc thùc hiÖn tõ 11/2003). Trong ®iÒu kiÖn cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn hiÖn nay b¶n chÊt cña tiÒn l¬ng ®îc nh×n nhËn tõ nhiÒu khÝa c¹nh cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Søc lao ®éng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh trong c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nªn tiÒn l ¬ng lµ vèn ®Çu t øng tríc quan träng nhÊt, lµ sù ®Çu t cho sù ph¸t triÓn vµ lµ mét ph¹m trï s¶n xuÊt. Nã yªu cÇu ph¶i tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ tríc khi thùc hiÖn qu¸ tr×nh lao ®éng vµ s¶n xuÊt. Søc lao ®éng lµ hµng ho¸ nªn tiÒn l ¬ng lµ ph¹m trï cña trao ®æi, nã ®ßi hái ph¶i ngang gi¸ víi gi¸ c¶ c¸c t liÖu sinh ho¹t cÇn thiÕt nh»m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. Søc lao ®éng lµ mét yÕu tè 3
cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cÇn ph¶i dùa trªn hao phÝ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ lao ®éng cña ngêi lao ®éng ®Ó tr¶ cho hä, do ®ã tiÒn l ¬ng lµ ph¹m trï cña ph©n phèi. Søc lao ®éng cÇn ph¶i ® îc t¸i s¶n xuÊt th«ng qua viÖc sö dông c¸c t liÖu sinh ho¹t cÇn thiÕt, th«ng qua quü tiªu dïng c¸ nh©n, do ®ã tiÒn l¬ng lµ mét ph¹m trï cña tiªu dïng. Nh vËy, tiÒn l¬ng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ tæng hîp quan träng cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn hiÖn nay. VÒ b¶n chÊt cña tiÒn l ¬ng cã thÓ nãi lµ ®ßn b¶y kinh tÕ m¹nh mÏ, cã t¸c dông to lín ®Õn s¶n xuÊt, ®êi sèng vµ c¸c mÆt kh¸c cña kinh tÕ x· héi. Thu nhËp cña ngêi lao ®éng, ngoµi tiÒn l¬ng lao ®éng cßn ®îc hëng mét sè kho¶n kh¸c nh b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ vµ c¸c phóc lîi x· héi kh¸c. * B¶o hiÓm x· héi (BHXH): Quü BHXH ®îc h×nh thµnh do trÝch lËp vµ tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp theo quy ®Þnh cña Nhµ n íc. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh hµng th¸ng ®¬n vÞ tiÕn hµnh trÝch lËp quý BHXH theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng cÊp bËc ph¶i chi tr¶ cho c«ng nh©n viªn trong mét th¸ng vµ ph©n bæ cho c¸c ®èi t îng liªn quan ®Õn viÖc sö dông lao ®éng. Ngêi sö dông lao ®éng ph¶i trÝch mét tû lÖ nhÊt ®Þnh trªn tæng sè quü l¬ng cÊp bËc vµ tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, cßn mét tû lÖ do ngêi lao ®éng trùc tiÕp ®ãng gãp vµ ®îc khÊu trõ vµo thu nhËp trùc tiÕp cña hä. Quü BHXH ®îc thiÕt lËp nh»m t¹o ra nguån tµi trî cho c«ng nh©n viªn trong trêng hîp èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, nghØ h u. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh nguån quü BHXH do c¬ quan chuyªn tr¸ch qu¶n lý vµ chi tr¶ c¸c trêng hîp nghØ h÷u, mÊt søc lao ®éng, tai n¹n, tö tuÊt, ë t¹i doanh nghiÖp ®îc ph©n cÊp trùc tiÕp chi tr¶ c¸c tr êng hîp nh èm 4
®au, thai s¶n vµ tæng hîp chi tiªu ®Ó quyÕt to¸n víi c¬ quan chuyªn tr¸ch. ViÖc h×nh thµnh nªn quü BHXH cßn do mét sè nguån kh¸c nh c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n ph¸t ®¹t ñng hé theo c¸c ch ¬ng tr×nh x· héi, thµnh lËp quü ®Òn ¬n ®¸p nghÜa. ViÖc trÝch lËp quü BHXH lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt vµ nh©n ®¹o, ®©y lµ mét néi dung quan träng cña chÝnh s¸ch x· héi mµ Nhµ níc ®¶m b¶o tríc ph¸p luËt cho mäi ngêi d©n nãi chung vµ cho mçi ngêi lao ®éng nãi riªng. * B¶o hiÓm y tÕ (BHYT) BHYT theo quy ®Þnh cña chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh gåm hai nguån: mét phÇn do doanh nghiÖp g¸nh chÞu ® îc tÝnh tr¸ch vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh hµng th¸ng theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng cÊp bËc ph¶i tr¶ c«ng nh©n trong kú, mét phÇn do ng êi lao ®éng g¸nh chÞu ®îc trõ vµo tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n viªn. BHYT ® îc nép lªn c¬ quan chuyªn m«n, chuyªn tr¸ch (d íi h×nh thøc mua BHYT) ®Ó b¶o vÖ, ch¨m sãc søc khoÎ c«ng nh©n viªn. BHYT thùc chÊt lµ sù trî cÊp vÒ y tÕ cho ng êi lao ®éng thamgia BHYT nh»m gióp hä mét phÇn nµo tiÒn kh¸m ch÷a bÖnh, tiÒn viÖn phÝ, thuèc thang. Môc ®Ých cña BHYT lµ lËp mét m¹ng l íi b¶o vÖ søc kháe cho toµn céng ®ång kh«ng kÓ ®Þa vÞ x· héi, thu nhËp cao hay thÊp, víi khÈu hiÖu "m×nh v× mäi ngêi, mäi ngêi v× m×nh". * Kinh phÝ c«ng ®oµn (KPC§) C«ng ®oµn lµ mét tæ chøc ®oµn thÓ ®¹i diÖn cho ngêi lao ®éng nãi lªn tiÕng nãi chung cña ngêi lao ®éng, ®øng ra b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh ®ång thêi c«ng ®oµn còng lµ ng êi trùc tiÕp híng dÉn, ®iÒu khiÓn th¸i ®é cña ngêi lao ®éng ®èi víi c«ng viÖc, víi ngêi sö dông lao ®éng. KPC§ ®îc h×nh thµnh tõ viÖc trÝch lËp vµ tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh hµng th¸ng cña ®¬n vÞ theo tû lÖ nhÊt ®Þnh trªn 5
tæng sè tiÒn l¬ng thùc tÕ ph¶i tr¶ cho nh©n viªn trong kú. Sè KPC§ ®îc ph©n cÊp qu¶n lý vµ chØ tiªu theo chÕ ®é, mét phÇn nép lªn c¬ quan qu¶n lý c«ng ®oµn cÊp trªn vµ mét phÇn ®Ó l¹i doanh nghiÖp ®Ó chi tiªu cho ho¹t ®éng c«ng ®oµn c¬ së t¹i ®¬n vÞ. Cïng víi tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n nép theo l¬ng: BHXH, BHYT, KPC§ hîp thµnh mét kho¶n chi phÝ vÒ lao ®éng sèng trong tæng chi phÝ cña doanh nghiÖp. ViÖc x¸c ®Þnh chi phÝ vÒ lao ®éng sèng ph¶i dùa trªn c¬ së qu¶n lý vµ sö dông lao ®éng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. TÝnh ®óng thï lao lao ®éng, thanh to¸n ®Çy ®ñ, kÞp thêi tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n ph¶i nép theo l¬ng. Mét mÆt kÝch thÝch ngêi lao ®éng quan t©m ®Õn thêi gian, kÕt qu¶ vµ chÊt l - îng cña lao ®éng; mÆt kh¸c gãp phÇn tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm hay chi phÝ cña doanh nghiÖp. 1.1.2. C¸c nh©n tè ¶nh hëng * Nhãm nh©n tè thuéc thÞ trêng lao ®éng: Cung- cÇu lao ®éng ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn tiÒn l¬ng. Khi cung vÒ lao ®éng lín h¬n cÇu vÒ lao ®éng th× tiÒn l ¬ng cã xu híng gi¶m, vµ ngîc l¹i khi cung vÒ lao ®éng nhá h¬n cÇu vÒ lao ®éng th× tiÒn l¬ng cã xu híng t¨ng. Cßn khi cung vÒ lao ®éng b»ng víi thÞ trêng lao ®éng ®¹t tíi sù c©n b»ng. TiÒn l ¬ng lóc nµy lµ tiÒn l¬ng c©n b»ng, møc tiÒn l¬ng nµy bÞ ph¸ vì khi c¸c nh©n tè ¶nh h ëng tíi cung cÇu vÒ lao ®éng thay ®æi nh: n¨ng suÊt ®Þnh biªn cña lao ®éng, gi¸ c¶ cña hµng ho¸, dÞch vô… Khi chi phÝ sinh ho¹t thay ®æi do gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô thay ®æi sÏ kÐo theo tiÒn l¬ng thùc tÕ thay ®æi. Cô thÓ khi chi phÝ sinh ho¹t t¨ng th× tiÒn l¬ng thùc tÕ sÏ gi¶m. Nh vËy, buéc c¸c ®¬n vÞ, c¸c doanh nghiÖp ph¶i t¨ng tiÒn l¬ng danh nghÜa cho c«ng nh©n ®Ó ®¶m b¶o æn ®Þnh ®êi sèng cho ng êi lao ®éng ®¶m b¶o tiÒn l ¬ng kh«ng bÞ gi¶m. 6
Trªn thÞ trêng lu«n lu«n tån t¹i sù chªnh lÖch tiÒn l ¬ng gi÷a c¸c khu vùc t nh©n, Nhµ níc, liªn doanh chªnh lÖch gi÷a c¸c ngµnh, gi÷a c¸c c«ng viÖc cã møc ®é hÊp dÉn kh¸c nhau, yªu cÇu vÒ tr×nh ®é lao ®éng còng kh¸c nhau. Do vËy Nhµ níc cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó ®iÒu tiÕt tiÒn l¬ng cho hîp lý. * Nhãm nh©n tè thuéc m«i trêng doanh nghiÖp C¸c chÝnh s¸ch cña doanh nghiÖp: c¸c chÝnh s¸ch l¬ng, phô cÊp, gi¸ thµnh ®îc ¸p dông triÖt ®Ó, phï hîp sÏ thóc ®Èy lao ®éng n©ng cao chÊt lîng, hiÖu qu¶, trùc tiÕp t¨ng thu nhËp cho b¶n th©n. Kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ¶nh hëng m¹nh ®Õn tiÒn l¬ng: Víi doanh nghiÖp cã khèi lîng vèn lín th× kh¶ n¨ng chi tr¶ tiÒn l- ¬ng cho ngêi lao ®éng sÏ thuËn tiÖn, dÔ dµng. Cßn ng îc l¹i nÕu kh¶ n¨ng tµi chÝnh kh«ng v÷ng th× tiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng sÏ rÊt bÊp bªnh. C¬ cÊu tæ chøc hîp lý hay bÊt hîp lý còng ¶nh h ëng Ýt nhiÒu ®Õn tiÒn l¬ng. ViÖc qu¶n lý ®îc thùc hiÖn nh thÕ nµo, s¾p xÕp ®éi ngò lao ®éng ra sao ®Ó gi¸m s¸t vµ ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p kÝch thÝch sù s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt cña ng êi lao ®éng ®Ó t¨ng hiÖu qu¶, n¨ng suÊt lao ®éng gãp phÇn t¨ng tiÒn l¬ng. * Nhãm nh©n tè thuéc b¶n th©n ngêi lao ®éng Tr×nh ®é lao ®éng: Víi lao ®éng cã tr×nh ®é cao sÏ cã ® îc thu nhËp cao h¬n so víi lao ®éng cã tr×nh ®é thÊp h¬n bëi ®Ó ®¹t ® îc tr×nh ®é ®ã ngêi lao ®éng ph¶i bá ra mét kho¶n chi phÝ t ¬ng ®èi cho viÖc ®µo t¹o ®ã. Cã thÓ ®µo t¹o dµi h¹n ë tr êng líp còng cã thÓ ®µo t¹o t¹i doanh nghiÖp. §Ó lµm ®îc nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái ph¶i cã hµm lîng kiÕn thøc, tr×nh ®é cao míi thùc hiÖn ® îc ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cho doanh nghiÖp th× viÖc hëng l¬ng cao lµ tÊt yÕu. Th©m niªn c«ng t¸c vµ kinh nghiÖm lµm viÖc thêng ®i ®«i víi nhau. Mét ngêi qua nhiÒu n¨m c«ng t¸c sÏ ®óc rót ® îc nhiÒu kinh 7
nghiÖm h¹n chÕ ®îc nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra trong c«ng viÖc, n©ng cao b¶n lÜnh tr¸ch nhiÖm cña m×nh tríc c«ng viÖc ®¹t n¨ng suÊt, chÊt lîng cao v× thÕ mµ thu nhËp cña hä sÏ ngµy cµng t¨ng lªn. Møc ®é hoµn thµnh nhiÖm vô nhanh hay chËm, ®¶m b¶o chÊt l - îng hay kh«ng ®Òu ¶nh hëng ngay ®Õn tiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng. * Nhãm nh©n tè thuéc gi¸ trÞ c«ng viÖc: Møc hÊp dÉn cña c«ng viÖc: c«ng viÖc cã møc hÊp dÉn cao thu hót ®îc nhiÒu lao ®éng, khi ®ã doanh nghiÖp sÏ kh«ng bÞ søc Ðp t¨ng l¬ng, ngîc l¹i víi c«ng viÖc kÐm hÊp dÉn ®Ó thu hót ® îc lao ®éng doanh nghiÖp ph¶i cã biÖn ph¸p ®Æt møc l¬ng cao h¬n. Møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc: víi ®é cµng cao th× ®Þnh møc tiÒn l¬ng cho c«ng viÖc ®ã cµng cao. §é phøc t¹p cña c«ng viÖc cã thÓ lµ nh÷ng khã kh¨n vÒ tr×nh ®é kü thuËt, khã kh¨n vÒ ®iÒu kiÖn lµm viÖc, møc ®é nguy hiÓm cho ng êi thùc hiÖn do ®ã mµ tiÒn l¬ng sÏ cao h¬n so víi c«ng viÖc gi¶n ®¬n. §iÒu kiÖn thùc hiÖn c«ng viÖc: Tøc lµ ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc cÇn x¸c ®Þnh phÇn viÖc ph¶i lµm, tiªu chuÈn cô thÓ thùc hiÖn c«ng viÖc, c¸ch thøc lµm viÖc víi m¸y mãc, m«i tr êng thùc hiÖn khã kh¨n hay dÔ dµng ®Òu quyÕt ®Þnh ®Õn tiÒn l¬ng. Yªu cÇu cña c«ng viÖc ®èi víi ngêi thùc hiÖn lµ cÇn thiÕt, rÊt cÇn thiÕt hay chØ lµ mong muèn mµ doanh nghiÖp cã quy ®Þnh møc l¬ng phï hîp. * C¸c nh©n tè kh¸c: ë ®©u cã sù ph©n biÖt ®èi xö vÒ mµu da, giíi tÝnh, ®é tuæi gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, ë ®ã cã sù chªnh lÖch vÒ tiÒn l ¬ng rÊt lín kh«ng ph¶n ¸nh ®îc søc lao ®éng thùc tÕ cña ngêi lao ®éng ®· bá ra, kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c tr¶ l¬ng nµo c¶ nhng trªn thùc tÕ vÉn tån t¹i. 8
Sù kh¸c nhau vÒ møc ®é c¹nh tranh trªn thÞ tr êng còng ¶nh h- ëng tíi tiÒn l¬ng cña lao ®éng. 1.1.3. C¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng Nguyªn t¾c c¬ b¶n trong tæ chøc tiÒn l¬ng ¸p dông tr¶ l¬ng ngang nhau cho lao ®éng cïng mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh. B¾t nguån tõ nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng cã ý nghÜa khi quy ®Þnh c¸c chÕ ®é tiÒn l ¬ng nhÊt thiÕt kh«ng ph©n biÖt tuæi t¸c, d©n téc, giíi tÝnh. §¶m b¶o tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lín h¬n tèc ®é t¨ng tiÒn l¬ng. §©y lµ nguyªn t¾c t¹o c¬ së cho viÖc gi¶m gi¸ thµnh, t¨ng tÝch luü bëi v× n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng chØ phô thuéc vµo c¸c nh©n tè chñ quan cña ngêi lao ®éng (tr×nh ®é tay nghÒ, c¸c biÖn ph¸p hîp lý sö dông thêi gian) mµ cßn phô thuéc vµo c¸c nh©n tè kh¸ch quan (sö dông hîp lý nguyªn vËt liÖu, ¸p dông c«ng nghÖ míi). Ph¶i ®¶m b¶o mèi t¬ng quan hîp lý vÒ tiÒn l¬ng gi÷a nh÷ng ngêi lµm nghÒ kh¸c nhau trong c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. TÝnh chÊt nghÒ nghiÖp, ®é phøc t¹p vÒ kü thuËt gi÷a c¸c ngµnh nghÒ ®ßi hái tr×nh ®é lµnh nghÒ b×nh qu©n cña ng êi lao ®éng lµ kh¸c nhau. Nh÷ng ngêi lµm viÖc trong m«i trêng ®éc h¹i, nÆng nhäc, tæn hao nhiÒu søc lùc ph¶i ®îc tr¶ c«ng cao h¬n so víi nh÷ng ng êi lao ®éng b×nh thêng. H×nh thøc tiÒn l¬ng hoÆc quy ®Þnh c¸c møc phô cÊp ë c¸c ngµnh nghÒ kh¸c nhau. Tõ ®ã c¸c ®iÒu kiÖn lao ®éng ®Òu ¶nh hëng Ýt nhiÒu ®Õn tiÒn l¬ng b×nh qu©n cña mçi ngµnh nghÒ. §¶m b¶o tiÒn l¬ng thùc tÕ t¨ng lªn khi t¨ng tiÒn l ¬ng, nghÜa lµ t¨ng søc mua cña ngêi lao ®éng. V× vËy t¨ng tiÒn l ¬ng ph¶i ®¶m b¶o t¨ng b»ng cung cÊp hµng ho¸, tÝn dông tiÒn tÖ. Ph¶i ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, chó träng c«ng t¸c qu¶n lý thÞ trêng, tr¸nh ®Çu c¬ tÝch tr÷, n©ng cao nh»m ®¶m b¶o lîi Ých cho ngêi lao ®éng. MÆt kh¸c tiÒn l¬ng lµ mét sè bé phËn cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ, gi¸ thµnh s¶n phÈm hµng ho¸, 9
dÞch vô lµ mét bé phËn cña thu nhËp, kÕt qu¶ tµi chÝnh cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã ®¶m b¶o t¨ng tiÒn l ¬ng thùc tÕ cho ngêi lao ®éng lµ viÖc xö lý hµi hoµ hai mÆt cña vÊn ®Ò c¶i thiÖn ®êi sèng cho ngêi lao ®éng ph¶i ®i ®«i víi sö dông tiÒn l ¬ng nh mét ph¬ng tiÖn quan träng kÝch thÝch ng êi lao ®éng h¨ng h¸i s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ h¬n. HiÖn nay ë níc ta tiÒn l¬ng c¬ b¶n ®ang ®îc ¸p dông réng r·i 2 h×nh thøc ®ã lµ: Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm vµ tr¶ l¬ng theo thêi gian. * H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm §©y lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng c¬ b¶n ®ang ®îc ¸p dông chñ yÕu trong khu vùc s¶n xuÊt vËt chÊt hiÖn nay. TiÒn l¬ng ®îc tÝnh theo sè lîng s¶n phÈm thùc tÕ lµm ra ®óng quy c¸ch chÊt l îng vµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng. TLSP = S¶n lîng thùc tÕ x §¬n gi¸ tiÒn l¬ng Víi h×nh thøc nµy, tiÒn l¬ng ®îc g¾n víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña mçi ngêi lao ®éng do ®ã khuyÕn khÝch ng êi lao ®éng ra søc häc tËp v¨n ho¸, kü thuËt nghiÖp vô ®Ó n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ, c¶i tiÕn kü thuËt, ph¬ng ph¸p lao ®éng vµ sö dông tèt m¸y mãc ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, gãp phÇn thóc ®Èy c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng, qu¶n lý doanh nghiÖp. H×nh thøc tr¶ l ¬ng nµy cÇn nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n lµ: Ph¶i x©y dùng ®îc ®Þnh møc lao ®éng cã c¨n cø khoa häc ®Ó tÝnh to¸n c¸c ®¬n gi¸ tr¶ c«ng chÝnh x¸c, tæ chøc phôc vô tèt n¬i lµm viÖc, h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a thêi gian kh«ng lµm theo s¶n phÈm ®Ó cã thÓ hoµn thµnh vît møc quy ®Þnh. Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c kiÓm tra, thèng kª, nghiÖm thu s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. Lµm tèt c«ng t¸c t tëng cho ngêi lao ®éng ®Ó hä nhËn thøc ®îc tr¸ch nhiÖm tr¸nh khuynh híng chØ quan t©m ®Õn sè lîng s¶n phÈm. C¨n cø vµo ®¬n gi¸ s¶n phÈm vµ ®èi t îng tr¶ l¬ng, h×nh thøc tr¶ l¬ng theo 10
s¶n phÈm cã nhiÒu chÕ ®é ¸p dông kh¸c nhau cho tõng tr êng hîp cô thÓ: Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n: §îc ¸p dông réng r·i ®èi víi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn qu¸ tr×nh lao ®éng cña hj mang tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi, cã thÓ ®Þnh møc vµ kiÓm tra nghiÖm thu s¶n phÈm mét c¸ch cô thÓ vµ riªng biÖt. ¦u ®iÓm: Mèi qua hÖ gi÷a tiÒn l¬ng nhËn ®îc vµ kÕt qu¶ lao ®éng ®îc thÓ hiÖn râ rµng kÝch thÝch c«ng nh©n cè g¾ng n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng nh»m t¨ng thu nhËp. ChÕ ®é nµy dÔ hiÓu, ngêi lao ®éng dÔ dµng tÝnh ®îc sè tiÒn l¬ng nhËn ®îc sau khi hoµn thµnh c«ng viÖc. Nhîc ®iÓm: Ngêi lao ®éng Ýt quan t©m ®Õn tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, ®Õn sö dông hiÖu qu¶ m¸y mãc thiÕt bÞ, Ýt ch¨m lo ®Õn c«ng viÖc chung cña tËp thÓ. Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ: ® îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng c«ng viÖc cÇn mét tËp thÓ cïng thùc hiÖn x©y dùng, l¾p r¸p thiÕt bÞ, s¶n xuÊt ë c¸c bé phËn lµm viÖc theo d©y chuyÒn. TiÒn l¬ng c¨n cø vµo sè lîng s¶n phÈm hoÆc c«ng viÖc hoµn thµnh do tËp thÓ c«ng nh©n ®¶m nhËn vµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng cña mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. ¦u ®iÓm: khuyÕn khÝch mçi c«ng nh©n n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm tríc tËp thÓ vµ quan t©m ®Õn kÕt qu¶ cuèi cïng cña tæ. Nhîc ®iÓm: S¶n lîng cña mçi ngêi kh«ng trùc tiÕp quyÕt ®Þnh tiÒn l¬ng cña hä nªn Ýt kÝch thÝch ng êi lao ®éng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n. Khi ph©n phèi tiÒn l ¬ng kh«ng c«ng b»ng sÏ kh«ng qu¸n triÖt ®îc nguyªn t¾c tr¶ l¬ng theo lao ®éng vµ lµm ¶nh hëng ®Õn ®oµn kÕt néi bé. Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp: ¸p dông cho c«ng nh©n phôc vô mµ kÕt qu¶ lao ®éng cña hä ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ cña c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp nh c«ng nh©n söa ch÷a, c«ng nh©n 11
®iÒu chØnh m¸y mãc thiÕt bÞ. §Æc ®iÓm cña chÕ ®é nµy lµ tiÒn l - ¬ng cña c«ng nh©n phô l¹i tuú thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña c«ng nh©n chÝnh. ¦u ®iÓm: khuyÕn khÝch c«ng nh©n phôc vô tèt h¬n cho c«ng nh©n chÝnh, t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng cña c«ng nh©n chÝnh. Nhîc ®iÓm: do phô thuéc vµo kÕt qu¶ cña c«ng nh©n chÝnh nªn viÖc tr¶ l¬ng cha ®îc chÝnh x¸c, cha ®¶m b¶o ®óng hao phÝ lao ®éng mµ c«ng nh©n phô ®· bá ra dÉn ®Õn t×nh tr¹ng cã nh÷ng ng êi víi c«ng viÖc vµ tr×nh ®é nh nhau nhng l¹i cã møc l¬ng kh¸c nhau. Tr¶ l¬ng kho¸n: §îc ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc mµ nÕu giao dÞch chi tiÕt, bé phËn sÏ kh«ng cã lîi b»ng giao toµn bé khèi l îng cho mét c«ng nh©n hoÆc tËp thÓ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. TiÒn l - ¬ng ®îc tr¶ theo sè lîng mµ c«ng nh©n hoµn thµnh ghi trong phiÕu giao kho¸n. ¦u ®iÓm: KhuyÕn khÝch c«ng nh©n hoµn thµnh tr íc thêi h¹n, ®¶m b¶o chÊt lîng c«ng viÖc th«ng qua hîp ®ång giao kho¸n chÆt chÏ. Nhîc ®iÓm: NÕu c«ng t¸c kiÓm tra, nghiÖm thu kh«ng ® îc tiÕn hµnh chÆt chÏ sÏ lµm gi¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ. Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn: §îc ¸p dông ®èi víi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh ë kh©u träng yÕu cña d©y truyÒn s¶n xuÊt, do yªu cÇu ®ét xuÊt cña nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh ®ßi hái ph¶i khÈn tr¬ng hoµn thµnh kÞp thêi kÕ ho¹ch. §©y lµ chÕ ®é tr¶ l ¬ng mµ tiÒn l¬ng cña nh÷ng s¶n phÈm trong giíi h¹n ®Þnh møc khëi ®iÓm luü tiÕn th× ®îc tr¶ theo ®¬n gi¸ cè ®Þnh cßn nh÷ng s¶n phÈm v ît møc khëi ®iÓm luü tiÕn sÏ ®îc tr¶ theo ®¬n gi¸ luü tiÕn. ¦u ®iÓm: KhuyÕn khÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng gãp phÇn hoµn thµnh tèt kÕ ho¹ch. 12
Nhîc ®iÓm: viÖc qu¶n lý l¬ng t¬ng ®èi phøc t¹p, nÕu x¸c ®Þnh biÓu quü tiÒn l¬ng kh«ng hîp lý sÏ lµm t¨ng gi¸ thµnh s¶n phÈm, lµm gi¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ. * H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian Chñ yÕu ¸p dông ®èi víi nh÷ng ng êi lµm c«ng t¸c qu¶n lý, lao ®éng kü thuËt, lao ®éng trÝ ãc. Cßn ®èi víi c«ng nh©n s¶n xuÊt chØ ¸p dông ë nh÷ng bé phËn kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®Þnh møc mét c¸ch chÆt chÏ vµ chÝnh x¸c hoÆc v× tÝnh chÊt cña s¶n xuÊt h¹n chÕ nÕu thùc hiÖn tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm sÏ kh«ng ®¶m b¶o ® îc chÊt lîng s¶n phÈm, l¹i kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc. Tr¶ l¬ng theo thêi gian c¨n cø vµo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ vµ møc l¬ng cÊp bËc cña ngêi lao ®éng. Cã thÓ chia ra: TiÒn l¬ng th¸ng = (L¬ng tèi thiÓu + Phô cÊp) x HÖ sè HoÆc ®îc tr¶ cè ®Þnh hµng th¸ng trªn c¬ së hîp ®ång lao ®éng. L¬ng ngµy = x L¬ng giê = x ¦u ®iÓm: H×nh thøc nµy dÔ tÝnh l ¬ng khi viÖc chÊm c«ng vµ h¹ch to¸n ngµy c«ng, giê c«ng mçi giê ®îc cô thÓ, chÝnh x¸c. Nhîc ®iÓm: Nã mang tÝnh b×nh qu©n, kh«ng khuyÕn khÝch sö dông hîp lý thêi gian lao ®éng, cho thùc sù g¾n víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt. §Ó kh¾c phôc phÇn nµo h¹n chÕ trªn, tr¶ l ¬ng theo thêi gian cã thÓ kÕt hîp chÕ ®é tiÒn thëng ®Ó khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng h¨ng h¸i lµm viÖc, kh«ng nh÷ng ph¶n ¸nh tr×nh ®é thµnh th¹o vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ mµ cßn g¾n chÆt víi thµnh tÝch c«ng t¸c cña tõng ngêi th«ng qua chØ tiªu xÐt thëng ®¹t ®îc. Tuy nhiªn viÖc x¸c ®Þnh tiÒn thëng bao nhiªu lµ hîp lý lµ rÊt khã kh¨n nªn nã ®¶m b¶o nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Bªn c¹nh c¸c h×nh thøc l¬ng, thëng ngêi lao ®éng cßn ®îc hëng c¸c kho¶n trî cÊp thuéc quü BHXH, BHYT trong c¸c tr êng hîp èm ®au, 13
thai s¶n. C¸c quü nµy ®îc h×nh thµnh mét phÇn do ng êi lao ®éng ®ãng gãp, phÇn cßn l¹i tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1.2. H¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng 1.2.1. Kh¸i niÖm * H¹ch to¸n: H¹ch to¸n lµ nh÷ng ho¹t ®éng quan s¸t, ®o l êng, tÝnh to¸n vµ ghi chÐp cña con ngêi ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x¶y ra trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nh»m thu nhËn, cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ qu¸ tr×nh ®ã phôc vô c«ng t¸c kiÓm tra, c«ng t¸c chØ ®¹o c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi ®em l¹i hiÖu qu¶ cao ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi. * H¹ch to¸n kÕ to¸n: H¹ch to¸n kÕ to¸n lµ khoa häc thu nhËn, xö lý vµ cung cÊp toµn bé th«ng tin vÒ tµi s¶n vµ sù vËn ®éng cña tµi s¶n trong c¸c ®¬n vÞ nh»m kiÓm tra, gi¸m s¸t toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh cña ®¬n vÞ ®ã. Nh vËy h¹ch to¸n kÕ to¸n nghiªn cøu vÒ tµi s¶n, sù vËn ®éng cña tµi s¶n trong c¸c ®¬n vÞ, nghiªn cøu vÒ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh x¶y ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ víi môc ®Ých kiÓm tra gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh, ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng ®ã ®em l¹i lîi Ých cho con ngêi. §Ó thùc hiÖn h¹ch to¸n kÕ to¸n sö dông mét hÖ thèng c¸c ph ¬ng ph¸p khoa häc gåm: Ph ¬ng ph¸p chøng tõ kÕ to¸n, ph ¬ng ph¸p tµi kho¶n kÕ to¸n, ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vµ ph ¬ng ph¸p tæng hîp - c©n ®èi kÕ to¸n. Sö dông thíc ®o tiÒn tÖ ®Ó ®o lêng ph¹m vi quy m« ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh, bªn c¹nh ®ã cßn sö dông th íc ®o lao ®éng vµ thíc ®o hiÖn vËt. * H¹ch to¸n tiÒn l¬ng: 14
Lµ qu¸ tr×nh tÝnh to¸n, ghi chÐp thêi gian lao ®éng hao phÝ vµ kÕt qu¶ ®¹t ®ùoc trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ho¹t ®éng tæ chøc vµ qu¶n lý theo nguyªn t¾c vµ ph ¬ng ph¸p nhÊt ®Þnh nh»m phôc vô c«ng t¸c kiÓm tra t×nh h×nh sö dông quü l ¬ng, c«ng t¸c chØ ®¹o c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. Quü tiÒn l¬ng t¨ng lªn ph¶i t¬ng øng víi khèi lîng t¨ng gi¸ trÞ tiªu dïng. NhiÖm vô cña h¹ch to¸n tiÒn l¬ng lµ ph¶i x¸c ®Þnh møc ®é, c¬ cÊu tiÒn l¬ng, c¸c yÕu tè lµm t¨ng gi¶m quü l ¬ng, h¹ch to¸n tû träng c¸c h×nh thøc vµ chÕ ®é tiÒn l ¬ng nh»m t×m ra nh÷ng h íng kÝch thÝch m¹nh mÏ vµ tho¶ ®¸ng ®èi víi ngêi lao ®éng. H¹ch to¸n tiÒn l¬ng cÊp bËc, tiÒn thëng tõ quü khuyÕn khÝch vËt chÊt nh»m chØ ra híng ®i ®óng ®¾n trong tæ chøc tiÒn l¬ng, t¹o ra sù kÝch thÝch, sù quan t©m ®óng ®¾n cña ngêi lao ®éng ®Õn kÕt qu¶ cuèi cïng cña doanh nghiÖp. H¹ch to¸n tiÒn l¬ng ph¶i c©n ®èi phï hîp víi chØ tiªu kÕ ho¹ch kh¸c, kh«ng cho phÐp vît chi quü tiÒn l¬ng mµ kh«ng cã c¨n cø x¸c ®¸ng v× ®iÒu ®ã dÉn ®Õn lµm t¨ng gi¸ thµnh s¶n phÈm, lµm gi¶m tû sè tÝch luü. Vît chi quü tiÒn l¬ng tr¶ cho nh©n viªn kh«ng s¶n xuÊt theo quü l¬ng kÕ ho¹ch vµ thùc tÕ lµ vi ph¹m kü thuËt tµi chÝnh. H¹ch to¸n thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¸ quü l¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt cÇn tÝnh ®Õn møc ®é hoµn thµnh kÕ ho¹ch khèi l îng s¶n phÈm ®Ó tÝnh thùc hiÖn tiÕt kiÖm hay vät chi tuyÖt ®èi quü l¬ng kÕ ho¹ch. H¹ch to¸n quü l¬ng ®Ó so s¸nh gi¸ trÞ nguån nh©n lùc trªn thÞ tr- êng lao ®éng. H¹ch to¸n tiÕn ®é t¨ng tiÒn l ¬ng so s¸nh víi tiÕn ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cã nghÜa lµ tû träng tiÒn l ¬ng trong tæng s¶n phÈm còng nh trong chi phÝ chung cho s¶n phÈm gi¶m xuèng vµ ng îc l¹i tiÕn ®é t¨ng tiÒn l¬ng vµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cã ¶nh h ëng ®Õn c¬ cÊu gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.2.2. Néi dung vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n 15
* H¹ch to¸n lao ®éng Bao gåm h¹ch to¸n vÒ sè l îng lao ®éng, thêi gian lao ®éng vµ kÕt qu¶ lao ®éng. + H¹ch to¸n sè lîng lao ®éng: lµ viÖc theo dâi kÞp thêi, chÝnh x¸c t×nh h×nh t¨ng, gi¶m sè lîng lao ®éng theo tõng lo¹i lao ®éng trªn c¬ së ®ã lµm c¨n cø cho viÖc tÝnh tr¶ l ¬ng lµ c¸c chÕ ®é kh¸c cho ng êi lao ®éng ®îc kÞp thêi. Sè lîng lao ®éng cña doanh nghiÖp ®îc ph¶n ¸nh trªn sæ s¸ch thêng do phßng lao ®éng tiÒn l¬ng lËp nh»m n¾m ch¾c t×nh h×nh ph©n bæ, sö dông lao ®éng hiÖn cã. Bªn c¹nh ®ã doanh nghiÖp cßn c¨n cø vµo sæ lao ®éng ® îc më cho tõng ngêi ®Ó qu¶n lý c¶ vÒ sè lîng lÉn chÊt lîng lao ®éng, vÒ biÕn ®éng vµ chÊp hµnh chÕ ®é ®èi víi ngêi lao ®éng. Sè lîng lao ®éng t¨ng lªn khi doanh nghiÖp tuyÓn dông thªm lao ®éng. Chøng tõ lµ c¸c hîp ®ång lao ®éng. Sè lîng lao ®éng gi¶m khi lao ®éng chuyÓn c«ng t¸c kh¸c, th«i viÖc, vÒ hu, nghØ mÊt søc… Chøng tõ c¸c quyÕt ®Þnh cña Gi¸m ®èc doanh nghiÖp. + H¹ch to¸n thêi gian lao ®éng: Lµ viÖc ghi chÐp kÞp thêi, chÝnh x¸c thêi gian lao ®éng cña tõng ngêi trªn c¬ së ®ã tÝnh l¬ng ph¶i tr¶ cho chÝnh x¸c. H¹ch to¸n lao ®éng ph¶n ¸nh sè ngµy, sè giê lµm viÖc thùc tÕ hoÆc ngõng s¶n xuÊt, nghØ viÖc cña ng êi lao ®éng, tõng bé phËn, phßng ban trong doanh nghiÖp. Chøng tõ h¹ch to¸n lµ b¶ng chÊm c«ng ® îc lËp riªng cho tõng bé phËn trong ®ã ghi râ ngµy lµm viÖc, ngµy nghØ viÖc cña tõng ng êi. B¶ng do tæ trëng trùc tiÕp ghi vµ ®Ó n¬i c«ng khai ®Ó mäi ng êi gi¸m s¸t thêi gian lao ®éng cña tõng ng êi. Cuèi th¸ng b¶ng chÊm c«ng ® îc dïng ®Ó tæng hîp thêi gian lao ®éng vµ tÝnh l ¬ng, thëng cho tõng bé phËn. 16
+ H¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng: Lµ ghi chÐp kÞp thêi, chÝnh x¸c sè lîng, chÊt lîng s¶n phÈm hoµn thµnh cña tõng ngêi ®Ó tõ ®ã tÝnh l¬ng, thëng vµ kiÓm tra sù phï hîp cña tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng thùc tÕ, tÝnh to¸n ®Þnh møc lao ®éng tõng ng êi, tõng bé phËn vµ c¶ doanh nghiÖp. §Ó h¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng, kÕ to¸n sö dông nh÷ng lo¹i chøng tõ ban ®Çu kh¸c nhau tuú theo lo¹i h×nh, ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña tõng doanh nghiÖp nhng nh÷ng chøng tõ nµy ®Òu bao gåm c¸c néi dung cÇn thiÕt nh tªn c«ng nh©n, tªn c«ng viÖc, thêi gian lao ®éng, sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh nghiÖm thu. Chøng tõ h¹ch to¸n lao ®éng ph¶i do ng êi lËp ký, c¸n bé kiÓm tra kü thuËt x¸c nhËn, l·nh ®¹o duyÖt y. Sau ®ã chuyÓn cho nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n xëng ®Ó tæng hîp kÕt qu¶ lao ®éng toµn ®¬n vÞ råi chuyÓn vÒ phßng lao ®éng tiÒn l¬ng x¸c nhËn. Cuèi cïng chuyÓn vÒ phßng kÕ to¸n cña doanh nghiÖp ®Ó lµm c¨n cø tÝnh l ¬ng, tÝnh th- ëng. §Ó tæng hîp kÕt qu¶ lao ®éng th× t¹i mçi ph©n x ëng, bé phËn nh©n viªn h¹ch to¸n ph©n xëng ph¶i më sæ tæng hîp kÕt qu¶ lao ®éng. Trªn c¬ së c¸c chøng tõ h¹ch to¸n kÕt qu¶ lao ®éng do c¸c bé phËn göi ®Õn hµng ngµy (hoÆc ®Þnh kú) ®Ó ghi kÕt qu¶ lao ®éng tõng ngêi, tõng bé phËn vµo sæ céng sæ, lËp b¸o c¸o kÕt qu¶ lao ®éng göi bé phËn qu¶n lý liªn quan. Phßng kÕ to¸n doanh nghiÖp còng ph¶i më sæ tæng hîp kÕt qu¶ lao ®éng ®Ó tæng hîp kÕt qu¶ chung toµn doanh nghiÖp. * H¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng: §Ó h¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l ¬ng doanh nghiÖp sö dông c¸c chøng tõ sau: - B¶ng thanh to¸n tiÒn l¬ng: Lµ chøng tõ lµm c¨n cø ®Ó thanh to¸n tiÒn l¬ng, phô cÊp cho c«ng nh©n viªn ®ång thêi ®Ó kiÓm tra viÖc thanh to¸n l¬ng cho c«ng nh©n viªn trong ®¬n vÞ. B¶ng thanh 17
to¸n l¬ng ®îc lËp hµng th¸ng, l¬ng øng víi b¶ng chÊm c«ng, phiÕu nghØ hëng BHXH… C¬ së ®Ó lËp b¶ng thanh to¸n l ¬ng lµ cÊp c¸c chøng tõ liªn quan nh: B¶ng chÊm c«ng, b¶ng tÝnh phô cÊp, trî cÊp, phiÕu nghØ hëng BHXH. Cuèi mçi th¸ng c¨n cø vµo c¸c chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n tiÒn l¬ng lËp b¶ng thanh to¸n tiÒn l¬ng chuyÓn cho kÕ to¸n trëng hay phô tr¸ch kÕ to¸n vµ Gi¸m ®èc ®¬n vÞ duyÖt. Trªn c¬ së ®ã lËp phiÕu chi vµ ph¸t l¬ng cho c«ng nh©n viªn. B¶ng thanh to¸n l¬ng ®îc lu t¹i phßng kÕ to¸n cña ®¬n vÞ. - B¶ng thanh to¸n BHXH: lµ chøng tõ lµm c¨n cø tæng hîp vµ thanh to¸n trî cÊp BHXH tr¶ thay l ¬ng cho ngêi lao ®éng, lËp b¸o c¸o quyÕt to¸n BHXH víi c¬ quan qu¶n lý BHXH. Tuú thuéc vµo sè ng êi ph¶i thanh to¸n trî cÊp BHXH tr¶ thay l ¬ng trong th¸ng cña ®¬n vÞ, kÕ to¸n cã thÓ lËp b¶ng nµy cho tõng phßng ban, bé phËn hay cho toµn ®¬n vÞ. C¬ së ®Ó lËp b¶ng nµy lµ "PhiÕu nghØ h ëng BHXH", khi lËp b¶ng ph¶i ghi chi tiÕt tõng tr êng hîp nghØ vµ trong mçi tr êng hîp ph¶i ph©n ra sè ngµy, sè tiÒn trî cÊp BHXH tr¶ thay l¬ng. Cuèi th¸ng kÕ to¸n tÝnh tæng sè ngµy nghØ vµ sè tiÒn ® îc trî cÊp trong th¸ng vµ luü kÕ tõ ®Çu n¨m ®Õn th¸ng b¸o c¸o cho tõng ng êi vµ cho toµn ®¬n vÞ. B¶ng nµy ®îc chuyÓn cho trëng ban BHXH x¸c nhËn vµ chuyÓn cho kÕ to¸n trëng duyÖt chi. H¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kh¸c víi c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp lµ c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp ®îc trang tr¶i c¸c chi phÝ ho¹t ®éng thÓ hiÖn c¸c nhiÖm vô chÝnh trÞ ® îc giao b»ng nguån kinh phÝ tõ ng©n s¸ch hoÆc tõ c«ng quü theo nguyªn t¾c kh«ng båi hoµn trùc tiÕp. Cho nªn tµi kho¶n sö dông vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n còng kh¸c nhau. * §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt - kinh doanh §Ó h¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau: 18
TK334 "Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn: Dïng ®Ó theo dâi c¸c kho¶n ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp vÒ tiÒn l ¬ng, phô cÊp BHXH, tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c thuéc vÒ thu nhËp cña ngêi lao ®éng. KÕt cÊu: Bªn nî: C¸c kho¶n ®· tr¶ c«ng nh©n viªn C¸c kho¶n khÊu trõ vµo l¬ng C¸c kho¶n øng tríc KÕt chuyÓn l¬ng cha lÜnh. Bªn cã: TÊt c¶ c¸c kho¶n tr¶ c«ng nh©n viªn. D cã: Sè tr¶ thõa cho c«ng nh©n viªn. Trong hÖ thèng tµi kho¶n kh«ng cã tµi kho¶n cÊp 2 nh ng chÕ ®é kÕ to¸n thêng më 2 tµi kho¶n cÊp 2. TK 3341: Chuyªn theo dâi tiÒn l¬ng TK 3342: Theo dâi c¸c kho¶n kh¸c ngoµi l¬ng. TK 338: "Ph¶i tr¶ vµ ph¶i nép kh¸c": Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i tr¶, ph¶i nép cho c¬ quan ph¸p luËt, cho c¸c tæ chøc ®oµn thÓ x· héi, cho cÊp trªn vÒ KPC§, BHXH, BHYT… KÕt cÊu: Bªn nî: C¸c kho¶n ®· nép cho c¬ quan qu¶n lý c¸c quü. C¸c kho¶n ®· chi vÒ KPC§ t¹i ®¬n vÞ. Xö lý gi¸ trÞ tµi s¶n thõa. Bªn cã: C¸c kho¶n ph¶i tr¶, ph¶i nép hay thu hé TrÝch c¸c kho¶n theo l¬ng vµ chi phÝ hµng ngµy 19
D nî: Sè chi kh«ng hÕt ph¶i nép tiÕp TK338 cã 5 tµi kho¶n cÊp 2, trong ®ã cã 3 tµi kho¶n liªn quan trùc tiÕp ®Õn c«ng nh©n viªn lµ: TK 3382: "Kinh phÝ c«ng ®oµn" TK3383: "B¶o hiÓm x· héi" TK3384: "B¶o hiÓm y tÕ" + Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n Hµng th¸ng trªn c¬ së tÝnh to¸n tiÒn l ¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn, kÕ to¸n ghi sæ. Nî TK 662, 627, 641, 642, 241 Cã TK 334 Hµng th¸ng trÝch BHXH, BHYT, KPC§ tÝnh vµo chi phÝ, kÕ to¸n ghi Nî TK662, 627, 641, 642, 241. Cã TK 338 (3382, 3383, 3384) Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n BHXH ph¶i tr¶ trùc tiÕp cho c«ng nh©n viªn nh èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng… Nî TK 338 (3383) Cã TK 334 Cuèi kú tÝnh tr¶ sè tiÒn thëng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn tõ quü khen thëng. Nî TK 431 (4311) Cã TK 334 TÝnh BHXH, BHYT trõ vµo l¬ng cña ngêi lao ®éng Nî TK 334 Cã TK 338 (3381,3382) C¸c kho¶n khÊu trõ vµo thu nhËp cña c«ng nh©n viªn Nî TK 334 20