Đổi mới sự nghiệp và phát triển con người

Chia sẻ: Thu Xuan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

211
lượt xem 28
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khi tuyên bố khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà trong ngày 2 tháng 9 năm 1945, giữa vòng vây của giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã long trọng tuyên bố rằng quyền sống, quyền được mưu cầu hạnh phúc là những quyền cơ bản, tối thượng và bất khả xâm phạm của mổi người và mỗi dân tộc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đổi mới sự nghiệp và phát triển con người

TRUNG TÊM KHOA HOÅC XAÄ HÖÅI VAÂ NHÊN VÙN QUÖËC GIA BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001 ÀÖÍI MÚÁI VAÂ SÛÅ NGHIÏÅP PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI (SAÁCH THAM KHAÃO) NHAÂ XUÊËT BAÃN CHÑNH TRÕ QUÖËC GIA Haâ Nöåi - 2001
Cuöën saách naây àûúåc xuêët baãn trong chûúng trònh xêy dûång Baáo caáo quöëc gia vïì phaát triïín con ngûúâi do Trung têm Khoa hoåc Xaä höåi vaâ Nhên vùn Quöëc gia chuã trò vúái sûå giuáp àúä cuãa Chûúng trònh Phaát triïín cuãa Liïn húåp quöëc (UNDP) taåi Viïåt Nam. Caác yá kiïën àaánh giaá, phên tñch, kiïën nghõ trong Baáo caáo naây laâ cuãa caá nhên caác taác giaã chûá khöng nhêët thiïët phaãn aánh quan àiïím chñnh thûác cuãa Chñnh phuã Viïåt Nam, Chûúng trònh Phaát triïín Liïn húåp quöëc taåi Viïåt Nam hay Trung têm Khoa hoåc Xaä höåi vaâ Nhên vùn Quöëc gia. Maä söë: CTQG (2001)
Lúâi tûåa K hi tuyïn böë khai sinh nûúá c Viïå t Chñnh nhúâ àoá , trong caá c thaâ n h tûå u to lúá n Nam Dên chuã Cöå n g hoaâ trong maâ àöí i múá i mang laå i , chung quy laå i vaâ nöí i ngaâ y 2 thaá n g 9 nùm 1945, giûä a bêå t nhêë t vêî n laâ caá c thaâ n h tûå u phaá t triïí n voâ n g vêy cuã a giùå c àoá i , giùå c döë t vaâ giùå c con ngûúâ i . ngoaå i xêm, Chuã tõch Höì Chñ Minh àaä Sau möå t thúâ i gian àöí i múá i chûa daâ i , long troå n g tuyïn böë rùç n g quyïì n söë n g, Viïå t Nam àaä nhanh choá n g thoaá t khoã i tònh quyïì n àûúå c mûu cêì u haå n h phuá c laâ nhûä n g traå n g khuã n g hoaã n g vaâ bûúá c vaâ o quyä àaå o quyïì n cú baã n , töë i thûúå n g vaâ bêë t khaã xêm tùng trûúã n g kinh tïë nhanh vaâ bïì n vûä n g, phaå m cuã a moå i ngûúâ i vaâ moå i dên töå c . söë ngûúâ i coâ n phaã i söë n g trong caã n h àoá i Ngûúâ i khùè n g àõnh vúá i toaâ n thïë giúá i rùç n g ngheâ o giaã m xuöë n g nhanh choá n g; àúâ i söë n g àoá cuä n g laâ muå c àñch töë i cao cuã a moå i haâ n h vùn hoaá vaâ tinh thêì n cuã a ngûúâ i dên àûúå c àöå n g cuã a têë t caã nhên dên Viïå t Nam vaâ caã i thiïå n roä rïå t ; moå i ngûúâ i àûúå c tiïë p cêå n cuã a nhaâ nûúá c Viïå t Nam Dên chuã Cöå n g dïî daâ n g hún vúá i caá c cú höå i phaá t triïí n vaâ hoaâ non treã . àûúå c tham gia àêì y àuã vaâ coá chêë t lûúå n g Lúâ i tuyïn böë cuã a Chuã tõch Höì Chñ hún vaâ o quaá trònh hoaå c h àõnh vaâ thûå c Minh laâ sûå àuá c kïë t tinh hoa truyïì n thöë n g hiïå n caá c chñnh saá c h. Nhaâ nûúá c cuâ n g vúá i nhên àaå o xuyïn suöë t lõch sûã mêë y nghòn caá c töí chûá c xaä höå i chia seã vúá i dên traá c h nùm àêë u tranh dûå n g nûúá c vaâ giûä nûúá c nhiïå m vaâ nghôa vuå phaá t triïí n quöë c gia vúá i cuã a dên töå c Viïå t Nam. Àoá cuä n g laâ sûå kïë t sûå tin cêå y ngaâ y caâ n g àûúå c cuã n g cöë úã caã hai húå p möå t giaá trõ trûúâ n g töì n cuã a loaâ i ngûúâ i phña. Viïå c múã röå n g caá c möë i giao lûu quöë c vúá i truyïì n thöë n g vùn hoaá Viïå t Nam: phaá t tïë àaä laâ m cho thïë giúá i hiïí u Viïå t Nam hún triïí n phaã i vò con ngûúâ i , do con ngûúâ i vaâ vaâ nhúâ àoá , hai bïn coá thïí chia seã vúá i nhau cuã a con ngûúâ i . töë t hún caá c thaâ n h tûå u phaá t triïí n . Kïë t quaã Cöng cuöå c àöí i múá i gêì n hai mûúi nùm noá i trïn cuã a sûå lûå a choå n con àûúâ n g phaá t qua cuã a Viïå t Nam laâ sûå tiïë p tuå c nhêë t triïí n cuã a Viïå t Nam trong thúâ i àaå i ngaâ y quaá n triïë t lyá phaá t triïí n mang tñnh dên töå c nay phaã n aá n h thûå c chêë t àõnh hûúá n g xaä truyïì n thöë n g vaâ nhên loaå i àoá . Bùç n g viïå c höå i chuã nghôa cuã a quaá trònh àöí i múá i . thay àöí i cú chïë kinh tïë , thûå c hiïå n chñnh Chuá n g ta tûå tin noá i rùç n g àöí i múá i laâ möå t sûå saá c h múã cûã a vaâ chuã àöå n g höå i nhêå p kinh tïë lûå a choå n àuá n g àùæ n cuã a Viïå t Nam. quöë c tïë , àöí i múá i àaä múã ra möå t khöng gian Àöí i múá i àaä taå o ra thïë vaâ lûå c múá i cho sûå phaá t triïí n múá i àêì y triïí n voå n g cho têë t caã phaá t triïí n àêë t nûúá c , giuá p giaã i quyïë t töë t nhên dên Viïå t Nam. Trong khöng gian hún, troå n veå n hún caá c nhiïå m vuå phaá t àoá , caá c cú höå i phaá t triïí n àûúå c taå o ra ngaâ y triïí n con ngûúâ i . Tuy nhiïn, cêì n nhêå n roä caâ n g phong phuá ; caá c àiïì u kiïå n thûå c hiïå n rùç n g àêë t nûúá c Viïå t Nam àang bûúá c vaâ o cú höå i ngaâ y caâ n g àûúå c nêng cao; baã n sùæ c möå t giai àoaå n phaá t triïí n múá i . Trûúá c möå t dên töå c vaâ nhûä n g lûå a choå n riïng cuã a Viïå t thïë giúá i àang trong xu hûúá n g toaâ n cêì u Nam kïë t húå p vaâ hoaâ húå p vúá i caá c giaá trõ hoaá kinh tïë vaâ chuyïí n sang kinh tïë tri vùn hoaá vaâ tinh hoa trñ tuïå cuã a loaâ i ngûúâ i . thûá c , nhûä n g cú höå i vaâ thaá c h thûá c àöë i vúá i LÚÂI TÛÅA iii
Viïå t Nam caâ n g böå c löå roä hún. Trong böë i Viïå t Nam. Töi hy voå å n g vaâ tin tûúã n g rùç n g caã n h àoá , phaá t huy sûá c maå n h toaâ n dên töå c , àêy laâ möå t sûå khúã i àêì u töë t àeå p , cuä n g laâ tiïë p tuå c àöí i múá i , chuã àöå n g höå i nhêå p kinh möå t sûå thuá c àêí y àöë i vúá i têë t caã chuá n g ta vïì tïë quöë c tïë , àêí y maå n h cöng nghiïå p hoaá , nhiïå m vuå phaá t triïí n con ngûúâ i Viïå t Nam, hiïå n àaå i hoaá àêë t nûúá c laâ cûå c kyâ quan nhû àaä àûúå c ghi trong vùn kiïå n Àaå i höå i troå n g àïí cuã n g cöë vaâ nêng cao chêë t lûúå n g Àaã n g lêì n thûá IX. cuã a sûå phaá t triïí n con ngûúâ i úã Viïå t Nam. Xin trên troå n g giúá i thiïå u “Baáo caáo “Baáo caáo Phaát triïín Con ngûúâi Viïåt Phaát triïín Con ngûúâi Viïåt Nam 2001” vúá i Nam nùm 2001” laâ baá o caá o àêì u tiïn cuã a têë t caã caá c àöå c giaã trong vaâ ngoaâ i nûúá c , têë t Viïå t Nam do chñnh ngûúâ i Viïå t Nam viïë t caã nhûä n g ai àang cuâ n g chung nöî lûå c phêë n àaä àïì cêå p möå t caá c h coá hïå thöë n g, tûúng àöë i àêë u vò sûå nghiïå p PHAÁ T TRIÏÍ N CON toaâ n diïå n vaâ sêu sùæ c caá c vêë n àïì cú baã n NGÛÚÂ I . nhêë t vïì phaá t triïí n con ngûúâ i hiïå n nay úã PHAN VÙN KHAÃI Thuã tûúáng Chñnh phuã nûúác Cöång hoaâ Xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam iv BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
LÚÂI NOÁI ÀÊÌU v
Lúâi Nhaâ xuêët baãn T rong suöë t quaá trònh xêy dûå n g vaâ àaä àaå t àûúå c trong quaá trònh àöí i múá i úã baã o vïå àêë t nûúá c , Àaã n g vaâ Nhaâ nûúá c ta trong thúâ i gian qua. Bïn caå n h nûúá c Viïå t Nam luön luön khùè n g nhûä n g thaâ n h tûå u , cuöë n saá c h cuä n g chó ra àõnh: Con ngûúâ i laâ trung têm cuã a phaá t nhûä n g thaá c h thûá c gay gùæ t maâ Viïå t Nam seä triïí n , con ngûúâ i laâ muå c tiïu vaâ cuä n g laâ phaã i àöë i mùå t vaâ nhûä n g nhiïå m vuå phaã i tiïë p àöå n g lûå c cuã a sûå phaá t triïí n . Tû tûúã n g naâ y , tuå c giaã i quyïë t trong quaá trònh tiïë p tuå c àöí i möå t lêì n nûä a àûúå c nhêë n maå n h vaâ cuå thïí múá i vò muå c tiïu phaá t triïí n con ngûúâ i . Lêì n hoaá taå i Àaå i höå i àaå i biïí u toaâ n quöë c lêì n thûá àêì u tiïn, cuöë n saá c h àûa ra caá c chó söë phaá t IX cuã a Àaã n g "Nêng lïn àaá n g kïí chó söë triïí n con ngûúâ i cú baã n cuã a Viïå t Nam nhû phaá t triïí n con ngûúâ i (HDI) cuã a nûúá c ta". chó söë HDI, HPI, vaâ GDI cuã a 61 tónh, "Chêë t lûúå n g àúâ i söë n g vêå t chêë t , vùn hoaá , thaâ n h trong caã nûúá c . tinh thêì n àûúå c nêng lïn roä rïå t trong möi Nöå i dung cuã a cuöë n saá c h àïì cêå p àïë n trûúâ n g xaä höå i an toaâ n , laâ n h maå n h; möi möå t chuã àïì röå n g, yïu cêì u sûå phöë i húå p liïn trûúâ n g tûå nhiïn àûúå c baã o vïå vaâ caã i ngaâ n h cao, vaâ àûúå c thûå c hiïå n trong àiïì u thiïå n ". kiïå n nùng lûå c vaâ kinh nghiïå m coâ n haå n Àïí cung cêë p cho baå n àoå c nhûä n g thöng chïë , caá c nguöì n dûä liïå u chûa thêå t àêì y àuã tin vaâ taâ i liïå u tham khaã o böí ñch vïì àöí i múá i nïn khoá traá n h khoã i nhûä n g khiïë m khuyïë t . vaâ sûå nghiïå p phaá t triïí n con ngûúâ i Viïå t Chuá n g töi mong nhêå n àûúå c nhûä n g yá kiïë n Nam trong hún nùm thêå p kyã qua, Nhaâ àoá n g goá p cuã a baå n àoå c àïí lêì n xuêë t baã n sau xuêë t baã n Chñnh trõ quöë c gia vúá i sûå cöå n g àûúå c töë t hún. taá c cuã a Trung têm Khoa hoå c xaä höå i vaâ Vúá i nhûä n g thöng tin vaâ phûúng phaá p Nhên vùn Quöë c gia xuêë t baã n cuöë n saá c h tiïë p cêå n múá i , hy voå n g cuöë n saá c h seä laâ möå t Baáo caáo phaát triïín con ngûúâi Viïåt Nam taâ i liïå u tham khaã o böí ñch vïì nhûä n g vêë n àïì 2001 - Àöíi múái vaâ sûå nghiïåp phaát triïín phaá t triïí n hiïå n nay cuã a àêë t nûúá c ta. con ngûúâi. Xin trên troå n g giúá i thiïå u cuöë n saá c h vúá i Nöå i dung chuã yïë u cuã a cuöë n saá c h nïu baå n àoå c . lïn nhûä n g thaâ n h tûå u phaá t triïí n con ngûúâ i Haâ Nöå i , thaá n g 11 nùm 2001 NHAÂ XUÊË T BAÃ N CHÑNH TRÕ QUÖË C GIA LÚÂI NHAÂ XUÊËT BAÃN v
Lúâi noái àêìu L õch sûã nhên loaå i laâ lõch sûã phaá t khña caå n h phên phöë i laå i caá c kïë t quaã saã n triïí n cuã a con ngûúâ i . Trong quaá xuêë t thöng qua Nhaâ nûúá c . Bêë t bònh àùè n g trònh àoá , ûúá c mú coá möå t cuöå c vïì cú höå i , sûå ngheâ o khoá cuã a möå t böå phêå n söë n g tûå do, döì i daâ o vïì vêå t chêë t , phong khöng nhoã dên cû nhiïì u khi àûúå c coi nhû phuá vïì tinh thêì n , khöng ngûâ n g àûúå c caá i giaá têë t yïë u phaã i traã cho tùng trûúã n g vaâ nêng cao vïì tri thûá c cuã a möî i ngûúâ i luön phaá t triïí n kinh tïë . àûúå c êë p uã vaâ theo àuöí i qua moå i thïë hïå , Caá c h nhòn thiïn lïå c h vïì phaá t triïí n , vïì moå i thúâ i àaå i . Tuy nhiïn, trong nhûä n g giai con ngûúâ i trong phaá t triïí n nhû vêå y àaä àoaå n lõch sûã khaá c nhau, khi theo àuöí i tûâ n g laâ möå t yïë u töë caã n trúã maå n h meä quaá muå c àñch àoá , troå n g têm vaâ muå c tiïu phaá t trònh phaá t triïí n bïì n vûä n g. Vò vêå y , möå t triïí n laå i khöng hoaâ n toaâ n nhû nhau. caá c h tiïë p cêå n múá i vïì phaá t triïí n , coá tñnh hïå Nùm mûúi nùm trúã laå i àêy, phaá t triïí n thöë n g, mang àêå m chêë t nhên vùn àaä àõnh àaä trúã thaâ n h möå t cú höå i thûå c sûå cho nhiïì u hònh ngaâ y caâ n g roä neá t trong tû duy phaá t quöë c gia, nhiïì u cöå n g àöì n g trïn thïë giúá i . triïí n cuã a nhiïì u quöë c gia: Phaá t triïí n laâ sûå Xuêë t phaá t tûâ tònh traå n g ngheâ o naâ n , laå c múã röå n g phaå m vi lûå a choå n cuã a con ngûúâ i hêå u , bõ phuå thuöå c nùå n g nïì vïì kinh tïë , àïí àaå t àïë n möå t cuöå c söë n g trûúâ n g thoå khoeã nhiïì u quöë c gia àaä coi viïå c múã röå n g nùng maå n h, coá yá nghôa vaâ xûá n g àaá n g vúá i con lûå c saã n xuêë t cuã a caã i , thuá c àêí y tùng trûúã n g ngûúâ i àaä nhêå n àûúå c sûå uã n g höå ngaâ y caâ n g kinh tïë laâ muå c tiïu haâ n g àêì u trong chiïë n röå n g khùæ p . Quan àiïí m naâ y bao haâ m hai lûúå c phaá t triïí n cuã a mònh. Phuâ húå p vúá i sûå khña caå n h chñnh laâ múã röå n g caá c cú höå i lûå a lûå a choå n àoá , tùng trûúã n g kinh tïë àûúå c choå n vaâ nêng cao nùng lûå c lûå a choå n vaâ xem laâ chòa khoaá cuã a moå i sûå phaá t triïí n . thûå c hiïå n sûå lûå a choå n cuã a con ngûúâ i àïí hoå Tuy caá c h nhòn nhêå n naâ y khöng phaã i laâ thûå c sûå àûúå c hûúã n g thuå möå t cuöå c söë n g hoaâ n toaâ n bêë t húå p lyá , song sûå thiïn lïå c h haå n h phuá c , bïì n vûä n g. Quan niïå m múá i vïì quaá mûá c túá i muå c tiïu tùng trûúã n g àaä chi phaá t triïí n àaä àûúå c thïí hiïå n ngaâ y caâ n g phöë i àaá n g kïí tû duy phaá t triïí n cuã a àöng toaâ n diïå n vaâ hoaâ n chónh hún trong caá c àaã o caá c quöë c gia trong caã möå t thúâ i gian Baá o caá o Phaá t triïí n con ngûúâ i hùç n g nùm daâ i . Vúá i caá c h nhòn àoá , con ngûúâ i , vúá i tû cuã a Chûúng trònh Phaá t triïí n Liïn húå p caá c h laâ muå c tiïu àñch thûå c cuã a sûå phaá t quöë c (UNDP). Noá àaä coá aã n h hûúã n g sêu triïí n , àöi khi àaä bõ xem nheå . Nhiïì u núi, röå n g trïn phaå m vi toaâ n thïë giúá i . Tûâ lêì n nhiïì u luá c con ngûúâ i thuêì n tuyá àûúå c coi laâ xuêë t baã n àêì u tiïn nùm 1990, Baá o caá o möå t yïë u töë saã n xuêë t , cho duâ laâ yïë u töë quan Phaá t triïí n Con ngûúâ i cuã a UNDP, vúá i caá c troå n g nhêë t trong viïå c thuá c àêí y tùng chuã àïì khaá c nhau, àaä trúã thaâ n h möå t taâ i trûúã n g kinh tïë vaâ phaá t triïí n . Tûúng ûá n g liïå u àûúå c thaã o luêå n söi nöí i úã nhiïì u diïî n vúá i sûå thiïn lïå c h àoá , nhûä n g khña caå n h xaä àaâ n . Caá c Baá o caá o àïì u àûa ra nhûä n g phên höå i cuã a sûå phaá t triïí n , nïë u coá àûúå c chuá yá , tñch sêu sùæ c , toaâ n diïå n vïì nhûä n g thaá c h thò cuä n g thûúâ n g chó àûúå c nhêë n maå n h úã thûá c vaâ cú höå i múá i àöë i vúá i quaá trònh phaá t LÚÂI NOÁI ÀÊÌU vii
triïí n con ngûúâ i , tûâ àoá àïì xuêë t caá c kiïë n trong nhiïì u thêå p kyã qua, àùå c biïå t trong nghõ chñnh saá c h trïn phaå m vi toaâ n cêì u quaá trònh àöí i múá i . Baá o caá o nhêë n maå n h cuä n g nhû trong khuön khöí tûâ n g quöë c gia rùç n g àöí i múá i chñnh laâ quaá trònh múã röå n g hûúá n g túá i sûå phaá t triïí n bïì n vûä n g, cöng cú höå i lûå a choå n vaâ nêng cao nùng lûå c cuã a bùç n g, àêå m tñnh nhên vùn. möî i ngûúâ i dên trong caá c hoaå t àöå n g kinh Nhiïì u quöë c gia trïn thïë giúá i , vúá i sûå tïë , chñnh trõ, xaä höå i , vùn hoaá àa daå n g húå p taá c höî trúå cuã a Chûúng trònh Phaá t nhùç m àaå t àûúå c möå t cuöå c söë n g êë m no, àêì y triïí n cuã a Liïn húå p quöë c , àaä lêì n lûúå t cho àuã hún, maå n h khoeã , tûå do vaâ giaâ u trñ thûá c xuêë t baã n caá c Baá o caá o Quöë c gia vïì Phaá t hún. Àöí i múá i cuä n g goá p phêì n nêng cao võ triïí n Con ngûúâ i . Vúá i caá c chuã àïì , nöå i dung thïë cuã a ngûúâ i dên trong quaá trònh xêy phong phuá , àïì cêå p nhûä n g vêë n àïì phaá t dûå n g, hoaå c h àõnh caá c chñnh saá c h phaá t triïí n bûá c xuá c nhêë t cuã a möî i quöë c gia, caá c triïí n vò con ngûúâ i . Vaâ àïë n lûúå t mònh, Baá o caá o Phaá t triïí n con ngûúâ i àaä coá àoá n g chñnh caá c kïë t quaã àoá laå i trúã thaâ n h nguyïn goá p àaá n g kïí vaâ o viïå c thaã o luêå n vaâ xêy nhên mang laå i nhûä n g thaâ n h cöng àêì y êë n dûå n g caá c chñnh saá c h phaá t triïí n , nêng cao tûúå n g cuã a quaá trònh àöí i múá i trong moå i nhêå n thûá c vaâ cú höå i tham gia cuã a caá c têì n g lônh vûå c cuã a àúâ i söë n g xaä höå i . lúá p dên cû vaâ caá nhên vaâ o quaá trònh phaá t Baá o caá o cuä n g àïì cêå p àïë n nhûä n g thaá c h triïí n chung. Hïå thöë n g chó tiïu phaá t triïí n thûá c gay gùæ t maâ Viïå t Nam phaã i àöë i mùå t con ngûúâ i àûúå c Chûúng trònh Phaá t triïí n trong quaá trònh tiïë p tuå c àöí i múá i ; àêí y cuã a Liïn húå p quöë c xêy dûå n g vaâ khöng maå n h cöng nghiïå p hoaá , hiïå n àaå i hoaá ; chuã ngûâ n g hoaâ n thiïå n cuä n g àoá n g goá p àaá n g kïí àöå n g höå i nhêå p kinh tïë quöë c tïë dûúá i taá c vaâ o viïå c nhêå n thûá c roä raâ n g, cuå thïí hún àöå n g cuã a toaâ n cêì u hoaá kinh tïë nhùç m muå c caá c ûu tiïn phaá t triïí n , giaá m saá t theo doä i tiïu "dên giaâ u , nûúá c maå n h, xaä höå i cöng quaá trònh phaá t triïí n úã caã têì m quöë c gia vaâ bùç n g, dên chuã , vùn minh". Àöë i mùå t vúá i so saá n h quöë c tïë . caá c thaá c h thûá c àoá , nhûä n g nhiïå m vuå phaã i Quaá trònh xêy dûå n g Baá o caá o Phaá t tiïë p tuå c giaã i quyïë t trong cöng cuöå c xoaá triïí n con ngûúâ i úã Viïå t Nam àûúå c triïí n àoá i giaã m ngheâ o , taå o ra vaâ baã o àaã m cöng khai chêå m hún so vúá i nhiïì u nûúá c . Caá c h ùn viïå c laâ m cho haâ n g triïå u ngûúâ i lao àêy hai nùm, Chûúng trònh Phaá t triïí n àöå n g, nêng cao chêë t lûúå n g tùng trûúã n g, cuã a Liïn húå p quöë c àaä chñnh thûá c thaã o phaá t huy caá c lúå i thïë phaá t triïí n sùé n coá , xêy luêå n vúá i Chñnh phuã Viïå t Nam vïì viïå c dûå n g vaâ tùng cûúâ n g caá c nùng lûå c caå n h triïí n khai xêy dûå n g Baá o caá o Phaá t triïí n tranh múá i , chuã àöå n g höå i nhêå p kinh tïë Con ngûúâ i àêì u tiïn úã Viïå t Nam. Trung quöë c tïë thaâ n h cöng, nhanh choá n g caã i têm Khoa hoå c Xaä höå i vaâ Nhên vùn Quöë c gia Viïå t Nam vinh dûå àûúå c giao nhiïå m vuå thiïå n àúâ i söë n g vêå t chêë t vaâ tinh thêì n cuã a moå i ngûúâ i dên vaâ baã o vïå möi trûúâ n g laâ rêë t laâ m àêì u möë i phöë i húå p triïí n khai xêy dûå n g Baá o caá o naâ y . Trong quaá trònh xêy nùå n g nïì . dûå n g Baá o caá o , caá c böå ngaâ n h coá liïn quan, Lêì n àêì u tiïn, Baá o caá o cuä n g aá p duå n g Chûúng trònh Phaá t triïí n cuã a Liïn húå p caá c phûúng phaá p tñnh toaá n caá c chó söë quöë c taå i Haâ Nöå i vaâ nhiïì u cú quan nghiïn phaá t triïí n con ngûúâ i cú baã n nhû chó söë cûá u khaá c àaä tñch cûå c phöë i húå p hoaå t àöå n g, HDI, chó söë HPI (chó söë ngheâ o khöí töí n g uã n g höå vaâ giuá p àúä nhiïå t tònh. húå p ), chó söë GDI (chó söë phaá t triïí n giúá i ) Chuã àïì cuã a Baá o caá o naâ y laâ "Àöíi múái vaâ cho toaâ n böå 61 tónh thaâ n h trong caã nûúá c . Sûå nghiïåp phaát triïín con ngûúâi úã Viïåt Àêy laâ möå t nöî lûå c khöng nhoã , àùå c biïå t Nam". Baá o caá o àaä cöë gùæ n g nïu bêå t nhûä n g trong tònh hònh caá c nguöì n dûä liïå u khöng quan niïå m vïì phaá t triïí n con ngûúâ i cuã a àêì y àuã vaâ thiïë u nhêë t quaá n . Viïå t Nam vaâ nhûä n g thaâ n h tûå u phaá t triïí n Vò àêy laâ baã n Baá o caá o àêì u tiïn, laå i àïì con ngûúâ i maâ Viïå t Nam àaä àaå t àûúå c cêå p möå t phaå m vi vêë n àïì röå n g, mang tñnh viii BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
liïn ngaâ n h cao, àûúå c thûå c hiïå n trong àiïì u cêå p hoùå c àïì cêå p chûa àêì y àuã , chûa gùæ n kiïå n nùng lûå c vaâ kinh nghiïå m xêy dûå n g kïë t vúá i nhau àuã chùå t cheä . Hy voå n g nhûä n g Baá o caá o coâ n chûa àêì y àuã nïn Baá o caá o seä vêë n àïì trïn seä àûúå c xûã lyá möå t caá c h töë t hún khoá traá n h khoã i nhûä n g khiïë m khuyïë t . Rêë t trong nhûä n g Baá o caá o sau. nhiïì u vêë n àïì vïì phaá t triïí n chûa àïì Haâ Nöå i , thaá n g 11 nùm 2001 ÀÖÎ HOAÂI NAM, Phoá giaám àöëc Trung têm Khoa hoåc Xaä höåi vaâ Nhên vùn Quöëc gia, Trûúãng ban Chó àaåo Baáo caáo Phaát triïín con ngûúâi Viïåt Nam LÚÂI NOÁI ÀÊÌU ix
x BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
Lúâi giúái thiïåu cuãa UNDP Viïåt Nam T hay mùå t Chûúng trònh Phaá t triïí n laâ möå t thaá c h thûá c mang tñnh kyä thuêå t , àoâ i Liïn húå p quöë c (UNDP), töi xin hoã i nhûä n g giaã i phaá p kyä thuêå t . Phaá t triïí n hên haå n h giúá i thiïå u vúá i baå n àoå c con ngûúâ i laâ caã möå t quaá trònh thay àöí i Baá o caá o phaá t triïí n con ngûúâ i àêì u tiïn cuã a sêu sùæ c , maå n h meä , liïn quan àïë n caã Viïå t Nam. Baá o caá o naâ y trònh baâ y möå t nhûä n g vêë n àïì thïí chïë , cú chïë , do vêå y cêì n caá c h toaâ n diïå n vaâ sêu sùæ c quaá trònh àöí i àûúå c sûå uã n g höå vaâ giaá c ngöå röå n g raä i cuã a múá i àang diïî n ra úã Viïå t Nam trong böë i quêì n chuá n g nhên dên. Vò thïë , möå t Baá o caã n h toaâ n cêì u hoaá . Caá c thaâ n h viïn cuã a caá o phaá t triïí n con ngûúâ i , hay noá i röå n g nhoá m xêy dûå n g Baá o caá o àaä thaâ n h cöng hún, möå t chiïë n lûúå c phaá t triïí n con ngûúâ i , trong viïå c lûå a choå n nöå i dung vaâ phûúng phaã i àûúå c chñnh nhûä n g chuã nhên cuã a àêë t phaá p xêy dûå n g Baá o caá o phaã n aá n h quan nûúá c àoá xêy dûå n g, soaå n thaã o , chuã trò thò àiïí m tiïë p cêå n vaâ giaã i quyïë t nhûä n g vêë n àïì múá i coá hiïå u quaã thûå c sûå . vïì phaá t triïí n con ngûúâ i cuã a Viïå t Nam, coá Vò nhûä n g lyá do nhû vêå y , viïå c xêy dûå n g àöë i chiïë u , so saá n h, sûã duå n g vaâ coá bûúá c Baá o caá o naâ y àaä aá p duå n g caá c h tiïë p cêå n àoá ngay tûâ àêì u . UNDP laâ möå t àöë i taá c tham phaá t triïí n khuön khöí lyá luêå n chung cuã a quan àiïí m phaá t triïí n con ngûúâ i cuã a gia quaá trònh xêy dûå n g Baá o caá o naâ y , UNDP. nhûng sûå àoá n g goá p àoá laâ ñt oã i , chó dûâ n g úã Quan àiïí m phaá t triïí n con ngûúâ i , àûúå c mûá c àöå tû vêë n , goá p yá vaâ hiïå u chónh. Àêy àïì cêå p vaâ phên tñch khaá kyä lûúä n g trong thûå c sûå laâ möå t quaá trònh cuâ n g nhau hoå c Baá o caá o naâ y laâ möå t chuã àïì àûúå c thaã o luêå n hoã i , cuâ n g nhau xêy dûå n g nùng lûå c . Àiïì u söi nöí i . Nhiïì u ngûúâ i Viïå t Nam àaä chia seã quan troå n g úã àêy laâ xêy dûå n g àûúå c möå t quan àiïí m phaá t triïí n chuá troå n g khöng baã n baá o caá o àûúå c moå i ngûúâ i cuâ n g tham chó riïng àïë n sûå phaá t triïí n kinh tïë . Roä khaã o , thaã o luêå n vaâ coá taá c àöå n g lêu daâ i . raâ n g Quan àiïí m phaá t triïí n con ngûúâ i rêë t Àêy cuä n g laâ àõnh hûúá n g cho caá c hoaå t phuâ húå p vúá i nhûä n g àiïì u nïu ra trong Baã n àöå n g nghiïn cûá u vïì phaá t triïí n con ngûúâ i Tuyïn ngön Àöå c lêå p , trong Tû tûúã n g Höì úã Viïå t Nam trong tûúng lai maâ UNDP Chñ Minh, vaâ àõnh hûúá n g xaä höå i chuã chuá n g töi seä nhiïå t thaâ n h uã n g höå . nghôa maâ hiïå n nay Viïå t Nam àang theo Mùå c duâ xeá t vïì nhiïì u phûúng diïå n , àuöí i vúá i muå c tiïu “dên giaâ u , nûúá c maå n h, quaá trònh xêy dûå n g Baá o caá o coâ n quan xaä höå i cöng bùç n g, dên chuã vaâ vùn minh", troå n g hún caã nöå i dung Baá o caá o , töi tin vúá i quan àiïí m phaá t triïí n lêë y con ngûúâ i tûúã n g rùç n g baå n àoå c seä tòm thêë y nhiïì u laâ m trung têm nhû laâ möå t muå c tiïu töë i àiïì u lyá thuá trong baã n Baá o caá o naâ y . Theo thûúå n g. möå t caá c h nhòn nhêå n mang àêå m neá t Viïå t Phaá t triïí n con ngûúâ i khöng àún thuêì n Nam, Baá o caá o naâ y àaä nïu bêå t nhûä n g LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU CUÃA UNDP VIÏÅT NAM xi
thaâ n h tûå u trong quaá khûá , phên tñch ngûúâ i giûä a caá c vuâ n g trong caã nûúá c àöì n g nhûä n g thaá c h thûá c trong tûúng lai vaâ àïì thúâ i cuâ n g laâ m cú súã cho viïå c àaá n h giaá xuêë t möå t loaå t nhûä n g kiïë n nghõ chñnh nhûä n g tiïë n böå vaâ taá c àöå n g chñnh saá c h cho saá c h nhùç m tiïë p tuå c múã röå n g cú höå i vaâ tûúng lai. nùng lûå c lûå a choå n cho moå i ngûúâ i dên. Cuöë i cuâ n g, töi xin hïë t sûá c caã m ún Lêì n àêì u tiïn, Baá o caá o cuä n g àûa ra caá c nhûä n g ngûúâ i àaä tham gia àoá n g goá p cöng chó söë phaá t triïí n con ngûúâ i cuã a têë t caã caá c sûá c , yá tûúã n g, vaâ khñch lïå quaá trònh xêy tónh thaâ n h trong caã nûúá c . Nhûä n g söë liïå u dûå n g àêì y lyá thuá nhûng cuä n g rêë t khùæ t khe àoá cho chuá n g ta möå t bûá c tranh vïì sûå Baá o caá o Phaá t triïí n con ngûúâ i Viïå t Nam chïnh lïå c h trong lônh vûå c phaá t triïí n con nùm 2001. E.A. WATTEZ Àaåi diïån thûúâng truá, Chûúng trònh Phaát triïín Liïn húåp quöëc taåi Viïåt Nam xii BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
Lúâi caám ún B aá o caá o quöë c gia vïì phaá t triïí n con TS. Nguyïî n Hûä u Duä n g, Viïå n trûúã n g Viïå n ngûúâ i naâ y àûúå c thûå c hiïå n búã i sûå Khoa hoå c lao àöå n g vaâ caá c vêë n àïì xaä húå p taá c cuã a rêë t nhiïì u caá nhên vaâ höå i , Böå Lao àöå n g - Thûúng binh - Xaä caá c töí chûá c khaá c nhau. Baá o caá o naâ y höå i . khöng thïí hoaâ n thaâ n h àûúå c nïë u khöng coá TSKH. Phan Höì n g Giang, Viïå n trûúã n g sûå höî trúå vaâ laâ m viïå c tñch cûå c cuã a caá c Viïå n Nghiïn cûá u vùn hoaá . Böå Vùn hoaá thaâ n h viïn tham gia xêy dûå n g Baá o caá o . thöng tin. Chuá n g töi vö cuâ n g caã m ún sûå húå p taá c quyá baá u àoá . Caác thaânh viïn Nhoám tham gia viïët baáo caáo chuyïn àïì. Caác thaânh viïn cuãa Ban Chó àaåo TS. Nguyïî n Àònh Cûã , Trung têm Dên söë P G S. TS. Àöî Hoaâ i Nam, Phoá giaá m àöë c Àaå i hoå c Kinh tïë quöë c dên Haâ Nöå i Trung têm Khoa hoå c Xaä höå i vaâ Nhên Ths. Nguyïî n Maå n h Cûúâ n g, Böå Lao àöå n g vùn Quöë c gia - Thûúng binh vaâ Xaä höå i GS. VS. Phaå m Minh Haå c , Phoá trûúã n g TS. Phaå m Xuên Àaå i , Viïå n Xaä höå i hoå c , ban thûá nhêë t Ban Khoa giaá o Trung Trung têm KHXH vaâ Nhên vùn Quöë c ûúng gia TSKH. Phan Quang Trung, Thûá trûúã n g TS. Lï Baå c h Dûúng, Viïå n Xaä höå i hoå c , Böå Kïë hoaå c h vaâ Àêì u tû Trung têm KHXH vaâ Nhên vùn Quöë c TS. Nguyïî n Têm Chiïë n , Thûá trûúã n g Böå gia Ngoaå i Giao ThS. Trêì n Haâ n Giang, Trung têm TS. Àöî Nhû Àñnh, Thûá trûúã n g Böå Nghiïn cûá u Phuå nûä vaâ Gia àònh, Thûúng maå i TS. Phaå m Maå n h Huâ n g, Thûá trûúã n g Böå Y Trung têm KHXH vaâ Nhên vùn Quöë c tïë gia TS. Nguyïî n Têë n Phaá t , Thûá trûúã n g Böå TS. Phñ Maå n h Höì n g, Khoa Kinh tïë , Àaå i Giaá o duå c vaâ Àaâ o taå o hoå c Quöë c gia GS. TSKH. Taâ o Hûä u Phuâ n g, Phoá chuã TS.Vuä Xuên Nguyïå t Höì n g, Viïå n Quaã n lñ nhiïå m Uyã ban Kinh tïë vaâ Ngên saá c h Kinh tïë Trung ûúng cuã a Quöë c höå i . TS. Vuä Quöë c Huy, Àaå i hoå c Kinh tïë Quöë c GS.TSKH. Nguyïî n Hûä u Tùng, Phoá dên Haâ Nöå i /UNDP trûúã n g ban Ban Khoa giaá o Trung Ths. Vuä Quang Minh, Böå Ngoaå i giao ûúng TS. Àùå n g Kim Sún, Giaá m àöë c Trung TS. Nguyïî n Vùn Tiïë n , Phoá töí n g cuå c Têm Thöng tin , Böå NN vaâ PTNT trûúã n g, Töí n g cuå c Thöë n g kï. TS. Nguyïî n Àònh Taâ i , Viïå n Quaã n lñ Kinh TS. Trêì n Quöë c Toaã n , Phoá chuã nhiïå m tïë Trung ûúng Vùn phoâ n g Chñnh phuã TS. Buâ i Têë t Thùæ n g, Viïå n Kinh tïë hoå c , LÚÂI CAÁM ÚN xiii