Đề tài về hệ thống ngân hàng thương mại

Chia sẻ: Tu Oanh05 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

86
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngân hàng thương mại đã hình thành tồn tại và phát triển hàng trăm năm gắn liền với sự phát triển của kinh tế hàng hoá. Sự phát triển hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) đã có tác động rất lớn và quan trọng đến quá trình phát triển của nền kinh tế hàng hoá, ngược lại kinh tế hàng hoá phát triển mạnh mẽ đến giai đoạn cao nhất là nền kinh tế thị trường thì NHTM cũng ngày càng được hoàn thiện và trở thành những định chế tài chính không thể thiếu được....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài về hệ thống ngân hàng thương mại

Đề tài về hệ thống ngân hàng thương mại”
* LYÙ THUYEÁT CHUNG VEÀ HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1. Ñònh nghóa:  Ngaân haøng thöông maïi laø moät loïai hình toå chöùc tín duïng ñöôïc thöïc hieän toøan boä hoïat ñoäng ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng khaùc coù lieân quan. Luaät naøy coøn ñònh nghóa: toå chöùc tín duïng laø loïai hình doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp theo quy ñònh cuûa luaät caùc toå chöùc tín duïng vaø caùc quy ñònh khaùc cuûa phaùp luaät ñeå hoïat ñoäng kinh doanh tieàn teä, laøm dòch vuï ngaân haøng vôùi noäi dung nhaän tieàn göûi vaø söû duïng tieàn göûi ñeå caáp tín duïng vaø cung öùng caùc dòch vuï thanh toaùn.  Theo luaät ngaân haøng Nhaø nöôùc ñònh nghóa: hoaït ñoäng ngaân haøng laø hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä vaø dòch vuï ngaân haøng vôùi noäi dung thöôøng xuyeân laø nhaän tieàn göûi vaø söû duïng soá tieàn naøy ñeå caáp tín duïng, cung öùng dòch vuï thanh toaùn. 2. Chöùc naêng cuûa ngaân haøng thöông maïi:  Chöùc naêng trung gian taøi chính: ngaân haøng thöông maïi ñoùng vai troø trung gian khi thöïc hieän caùc nghieäp vuï bao goàm nghieäp vuï caáp tín duïng, nghieäp vuï thanh toaùn, nghieäp vuï kinh doanh ngoïai teä, kinh doanh chöùng khoaùn vaø nhieàu hoaït ñoäng moâi giôùi khaùc.  Chöùc naêng taïo ra tieàn töùc laø chöùc naêng saùng taïo ra buùt teä goùp phaàn gia taêng khoái tieàn teä phuïc vuï cho nhu caàu chu chuyeån vaø phaùt trieån neàn kinh teá.  Chöùc naêng saûn xuaát bao goàm vieäc huy ñoäng va söû duïng caùc nguoàn löïc ñeå taïo ra saûn phaåm vaø dòch vuï ngaân haøng cung caáp cho neàn kinh teá. 3. Hoaït ñoäng chuû yeáu cuûa ngaân haøng thöông maïi: 3.1. Hoaït ñoäng huy ñoäng voán:  Ngaân haøng thöông maïi ñöôïc huy ñoäng voán döôùi caùc hình thöùc sau:  Nhaän tieàn göûi cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân vaø caùc toå chöùc tín duïng khaùc döôùi hình thöùc tieàn gö ûi khoâng kyø haïn, tieàn göûi coù kyø haïn vaø caùc loaïi tieàn göûi khaùc.  Phaùt haønh chöùng chæ tieàn göûi, traùi phieáu vaø giaáy tôø coù giaù khaùc ñeå huy ñoäng voán cuûa toå chöùc, caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc.  Vay voán cuûa caùc tín duïng khaùc hoaït ñoäng taïi Vieät Nam vaø cuûa caùc toå chöùc tín duïng nöôùc ngoaøi.  Vay voán ngaén haïn cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc.  Caùc hình thöùc huy ñoäng voán khaùc theo quy ñònh cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc. 3.2. Hoaït ñoäng caáp tín duïng: Ngaân haøng thöông maïi ñöôïc caáp tín duïng cho toå chöùc, caù nhaân döôùi caùc hình thöùc cho vay, chieát khaáu thöông phieáu vaø giaáy tôø coù giaù khaùc, baûo laõnh, cho thueâ taøi chính vaø caùc hình thöùc khaùc theo quy ñònh cuûa Hoïc vieân: Vuõ Vaên Ñaïi Trang 1
Ngaân haøng Nhaø nöôùc nhö bao thanh toaùn taøi trôï nhaäp khaåu, taøi trôï xuaát khaåu, cho vay thaáu chi, cho vay theo haïn möùc tín duïng, haïn möùc tín duïng döï phoøng… 3.2.1 Cho vay: Ngaân haøng thöông maïi ñöôïc cho caùc toå chöùc, caù nhaân vay voán döôùi caùc hình thöùc sau: - Cho vay ngaén haïn nhaèm ñaùp öùng nhu caàu voán cho saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï vaø ñôøi soáng. - Cho vay trung haïn, daøi haïn ñeå thöïc hieän caùc döï aùn ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï vaø ñôøi soáng. 3.2.2. Baûo laõnh: Ngaân haøng thöông maïi ñöôïc baûo laõnh vay, baûo laõnh thanh toaùn, baûolaõnh thöïc hieän hôïp ñoàng, baûo laõnh ñaáu thaàu vaø caùc hình thöùc baûo laõnh ngaân haøng khaùc baèng uy tín vaø baèng khaû naêng taøi chính cuûa mình ñoái vôùi ngöôøi nhaän baûo laõnh. Möùc baûo laõnh ñoái vôùi moät khaùch haøng vaø toång möùc baûo laõnh cuûa moät ngaân haøng thöông maïi khoâng ñöôïc vöôït quaù tyû leä so vôùi voán töï coù cuûa ngaân haøng thöông maïi. 3.2.3. Chieát khaáu: Ngaân haøng thöông maïi ñöôïc chieát khaáu thöông phieáu vaø caùc giaáy tôø coù giaù ngaén haïn khaùc ñoái vôùi toå chöùc, caù nhaân vaù coù theå taùi chieát khaáu caùc thöông phieáu vaø caùc giaáy tôø coù giaù ngaén haïn khaùc ñoái vôùi caùc toå chöùc tín duïng khaùc. 3.2.4. Cho thueâ taøi chính: Ngaân haøng thöông maïi ñöôïc hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính nhöng phaûi thaønh laäp coâng ty cho thueâ taøi chính thöïc hieän theo Nghò ñònh cuûa chính phuû veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa coâng ty cho thueâ taøi chính. 3.2.5. Bao thanh toaùn: Caùc ngaân haøng thöông maïi trieån khai thöïc hieän bao thanh toaùn nhö laø moät hình thöùc caáp tín duïng cho khaùch haøng doanh nghieäp nhö: bao thanh toaùn truy ñoøi, bao thanh toaùn mieãn truy ñoøi, bao thanh toaùn öùng tröôùc hay bao thanh toaùn chieát khaáu, bao thanh toaùn khi ñaùo haïn trong phaïm vi buoân baùn noäi ñòa laãn quoác teá. 3.2.6. Taøi trôï nhaäp khaåu: Nghieäp vuï taøi trôï nhaäp khaåu nhaèm hoã trôï veà taøi chính cuøng caùc phöông tieän vaø giaáy tôø lieân quan ñeå doanh nghieäp nhaäp khaåu coù theå thöïc hieän nghóa vuï cuûa mình trong hôïp ñoàng mua baùn haøng hoùa bao goàm: - Môû L/C thanh toaùn haøng nhaäp khaåu. - Cho vay öùng tröôùc moät phaàn ñeå thanh toaùn cho ngöôøi baùn hay öùng tröôùc tieàn thueá nhaäp khaåu. - Baûo laõnh vaø taùi baûo laõnh vieäc thanh toaùn hoái phieáu khi ñeán haïn. - Chaáp nhaän hoái phieáu. Hoïc vieân: Vuõ Vaên Ñaïi Trang 2
- Cho thueâ kho baõi ñeå chöùa vaø baûo quaûn an toaøn haøng hoùa nhaäp khaåu vôùi giaù cho thueâ phaûi chaêng taïi caùc ñieåm hay caùc ñòa phöông khaùc nhau. - Giuùp khai baùo thueá. - Cho vay ñeå thanh toaùn tieàn haøng nhaäp khaåu cho nhaø xuaát khaåu neáu ñeán haïn maø nhaäp khaåu chöa coù tieàn. - Hoã trôï veà maët chuyeân moân, kyõ thuaät töø giuùp soaïn thaûo hôïp ñoàng thöông maïi, mua baûo hieåm cho suoát quaù trình vaän chuyeå n vaø chuyeån giao haøng hoùa caû veà soá löôïng, quy caùch vaø chaát löôïng. - Caùc hoã trôï khaùc do söï baát caäp veà taäp quaùn, luaät phaùp… 3.2.7. Taøi trôï xuaát khaåu: - Cho vay thu mua haøng hoùa xuaát khaåu, mua nguyeân vaät lieäu ñeå saûn xuaát, cho vay ñaàu tö naâng cao naêng suaát, chaát löôïng saûn phaåm dòch vuï, cho vay baûo trì ñoái vôùi caùc döï aùn chieán löôïc veà maùy moùc thieát bò, nhaø xöôûng ôû nöôùc ngoaøi. - Cho vay noäp thueá xuaát khaåu. - Giuùp khai baùo thueá. - Hoã trôï veà maët chuyeân moân, kyõ thuaät töø nhö giuùp soaïn thaûo hôïp ñoàng thöông maïi, mua baûo hieåm cho suoát quaù trình vaän chuyeån vaø chuyeån giao haøng hoùa, theo doõi kieåm tra hoùa ñôn chöùng töø vaø haøng hoùa caû veà soá löôïng, quy caùch vaø chaát löôïng. - Caùc hoã trôï caàn thieát khaùc do söï khaùc bieät veà taäp quaùn, luaät phaùp… - Cho thueâ kho baõi ñeå chöùa vaø ñoùng goùi haøng hoùa xuaát khaåu vôùi giaù caû phaûi chaêng. - Cho vay hoã trôï dòch vuï vaän chuyeån chuyeån giao haøng hoùa. - Chieát khaáu hoái phieáu cho nhaø xuaát khaåu ñöôïc nhaän tieàn sôùm. - Chieát khaáu chöùng töø thanh toaùn theo hình thöùc tín duïng chöùng töø. - Giuùp quaûn lyù nôï, quaûn lyù soå caùi baùn haøng, thu nôï caùc khoaûn phaûi thu, baûo ñaûm ruûi ro kho âng thanh toaùn cuûa beân mua haøng, xeáp haïng haïn möùc tín duïng vaø thu hoä. - Cho vay treân cô sôû boä chöùng töø thanh toaùn theo phöông thöùc nhôø thu. - Thuaän nhaän ngaân haøng. 3.2.8. Cho vay thaáu chi: Moãi khaùch haøng ñöôïc caáp moät haïn möùc thaáu chi khi khaùch haøng taïm thôøi thieáu huït trong thanh toaùn, baèng hình thöùc cho vay naøy thì khaùch haøng khoâng phaûi theá chaáp hay tín chaáp. 3.2.9. Cho vay theo haïn möùc tín duïng vaø haïn möùc tín duïng döï phoøng: 3.2.9.1. Cho vay theo haïn möùc tín duïng: Khaùch haøng noäp moät boä hoà sô vay voán duy nhaát cho moät hay nhieàu moùn vay vaøo ñaàu quyù, ngaân haøng thöông maïi caáp moät haïn möùc tín duïng laø möùc dö nôï toái ña ñöôïc duy trì trong moät thôøi gian nhaát ñònh maø khaù ch haøng vaø ngaân haøng ñaõ thoûa thuaän trong hôïp ñoàng tín duïng. Hoïc vieân: Vuõ Vaên Ñaïi Trang 3
3.2.9.2. Cho vay theo haïn möùc tín duïng döï phoøng: Ngaân haøng thöông maïi cho khaùch haøng vay voán trong phaïm vi haïn möùc tín duïng nhaát ñònh ngoaøi haïn möùc tín duïng döï pho øng khi khaùch haøng khoâng coù ñuû voán vì möùc voán ñaàu tö cho döï aùn taêng theâm, nhu caàu tieâu duøntg, mua saém taêng theâm,.. 3.3. Hoaït ñoäng dòch vuï thanh toaùn vaø ngaân quyõ: Bao goàm caùc hoïat ñoäng sau: - Cung caáp caùc phöông tieän thanh t oaùn. - Thöïc hieän caùc dòch vuï thanh toaùn trong nöôùc cho khaùch haøng. - Thöïc hieän dòch vuï thu hoä vaø chi hoä. - Thöïc hieän caùc dòch vuï thanh toaùn khaùc theo quy ñònh cuûa Ngaân haøng nhaø nöôùc. - Thöïc hieän dòch vuï thanh toaùn quoác teá khi ñöôïc ngaân haøng nhaø nöôùc cho pheùp. - Thöïc hieän dòch vuï thu vaø phaùt tieàn maët cho khaùch haøng. - Toå chöùc heä thoáng thanh toaùn noäi boä vaø tham gia heä thoáng thanh toaùn lieân ngaân haøng trong nöôùc. - Tham gia heä thoáng thanh toaùn quoác teá khi ñöô ïc ngaân haøng Nhaø nöôùc cho pheùp. 3.4. Caùc hoaït ñoäng khaùc: 3.4.1. Goùp voán vaø mua coå phaàn: Ngaân haøng thöông maïi ñöôïc duøng voán ñieàu leä vaø quyõ döï tröõ ñeå goùp voán, mua coå phaàn cuûa doanh nghieäp vaø caùc toå chöùc tín duïng khaùc trong nöôùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Ngoaøi ra, ngaân haøng thöông maïi coøn ñöôïc goùp voán, mua coå phaàn vaø lieân doanh vôùi ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñeå thaønh laäp ngaân haøng lieân doanh. 3.4.2. Tham gia thò tröôøng tieàn teä: Ngaân haøng thöông maïi ñöôïc tham gia thò tröôøng tieàn teä, theo quy ñònh cuûa ngaân haøng nhaø nöôùc, thoâng qua caùc hình thöùc mua baùn caùc coâng cuï cuûa thò tröôøng tieàn teä. 3.4.3. Kinh doanh ngoaïi hoái: Ngaân haøng thöông maïi ñöôïc pheùp tröïc tieáp kinh doanh hoaëc thaønh laäp coâng ty tröïc thuoäc ñeå kinh doanh ngoaïi hoái vaø vaøng treân thò tröôøng trong nöôùc vaø thò tröôøng quoác teá. 3.4.4. UÛy thaùc vaø nhaän uûy thaùc: Ngaân haøng thöông maïi ñöôïc uûy thaùc, nhaän uûy thaùc laøm ñaïi lyù trong caùc lónh vöïc lieân quan ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng, keå caû vieäc quaûn lyù taøi saûn, voán ñaàu tö cuûa toå chöùc, caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc theo hôïp ñoàng uûy thaùc, ñaïi lyù. 3.4.5. Cung öùng dòch vuï baûo hieåm: Hoïc vieân: Vuõ Vaên Ñaïi Trang 4
Ngaân haøng thöông maïi ñöôïc cung öùng dòch vuï baûo hieåm, ñöôïc thaønh laäp coâng ty tröïc thuoäc hoaëc lieân doanh ñeå kinh doanh baûo hieåm theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. 3.4.6. Tö vaán taøi chính: Ngaân haøng thöông maïi ñöôïc cung öùng caùc dòch vuï tö vaán taøi chính, t ieàn teä cho khaùch haøng döôùi hình thöùc tö vaán tröïc tieáp hoaëc thaønh laäp coâng ty tö vaán tröïc thuoäc khaùch haøng. 3.4.7. Baûo quaûn vaät quyù giaù: Ngaân haøng thöông maïi ñöôïc thöïc hieän caùc dòch vuï baûo quaûn vaät quyù, giaáy tôø coù giaù, cho thueâ tuû keùt, caàm ñoà vaø caùc dòch vuï khaùc coù lieân quan theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. * THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM TRONG THÔØI GIAN VÖØA QUA: Thách thức lớn nhất đối với các ngân hàng thương mại Việt Nam nằm ở nội lực của chính các ngân hàng, với quy mô vốn nhỏ, nguồn nhân lực hạn chế, trình độ công nghệ còn chậm tiến so với các nước trong khu vực. Mặc dù vốn điều lệ của các ngân hàng đã tăng mạnh so với trước đây nhưng còn nhỏ bé so với thế giới và khu vực. Mức vốn tự có trung bình của một ngân hàng thương mại Nhà nước là 4.200 tỷ đồng, tổng mức vốn tự có của 5 ngân hàng thương mại Nhà nước chỉ tương đương với một ngân hàng cỡ trung bình trong khu vực. Hệ thống ngân hàng thương mại quốc doanh chiếm đến trên 75% thị trường huy động vốn đầu vào và trên 73% thị trường tín dụng. Trong khi đó, hệ số an toàn vốn bình quân của các ngân hàng thương mại Việt Nam thấp (dưới 5%), chưa đạt tỷ lệ theo yêu cầu của Ngân hàng Nhà nước và thông lệ quốc tế (8%). Chất lượng và hiệu quả sử dụng tài sản Có thấp (dưới 1%), lại phải đối phó với rủi ro lệch kép là rủi ro kỳ hạn và rủi ro tỷ giá. Điểm hạn chế thứ hai của các ngân hàng trong nước là hệ thống dịch vụ ngân hàng trong nước còn đơn điệu, chất lượng chưa cao, chưa định hướng theo nhu cầu khách hàng và nặng về dịch vụ ngân hàng truyền thống. Các ngân hàng huy động vốn chủ yếu dưới dạng tiền gửi chiếm 94% tổng nguồn vốn huy động và cấp tín dụng là hoạt động chủ yếu của ngân hàng, chiếm trên 80% tổng thu nhập, lãi suất tiền gửi tăng lên làm cho lãi suất cho vay cũng tăng, tạo thêm gánh nặng về chi phí cho các doanh nghiệp phụ thuộc nặng nề vào nguồn vay từ ngân hàng. Hậu quả là, ngân hàng vẫn tiếp tục cho vay để nuôi nợ, dẫn đến t ình trạng mất vốn ngày càng lớn. Một yếu điểm nữa của thị trường tài chính nước ta là, cơ cấu hệ thống tài chính còn mất cân đối, hệ thống ngân hàng vẫn là kênh cung cấp vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế chủ yếu. Tính chung cả nộ i tệ và ngoại tệ, thì số vốn vay huy động ngắn hạn chuyển cho vay trung và dài hạn chiếm tới khoảng 50% tổng số vốn huy động ngắn hạn. “Việc sử dụng vốn cho vay trung và dài hạn ở nước ta hiện nay tới 50% là quá cao, nếu duy trì quá lâu sẽ là yếu tố gây rủi ro lớn và có nguy cơ gây ra thiếu an toàn cho toàn bộ hệ thống. Tính đến nay, hệ thống ngân hàng nước ta có 6 ngân hàng thương mại nhà nước (NHTMNN), 37 NHTMCP, 31 chi nhánh ngân hàng nước ngoài, 6 ngân hàng liên Hoïc vieân: Vuõ Vaên Ñaïi Trang 5
doanh, 6 công ty tài chính và 10 công ty cho thuê tài chính, 926 tổ chức tín dụng nhân dân và 46 văn phòng đại diện của các ngân hàng nước ngoài. Hơn nữa, hiện nay NHNN đã chấp nhận về nguyên tắc cho ra đời thêm 4 NHNN cổ phần, càng chứng tỏ hệ thống ngân hàng đang vững mạnh hơn. Nếu so với cách đây hơn chục năm thì đây quả là một sự trưởng thành vượt bậc. Thứ nhất, hệ thống ngân hàng đã huy động và cung cấp một lượng vốn khá lớn cho nền kinh tế, ước tính hàng năm chiếm khoảng 16-18% GDP, gần 50% vốn đầu tư toàn xã hội. Tăng trưởng tín dụng liên tục tăng trong các năm và năm 2006 ước tăng khoảng 24%, cao hơn mức 19% năm 2005. Hệ thống ngân hàng cũng có nhiều đóng góp cho tăng trưởng, phát triển và ổn định nền kinh tế trong những năm qua. Thứ hai, hệ thống ngân hàng đã có cuộc đổi mới toàn diện. Nhiều văn bản luật đã được ban hành một cách đồng bộ; Cơ chế chính sách về hoạt động ngân hàng đã ngày một hoàn chỉnh và phù hợp với thông lệ quốc tế; Khuôn khổ thể chế ng ày một thông thoáng và minh bạch hơn. Những phân biệt đối xử giữa loại hình tổ chức tín dụng, tổ chức tín dụng trong nước và tổ chức tín dụng nước ngoài đã từng bước được loại bỏ; Chức năng cho vay tín dụng chính sách và cho vay tín dụng thương mại đã được tách bạch; Các NHTM, các tổ chức tín dụng đã được tự chủ và tự chịu trách nhiệm khá đầy đủ. Tính cạnh tranh của các tổ chức tín dụng được nâng cao; Thị trường dịch vụ ngân hàng được phát triển an toàn và hiệu quả. Thứ ba, chính sách tiền tệ (CSTT) được đổi mới và điều hành theo nguyên tắc thị trường và phù hợp với thông lệ quốc tế. Các công cụ gián tiếp điều hành CSTT đã được hình thành và phát triển. Chính sách lãi suất và t ỷ giá hối đoái đã được áp dụng linh hoạt theo cơ chế thị trường. Chính sách tín dụng được mở rộng và đổi mới theo hướng tạo sự công bằng, bình đẳng đối với mọi thành phần kinh tế, doanh nghiệp và mọi đối tượng dân cư. Thứ tư, hệ thống ngân hàng đã được cơ cấu lại tài chính, tăng vốn điều lệ cho các NHTMNN, xử lý nợ xấu (hiện tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ đã giảm từ gần 20% trong những năm 90 xuống còn khoảng 3,1%), đào tạo cán bộ và nâng cấp hệ thống trên cơ sở công nghệ hiện đại, nối mạng và thanh toán điện tử… Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đáng được ghi nhận nêu trên, hệ thống ngân hàng còn nhiều bất cập, nhiều vấn đề cần được khắc phục để hội nhập được tốt, có khả năng cạnh tranh cao trong môi trường quốc tế. Trong thời gian gần đây với sự xuất hiện của hàng loạt ngân hàng mới nhu Lienvietbank, Tienphongbank đã tạo ra sự cạnh tranh cần thiết, tạo điều kiện cho khách hàng có nhiều sự lựa chọn. Tuy nhiên, cũng chính sự ra đời ồ ạt của các ngân hàng cũng đã tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh: hiện tượng giành giật, mua chuộc, lô i kéo khách hàng…làm đánh mất niềm tin của khách hàng đối với các ngân hàng thương mại. Năm 2008 vừa qua, nhà nước và chính phủ ta thực hiện biện pháp rút bớt tiền tệ đang lưu thông chống làm phát. Điều này làm tăng giá đồng tiền nước ta nhưng đã dẫn dến hiện tượng lãi suất tăng cao (thời điểm cao nhất là 1,75%/tháng) gây ra khó khăn cho các doanh nghiệp và các ngân hàng đặc biệt là các ngân hàng nhỏ. Sự thành bại của một ngân hàng là do rất nhiều nguyên nhân: bộ máy quản lý, cơ cấu tổ chức, nguồn vốn…Với phương châm “khách hàng là thượng đế” nên các ngân Hoïc vieân: Vuõ Vaên Ñaïi Trang 6
hàng thương mại ngày càng tìm mọ i biện pháp để phục vụ khách hàng một cách tốt nhất nhằm lô i kéo khách hàng ngày càng nhiều về phía mình. Bên cạnh đó, để khuếch trương thương hiệu, các ngân hàng thương mại cũng đua nhau quảng cáo bằng các hình thức khác nhau: quảng cáo trên các phương tiện thông tin đại chúng, treo băng rôn… * NHỮNG KIEÁN NGHÒ, GIAÛI PHAÙP ÑEÅ HOAØN THIEÄN VAØ PHAÙT TRIEÅN HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM: Năm 2007 được coi là năm “ăn nên làm ra” của hệ thống ngân hàng thương mại với tốc độ tăng trưởng huy động vốn ước đạt 36,5% và tăng trưởng dư nợ tín dụng đạt 34%. Hiện có tới 40 ngân hàng thương mại cổ phần tham gia kinh doanh rất năng động và cạnh tranh thị phần dữ dội với 4 “ông lớn” quốc doanh là VietinBank, BIDV, Vietcombank và Agribank. Trong số này, không thể không nhắc tới ACB, Sacombank, VIB Bank, Techcombank, Đông Á... Nhìn vào hào quang tăng trưởng và lợi nhuận của một số ít ngân hàng nêu trên, đã hình thành một quan niệm: kinh doanh ngân hàng luôn đem lại siêu lợi nhuận. Do vậy, không ít ngân hàng từ mô hình nông thôn được một số doanh nghiệp lớn hậu thuẫn đã “nâng đời” lên thành thị, kết hợp với một số tập đoàn kinh tế nhà nước cũng muốn thành lập ngân hàng hình thành nên phong trào kinh doanh ngân hàng. Do những tác nhân về chính sách tiền tệ nới lỏng như tự do hóa về lãi suất, nới lỏng điều kiện vay vốn đã làm cho con số tăng trưởng tín dụng tăng tới mức khó tin. Trong số đó, đáng chú ý là cho vay kinh doanh đầu tư bất động sản và chứng khoán. Mặc dù, Ngân hàng Nhà nước đã kịp xiết cho vay khu vực này với giới hạn 3%/tổng dư nợ (Chỉ thị 03/NHNN) và 20%/vốn điều lệ nhưng (Quyết định 03/NHNN) không ít ngân hàng thương mại đã cho vay lỡ trớn trước khi ý chí của Ngân hàng Nhà nước được thực thi. Và để giải quyết việc sai này, không ít ngân hàng thương mại đã thay thế một sai lầm khác: cố gắng làm giãn nở cơ học tổng dư nợ bằng cách giải ngân vào bất động sản hay tiêu dùng để hợp lý hóa con số “3%” nói trên. Thực sự không thuận lợi cho một số ngân hàng thương mại hiện nay là trong khi quá tập trung vào tăng trưởng tín dụng thì xuất hiện những diễn biến bất lợi như giá cả leo thang, doanh nghiệp vay vốn gặp khó khăn do chi phí tăng và đặc biệt là vấn đề lạm phát. Trong tình thế này, Chính phủ buộc phải thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ và từ đây đã đẻ ra không ít hậu quả: lãi suất thực âm, trần lãi suất huy động bị khống chế đến mức 12%/năm, dẫn đến nguồn tiền tr ên thị trường cấp 1 bị cạn, trong khi không ít ngân hàng đã cho vay lỡ trớn và khả năng trả nợ của doanh nghiệp bị yếu kém. Nhiều ý kiến cho rằng, trong lúc các ngân hàng thương mại đang gặp khó khăn về nguồn vốn khả dụng, Chính phủ và bộ ngành sẽ phải có những động thái điều chỉnh vĩ mô mà trước mắt là tháo dỡ “vòng kim cô” trần lãi suất. Tuy nhiên, không thể phủ nhận, các ngân hàng thương mại cũng phải chịu phần lớn trách nhiệm trong việc giải ngân quá dễ dãi. Có lẽ lối thoát của các ngân hàng yếu kém là sáp nhập hoặc bị mua lại. Với quy mô Ngân hàng thương mại hiện nay, rất khó có thể đương đầu với thách thức ngày càng lớn hơn trên thị trường. Ngân hàng nhỏ các nước trong khu vực quy mô vốn từ 3-5 tỷ USD, trong khi các ngân hàng nội chưa có ngân hàng nào sở hữu 1 tỷ USD vốn điều lệ. Quy mô tổng tài sản còn rất nhỏ, dịch vụ sản phẩm ngân hàng nghèo nàn, năng lực cạnh tranh kém là những nét cơ bản của hệ thống ngân hàng trong nước. Đứng trên góc độ quản lý, để các ngân hàng yếu là tiềm ẩn nguy cơ cho nền kinh tế và sự tăng trưởng các ngành khác. Hoïc vieân: Vuõ Vaên Ñaïi Trang 7
Bức tranh kinh tế xã hội 2008 có nhiều biến động đã bộc lộ thực tại đời sống ngân hàng từ quản lý vĩ mô đến việc quản trị điều hành, việc thực thi chiến lược quản lý tiền tệ cũng như các kế hoạch kinh doanh và hàng loạt các vấn đề liên quan khác. Chính sách tiền tệ quốc gia và kinh doanh tài chính ngân hàng còn nhiều bất cập. Khi có biến cố thị trường tất cả đều bị động chạy theo. Công cụ và kiểm soát quản trị rủi ro có không ít vấn đề. Các ngân NHTM nhỏ đứng trước sóng gió đang bộc lộ ít nhiều điểm yếu về tính thanh khoản. Và có thể nói, đây chính là điểm yếu nhất. Có nhiều nguyên do khiến tình hình như một cây yếu đứng trước gió, nhưng cốt lõi vẫn là năng lực quản trị các cấp cần được tăng cường. Một vấn đề nữa là các ngân hàng sở hữu quy mô vốn nhỏ, sản phẩm dịch vụ tài chính quá mỏng và yếu, dường như chỉ khi có xáo trộn các ngân hàng mới giật mình nhìn lại mình và thực tế cho thấy một số ngân hàng nhỏ, quản trị yếu đã rất khó khăn khi chống đỡ và đương đầu với bão. Khi có biến động, các ngân hàng lúng túng không tìm ra lối thoát vì các giao dịch gây rủi ro kỳ hạn trên thị trường liên ngân hàng trước đó. Minh chứng là sự trở tay không kịp của các ngân hàng khi lún sâu vào phục vụ các giao dịch bầy đàn cho vay chứng khoán, bất động sản và khi những ngành kinh doanh này lâm vào khó khăn thì rủi ro sẽ là hiển hiện với ngân hàng. Mạng lưới ngân hàng hiện nay khá nhiều so với quy mô dân số và doanh nghiệp. Tuy nhiên, vấn đề đáng nói là dù có rất nhiều ngân hàng và nói như một nhà quản lý là ra ngõ gặp ngân hàng, một phường có vài chi nhánh, nhưng nhiều doanh nghiệp và người dân có nhu cầu vốn, nhu cầu sử dụng các dịch vụ ngân hàng thì vẫn khó tiếp cận nguồn vốn. Họ chưa thấy vai trò hỗ trợ tích cực của ngân hàng song hành và hiện diện trong đời sống hàng ngày của họ. Mà trung bình ở các nước khác, mỗi khách hàng được phục vụ 3-5 sản phẩm. Hiện nay 90% các doanh nghiệp nông nghiệp, nông thôn, nông dân vẫn khó tiếp cận các dịch vụ ngân hàng. Qua một loạt vướng mắc về hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại đã bộc lộ rõ những điểm bất cập. Năng lực quản trị điều hành ở tầm vĩ mô bất cập. Năng lực kinh doanh còn yếu, sức đề kháng với thị trường chưa có. Tính tuân thủ, một trong những yêu cầu hàng đầu của các định chế tài chính chưa đầy đủ. Chính sách và thực thi quản trị rủi ro chưa được đặt lên hàng đầu, có ngân hàng sẵn sàng bỏ qua những quy định của pháp luật, quy chế của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), quy định nội bộ chỉ vì mục tiêu kinh doanh trước mắt, rồi tự trói chính mình vào các rủi ro tiềm ẩn. Để đáp ứng yêu cầu của NHNN về quy mô vốn của ngân hàng thương mại phải có 3.000 tỷ vào năm 2010, không ít ngân hàng chưa lập ra kế hoạch khả thi để thực Hoïc vieân: Vuõ Vaên Ñaïi Trang 8
hiện quy định này. Một chuyên gia có kinh nghiệm dự đoán, sẽ chỉ có khoảng 50% số ngân hàng hiện nay đủ sức đáp ứng yêu cầu quy mô vốn 3.000 tỷ đồng vào năm 2010. Thời gian còn rất ngắn, nhưng không ít ngân hàng vẫn án binh bất động. Những cái khó của ngân hàng có thể thấy rất rõ: Trước sự sụt giảm của Thị trường chứng khoán, cổ phiếu ngân hàng không còn hấp dẫn, nhiều ngân hàng ở thời điểm khó khăn chung hiện nay cũng không dễ dàng phát hành trái phiếu tăng vốn với khối lượng lớn. Song, để tiếp tục tồn tại, các định chế tài chính buộc phải t ìm giải pháp, mà theo xu thế tất yếu, ngân hàng phải tự tìm đến với nhau. Thị trường chắc chắn hình thành xu thế “liên kết tăng sức mạnh”, theo đó các ngân hàng nhỏ yếu phải t ìm đến những đại gia lớn hơn để hợp tác cùng có lợi. Ngoài ra, sự tăng cường năng lực của các ngân hàng sẽ thể hiện ở các ngân hàng nhỏ tự tìm đến nhau theo xu hướng sáp nhập, tham gia cổ phần, mua bán lại. Sự kết hợp này trước mắt sẽ đem đến cho các ngân hàng nhỏ tấm thẻ “qua cửa” quy định của Ngân hàng nhà nước. Tuy nhiên, chất lượng của các cuộc bắt tay này chưa nói đến. Với hàng loạt vấn đề như khó khăn khi “ngồi cùng mâm”, tính minh bạch trong kinh doanh và sổ sách tài chính, quan điểm… có vẻ sẽ là những trở ngại. Hơn nữa, hiện nay sự hỗ trợ kỹ thuật của ngân hàng nước ngoài đối với ngân hàng nội bán cổ phần cho họ chưa đáng kể. Bằng chứng là các ngân hàng bán cổ phần cho ngân hàng ngoại vẫn chưa thực sự có một sự “lột xác” một cách ấn tượng sau khi chọn được đối tác chiến lược là ngân hàng ngoại. Cái được đầu tiên mới chỉ là ngân hàng nội có thêm cơ hội làm thương hiệu. Nhiều năm trước, những người có kinh nghiệm về lĩnh vực ngân hàng đã tiên liệu về một cuộc chuyển biến mạnh mẽ của giới ngân hàng trong nước, theo đó, số lượng sẽ giảm dần nhưng chất lượng sẽ dần được củng cố, tăng cường năng lực là điều cần thiết và là xu hướng tất yếu của sự phát triển, như đã diễn ra ở các nước hàng chục năm trước đây. Nước ta đang trên tiến trình hội nhập mạnh mẽ nền kinh tế thế giới, đặc biệt là việc gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới, đòi hỏi mở cửa thị trường, đối xử bình đẳng, ban hành luật lệ công khai minh bạch, cạnh tranh công bằng... Các tập đo àn tài chính, ngân hàng lớn đều mong muốn được vào đầu tư tại Việt Nam. Điều này xảy ra sẽ là cơ hội, đồng thời là thách thức đối với các ngân hàng thương mại Việt Nam. Do vậy, hệ thống các ngân hàng thương mại phải nâng cao khả năng cạnh tranh, kiểm soát rủi ro, phát triển dịch vụ mới và niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán nhằm tăng nguồn vốn. Hệ thống ngân hàng cần phát triển nhanh và bền vững thị trường vốn, trong đó mở thêm các ngân hàng mới, tạo điều kiện cho các ngân hàng thương mại cổ phần tăng vốn, hỗ trợ Hoïc vieân: Vuõ Vaên Ñaïi Trang 9
họ về đào tạo nguồn nhân lực và các dịch vụ khác. Riêng đối với năm ngân hàng thương mại quốc doanh, cần khẩn trương cổ phần hóa để huy động vốn nhưng Nhà nước vẫn giữ cổ phần chi phối. * Giải pháp của từng hoạt động ngân hàng: Vấn đề huy động vốn là vấn đề mà các ngân hàng thương mại đặc biệt quan tâm bởi nó ảnh hưởng rất lớn đến lợi nhuận của các ngân hàng thương mại. Theo một quy luật chung nhất thì lãi suất huy động của các ngân hàng thuộc vốn sở hữu nhà nước thì thấp hơn các ngân hàng thương mại cổ phần khác và vì vậy lãi suất cho vay của các ngân hàng này cũng thấp hơn. Do đó, để thu hút được nguồn vốn huy động lớn thì điều kiện về lãi suất là quan trọng nhất nhưng bên cạnh đó cũng phải kể đến các yếu tố khác như: dịch vụ hậu mãi, niềm tin của khách hàng đố i với ngân hàng, thái độ phục vụ… Bên cạnh tầm quan trọng của việc huy động vốn thì vấn đề cho vay cũng đóng vai trò song hành bởi nếu huy động nhiều mà không cho vay được thì ngân hàng sẽ bị thiệt hại do việc phải trả lãi cho khỏan huy động đó. Qua tìm hiểu, hầu hết các chi nhánh ngân hàng thương mại hiện nay nếu huy động nhiều mà không sử dụng hết thì sẽ chuyển về hội sở chính để phân bổ cho các chi nhánh khác hoặc dùng để cho vay liên ngân hàng. Theo xu hướng chung ở các nước phát triển thì nguồn thu chính của các ngân hàng là từ mảng dịch vụ trong khi đó tỷ lệ lợi nhuận từ hoạt động cho vay chiếm t ỷ lệ nhỏ. Điều này là trái ngược với t ình hình ở Việt Nam hiện nay vì ở nước ta hiện nay, lợi nhuận của các ngân hàng thương mại là từ hoạt động tín dụng. Do đó, các ngân hàng thương mại cần phải mở rộng hơn nữa về các họat động dịch vụ. Dịch vụ tư vấn của ngân hàng chỉ được thực hiện tốt ở các ngân hàng nước ngoài còn đối với các ngân hàng trong nước thì chưa được quan tâm, bởi để thực hiện tốt dịch vụ tư vấn cho khách hàng thì đò i hỏi đội ngũ nhân viên ngân hàng phải có kiến thức vững vàng về lĩnh vực mà mìnhn cần tư vấn. Tóm lại, tùy theo những thế mạnh khác nhau mà mỗi ngân hàng ưu tiên mở rộng những hoạt động nhằm đem lại lợi nhuận cao nhất cho ngân hàng. Hoïc vieân: Vuõ Vaên Ñaïi Trang 10