intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Đồ án tốt nghiệp: Đánh giá hoạt tính kháng khuẩn và khả năng trị tiêu chảy của cao chiết ethanol từ cây Elephantopus sp.

Chia sẻ: Trương Yến | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:100

Thêm vào BST
Báo xấu
42
lượt xem 7
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đồ án tốt nghiệp này được thực hiện với mục tiêu nhằm đánh giá hoạt tính sinh học bao gồm hoạt tính kháng khuẩn đối với các vi khuẩn gây bệnh đường ruột và hoạt tính trị tiêu chảy trên mô hình động vật từ cao chiết ethanol của cây Elephantopus sp. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đồ án tốt nghiệp: Đánh giá hoạt tính kháng khuẩn và khả năng trị tiêu chảy của cao chiết ethanol từ cây Elephantopus sp.

  1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HỒ CHÍ MINH ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP ĐÁNH GIÁ HOẠT TÍNH KHÁNG KHUẨN VÀ KHẢ NĂNG TRỊ TIÊU CHẢY CỦA CAO CHIẾT ETHANOL TỪ CÂY ELEPHANTOPUS SP. Ngành: CÔNG NGHỆ SINH HỌC Chuyên ngành: CÔNG NGHỆ SINH HỌC Giảng viên hƣớng dẫn : ThS. Phạm Minh Nhựt Sinh viên thực hiện : Trƣơng Thị Minh Hiền MSSV: 1151110051 Lớp: 11DSH02 TP. Hồ Chí Minh, 2015
  2. Đồ án tốt nghiệp LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là đồ án nghiên cứu của riêng tôi đƣợc thực hiện trên cơ sở lý thuyết, tiến hành nghiên cứu thực tiễn dƣới sự hƣớng dẫn của ThS. Phạm Minh Nhựt. Các số liệu, kết quả trong đồ án là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 8 năm 2015 Sinh viên Trƣơng Thị Minh Hiền
  3. Đồ án tốt nghiệp LỜI CÁM ƠN Trƣớc hết, em xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy Phạm Minh Nhựt, ngƣời đã giúp đỡ, định hƣớng và tận tình hƣớng dẫn em suốt quá trình thực hiện khóa luận tốt nghiệp. Cảm ơn thầy vì đã truyền đạt cho em rất nhiều kiến thức và kinh nghiệm quý báu. Em cũng xin đƣợc gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám Hiệu Trƣờng Đại học Công Nghệ TP.HCM, quý thầy cô hiện đang giảng dạy và làm việc tại Khoa Công Nghệ Sinh Học – Thực Phẩm – Môi Trƣờng đã truyền dạy rất nhiều kiến thức và tạo điều kiện thuận lợi để em hoàn thành đề tài tốt nghiệp của mình. Cuối cùng, em xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè và các anh chị đã luôn động viên và giúp đỡ em vƣợt qua khó khăn trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 8 năm 2015 Sinh viên Trƣơng Thị Minh Hiền
  4. Đồ án tốt nghiệp MỤC LỤC Trang MỤC LỤC ................................................................................................................... i DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................... vi DANH SÁCH CÁC HÌNH ......................................................................................vii DANH SÁCH CÁC BẢNG ...................................................................................... ix MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. Đặt vấn đề .............................................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu .............................................................................................. 2 3. Nội dung nghiên cứu .............................................................................................. 2 4. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................ 2 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN ...................................................................................... 3 1.1. Giới thiệu về cây Elephantopus sp. ................................................................... 3 1.1.1. Nguồn gốc ........................................................................................................ 3 1.1.2. Phân loại khoa học ........................................................................................... 3 1.1.3. Đặc điểm và sự phân bố ................................................................................... 3 1.1.4. Thành phần hóa học thƣờng có trong thực vật ................................................. 4 1.1.4.1. Alkaloid ......................................................................................................... 4 1.1.4.2. Carbohydrate ................................................................................................. 6 1.1.4.3. Flavonoid ....................................................................................................... 7 1.1.4.4. Tannin ........................................................................................................... 9 1.1.4.5. Hợp chất phenolic ....................................................................................... 10 1.1.4.6. Glycoside ..................................................................................................... 11 1.1.4.7. Steroid ......................................................................................................... 14 1.1.5. Công dụng ...................................................................................................... 15 1.2. Tổng quan về cơ chế kháng khuẩn của các hợp chất trong thực vật ......... 16 1.2.1. Khái niệm hoạt tính kháng khuẩn .................................................................. 16 1.2.2. Cơ chế kháng khuẩn ....................................................................................... 16 1.2.3. Tình hình nghiên cứu kháng khuẩn của thực vật trên thế giới và tại Việt Nam i
  5. Đồ án tốt nghiệp ................................................................................................................................... 19 1.2.3.1. Tình hình kháng khuẩn trên Thế Giới ......................................................... 19 1.2.3.2. Tình hình kháng khuẩn tại Việt Nam .......................................................... 20 1.3. Giới thiệu về bệnh tiêu chảy ........................................................................... 20 1.3.1. Khái niệm ....................................................................................................... 20 1.3.2. Nguyên nhân gây bệnh ................................................................................... 21 1.3.2.1. Do virus ....................................................................................................... 21 1.3.2.2. Do vi khuẩn ................................................................................................. 22 1.3.2.3. Do ký sinh trùng .......................................................................................... 22 1.3.2.4. Do các nguyên nhân khác ........................................................................... 23 1.3.3. Cơ chế gây bệnh tiêu chảy ............................................................................. 23 1.3.3.1. Tiêu chảy do thẩm thấu ............................................................................... 23 1.3.3.2. Tiêu chảy do xuất tiết .................................................................................. 24 1.3.3.3. Tiêu chảy do tăng nhu động ruột ................................................................ 24 1.3.3.4. Tiêu chảy do tổn thƣơng niêm mạc ruột ..................................................... 24 1.4. Đặc điểm một số vi sinh vật gây bệnh tiêu chảy điển hình .......................... 24 1.4.1. Nhóm vi khuẩn Escherichia coli .................................................................... 24 1.4.1.1. Đặc điểm ..................................................................................................... 25 1.4.1.2. Độc tính ....................................................................................................... 25 1.4.2. Nhóm vi khuẩn Salmonella spp. .................................................................... 26 1.4.2.1. Đặc điểm ..................................................................................................... 26 1.4.2.2. Độc tính ....................................................................................................... 27 1.4.3.Nhóm vi khuẩn Shigella spp. . ......................................................................... 27 1.4.3.1. Đặc điểm ..................................................................................................... 27 1.4.3.2. Độc tính ....................................................................................................... 28 1.4.4. Nhóm vi khuẩn Vibrio spp. ............................................................................ 28 1.4.4.1. Đặc điểm ..................................................................................................... 28 1.4.4.2. Độc tính ....................................................................................................... 29 1.5. Một số mô hình đánh giá hiệu quả trị tiêu chảy của thực vật trên động vật ii
  6. Đồ án tốt nghiệp ................................................................................................................................... 30 1.5.1. Mô hình đánh giá khả năng trị tiêu chảy ........................................................ 30 1.5.1.1. Mô hình castor oil ....................................................................................... 30 1.5.1.2. Mô hình magnesium sulfate (MgSO4) ........................................................ 31 1.5.1.3. Mô hình serotonin ....................................................................................... 31 1.5.2. Mô hình khảo sát enteropooling ..................................................................... 32 1.5.2.1. Mô hình prostaglandin E2 ........................................................................... 32 1.5.2.2. Mô hình irinotecan ...................................................................................... 33 1.5.2.3. Mô hình sử dụng Heat-labile toxin ............................................................. 33 1.5.2.4. Mô hình castor oil ....................................................................................... 34 1.5.3. Mô hình khảo sát sự di chuyển ở ruột non ..................................................... 34 1.5.3.1. Mô hình castor oil ....................................................................................... 35 1.5.3.2. Mô hình prostaglandin E2 ........................................................................... 35 1.5.3.3. Mô hình irinotecan ...................................................................................... 35 CHƢƠNG 2. NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................... 36 2.1. Địa điểm và thời gian ...................................................................................... 36 2.1.1. Địa điểm thu mẫu ........................................................................................... 36 2.1.2. Địa điểm nghiên cứu ...................................................................................... 36 2.1.3. Thời gian nghiên cứu ..................................................................................... 36 2.2. Vật liệu ............................................................................................................. 36 2.2.1. Đối tƣợng nghiên cứu ..................................................................................... 36 2.2.2. Vật liệu nghiên cứu ........................................................................................ 36 2.2.2.1. Vi sinh vật chỉ thị ........................................................................................ 36 2.2.2.2. Động vật thí nghiệm .................................................................................... 36 2.2.3. Môi trƣờng, hóa chất và thuốc ....................................................................... 37 2.2.4. Dụng cụ và thiết bị ......................................................................................... 37 2.2.4.1. Dụng cụ ....................................................................................................... 37 2.2.4.2. Thiết bị ........................................................................................................ 37 2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................ 37 iii
  7. Đồ án tốt nghiệp 2.3.1. Phƣơng pháp tách chiết các hợp chất từ thực vật ........................................... 37 2.3.2. Phƣơng pháp tăng sinh vi sinh vật chỉ thị ...................................................... 38 2.3.3. Phƣơng pháp cấy truyền và giữ giống vi sinh vật .......................................... 38 2.3.4. Phƣơng pháp xác định mật độ tế bào ............................................................. 39 2.3.5. Phƣơng pháp pha loãng mẫu .......................................................................... 39 2.3.6. Phƣơng pháp đánh giá hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết ......................... 39 2.3.7. Phƣơng pháp gây tiêu chảy bằng castor oil trên mô hình chuột .................... 40 2.3.8. Phƣơng pháp đánh giá khả năng di chuyển ở ruột ......................................... 40 2.3.9. Phƣơng pháp khảo sát enteropooling ............................................................. 41 2.3.10. Phƣơng pháp xử lý số liệu ............................................................................ 41 2.4. Bố trí thí nghiệm .............................................................................................. 42 2.4.1. Thí nghiệm 1: Nghiên cứu quy trình tách chiết cao ethanol 70% từ Elephantopus sp. ...................................................................................................... 42 2.4.2. Thí nghiệm 2: Đánh giá hoạt tính kháng khuẩn của EEE .............................. 43 2.4.3. Đánh giá độc tính của EEE trên mô hình chuột ............................................. 45 2.4.4. Thí nghiệm 3: Đánh giá hiệu quả trị tiêu chảy của EEE trên mô hình chuột . 45 2.4.4.1. Chuẩn bị chuột trƣớc khi thí nghiệm .......................................................... 45 2.4.4.2. Thí nghiệm 3.1: Thử nghiệm khả năng trị tiêu chảy của EEE trên mô hình chuột ......................................................................................................................... 45 2.4.4.3. Thí nghiệm 3.2: Thử nghiệm enteropooling ............................................... 46 2.4.4.4. Thí nghiệm 3.3: Khảo sát sự di chuyển ở ruột non ..................................... 46 CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ........................................................... 48 3.1. Kết quả hiệu suất thu hồi cao ......................................................................... 48 3.2. Kết quả đánh giá hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết ethanol 70% đối với nhóm vi khuẩn gây tiêu chảy ................................................................................. 48 3.2.1. Kết quả mức độ kháng khuẩn trên nhóm Vibrio spp. của EEE ..................... 49 3.2.2. Kết quả kháng khuẩn trên các vi khuẩn khác ................................................. 50 3.3. Kết quả đánh giá độc tính của cao ethanol 70% trên mô hình chuột ........ 53 iv
  8. Đồ án tốt nghiệp 3.4. Kết quả đánh giá hiệu quả trị tiêu chảy của cao ethanol 70% trên mô hình chuột ......................................................................................................................... 54 3.4.1. Kết quả đánh giá khả năng trị tiêu chảy của EEE bằng dầu thầu dầu trên mô hình chuột ................................................................................................................. 54 3.4.2. Kết quả về thử nghiệm enteropooling ............................................................ 57 3.4.3. Kết quả về khả năng di chuyển ở ruột non ..................................................... 60 CHƢƠNG 4. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ............................................................... 65 4.1. Kết luận ............................................................................................................ 65 4.2. Đề nghị .............................................................................................................. 65 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 66 PHỤ LỤC A: KẾT QUẢ HIỆU SUẤT THU HỒI VÀ ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG KHÁNG KHUẨN .......................................................................................................1 PHỤ LỤC B: KẾT QUẢ VỀ KHẢ NĂNG TRỊ TIÊU CHẢY TRÊN MÔ HÌNH CHUỘT .......................................................................................................................7 v
  9. Đồ án tốt nghiệp DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT ATP: Andenozin Triphotphat cAMP: Cyclic Adenosine Monophosphate Cip 500: Ciprofloxacin 500 µg/ml Cip 8: Ciprofloxacin 8 µg/ml DNA: Deoxyribo Nucleic Acid EEE: Ethanolic extract of Elephantopus sp. EHEC: Enterohaemorrhagic E.coli ETEC: Enterotoxigenic E.coli HUS: Haemolytic Uraemic Syndrom PABA: p Aminobenzoic Acid SD: Standard Deviation STEC: Shiga Toxin-producing E.coli vi
  10. Đồ án tốt nghiệp DANH SÁCH CÁC HÌNH Trang Hình 1.1. Hình thái Elephantopus sp. (Mercadante, 2013) ........................................ 4 Hình 1.2. Một số loại alkaloid. (A) Samandarin, (B) Samanin .................................. 5 Hình 1.3. Cấu trúc chung của flavonoid (A) và các dạng flavonoid, (B) Euflavonoid, (C) Isoflavonoid, (D) Neoflavonoid ...................................................... 8 Hình 1.4. Caffeic acid ............................................................................................... 11 Hình 1.5. Những vị trí của vi khuẩn bị tác động bởi các hợp chất thực vật (Burt, 2004).......................................................................................................................... 17 Hình 1.6. Cơ sở đánh giá các loại phân (Thompson, 2006) ..................................... 21 Hình 1.7. Hình thái của Rotavirus (De Junio Del, 2013) ......................................... 22 Hình 1.8. E.coli quan sát dƣới kính hiển vi với kích thƣớc 2 µm (Bact, 2005) ....... 25 Hình 1.9. Hình thái vi khuẩn Salmonella spp. (Taragui, 2005) ............................... 26 Hình 1.10. Hình thái của vi khuẩn Shigella spp. (Reynolds, 2011) ......................... 28 Hình 1.11. Hình thái vi khuẩn Vibrio spp. (Microscopy, 2004) .............................. 29 Hình 2.1. Phƣơng pháp pha loãng mẫu .................................................................... 39 Hình 2.2. Sơ đồ bố trí thí nghiệm tổng quát ............................................................. 42 Hình 2.3. Quy trình tách chiết cao EEE ................................................................... 43 Hình 2.4. Quy trình đánh giá hoạt tính kháng khuẩn của EEE đối với vi khuẩn chỉ thị ............................................................................................................................... 44 Hình 3.1. Dịch của Elephantopus sp. qua các lần ngâm ethanol 70% ..................... 48 Hình 3.2. Hoạt tính kháng khuẩn của EEE và Ciprofloxacin trên nhóm Vibrio spp.49 Hình 3.3. Đƣờng kính vòng ức chế của EEE đối với V.alginolyticus ...................... 50 Hình 3.4. Hoạt tính kháng khuẩn của EEE và kháng sinh Ciprofloxacin trên các chủng vi khuẩn khác.................................................................................................. 50 Hình 3.5. Đƣờng kính vòng kháng của EEE đối với E.coli ..................................... 51 Hình 3.6. Đƣờng kính vòng kháng khuẩn của EEE đối với S.flexneri ..................... 51 Hình 3.7. Kết quả đánh giá độc tính của EEE trên chuột ......................................... 53 Hình 3.8. Tỷ lệ chuột bị tiêu chảy giữa các nghiệm thức ......................................... 54 vii
  11. Đồ án tốt nghiệp Hình 3.9. Thời gian bị tiêu chảy và khả năng ức chế tiêu chảy giữa các nghiệm thức ................................................................................................................................... 56 Hình 3.10. Khả năng ức chế sự mất nƣớc ở ruột giữa các nghiệm thức .................. 58 Hình 3.11. Tỷ lệ kìm hãm sự di chuyển của than giữa các nghiệm thức ................. 60 viii
  12. Đồ án tốt nghiệp DANH SÁCH CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1. Những nhóm chính của hợp chất thực vật có hoạt tính kháng khuẩn (Cowan, 1999) ........................................................................................................... 17 Bảng 2.1. Thí nghiệm khảo sát khả năng trị tiêu chảy ............................................. 46 Bảng 2.2. Thí nghiệm khảo sát enteropooling .......................................................... 46 Bảng 2.3. Thí nghiệm khảo sát sự di chuyển ở ruột ................................................. 47 Bảng 3.1. Hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết và kháng sinh Ciprofloxacin ......... 49 Bảng 3.2. Thời gian và lƣợng phân tiêu chảy ở các nghiệm thức ............................ 55 Bảng 3.3. Thể tích dịch ruột và tỷ lệ ức chế sự co bóp ở ruột .................................. 57 Bảng 3.4. Chiều dài di chuyển của than và tỷ lệ ức chế sự di chuyển trong ruột..... 59 ix
  13. Đồ án tốt nghiệp MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề Tiêu chảy là một vấn đề sức khỏe đang đƣợc quan tâm rộng rãi trên thế giới. Đây là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới, đặc biệt là ở các nƣớc đang phát triển. Trong đó trẻ em chiếm đa số, trung bình hằng năm có khoảng 1,6 triệu trẻ em tử vong vì tiêu chảy và 4 tỷ trẻ dƣới 5 tuổi bị tiêu chảy cấp. Bệnh tiêu chảy vẫn là mối đe dọa toàn cầu đối với y tế công cộng, ƣớc tính mỗi năm trên thế giới có khoảng 3 đến 5 triệu ngƣời mắc bệnh, trong đó có 100.000 đến 120.000 ngƣời chết theo Tổ chức Y tế Thế Giới (2013). Tại Việt Nam, tiêu chảy là một trong 10 nguyên nhân hàng đầu gây bệnh nghiêm trọng và dẫn đến tử vong. Theo thống kê của Trung tâm Y tế dự phòng Bình Thuận, chỉ trong hai tháng 4 và 5/2015, toàn tỉnh Bình Thuận đã có 984 trƣờng hợp bị tiêu chảy. Một sai lầm thƣờng gặp trong điều trị tiêu chảy hiện nay là việc sử dụng kháng sinh khá tràn lan và bừa bãi. Việc sử dụng kháng sinh không đúng cách, không những tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh mà tiêu diệt luôn cả các vi khuẩn có lợi trong ruột, đồng thời làm xuất hiện những chủng vi khuẩn gây bệnh độc hại và kháng với nhiều loại kháng sinh. Một số trƣờng hợp sử dụng kháng sinh lại gây phản tác dụng, giống nhƣ khi nhiễm Escherichia coli sinh độc tố Shiga, việc dùng kháng sinh lúc này sẽ làm tăng sự phóng thích độc tố, dẫn đến hội chứng tan huyết và làm tăng urea huyết. Mặt khác, do việc lạm dụng kháng sinh trong tình trạng hiện nay, khiến cho việc điều trị tiêu chảy bằng kháng sinh không còn hiệu quả nhƣ trƣớc mà còn đem lại nhiều tác dụng phụ. Vì thế, con ngƣời đang dần trở về với thiên nhiên bằng cách sử dụng những bài thuốc cổ xƣa với nhiều loại thảo dƣợc đƣợc biết đến có tác dụng trong việc điều trị tiêu chảy. Tuy nhiên, các cây thuốc đƣợc sử dụng chủ yếu dựa vào kinh nghiệm dân gian và đƣợc truyền miệng từ đời này sang đời khác. Do đó, liều lƣợng sử dụng, hoạt tính trị liệu và độc tính của 1 số cây thuốc vẫn chƣa đƣợc xác định. Vì thế việc đánh giá hoạt tính sinh học của 1 số cây thuốc dựa trên kinh nghiệm dân gian là điều hết sức cần thiết. Với cơ sở khoa học và ý nghĩa thực tiễn 1
  14. Đồ án tốt nghiệp nhƣ vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Đánh giá hoạt tính kháng khuẩn và khả năng trị tiêu chảy của cao chiết ethanol từ cây Elephantopus sp.”. Đề tài đƣợc thực hiện tại Phòng Thí nghiệm Khoa Công nghệ Sinh học – Thực phẩm – Môi trƣờng, Trƣờng Đại học Công Nghệ TP.HCM và Phòng Thí nghiệm động vật tại Trƣờng Đại học Khoa Học Tự Nhiên TP.HCM, cơ sở Linh Trung, quận Thủ Đức. 2. Mục đích nghiên cứu Đánh giá hoạt tính sinh học bao gồm hoạt tính kháng khuẩn đối với các vi khuẩn gây bệnh đƣờng ruột và hoạt tính trị tiêu chảy trên mô hình động vật từ cao chiết ethanol của cây Elephantopus sp. 3. Nội dung nghiên cứu Khảo sát hoạt tính kháng khuẩn cao chiết ethanol 70% của cây Elephantopus sp. trên các nhóm vi sinh vật chỉ thị Escherichia coli, Salmonella spp., Shigella spp., Vibrio spp.. Đánh giá độc tính cao chiết ethanol 70% của cây Elephantopus sp. trên mô hình động vật. Đánh giá hiệu quả trị tiêu chảy của cao chiết ethanol 70% từ cây Elephantopus sp. trên mô hình động vật bằng các thử nghiệm đánh giá dấu hiệu lâm sàng, thử nghiệm enteropooling và khảo sát tốc độ di chuyển trong ruột. 4. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu khả năng kháng khuẩn và khả năng trị tiêu chảy cây Elephantopus sp. chỉ tiến hành trên dung môi ethanol 70%. Khảo sát hoạt tính kháng khuẩn cây Elephantopus sp. chỉ thực hiện với những nhóm vi khuẩn gây bệnh ở đƣờng ruột. Hiệu quả trị tiêu chảy cây Elephantopus sp. chỉ mới đƣợc đánh giá trên mô hình chuột. 2
  15. Đồ án tốt nghiệp CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN 1.1. Giới thiệu về cây Elephantopus sp. 1.1.1. Nguồn gốc Elephantopus sp. là 1 chi thuộc họ Cúc (Asteraceae) có nguồn gốc ở Trung và Nam Mỹ, từ Argentina đến Mexico bao gồm cả vùng biển Caribbean (Flann, 2009). Một số loài khác có nguồn gốc ở Ấn Độ và Himalayas (Press và ctv, 2009). Hiện nay, Elephantopus sp. đƣợc trồng phổ biến ở nhiều quốc gia và đƣợc biết đến với nhiều tên gọi khác nhau nhƣ chỉ thiên, cúc chỉ thiên hoa trắng, cỏ lƣỡi mèo, cúc chân voi mềm, địa đảm thảo, co tát nai (dân tộc Thái), nhả đản (dân tộc Tày) theo Trung tâm dữ liệu thực vật Việt Nam (2008). Elephantopus sp. có khoảng 26 loài, trong đó một số loài đã đƣợc mô tả từ rất sớm điển hình nhƣ Elephantopus scaber đƣợc mô tả lần đầu vào năm 1753 bởi Lour. Elephantopus mollis đƣợc Kunth mô tả vào năm 1820 (Nguyễn Duy Chính, 2009). 1.1.2. Phân loại khoa học Theo Trung tâm dữ liệu thực vật Việt Nam (2008) thì Elephantopus sp. đƣợc phân loại khoa học nhƣ sau:  Giới : Plantae  Ngành : Magnoliophyta  Lớp : Magnoliopsida  Bộ : Asterales  Họ : Asteraceae  Chi : Elephantopus 1.1.3. Đặc điểm và sự phân bố Elephantopus sp. là loài cây thân thảo, thân cây đƣợc phủ đầy lông với chiều cao trung bình 0,5 – 1 m. Lá mọc dài theo thân và không có cuống, các phiến thon có chiều dài khoảng 10 – 15 cm, gốc ôm lấy thân, các mép khía lƣợn và có lông mềm ngắn ở mặt dƣới, các lá trên bị tiêu giảm dần. Cụm hoa dài theo thân, nhánh mang nhiều hoa đầu kép trong một bao chung. Các hoa cao 8 mm, mang 4 hay 5 3
  16. Đồ án tốt nghiệp hoa trắng và quả bế cao 3 mm, có rãnh. Mào lông có 5 tơ và cây ra hoa thƣờng vào tháng 6 và 7 (Trung tâm dữ liệu thực vật Việt Nam, 2008). Elephantopus sp. thƣờng mọc nhiều ở các vùng nhiệt đới nhƣ các nƣớc châu Phi, Đông Nam Á và Thái Bình Dƣơng. Ngoài ra, Elephantopus sp. còn đƣợc tìm thấy ở dọc các bờ biển Philippines và ở các nƣớc Mexico, Đài Loan, Borneo theo Flann (2009). Ở nƣớc ta Elephantopus sp. thƣờng mọc ở rừng thƣa, rừng thông và dọc đƣờng đi ở nhiều nơi, nhất là ở các tỉnh Tây Nguyên (Bùi Xuân Phƣợng, 2014). Tại Việt Nam chúng ta có thể gặp một trong hai loài là Elephantopus scaber hay Elephantopus tomentosus (Phùng Văn Phê, 2014). 1.1.4. Thành phần hóa học thường có trong thực vật 1.1.4.1. Alkaloid a) Khái niệm Alkaloid là những hợp chất hữu cơ có chứa N, đa số có nhân dị vòng và là dẫn xuất của các acid amin. Alkaloid thƣờng đƣợc tìm thấy ở các chất chuyển hóa phụ trong thực vật. Sau này, ngƣời ta đã tìm thấy alkaloid còn có trong động vật nhƣ samandarin và samanin lấy từ tuyến da con Salamandra maculosa và Salamandra altra. Bufotenin, serotonin, bufotenidin và dehydrobufotenin là những chất độc lấy 4
  17. Đồ án tốt nghiệp từ các loài cóc Bufo. Batrachotoxin có trong tuyến da loài ếch độc Phyllobates aurotaenia. Tuy nhiên, cũng có những chất đƣợc xếp vào alkaloid nhƣng N không ở dị vòng mà ở mạch nhánh nhƣ capsaicin trong ớt (Capsicum annuum L.). Một số alkaloid không có phản ứng kiềm nhƣ colchicin lấy từ hạt tỏi độc (Colchicum autumnale L.), ricinin lấy từ hạt thầu dầu (Ricinus communis L.) và alkaloid có phản ứng acid yếu nhƣ arecaidin và guvacin trong hạt cau (Arca catechu L.) theo Phạm Thanh Kỳ (1998). b) Phân loại Các nhóm alkaloid hiện nay bao gồm:  Nhóm pyridin: Piperin, coniin, trigonellin, arecaidin, guvacin, pilocarpin, cytisin, nicotin, spartein và pelletierin.  Nhóm isoquinolin: Các alkaloid thuộc gốc thuốc phiện nhƣ morphin, codein, thebain, papaverin, narcotin, sanguinarin, narcein, hydrastin và berberin.  Nhóm pyrrolidin: Hygrin, cuscohygrin và nicotin.  Nhóm tropan: Atropin, cocain, ecgonin và scopolamin.  Nhóm quinolin: Quinin, quinidin, dihydroquinin, dihydroquinidin, strychnin, brucin, veratrin và cevadin.  Nhóm purin: Các xanthin nhƣ caffein, theobromin và theophyllin.  Nhóm indol:  Các tryptamin: DMT, N-metyltryptamin, psilocybin và serotonin.  Các ergolin: Các alkaloid từ ngũ cốc, cỏ nhƣ ergin, ergotamin,… 5
  18. Đồ án tốt nghiệp  Các β-cacbolin: Harmin, harmalin, yohimbin, reserpin và emetin (Vũ Xuân Tạo, 2013). c) Đặc điểm Những alkaloid mà thành phần cấu tạo không có oxy thƣờng ở thể lỏng nhƣ nicotin (C10H14N2) và coniin (C8H17N). Các alkaloid ở thể rắn thƣờng kết tinh đƣợc và có điểm nóng chảy rõ ràng. Những alkaloid ở thể lỏng bay hơi đƣợc và bền vững, không bị phân hủy ở nhiệt độ sôi. Đa số các alkaloid không có mùi, thƣờng có vị đắng và một số ít có vị cay nhƣ capsaixin, piperin,… Thông thƣờng các alkaloid kiềm không tan trong nƣớc, dễ tan trong các dung môi hữu cơ. Trái lại các muối alkaloid thì dễ tan trong nƣớc và hầu nhƣ không tan trong các dung môi hữu cơ ít phân cực. Từ đó, dựa vào độ tan khác nhau của các loại alkaloid mà sử dụng dung môi thích hợp để chiết xuất và tinh chế alkaloid. Đa số các alkaloid có tính kiềm yếu nên có thể giải phóng alkaloid ra khỏi muối của nó bằng những chất có tính kiềm trung bình và mạnh. Khi định lƣợng alkaloid bằng phƣơng pháp đo acid, ngƣời ta phải căn cứ vào độ kiềm để lựa chọn chỉ thị màu cho thích hợp. Alkaloid có 2 phản ứng chính là phản ứng tạo tủa và phản ứng tạo màu. Có 2 nhóm thuốc thử tạo tủa với alkaloid. Nhóm thứ nhất cho tủa rất ít tan trong nƣớc, tủa này sinh ra hầu hết là do sự kết hợp của 1 cation lớn là alkaloid với 1 nhóm anion lớn thƣờng là anion phức hợp của thuốc thử và nhóm thứ hai cho kết tủa ở dạng tinh thể. Đối với phản ứng tạo màu, có 1 số thuốc thử tác dụng với alkaloid cho những màu đặc biệt khác nhau. Phản ứng tạo tủa cho ta biết có alkaloid hay không, còn phản ứng tạo màu cho biết những chất có trong alkaloid (Phạm Thanh Kỳ, 1998). d) Vai trò Đa số các alkaloid đều có tác dụng diệt khuẩn, 1 số loại có tác động lên hệ thần kinh nhƣ morphin, codein, cocain,… Ngoài ra, alkaloid còn làm hạ huyết áp và giúp chống ung thƣ (Vũ Xuân Tạo, 2013). 1.1.4.2. Carbohydrate a) Khái niệm 6
  19. Đồ án tốt nghiệp Carbohydrate là hợp chất hữu cơ đƣợc tạo nên từ các nguyên tố C, H, O và có công thức cấu tạo là Cm(H2O)n, thƣờng thì m = n (Phùng Trung Hùng và ctv, 2013). b) Phân loại Carbohydrate đƣợc chia thành 3 nhóm là monosaccharide, disaccharide và polysaccharide (Phùng Trung Hùng và ctv, 2013). c) Đặc điểm Monosaccharide, disaccharide có đặc tính chung là dễ hoà tan trong nƣớc, đồng hoá và sử dụng nhanh để tạo glycogen. Các carbohydrate đơn giản này đều có vị ngọt, khi vào cơ thể xuất hiện tƣơng đối nhanh trong máu. Polysaccharide tồn tại dƣới nhiều dạng, mỗi dạng đều có những đặc điểm và tác dụng cũng nhƣ dƣợc tính riêng (Nguyễn Phƣơng Hà Linh Linh, 2011). d) Vai trò Cung cấp năng lƣợng, đóng vai trò là cấu trúc, tạo hình (cellulose,…), giúp bảo vệ (mucopolysaccharide) và chống tạo thể cetone (mang tính acid gây độc cho cơ thể) theo Nguyễn Phƣơng Hà Linh Linh (2011). 1.1.4.3. Flavonoid a) Khái niệm Flavonoid là 1 nhóm hợp chất lớn thƣờng gặp trong thực vật, đây còn là sắc tố sinh học giúp tạo màu sắc cho hoa. Flavonoid có cấu tạo gồm 2 vòng benzen A và B đƣợc nối với nhau qua một mạch 3 carbon. Phần lớn các chất flavonoid có màu vàng, tuy nhiên 1 số có màu xanh, tím, đỏ và 1 số khác lại không màu. Trong thực 7
  20. Đồ án tốt nghiệp vật cũng có 1 số hợp chất không thuộc flavonoid cũng có màu vàng nhƣ carotenoid, anthranoid, xanthon (Quỳnh Ngọc, 2011). b) Phân loại Dựa vào vị trí của gốc aryl (vòng B) và các mức độ oxy hóa của mạch 3 C nên các flavonoid đƣợc chia thành 3 nhóm chính:  Các flavonoid có gốc aryl ở vị trí C-2: Euflavonoid.  Các flavonoid có gốc aryl ở vị trí C-3: Isoflavonoid.  Các flavonoid có gốc aryl ở vị trí C-4: Neoflavonoid (Ngô Văn Thu, 2011). c) Đặc điểm Flavonoid tạo đƣợc phức với các ion kim loại mà chính các ion kim loại này là xúc tác của nhiều phản ứng oxy hóa. Do từng phân nhóm của flavonoid có cấu tạo riêng nên chúng vừa có tính chất chung vừa có những khác biệt về tính chất vật lý và hóa học. Các flavonoid có hoạt tính kháng khuẩn do chúng có khả năng tạo phức với các protein ngoại bào và thành tế bào vi khuẩn. Flavonoid càng ƣa béo thì càng có khả năng phá vỡ màng tế bào vi sinh vật (Quỳnh Ngọc, 2011). d) Vai trò 8
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

TL.01: Bộ Tiểu Luận Triết Học
207 tài liệu
1474 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
5=>2