Đề tài: Tìm hiểu hoạt động của nghề dệt lụa tại làng nghề truyền thống Mã Châu, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam

Chia sẻ: Tran Quoc Quy | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:34

Thêm vào BST

Báo xấu

90
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng hoạt động của nghề dệt lụa tại làng nghề truyền thống Mã Châu, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, xác định vai trò của nghề dệt lụa tại làng nghề truyền thống Mã Châu, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, đưa ra giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nghề dệt lụa tại làng nghề truyền thống Mã Châu, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Tìm hiểu hoạt động của nghề dệt lụa tại làng nghề truyền thống Mã Châu, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam

LỜI CAM ̉ ƠN Trên thực tế không có sự thành công nào mà không gắn liền với những sự hỗ trợ, giúp đỡ dù ít hay nhiều, dù trực tiếp hay gián tiếp của người ̉ ̀ ̉ ̣ ̉ ơn giáo viên khác. Đê hoan thanh bai tiêu luân nay, tôi xin chân thanh cam ̀ ̀ ̀ ̀ bộ môn ThS. Lê Thu Huyền đã trực tiêp giang day, h ́ ̉ ̣ ương dân tân tinh ́ ̃ ̣ ̀ ̣ ̣ ̀ ực hiên trong suôt qua trinh hoc tâp va th ́ ́ ̀ ̣ bai tiêu luân ̀ ̉ ̣ nay. ̀ ̣ ̉ ực hiên đê tai môt cach hoan chinh Măc du đa co nhiêu cô găng đê th ̀ ̃ ́ ̀ ́ ́ ̣ ̀ ̀ ̣ ́ ̀ ̉ nhât. Song do lân đâu lam quen v ́ ̀ ̀ ̀ ơi ph ́ ương phap nghiên c ́ ứu khoa hoc, cung ̣ ̃ như han chê vê kiên th ̣ ́ ̀ ́ ưc va kinh nghiêm nên không thê tranh khoi nh ́ ̀ ̣ ̉ ́ ̉ ưng ̃ ́ ́ ̀ ̉ thiêu sot ma ban thân ch ưa thây đ ́ ược. Tôi rất mong các thây cô b ̀ ỏ qua và đông th ̀ ơi nhân đ ̀ ̣ ược những ý kiến đóng góp quý báu để kiến thức của tôi trong lĩnh vực này được hoàn thiện hơn. ̣ ̀ ́ ức khoe đê tiêp tuc Sau cung, tôi xin kinh chuc quy thây cô thât dôi dao s ̀ ́ ́ ́ ̀ ̉ ̉ ́ ̣ sự nghiêp cao đep cua minh. ̣ ̣ ̉ ̀ Tôi xin chân thành cảm ơn! Duy Xuyên, ngay 30 thang 6 năm 2016 ̀ ́ Tac gia đê tai ́ ̉ ̀ ̀ 1
LƠI CAM ĐOAN ̀ Tôi xin cam đoan đây la công trinh nghiên c ̀ ̀ ưu cua riêng tôi va đ ́ ̉ ̀ ược sự hương dân cua ́ ̃ ̉ giáo viên bộ môn ThS. Lê Thu Huyền. Cac nôi dung ́ ̣ nghiên cưu, kêt qua trong đê tai nay la trung th ́ ́ ̉ ̀ ̀ ̀ ̀ ực va ch ̀ ưa công bô d ́ ưới bât́ ki hinh th ̀ ̀ ưc nao tr ́ ̀ ươc đây. Nh ́ ững sô liêu phuc vu cho viêc phân tich, nhân ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ́ ược chinh tac gia thu thâp t xet, đanh gia đ ́ ́ ́ ́ ̉ ̣ ừ cac nguôn khac nhau co ghi ro ́ ̀ ́ ́ ̃ ̀ ̀ ̣ ̉ trong phân tai liêu tham khao. ̀ ̉ ̣ ̀ ử dung môt sô đanh gia, nhân xet Ngoai ra, trong bai tiêu luân con s ̀ ̣ ̣ ́ ́ ́ ̣ ́ cung nh ̃ ư sô liêu cua cac tac gia khac đêu co trich dân va chu thich nguôn ́ ̣ ̉ ́ ́ ̉ ́ ̀ ́ ́ ̃ ̀ ́ ́ ̀ gôc. ́ ́ ́ ̣ ́ ́ ̀ ự gian lân nao, tôi xin chiu hoan toan trach Nêu phat hiên co bât ki s ̣ ̀ ̣ ̀ ̀ ́ ̣ nhiêm. 2
3
MUC LUC ̣ ̣ LƠI CAM ̀ ̉ ƠN ................................................................................................. 1 LƠI CAM ĐOAN ̀ ............................................................................................ 2 MUC LUC ̣ ̣ ...................................................................................................... 4 PHÂN M ̀ Ở ĐÂU ̀ .............................................................................................. 7 ́ ̣ 1. Li do chon đê tai ̀ ̀ ......................................................................................... 7 ̣ 2. Lich sử nghiên cưu vân đê ́ ́ ̀ ......................................................................... 8 ̣ 3. Muc tiêu nghiên cưú ................................................................................ 10 ́ ượng va pham vi nghiên c 4. Đôi t ̀ ̣ ứu ........................................................... 10 4.1 Đối tượng nghiên cứu.............................................................................................10 4.2 Phạm vi nghiên cứu................................................................................................10 ̉ 5. Câu hoi nghiên cưú .................................................................................. 10 ̉ 6. Gia thuyêt nghiên c ́ ứu .............................................................................. 11 7. Phương phap nghiên c ́ ưú ......................................................................... 11 ́ ̣ 8. Bô cuc ....................................................................................................... 11 PHÂN NÔI DUNG ̀ ̣ ........................................................................................ 12 Chương 1 ....................................................................................................... 12 CƠ SỞ LI LUÂN VÊ NGHÊ TRUYÊN THÔNG VA TÔNG QUAN VÊ ́ ̣ ̀ ̀ ̀ ́ ̀ ̉ ̀ NGHÊ DÊT LUA TAI LANG NGHÊ TRUYÊN THÔNG MA CHÂU ̀ ̣ ̣ ̣ ̀ ̀ ̀ ́ ̃ 12 ... ́ ́ ̣ 1.1 Cac khai niêm ......................................................................................... 12 1.1.1 Nghề truyền thống...............................................................................................12 4
1.1.2 Làng nghề............................................................................................................12 1.1.3 Làng nghề truyền thống.......................................................................................13 ̣ ̉ ̉ ̀ 1.2 Đăc điêm cua lang nghê ̀ ......................................................................... 14 1.3 Vai trò của nghề dệt lụa tại làng nghề truyền thống Mã Châu .......... 15 1.3.1 Vai trò đối với kinh tế...........................................................................................15 1.3.2 Vai trò đối với văn hóa - xã hội............................................................................15 1.4 Giới thiệu khái quát về làng nghề Mã Châu ........................................ 15 Với vị trí giao thông thuận lợi, nằm trên con đường kết nối hai di sản văn hóa thế giới là Hội An và Mỹ Sơn, Mã Châu sẽ là điểm đến hấp dẫn trong lộ trình du lịch của du khách trong và ngoài nước. ............. 16 Tiểu kết: ........................................................................................................ 16 Với những kiến thức tổng hợp được từ chương 1 sẽ làm cơ sở đề đánh giá thực trạng thực tế về nghê dêt lua tai lang nghê truyên thông ̀ ̣ ̣ ̣ ̀ ̀ ̀ ́ Ma Châu, huyên Duy Xuyên, tinh Quang Nam. ̃ ̣ ̉ ̉ ........................................ 17 Chương 2 ....................................................................................................... 18 THỰC TRẠNG HOAT ĐÔNG CUA NGHÊ DÊT LUA TAI LANG ̣ ̣ ̉ ̀ ̣ ̣ ̣ ̀ NGHÊ TRUYÊN THÔNG MA CHÂU ̀ ̀ ́ ̃ ....................................................... 18 2.1 Thực trạng hoat đông cua ngh ̣ ̣ ̉ ề truyền thống tại làng nghề dệt lụa Mã Châu ............................................................................................................. 18 2.1.1 Trồng dâu, nuôi tằm.............................................................................................18 2.1.2 Ươm tơ, dệt lụa...................................................................................................19 2.2 Cac nhân t ́ ố chính ảnh hưởng đến khả năng phát triển nghề dệt lụa tại làng truyền thống nghề Mã Châu ......................................................... 20 5
Chương 3 ....................................................................................................... 24 MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGHỀ DỆT LỤA TẠI LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG MÃ CHÂU ...................................................... 24 3.1 Giải pháp về chính sách ........................................................................ 24 3.1.1 Chính sách hỗ trợ thông tin thị trường................................................................24 3.1.2 Chính sách đầu tư xây dựng và phát triển làng nghề.........................................24 3.1.3 Chính sách đầu tư để xây dựng, cải tạo, nâng cấp hệ thống cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kĩ thuật........................................................................................................24 3.1.4 Chính sách tăng cường hoạt động quảng cáo sản phẩm của làng nghề..........25 ̉ ́ ̀ ̣ ương 3.2 Giai phap vê thi tr ̀ .......................................................................... 25 ̉ ́ ́ ̉ 3.3 Giai phap phat triên nguôn nhân l ̀ ực ...................................................... 25 3.4 Giải pháp về bảo vệ môi trường ......................................................... 26 3.5 Giải pháp về phát triển nghề truyền thống gắn với du lịch ............... 26 KÊT LUÂN ́ ̣ .................................................................................................... 29 TAI LIÊU THAM KHAO ̀ ̣ ̉ ............................................................................ 30 KÊ HOACH LAM VIÊC ́ ̣ ̀ ̣ ..............................................................................30 6
PHÂN M ̀ Ở ĐÂU ̀ 1. Li do chon đê tai ́ ̣ ̀ ̀ Làng nghề truyền thống là làng có nghề truyền thống được hình thành từ lâu đời va ̀tại đây hầu hết dân cư tập trung vào làm một nghề duy nhất nào đó, nghề của họ làm thường có tính chuyên sâu cao và mang lại nguồn thu nhập cho dân làng. Làng nghề truyền thống co vai tro quan trong trong ́ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ̣ ̉ ̣ ời sông cho ng viêc tao viêc lam, tăng thu nhâp, cai thiên đ ́ ười lao đông, bao ̣ ̉ ̀ ược cac gia tri văn hoa đia ph tôn đ ́ ́ ̣ ́ ̣ ương va phat triên du lich. ̀ ́ ̉ ̣ Sự phát triển của làng nghề truyên thông hi ̀ ́ ện nay do những yếu tố khách quan và chủ quan tác động, đã trải qua nhiều bước thăng trầm: Có nhiều làng nghề tồn tại và phát triển mạnh ảnh hưởng tích cực đến kinh tế nông thôn trong khu vực và cả những khu vực lân cận. Lại có những làng nghề gặp nhiều khó khăn thậm chí bị mai một. Vì vậy, việc thúc đẩy khôi phục và phát triển làng nghề truyền thống là hết sức cần thiết. ̀ ược hình thành từ thế kỷ XVI, làng dệt lụa Mã Châu (thị Lang nghê đ ̀ trấn Nam Phước, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam) nổi tiếng với nghề trồng dâu, ươm tơ dệt lụa. Thế nhưng, với hàng trăm năm tồn tại cho đến ngày nay, Mã Châu đã trải qua không biết bao thăng trầm, biến cố. Có những thời điểm làng nghề tưởng chừng như đi vào ký ức của người Quảng Nam nhưng cung có nh ̃ ững thời điểm thịnh vượng. Song cũng có thời gian do những biến động giá cả tơ lụa trong nước và quốc tế làm cho sự phát triển của làng nghề Mã Châu bị chững lại va đang đ ̀ ứng trươc nguy ́ cơ mai môt. ̣ 7
Vơi tâm long cua môt ng ́ ́ ̀ ̉ ̣ ươi con sinh ra va l ̀ ̀ ơn lên trên manh đât là cái ́ ̉ ́ nôi của làng nghề, tôi muôn gop thêm môt phân be nho vao viêc tim hiêu, ́ ́ ̣ ̀ ́ ̉ ̀ ̣ ̀ ̉ nghiên cưu qua trinh ra đ ́ ́ ̀ ời, phat triên va ki thuât san xuât cua làng nghê d ́ ̉ ̀ ̃ ̣ ̉ ́ ̉ ̀ ệt lụa Mã Châu, cung nh ̃ ư gia tri cua no ́ ̣ ̉ ́ ới nên kinh tê – xa hôi, đia ́ đôi v ̀ ́ ̃ ̣ ̣ phương. Va đăc biêt la muôn tim ra giai phap nâng cao h ̀ ̣ ̣ ̀ ́ ̀ ̉ ́ ơn nữa chât l ́ ượng ̉ ̉ ̀ ̉ ̣ ̉ ́ ừ nhưng li do trên, tôi chon san phâm đâu ra đê nâng cao hiêu qua kinh tê. T ̃ ́ ̣ đê tai: ̉ ̣ ̣ ̉ ̀ ệt lụa tại làng nghề truyên thông Mã ̀ ̀ “Tim hiêu hoat đông cua nghê d ̀ ̀ ́ Châu, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam”. 2. Lich s ̣ ử nghiên cưu vân đê ́ ́ ̀ ́ ̀ ́ ̀ ̀ ̀ ́ ở nước ta noi chung va Noi vê cac lang nghê truyên thông ́ ̀ở Ma Châu ̃ ́ ̀ ̣ noi riêng la môt vân đê kho khăn, ph ́ ̀ ́ ức tap vi nh ̣ ̀ ưng lang nghê truyên thông ̃ ̀ ̀ ̀ ́ ́ ̀ ̣ ́ ̃ ́ ́ ̣ ́ cho đên nay co khi con hoăc co khi đa mât đi. Co môt sô công trinh nghiên ́ ̀ cưu đê câp đên nh ́ ̀ ̣ ́ ưng nghanh nghê thu công truyên thông. Liên quan đên đê ̃ ̀ ̀ ̉ ̀ ́ ́ ̀ ̉ tai nay, tôi đa tim hiêu, nghiên c ̀ ̀ ̃ ̀ ứu va chia vân đê ra nh ̀ ́ ̀ ững nôi dung sau: ̣ ̣ Nôi dung 1: Nh ưng công trinh nghiên c ̃ ̀ ưu vê th ́ ̀ ực trang cua lang nghê ̣ ̉ ̀ ̀ truyên thông. ̀ ́ ̀ ̉ ́ ̉ ̣ Bai viêt “Câu ca lang nghê” cua tac gia Văn Thanh Lê (1999) trên tap ̀ ́ ̀ ̀ ̉ chí Văn hoa Quang Nam ́ . Trên cơ sở tim hiêu nghê dêt ̀ ̉ ̀ ̣ ở Duy Xuyên, ông ́ ́ ̉ noi đên anh hưởng cua nghê dêt v ̉ ̀ ̣ ới đời sông c ́ ư dân ở đây. Công trinh “ ̀ ̉ ̣ ̀ Lang nghê thu công truyên thông Viêt Nam” ̀ ̀ ́ ̉ cua tac gia ́ ̉ Bui Văn V ̀ ượng (2002), đa gi ̃ ơi thiêu nhiêu nhom lang nghê trên moi miên ́ ̣ ̀ ́ ̀ ̀ ̣ ̀ ́ ươc, trong đo co Nghê An. Đông th đât n ́ ́ ́ ̣ ̀ ời cung nêu lên nh ̃ ững yêu tô anh ́ ́ ̉ hưởng đê s ́ ự phat cua cac lang nghê. ́ ̉ ́ ̀ ̀ 8
̀ ́ ̀ ̣ Bai viêt “Duy Xuyên ngay mai xanh lai nh ưng biên dâu?” cua tac gia ̃ ̀ ̉ ́ ̉ Hoang Th ̀ ơ (2003) trên bao ̉ ́ Quang Nam . Từ nhưng sô liêu cua nghê dâu tăm ̃ ́ ̣ ̉ ̀ ̀ ở Duy Xuyên, tac gia khăng đinh kha năng phat triên cua nghê dêt ́ ̉ ̉ ̣ ̉ ́ ̉ ̉ ̀ ̣ ở vung ̀ nay. ̀ ̣ Nôi dung 2: Nh ưng công trinh nghiên c ̃ ̀ ưu vê giai phap phat triên lang ́ ̀ ̉ ́ ́ ̉ ̀ nghê truyên thông. ̀ ̀ ́ ̀ ̣ ̣ ̃ Bai luân văn thac si: “M ột số giải pháp phát triển nghề truyền thống tại làng nghề dệt lụa Mã Châu, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam” cuả Th.S Nguyêñ Thị Thuý Diên ̃ (2014), (xem http://ebook.net.vn/ebook/luan vanmotsogiaiphapphattriennghetruyenthongtailangnghedetluama chauhuyenduyxuyentinhquangnam3027/). Công trinh giúp nêu m ̀ ột số khái niệm liên quan đến làng nghề truyền thống. Chỉ ra nhân tố ảnh hưởng đến khả năng phát triển nghề truyền thống tại làng nghề dệt lụa Mã Châu. Nêu bật lên những thuận lợi và khó khăn chính trong việc phát triển nghề truyền thống tại làng nghề dệt lụa Mã Châu. Bai viêt: “Th ̀ ́ ực trang va giai phap phat triên lang nghê truyên thông ̣ ̀ ̉ ́ ́ ̉ ̀ ̀ ̀ ́ ở Viêṭ Nam” cuả Sinh viên Nguyễn Trường Lâm (2012), (xem http://xn sinhvinnckhsbb.vn/?page=newsDetail&id=513043&site=9946). Bai viêt noi ̀ ́ ́ ̀ ực trang va giai vê th ̣ ̀ ̉ phap phát tri ́ ển các làng nghề truyền thống ở Viêṭ Nam. ̀ ́ ́ ́ ̀ ̀ ̣ ́ ̀ ́ ́ ược tâm Nhin chung cac cuôn sach va tai liêu noi trên đêu đanh gia đ ̀ ̣ ̀ ưa ra nhưng giai phap đê cai thiên, nâng cao lang nghê truyên quan trong va đ ̃ ̉ ́ ̉ ̉ ̣ ̀ ̀ ̀ ́ ở Viêt Nam. Tuy nhiên, chi noi môt cach khai quat vê cac nganh nghê thông ̣ ̉ ́ ̣ ́ ́ ́ ̀ ́ ̀ ̀ ̀ ̃ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ̀ ̀ ̉ ̀ ́ ở nước ta, chư ́ va ki thuât san xuât môt sô nganh nghê thu công truyên thông chưa đi sâu khai thac net riêng, net đăc săc ́ ́ ́ ̣ ́ ở đia ph ̣ ương. 9
3. Muc tiêu nghiên c ̣ ưu ́ Đánh giá thực trạng hoat đông cua ngh ̣ ̣ ̉ ề dệt lụa tai lang nghê truy ̣ ̀ ̀ ền thống Mã Châu, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. Xác định vai trò của nghề dệt lụa tai lang nghê truy ̣ ̀ ̀ ền thống Mã Châu, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. Đưa ra giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nghê d ̀ ệt lụa tai lang nghê ̣ ̀ ̀ truyền thống Mã Châu, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. 4. Đôi t ́ ượng va pham vi nghiên c ̀ ̣ ứu 4.1 Đôi t ́ ượng nghiên cưu ́ Nghề dệt lụa tai lang nghê truy ̣ ̀ ̀ ền thống Mã Châu, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. 4.2 Pham vi nghiên c ̣ ưu ́ 4.2.1 Không gian Làng nghề Mã Châu, thôn Châu Hiệp, Thị trấn Nam Phước, huyện Duy Duyên, Tỉnh Quảng Nam. 4.2.2 Thơi gian ̀ Thơi gian khao sat: t ̀ ̉ ́ ừ ngay 6/6/2016 đên ngay 15/7/2016. ̀ ́ ̀ Thơi gian tiên trinh s ̀ ́ ̀ ự vât: t ̣ ừ thang 1/2011 đên nay. ́ ́ 5. Câu hoi nghiên c ̉ ưu ́ Nghề dệt lụa truyền thống Ma Châu co t ̃ ́ ừ khi nao? Vai tro cua no ̀ ̀ ̉ ́ trong đơi sông? ̀ ́ 10
́ ̀ ̉ ̣ ̉ Lam thê nao đê nâng cao hiêu qua ngh ̀ ề dệt lụa tai lang nghê truy ̣ ̀ ̀ ề n thông Mã Châu, huy ́ ện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam? 6. Gia thuyêt nghiên c ̉ ́ ưu ́ Nghề dệt lụa truyền thống Ma Châu đ ̃ ược hình thành từ thế kỷ XVI. ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ̀ ̉ ̀ ược cac gia tri No co vai tro quan trong trong viêc tao viêc lam va bao tôn đ ́ ́ ̀ ́ ́ ̣ ́ ̣ văn hoa đia phương. ̉ ̣ ̉ Đê nâng cao hiêu qua nghề dệt lụa cân đâu t ̀ ̀ ư đê xây d ̉ ựng, cai tao, ̉ ̣ ́ ̣ ́ ơ sở ha tâng, c nâng câp hê thông c ̣ ̀ ơ sở vât chât ki thuât. ̣ ́ ̃ ̣ 7. Phương phap nghiên c ́ ưu ́ Phương phap nghiên c ́ ưu tai liêu. ́ ̀ ̣ Phương phap nghiên c ́ ưu phi th ́ ực nghiêm. ̣ + Quan sat tham d ́ ự đê mô ta qua trinh san xuât. ̉ ̉ ́ ̀ ̉ ́ ̉ ̉ ̀ ̉ ̉ ̉ ́ ̣ + Bang hoi gôm 9 câu hoi đê khao sat 15 hô gia đinh. ̀ 8. Bô cuc ́ ̣ Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận, thư mục tài liệu tham khảo và phụ lục nội dung thì đề tài gồm ba chương như sau: Chương 1: Cơ sở li lu ́ ận về nghê truyên thông va tông quan vê ngh ̀ ̀ ́ ̀ ̉ ̀ ề dêṭ ̣ ại làng nghề truyền thống Mã Châu. lua t Chương 2: Thực trạng hoat đông cua ngh ̣ ̣ ̉ ề dệt lụa tại làng nghề truyền thống Mã Châu. Chương 3: Một số giải pháp phát triển nghề dệt lụa tại làng nghề truyền thống Mã Châu. 11
PHÂN NÔI DUNG ̀ ̣ Chương 1 CƠ SỞ LI LUÂN VÊ NGHÊ TRUYÊN THÔNG VA TÔNG QUAN VÊ ́ ̣ ̀ ̀ ̀ ́ ̀ ̉ ̀ NGHÊ DÊT LUA TAI LANG NGHÊ TRUYÊN THÔNG MA CHÂU ̀ ̣ ̣ ̣ ̀ ̀ ̀ ́ ̃ 1.1 Cac khai niêm ́ ́ ̣ 1.1.1 Nghê truyên thông ̀ ̀ ́ Nghề truyền thống là những nghề tiểu thủ công nghiệp được hình thành, tồn tại và phát triển lâu đời trong lịch sử, được sản xuất tập trung tại một ́ ừ đó đã hình thành các làng nghề, phố nghề, xã vùng hay làng nào đo, t nghề. Đặc trưng cơ bản nhất của mỗi nghề truyền thống là phải có kỹ thuật và công nghệ truyền thống, đồng thời có các nghệ nhân và đội ngũ thợ lành nghề. Sản phẩm làm ra vừa có tính hàng hóa , vừa có tính nghệ thuật và mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.1 1.1.2 Lang nghê ̀ ̀ Theo Tiến sĩ Phạm Côn Sơn “làng nghề là một đơn vị hành chính cổ xưa mà cũng có nghĩa là nơi quần cư đông người, sinh hoạt có tổ chức, kỉ cương tập quán riêng theo nghĩa rộng. Làng nghề không những là làng sống chuyên nghề mà cũng hàm ý là những người cùng nghề sống hợp quần để phát triển công ăn việc làm. Cơ sở vững chắc của các làng nghề là sự vừa làm ăn tập thể, vừa phát triển kinh tế, vừa giữ gìn bản sắc dân tộc và các cá biệt của địa phương”.2 Vũ Minh Huệ (2014), “Lang nghê thu công truyên thông – Khai niêm”, 1 ̀ ̀ ̉ ̀ ́ ́ ̣ www.liketviet.net. 12
Theo Dương Ba Ph ́ ượng “Làng nghề cần được hiểu là những làng ở nông thôn có các ngành nghề phi nông nghiêp chi ̣ ếm ưu thế về số hộ, số lao động và số thu nhập so với nghề nông”.3 Theo Trần Công Sách “Làng nghề là một cụm cộng đồng dân cư sinh sống trong cùng một làng (thôn), có một hay một số nghề được hình thành có tính chất phi nông nghiêp va tr ̣ ̀ ước hết là tiểu thủ công nghiêp. Thu nh ̣ ập và tỷ lê s ̣ ử dụng lao động của những ngành nghề đó chiếm tỷ lê cao trong ̣ tổng số thu nhập va lao đ ̀ ộng của làng.4 Làng nghề là một thiết chế kinh tế xã hội ở nông thôn, được tạo bởi hai yếu tố làng và nghề, tồn tại trong một không gian địa lý nhất định, trong đó bao gồm nhiều hộ gia đình sinh sống từ nguồn thu chủ yếu từ nghề thủ công, giữa họ có mối lên kết về kinh tế , xã hội và văn hóa.5 1.1.3 Lang nghê truyên thông ̀ ̀ ̀ ́ Làng nghề truyền thống là làng có nghề truyền thống được hình thành từ lâu đời. Làng nghề truyền thống phải đạt ba tiêu chi sau: Th ́ ứ nhất: đã xuất hiện tại địa phương từ trên 50 năm; Thứ hai: tạo ra sản phẩm mang bản sắc văn hóa dân tộc; Thứ ba: phải gắn với tên tuổi của một hay nhiều nghệ Phạm Côn Sơn (2004), Làng nghề truyền thống Việt Nam, NXB Văn hóa 2 dân tộc, trang 9. 3 Dương Ba Ph ́ ượng (2001), Bảo tồn và phát triển các làng nghề trong quá ̣ trinh công nghiêp hóa ̀ ̣ ̃ ̣ , NXB Khoa hoc xa hôi, trang 16. 4 Trần Công Sách (chủ nhiêm đ ̣ ề tài(2003)), Tiếp tục đổi mới chính sách và giải pháp tiêu thụ các sản phẩm làng nghề truyền thống ở Bắc Bộ đến năm 2010, Bộ Công thương, Đề tài khoa học cấp bộ, Mã số: 200278015, trang 6. Bai viêt đa dân: Xem (1), trang11. 5 ̀ ́ ̃ ̃ 13
nhân hoặc tên tuổi của làng nghề và có ít nhất một nghề truyền thống. Tuy nhiên, những làng chưa đạt tiêu chí thứ nhất và thứ hai của làng nghề nhưng có ít nhất một nghề truyền thống được công nhận theo tiêu chí trên thì vẫn được coi là làng nghề truyền thống”.6 1.2 Đăc điêm cua lang nghê ̣ ̉ ̉ ̀ ̀ Tồn tại ở nông thôn, gắn bó chặt chẽ với nông nghiệp. Công nghệ kỹ thuật sản xuất sản phẩm trong các làng nghề, đặc biệt là các làng nghề truyền thống thường rất thô sơ, lạc hậu, sử dụng kỹ thuật thủ công là chủ yếu. Đại bộ phận nguyên vật liệu của các làng nghề thường là tại chỗ. Phần đông lao động trong các làng nghề là lao động thủ công, nhờ vào kỹ thuật khéo léo, tinh xảo của đôi bàn tay, vào đầu óc thẩm mỹ và sáng tạo của người thợ, của các nghệ nhân. Sản phẩm làng nghề, đặc biệt là làng nghề mang tính đơn chiếc, có tính mỹ thuật cao, mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc. Thị trường tiêu thụ sản phẩm của các làng nghề hầu hết mang tính địa phương, tại chỗ và nhỏ hẹp. Hình thức tổ chức sản xuất trong các làng nghề chủ yếu là ở quy mô hộ gia đình, một số đã có sự phát triển thành tổ chức hợp tác và doanh nghiệp tư nhân.7 6 ̃ ̣ Th.S Nguyên Thi Thuy Diên (2014), M ́ ̃ ột số giải pháp phát triển nghề truyền thống tại làng nghề dệt lụa Mã Châu, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, trang 6. 14
1.3 Vai trò của nghề dệt lụa tại làng nghề truyền thống Mã Châu 1.3.1 Vai tro đôi v ̀ ́ ới kinh tế Tạo viêc làm cho ng ̣ ười lao động. Tăng thu nhập và cải thiên đ ̣ ời sống cho người lao động. Khai thác nguyên vật liêu t ̣ ại địa phương. 1.3.2 Vai tro đôi v ̀ ́ ới văn hoa xa hôi ́ ̃ ̣ Giữ gin ban săc văn hoa truyên thông lâu đ ̀ ̉ ́ ́ ̀ ́ ời, đôc đao cua đia ph ̣ ́ ̉ ̣ ương. ́ ̀ ̣ ̀ ̉ ̉ ́ ̃ ̣ Gop phân tao ra nguôn san phâm phong phu cho xa hôi. ̉ ̣ Phat triên du lich. ́ Theo ông (bà), nghề dệt lụa có vai trò thế nào trong đời sống? Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Rất quan trọng 3 20,0 20,0 20,0 Quan trọng 8 53,3 53,3 73,3 Không quan 2 13,3 13,3 86,7 trọng Không biết 2 13,3 13,3 100,0 Total 15 100,0 100,0 ́ ̉ ̀ ́ ược nghê dêt lua Qua kêt qua điêu tra, ta thây đ ̀ ̣ ̣ ở lang nghê truyên thông ̀ ̀ ̀ ́ ̃ ́ ̀ ̣ ́ ới người dân nơi đây. Ma Châu co vai tro quan trong đôi v 1.4 Giới thiệu khái quát về làng nghề Mã Châu Theo lời kể của người dân Mã Châu thì từ thế kỷ 1618, những bậc tiền nhân khai khẩn đã sớm nhận ra đất xứ Quảng rất phù hợp với nghề trồng dâu, nuôi tằm và làng dệt lụa Mã Châu đã được lập nên từ đó. Trải qua bao Làng nghề truyền thống ở Việt Nam, www.voer.edu.vn. 7 15
biến động của thời cuộc, thăng trầm của lịch sử, nghề dệt vẫn được truyền lưu giữ từ thế hệ này sang thế hệ khác. Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, người thợ Mã Châu đã dệt nên những tấm vải xita, may quân trang cho bộ đội. Tuy nhiên, chiến tranh cũng làm cho người dân phải lang bạt khắp nơi, nghề dệt truyền thống của làng bị đình đốn. Nhưng khi phải đối mặt với cơn bão của nền kinh tế thị trường, nghề dệt Mã Châu có lúc đứng trước nguy cơ bị tàn lụi. Song nhờ lòng yêu nghề của người dân, sự quan tâm của chính quyền, làng dệt Mã Châu đã không bị mất đi mà trái lại ngày càng phát triển. Nếu như trước đây, cả làng chỉ có 100 khung cửi gỗ thô sơ đạp bằng chân chuyên sản xuất vải màn, băng y tế thì nay đã có 2.900 máy dệt các loại, trong đó có 500 chiếc bán tự động. Làng đã sản xuất được những mặt hàng vải côtông, katê có chất lượng cao. Gần 500 trong số hơn 600 hộ dân ở thôn gắn bó với nghề truyền thống này. Những tấm lụa Mã Châu được đưa đi tiêu thụ ở thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, xuất khẩu sang Thái Lan và một số nước khác trên thế giới. Hằng năm, làng dệt được 17 triệu20 triệu mét vải các loại, tiêu tụ trong nước và xuất khẩu được khoảng 80 tỷ đồng, thu nhập của người lao động từ 700.000 đồng đến 1 triệu đồng/tháng.8 Với vị trí giao thông thuận lợi, nằm trên con đường kết nối hai di sản văn hóa thế giới là Hội An và Mỹ Sơn, Mã Châu sẽ là điểm đến hấp dẫn trong lộ trình du lịch của du khách trong và ngoài nước. Tiểu kết: 8 ̀ ̣ Lang dêt Ma Châu (2009), ̃ www.quangnam.gov.vn. 16
Với những kiến thức tổng hợp được từ chương 1 sẽ làm cơ sở đề đánh giá thực trạng thực tế về nghê dêt lua tai lang nghê truyên thông Ma Châu, ̀ ̣ ̣ ̣ ̀ ̀ ̀ ́ ̃ ̣ ̉ ̉ huyên Duy Xuyên, tinh Quang Nam. 17
Chương 2 THỰC TRẠNG HOAT ĐÔNG CUA ̣ ̣ ̉ NGHÊ DÊT LUA TAI LANG ̀ ̣ ̣ ̣ ̀ NGHÊ TRUYÊN THÔNG MA CHÂU ̀ ̀ ́ ̃ 2.1 Thực trạng hoat đông cua ngh ̣ ̣ ̉ ề truyền thống tại làng nghề dệt lụa Mã Châu 2.1.1 Trồng dâu, nuôi tằm ̃ ̀ ̀ ̀ ̀ ươm tơ dêt lua doc theo hai Ma Châu năm trong vung trông dâu nuôi tăm, ̣ ̣ ̣ bên bờ sông Ba Ren, hang năm sông Ba Ren bu đăp phu sa cho lang sau mua ̀ ́ ̀ ̀ ́ ̀ ́ ̀ ̀ ̀ ̃ ̣ ́ ược bôi tu th lu lut, đât đ ̀ ̣ ương xuyên, thuân l ̀ ̣ ợi cho viêc trông dâu nuôi tăm ̣ ̀ ̀ ̉ phat triên. ́ Cây dâu ở đây được trông vao thang, trên bai đât bôi băng nh ̀ ̀ ́ ̃ ́ ̀ ̀ ững canh ̀ ̉ nho. Cây dâu sau khi trông thi 10 đên 15 năm sau m ̀ ̀ ́ ơi phai trông lai. Môi ́ ̉ ̀ ̣ ̃ năm vao thang 11, ng ̀ ́ ươi ta chăt hêt canh dâu va ch ̀ ̣ ́ ̀ ̀ ờ nay ra vu m ̉ ̣ ơi. Cây dâu ́ ở đây co kha năng chiu han cao. ́ ̉ ̣ ̣ ̀ ́ ươc vao vu tăm. Môt năm Thang 3, la dâu lên tôt cung la luc b ́ ́ ́ ̃ ́ ̀ ̣ ̀ ̣ ở đây nuôi được tam l ́ ưa tăm, trong đo co môt l ́ ̀ ́ ́ ̣ ứa tăm xuân vao thang 3. T ̀ ̀ ́ ừ thang 4, ́ ́ ́ ̀ ̀ ̣ ́ ́ ̀ ́ ̀ ́ ́ ̀ ơi điêm thang 5 băt đâu vao vu, kêt thuc vao thang 11 va thang 7, thang 8 la th ̀ ̉ ́ ợp nhât đê nuôi tăm. thich h ́ ̉ ̀ ̀ ở đây la giông tăm đa hê, t Tăm ̀ ́ ̀ ̣ ức la môt năm co thê đe nhiêu l ̀ ̣ ́ ̉ ̉ ̀ ượt trứng ̣ ̃ ưa tăm t liên tuc. Môi l ́ ̀ ừ 20 đên 22 ngay. Bênh tăm tr ́ ̀ ̣ ̀ ước đây thường găp la ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ ́ ừ trong trưng. Vi vây, ng bênh gai, bênh nay do vi rut gây bênh co t ̀ ́ ́ ̀ ̣ ười nuôi ̀ ươc kia rât s tăm tr ́ ́ ợ, bởi nêu l ́ ứa tăm nao găp bênh nay thi coi nh ̀ ̀ ̣ ̣ ̀ ̀ ư bo đi. ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ̃ ược loai bo. Hiên nay, do công nghê hiên đai nên bênh nay đa đ ̣ ̉ 18
Do cơ chê thi tr ́ ̣ ương, ng ̀ ươi dân Ma Châu đi chuyên vao nghê dêt vai, lua ̀ ̃ ̀ ̀ ̣ ̉ ̣ ̀ ́ ̉ ̀ ̀ ̃ ̣ ́ ̉ ma không phat triên nghê nuôi tăm. Ma Châu hiên nay co khoang 20% dân số ́ ̉ ̀ ̀ ̀ ́ ́ ̀ ̉ ̣ sông chi lam nghê truyên thông, 26,7% dân sô lam ca nông nghiêp va nghê ̀ ̀ truyên thông, 53,3% dân sô sông băng cac nghê khac. ̀ ́ ́ ́ ̀ ́ ̀ ́ Hộ gia đình ông (bà) thuộc? Cumulative Frequency Percent Valid Percent Percent Valid Chỉ làm nghề truyền thống 3 20,0 20,0 20,0 Làm cả nông nghiệp và nghề 4 26,7 26,7 46,7 truyền thống Nghề khác 8 53,3 53,3 100,0 Total 15 100,0 100,0 2.1.2 Ươm tơ, dêt lua ̣ ̣ ́ ́ ̀ ́ ̀ ̣ ́ ơ. Ngươi ta nhung ken vao nôi Sau khi ken chin thi băt đâu công viêc keo t ̀ ́ ́ ̀ ̀ nươc sôi, quây đêu, sau đo boc vo ngoai cua ken va keo s ́ ́ ̀ ́ ́ ̉ ̀ ̉ ́ ̀ ́ ợi. Keo s ́ ợi xong, trươc khi đ ́ ưa vao dêt ng ̀ ̣ ươi ta tiên hanh hô s ̀ ́ ̀ ̀ ợi. Hô đê hô s ̀ ̉ ̀ ợi phai nâu ̉ ́ ̣ không đăc va cung không d ̀ ̃ ược qua loang, hô nâu đăc thi se bi gai s ́ ̃ ̀ ́ ̣ ̀ ̃ ̣ ợi va hô ̀ ̀ ́ ̃ ̀ ̃ ̣ ́ ̣ ̉ ́ ̀ ̀ ̣ ̉ ̣ nâu không ki thi se bi môc. Nguyên liêu đê nâu hô la gao te, bôt dong,… được xay thanh bôt, sau đo loc ba va nâu. ̀ ̣ ́ ̣ ̃ ̀ ́ Sợi sau khi hô, đ ̀ ược đem phơi va quang lên xa, cuôn vao cac ông goi la ̀ ̀ ̣ ̀ ́ ́ ̣ ̀ ̀ ̉ ́ ược tiên hanh đôi v đanh ông. Tuy nhiên, khâu hô chu yêu đ ́ ́ ́ ̀ ́ ới sợi doc. S ̣ ợi ̣ ̣ ược. ngang sau khi phân loai, cho vao suôt la tiên hanh dêt đ ̀ ́ ̀ ́ ̀ Trươc đây ng ́ ươi ta dêt băng khung dêt khô hep co môt la go, ng ̀ ̣ ̀ ̣ ̉ ̣ ́ ̣ ́ ươi th ̀ ơ ̣ ̉ ̀ ̉ ̀ ̀ ừng trâu, nem qua lai băng dêt cuôn chi vao con suôt, bo vao thoi lam băng s ́ ́ ̀ ́ ̣ ̀ tay. Cứ vây đên khoang qua tâm tay thi d ̣ ́ ̉ ́ ̀ ̀ ưng lai đê cuôn vai vao, ng ̀ ̣ ̉ ̣ ̉ ̀ ươi th ̀ ợ ̉ ̉ ̣ ược 3 đên 4 met vai môt ng gioi nhât cung chi dêt đ ́ ̃ ́ ́ ̉ ̣ ười. 19
̀ ̀ ̣ Trông dâu nuôi tăm hiên nay ng ươi dân Ma Châu không lam n ̀ ̃ ̀ ưa, chi con ̃ ̉ ̀ ̣ ̀ ̣ ươm tơ dêt lua, con lai đa sô ng môt vai hô ̣ ̣ ̀ ̣ ́ ười dân dêt hang Katê. Nghê dêt ̣ ̀ ̀ ̣ ở Ma Châu hiên nay băt đâu kh ̃ ̣ ́ ̀ ởi săc do s ́ ự quan tâm bao tôn va phat triên ̉ ̀ ̀ ́ ̉ ̀ ̉ ̣ ̣ ̀ ́ ̀ ̣ lang nghê cua cac câp chinh quyên, đăc biêt la chinh quyên đia ph ̀ ́ ́ ́ ̀ ương. 2.2 Cac nhân t ́ ố chính ảnh hưởng đến khả năng phát triển nghề dệt lụa tại làng truyền thống nghề Mã Châu 2.2.1 Do hâu hêt cac san phâm lam ra lac hâu va không con phu h ̀ ́ ́ ̉ ̉ ̀ ̣ ̣ ̀ ̀ ̀ ợp Tuy các sản phẩm được làm ra rất gần gũi và thân thiện với cuộc sống của mọi người, nhưng ngày nay khi xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu của con người cũng từ đó mà đa dạng, phong phú và cao hơn thì lúc này những sản phẩm đấy lại không còn phù hợp nữa cả về mẫu mã, hình thức lẫn chất liệu. Chính vì vây, làng nghề dêt lua truy ̣ ̣ ền thống Ma Châu không ̃ thể cạnh tranh được trên thị trường và điều tất yếu sẽ bị mai một dần. 2.2.2 Do nhưng kho khăn vê vôn, thi tr ̃ ́ ̀ ́ ̣ ương, s ̀ ự canh tranh ngay cang ̣ ̀ ̀ gay găt va thu nhâp t ́ ̀ ̣ ừ nghê không đap ̀ ́ ứng được nhu câu. ̀ Trong quá trình hoạt động sản xuất, kinh doanh thì các yếu tố về vốn, thị trường, là những yếu tố hết sức quan trọng. Ở làng nghề dêt lua truy ̣ ̣ ền thống Ma Châu cũng v ̃ ậy, để có thể làm ra được các sản phẩm thì đòi hỏi phải có lượng vốn kinh doanh nhất định. Nhưng hiện nay, ở làng nghề vẫn còn gặp nhiều khó khăn về vốn, thiếu thông tin thị trường, thu nhập từ nghề không đáp ứng được nhu cầu,… Bên cạnh đó, sản phẩm của làng nghề còn chịu sự cạnh tranh gay gắt từ các sản phẩm cùng chủng loại được sản xuất theo các phương pháp và chất liệu khác trên thị trường. 20