Giải phẫu bệnh, tế bào học và các chỉ dẫn: Phần 2

Chia sẻ: Zing Zing Nè | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:153

Thêm vào BST

Báo xấu

47
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

"Ebook Hướng dẫn Quy trình kỹ thuật chuyên ngành Giải phẫu bệnh, tế bào học: Phần 2" được tiếp nối gồm 33 chương với các nội dung các quy trình kỹ thuật nhuộm phải dùng mảnh cắt lạnh; các quy trình kỹ thuật miễn dịch và sinh học phân tử; các quy trình kỹ thuật tế bào học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giải phẫu bệnh, tế bào học và các chỉ dẫn: Phần 2

306 HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC
PHẦN IV CÁC QUY TRÌNH KỸ THUẬT NHUỘM PHẢI DÙNG MẢNH CẮT LẠNH HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC 307
308 HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC
98. NHUỘM SOUDAN III HOẶC IV TRONG DUNG DỊCH ETANOL I. NGUYÊN TẮC Nhận dạng các lipid kỵ nước ở trạng thái lỏng theo cơ chế vật lý vật chuyển một thể có màu (lysochrom) từ dung môi hoà tan (cồn, diacetin, propylen, ethylen glycol, v.v…) vào trong lipid ở trạng thái lỏng. II. CHUẨN BỊ 1. Người thực hiện  Bác sĩ giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học: 01  Kỹ thuật viên giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học: 01 2. Phương tiện, hoá chất  Máy cắt lạnh đã ở trạng thái sẵn sàng hoạt động  Dao sắc, thớt nhựa sạch, phẳng  Bộ dụng cụ phẫu tích bệnh phẩm  Phiến kính, lá kính sạch  Bút chì mềm (để ghi tên tuổi Người bệnh, mã số tiêu bản trên phiến kính).  Giấy thấm, gạc sạch  Găng tay, khẩu trang, mũ, kính bảo vệ mắt và quần áo bảo hộ.  Chổi lông mềm  Gel cắt lạnh  Gắn lá kính: glycerogel hoặc sirô Apathy.  Phẩm nhuộm Soudan III hoặc IV trong etanol  Cồn tuyệt đối. III. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH 1. Chuẩn bị  Bệnh phẩm sau khi lấy ra từ người bệnh được gửi ngay đến khoa giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học.  Kỹ thuật viên tiếp nhận, ghi các thông tin về người bệnh vào sổ đăng ký và mã số người bệnh. HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC 309
 Ghi mã số của người bệnh vào phiến kính và dán mã số vào hộp đựng bệnh phẩm. 2. Cắt lọc bệnh phẩm  Bác sĩ giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học quan sát bệnh phẩm, mô tả kỹ về loại bệnh phẩm, số lượng, đo kích thước, màu sắc, tính chất, mặt cắt… của bệnh phẩm, xác định vùng tổn thương cần lấy mẫu cắt lạnh.  Động tác lấy bệnh phẩm phải nhẹ nhàng, tránh gây dập nát hay biến đổi do tác động cơ học.  Không kẹp vào vùng định lấy mẫu xét nghiệm, không rửa mẫu mô.  Dùng dao sắc cắt theo một hướng, sao cho đường cắt gọn, không bị dập nát.  Kích thước của mảnh mô được cắt tùy theo kích thước của vật gá mẫu bệnh phẩm của máy cắt lạnh, thông thường kích thước 1 x 1 x 0,2cm.  Số lượng mảnh cắt tuỳ từng trường hợp. 3. Làm lạnh mẫu bệnh phẩm và cắt mảnh mô  Đặt mẫu bệnh phẩm vào gá đúc lạnh rồi đưa ngay vào vị trí tương ứng trên thanh làm lạnh (Cryobar) trong buồng làm lạnh của máy, phủ gel cắt lạnh, xoay khối Head tracter đặt lên trên khuôn đúc chứa bệnh phẩm rồi đóng kín cửa kính phía trên buồng máy, chờ cho đến khi khối bệnh phẩm đông cứng (có màu trắng).  Mẫu mô sau khi đã đông cứng được cắt thành những lát thật mỏng. Bắt đầu cắt thô với độ dày từ 10-15 micromet để tạo mặt phẳng. Sau đó điều chỉnh độ dày lát cắt từ 2-5 micromet. Quay máy cắt với nhịp độ vừa phải.  Kết hợp với chổi lông mềm dàn mảnh mô lên phiến kính.  Cố định mảnh mô: (để cấu trúc mô và tế bào giữ nguyên hình dáng và bắt màu thuốc nhuộm), sau khi lát cắt được dàn lên phiến kính, phải được cố định ngay bằng cồn tuyệt đối 95-960 hoặc cồn acetic-formol trong 20 giây. 4. Nhuộm mảnh cắt 4.1. Chuẩn bị phẩm nhuộm Soudan III hoặc IV trong etanol  Soudan III hoặc IV: 1g  Etanol 70%: 50ml  Aceton: 50ml Bảo quản trong lọ nút kín, lọc trước khi sử dụng. 4.2. Các bước nhuộm  Mảnh cắt rửa trong nước cất. 310 HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC
 Ngâm mảnh cắt vào etanol 70% vài giây.  Ngâm vào trong dung dịch bão hoà Soudan trong cồn 70% trong 5 phút (có thể dùng dung dịch Herxheimer).  Ngâm nhiều lần trong ethanol 70% cho đến khi không còn vết của phẩm nhuộm thôi ra nữa.  Rửa nước cất.  Nhuộm nhân bằng Hemalun hoặc xanh lơ toluidin 0,5%.  Rửa nước cất.  Gắn glyxerogel hoặc sirô Apathy. IV. KẾT QUẢ Các lipid kỵ nước trong trạng thái lỏng (triglycerit không bão hoà, cholesterit không bão hoà và acid béo tự do không bão hoà): màu đỏ. Các cerebrosit nhuộm nhạt Photpholipid nhuộm rất yếu (Adams, 1965). HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC 311
99. NHUỘM DẦU ĐỎ O I. NGUYÊN TẮC Hòa tan có chọn lọc là cơ chế mà nhờ nó các phẩm nhuộm được phân tán trong dung môi lại có khả năng hòa tan mạnh hơn khi đi vào thành phần mô, trong khi mức độ hòa tan của chúng trong dung môi lại yếu hơn. Cơ chế này lần đầu tiên được sử dụng để phát hiện các lipid trên các mảnh cắt lạnh. Độ cồn thích hợp nhất cho phẩm nhuộm lipid là 70%. Tuy nhiên, ở độ cồn này, một số lipid trung tính có thể bị mất trong quá trình nhuộm nhưng chỉ ở mức tối thiểu, nên không ảnh hưởng tới vị trí, kích thước của tổn thương. Kỹ thuật nhuộm dầu đỏ O cho phép nhuộm cả nhân của tế bào tổn thương, nên rất có lợi cho việc nhận định cấu trúc mô học. II. CHUẨN BỊ 1. Người thực hiện  Bác sĩ giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học: 01  Kỹ thuật viên giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học: 01 2. Phương tiện, hoá chất  Máy cắt lạnh đã ở trạng thái sẵn sàng hoạt động  Dao sắc, thớt nhựa sạch, phẳng  Bộ dụng cụ phẫu tích bệnh phẩm  Phiến kính, lá kính sạch  Bút chì mềm (để ghi tên tuổi người bệnh, mã số tiêu bản trên phiến kính).  Giấy thấm, gạc sạch  Găng tay, khẩu trang, mũ, kính bảo vệ mắt và quần áo bảo hộ.  Chổi lông mềm  Gel cắt lạnh  Gắn lá kính: glycerogel hoặc sirô Apathy.  Cồn tuyệt đối  Phẩm nhuộm (hoặc dùng phẩm nhuộm có sẵn của các hãng hoặc pha như hướng dẫn ở III.4.1 dưới đây): dầu đỏ O, cồn isopropyl tuyệt đối, dextrin, Gill II hematoxylin. 312 HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC
III. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH 1. Chuẩn bị  Bệnh phẩm sau khi lấy ra từ người bệnh được gửi ngay đến khoa giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học.  Kỹ thuật viên tiếp nhận, ghi các thông tin về người bệnh vào sổ đăng ký và mã số Người bệnh.  Ghi mã số của người bệnh vào phiến kính và dán mã số vào hộp đựng bệnh phẩm. 2. Cắt lọc bệnh phẩm  Bác sĩ giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học quan sát bệnh phẩm, mô tả kỹ về loại bệnh phẩm, số lượng, đo kích thước, màu sắc, tính chất, mặt cắt… của bệnh phẩm, xác định vùng tổn thương cần lấy mẫu cắt lạnh.  Động tác lấy bệnh phẩm phải nhẹ nhàng, tránh gây dập nát hay biến đổi do tác động cơ học.  Không kẹp vào vùng định lấy mẫu xét nghiệm, không rửa mẫu mô.  Dùng dao sắc cắt theo một hướng, sao cho đường cắt gọn, không bị dập nát.  Kích thước của mảnh mô được cắt tùy theo kích thước của vật gá mẫu bệnh phẩm của máy cắt lạnh, thông thường kích thước 1 x 1 x 0,2cm.  Số lượng mảnh cắt tuỳ từng trường hợp. 3. Làm lạnh mẫu bệnh phẩm và cắt mảnh mô  Đặt mẫu bệnh phẩm vào gá đúc lạnh rồi đưa ngay vào vị trí tương ứng trên thanh làm lạnh (Cryobar) trong buồng làm lạnh của máy, phủ gel cắt lạnh, xoay khối Head tracter đặt lên trên khuôn đúc chứa bệnh phẩm rồi đóng kín cửa kính phía trên buồng máy, chờ cho đến khi khối bệnh phẩm đông cứng (có màu trắng).  Mẫu mô sau khi đã đông cứng được cắt thành những lát thật mỏng. Bắt đầu cắt thô với độ dày từ 10-15 micromet để tạo mặt phẳng. Sau đó điều chỉnh độ dày lát cắt từ 2-5 micromet. Quay máy cắt với nhịp độ vừa phải.  Kết hợp với chổi lông mềm dàn mảnh mô lên phiến kính.  Cố định mảnh mô: (để cấu trúc mô và tế bào giữ nguyên hình dáng và bắt màu thuốc nhuộm), sau khi lát cắt được dàn lên phiến kính, phải được cố định ngay bằng cồn tuyệt đối 95-960 hoặc cồn acetic-formol trong 20 giây. 4. Nhuộm mảnh cắt 4.1. Chuẩn bị phẩm nhuộm 4.1.1. Dung dịch dầu đỏ O Dầu đỏ O: 0,5 g Cồn isopropyl tuyệt đối: 100 ml HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC 313
Để dung dịch này qua đêm. 4.1.2. Dung dịch dextrin Dextrin: 1g Nước cất: 100ml 4.1.3. Dung dịch nhuộm Dầu đỏ O được lưu trữ: 60 ml Dextrin: 40 ml Có thể giữ dung dịch này trong 1 tháng và lọc trước khi sử dụng 4.2. Tiến hành kỹ thuật  Đặt các mảnh cắt lạnh trực tiếp vào dung dịch dầu đỏ O – dextrin 0,5% khoảng 20 giây.  Rửa nhẹ nhàng, nhanh, trong nước chảy.  Nhuộm đối màu bằng Gill II hematoxylin x 20 – 30 giây  Rửa nước nhẹ nhàng, làm xanh và gắn trong môi trường nước. V. KẾT QUẢ  Lipid: đỏ rực rỡ  Nhân: xanh 314 HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC
100. NHUỘM ĐEN SOUDAN B TRONG DIACETIN I. NGUYÊN TẮC Nhận dạng các lipid kỵ nước ở trạng thái lỏng theo cơ chế vật lý vật chuyển một thể có màu (lysochrom) từ dung môi hoà tan (cồn, diacetin, propylen, etylen glycol, v.v…) vào trong lipid ở trạng thái lỏng. II. CHUẨN BỊ 1. Người thực hiện  Bác sĩ giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học: 01  Kỹ thuật viên giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học: 01 2. Phương tiện, hoá chất  Máy cắt lạnh đã ở trạng thái sẵn sàng hoạt động  Dao sắc, thớt nhựa sạch, phẳng  Bộ dụng cụ phẫu tích bệnh phẩm  Phiến kính, lá kính sạch  Bút chì mềm (để ghi tên tuổi người bệnh, mã số tiêu bản trên phiến kính).  Giấy thấm, gạc sạch  Găng tay, khẩu trang, mũ, kính bảo vệ mắt và quần áo bảo hộ.  Chổi lông mềm  Gel cắt lạnh  Gắn lá kính: glycerogel hoặc sirô Apathy.  Cồn tuyệt đối  Phẩm nhuộm Đen Soudan B trong diacetin, Kernechtrol. III. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH 1. Chuẩn bị  Bệnh phẩm sau khi lấy ra từ người bệnh được gửi ngay đến khoa giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học.  Kỹ thuật viên tiếp nhận, ghi các thông tin về người bệnh vào sổ đăng ký và mã số người bệnh. HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC 315
 Ghi mã số của người bệnh vào phiến kính và dán mã số vào hộp đựng bệnh phẩm. 2. Cắt lọc bệnh phẩm  Bác sĩ giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học quan sát bệnh phẩm, mô tả kỹ về loại bệnh phẩm, số lượng, đo kích thước, màu sắc, tính chất, mặt cắt… của bệnh phẩm, xác định vùng tổn thương cần lấy mẫu cắt lạnh.  Động tác lấy bệnh phẩm phải nhẹ nhàng, tránh gây dập nát hay biến đổi do tác động cơ học.  Không kẹp vào vùng định lấy mẫu xét nghiệm, không rửa mẫu mô.  Dùng dao sắc cắt theo một hướng, sao cho đường cắt gọn, không bị dập nát  Kích thước của mảnh mô được cắt tùy theo kích thước của vật gá mẫu bệnh phẩm của máy cắt lạnh, thông thường kích thước 1 x 1 x 0,2cm.  Số lượng mảnh cắt tuỳ từng trường hợp. 3. Làm lạnh mẫu bệnh phẩm và cắt mảnh mô  Đặt mẫu bệnh phẩm vào gá đúc lạnh rồi đưa ngay vào vị trí tương ứng trên thanh làm lạnh (Cryobar) trong buồng làm lạnh của máy, phủ gel cắt lạnh, xoay khối Head tracter đặt lên trên khuôn đúc chứa bệnh phẩm rồi đóng kín cửa kính phía trên buồng máy, chờ cho đến khi khối bệnh phẩm đông cứng (có màu trắng).  Mẫu mô sau khi đã đông cứng được cắt thành những lát thật mỏng. Bắt đầu cắt thô với độ dày từ 10-15 micromet để tạo mặt phẳng. Sau đó điều chỉnh độ dày lát cắt từ 2-5 micromet. Quay máy cắt với nhịp độ vừa phải.  Kết hợp với chổi lông mềm dàn mảnh mô lên phiến kính.  Cố định mảnh mô: (để cấu trúc mô và tế bào giữ nguyên hình dáng và bắt màu thuốc nhuộm) sau khi lát cắt được dàn lên phiến kính, phải được cố định ngay bằng cồn tuyệt đối 95-960 hoặc cồn acetic-formol trong 20 giây. 4. Nhuộm mảnh cắt 4.1. Chuẩn bị phẩm nhuộm đen Soudan B trong diacetin  Hoà tan đến độ bão hoà Đen Soudan B trong một dung dịch nước có 50% diacetin.  Để trong tủ ấm 550 trong cả ngày.  Để nguội.  Lọc trước khi sử dụng. 316 HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC
4.2. Các bước nhuộm  Chuyển các mảnh cắt lạnh vào dung dịch nước 50% diacetin, trong 30 giây và lắc đều.  Nhuộm trong dung dịch Đen Soudan B vừa mới lọc trong một giờ.  Biệt hoá nhanh (30 giây) trong dung dịch nước 50% diacetin.  Rửa nước cất.  Nhuộm nhân bằng Kernechtrol.  Rửa nước cất.  Gắn trong glycerogel hoặc sirô Apathy. IV. KẾT QUẢ Lipid ở trạng thái lỏng (triglycerit không bão hoà, cholesterit không bão hoà, acid béo không bão hoà, glycolipid và photpholipid) bắt màu đen. HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC 317
101. NHUỘM ĐEN SOUDAN B HÒA TAN TRONG PROPYLEN- GLYCOL I. NGUYÊN TẮC Nhận dạng các lipid kỵ nước ở trạng thái lỏng theo cơ chế vật lý vật chuyển một thể có màu (lysochrom) từ dung môi hoà tan (cồn, diacetin, propylen, etylen glycol, v.v…) vào trong lipid ở trạng thái lỏng. II. CHUẨN BỊ 1. Người thực hiện  Bác sĩ giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học: 01  Kỹ thuật viên giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học: 01 2. Phương tiện, hoá chất  Máy cắt lạnh đã ở trạng thái sẵn sàng hoạt động  Dao sắc, thớt nhựa sạch, phẳng  Bộ dụng cụ phẫu tích bệnh phẩm  Phiến kính, lá kính sạch  Bút chì mềm (để ghi tên tuổi người bệnh, mã số tiêu bản trên phiến kính).  Giấy thấm, gạc sạch  Găng tay, khẩu trang, mũ, kính bảo vệ mắt và quần áo bảo hộ.  Chổi lông mềm  Gel cắt lạnh  Gắn lá kính: glycerogel hoặc sirô Apathy.  Cồn tuyệt đối  Phẩm nhuộm Đen Soudan B trong propylen-glycol, Kernechtrol.  Giấy lọc Whatman số 2 III. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH 1. Chuẩn bị  Bệnh phẩm sau khi lấy ra từ người bệnh được gửi ngay đến khoa giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học. 318 HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC
 Kỹ thuật viên tiếp nhận, ghi các thông tin về người bệnh vào sổ đăng ký và mã số Người bệnh.  Ghi mã số của người bệnh vào phiến kính và dán mã số vào hộp đựng bệnh phẩm. 2. Cắt lọc bệnh phẩm  Bác sĩ giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học quan sát bệnh phẩm, mô tả kỹ về loại bệnh phẩm, số lượng, đo kích thước, màu sắc, tính chất, mặt cắt… của bệnh phẩm, xác định vùng tổn thương cần lấy mẫu cắt lạnh.  Động tác lấy bệnh phẩm phải nhẹ nhàng, tránh gây dập nát hay biến đổi do tác động cơ học.  Không kẹp vào vùng định lấy mẫu xét nghiệm, không rửa mẫu mô.  Dùng dao sắc cắt theo một hướng, sao cho đường cắt gọn, không bị dập nát  Kích thước của mảnh mô được cắt tùy theo kích thước của vật gá mẫu bệnh phẩm của máy cắt lạnh, thông thường kích thước 1 x 1 x 0,2cm.  Số lượng mảnh cắt tuỳ từng trường hợp. 3. Làm lạnh mẫu bệnh phẩm và cắt mảnh mô  Đặt mẫu bệnh phẩm vào gá đúc lạnh rồi đưa ngay vào vị trí tương ứng trên thanh làm lạnh (Cryobar) trong buồng làm lạnh của máy, phủ gel cắt lạnh, xoay khối Head tracter đặt lên trên khuôn đúc chứa bệnh phẩm rồi đóng kín cửa kính phía trên buồng máy, chờ cho đến khi khối bệnh phẩm đông cứng (có màu trắng).  Mẫu mô sau khi đã đông cứng được cắt thành những lát thật mỏng. Bắt đầu cắt thô với độ dày từ 10-15 micromet để tạo mặt phẳng. Sau đó điều chỉnh độ dày lát cắt từ 2-5 micromet. Quay máy cắt với nhịp độ vừa phải.  Kết hợp với chổi lông mềm dàn mảnh mô lên phiến kính.  Cố định mảnh mô: (để cấu trúc mô và tế bào giữ nguyên hình dáng và bắt màu thuốc nhuộm), sau khi lát cắt được dàn lên phiến kính, phải được cố định ngay bằng cồn tuyệt đối 95-960 hoặc cồn acetic-formol trong 20 giây. 4. Nhuộm mảnh cắt 4.1. Chuẩn bị phẩm nhuộm Đen Soudan B trong propylen-glycol  Đen Soudan B: 0,7g  Propylen glycol: 100ml  Hoà tan lúc đang nóng ở 1000C (không được vượt quá 1100C) và lắc đều.  Lọc lúc còn nóng trên giấy lọc Whatman số 2.  Sau khi nguội, lọc lại trên các sợi thuỷ tinh ở trong chân không. HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC 319
4.2. Các bước nhuộm  Loại nước trong prolylen glycol từ 3 đến 5 phút.  Nhuộm trong dung dịch Đen Soudan B trong 5 đến 7 phút.  Rửa mảnh cắt trong dung dịch nước 85% propylen glycol, từ 2 đến 3 phút, thỉnh thoảng lại lắc.  Rửa trong nước cất ấm từ 1 đến 3 phút.  Nhuộm nhân bằng Kernechtrol.  Rửa trong nước cất.  Gắn lá kính trong glycerogel hoặc sirô Apathy. IV. KẾT QUẢ Lipid ở trạng thái lỏng (triglycerid không bão hoà, cholesterid không bão hoà, acid béo không bão hoà glycolipid và photpholipid) bắt màu đen. 320 HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC
102. NHUỘM ĐEN SOUDAN B HÒA TAN TRONG ETANOL - GLYCOL I. NGUYÊN TẮC Nhận dạng các lipid kỵ nước ở trạng thái lỏng theo cơ chế vật lý vật chuyển một thể có màu (lysochrom) từ dung môi hoà tan (cồn, diacetin, propylen, etylen glycol, v.v…) vào trong lipid ở trạng thái lỏng. II. CHUẨN BỊ 1. Người thực hiện  Bác sĩ giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học: 01.  Kỹ thuật viên giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học: 01 2. Phương tiện, hoá chất  Máy cắt lạnh đã ở trạng thái sẵn sàng hoạt động  Dao sắc, thớt nhựa sạch, phẳng  Bộ dụng cụ phẫu tích bệnh phẩm  Phiến kính, lá kính sạch  Bút chì mềm (để ghi tên tuổi người bệnh, mã số tiêu bản trên phiến kính).  Giấy thấm, gạc sạch  Găng tay, khẩu trang, mũ, kính bảo vệ mắt và quần áo bảo hộ.  Chổi lông mềm  Gel cắt lạnh  Gắn lá kính: glycerogel hoặc sirô Apathy.  Cồn tuyệt đối  Phẩm nhuộm Đen Soudan B trong etanol-glycol, Kernechtrol. III. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH 1. Chuẩn bị  Bệnh phẩm sau khi lấy ra từ người bệnh được gửi ngay đến khoa giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học.  Kỹ thuật viên tiếp nhận, ghi các thông tin về người bệnh vào sổ đăng ký và mã số người bệnh. HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC 321
 Ghi mã số của người bệnh vào phiến kính và dán mã số vào hộp đựng bệnh phẩm. 2. Cắt lọc bệnh phẩm  Bác sĩ giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học quan sát bệnh phẩm, mô tả kỹ về loại bệnh phẩm, số lượng, đo kích thước, màu sắc, tính chất, mặt cắt… của bệnh phẩm, xác định vùng tổn thương cần lấy mẫu cắt lạnh.  Động tác lấy bệnh phẩm phải nhẹ nhàng, tránh gây dập nát hay biến đổi do tác động cơ học.  Không kẹp vào vùng định lấy mẫu xét nghiệm, không rửa mẫu mô.  Dùng dao sắc cắt theo một hướng, sao cho đường cắt gọn, không bị dập nát  Kích thước của mảnh mô được cắt tùy theo kích thước của vật gá mẫu bệnh phẩm của máy cắt lạnh, thông thường kích thước 1 x 1 x 0,2cm.  Số lượng mảnh cắt tuỳ từng trường hợp. 3. Làm lạnh mẫu bệnh phẩm và cắt mảnh mô  Đặt mẫu bệnh phẩm vào gá đúc lạnh rồi đưa ngay vào vị trí tương ứng trên thanh làm lạnh (Cryobar) trong buồng làm lạnh của máy, phủ gel cắt lạnh, xoay khối Head tracter đặt lên trên khuôn đúc chứa bệnh phẩm rồi đóng kín cửa kính phía trên buồng máy, chờ cho đến khi khối bệnh phẩm đông cứng (có màu trắng).  Mẫu mô sau khi đã đông cứng được cắt thành những lát thật mỏng. Bắt đầu cắt thô với độ dày từ 10-15 micromet để tạo mặt phẳng. Sau đó điều chỉnh độ dày lát cắt từ 2-5 micromet. Quay máy cắt với nhịp độ vừa phải.  Kết hợp với chổi lông mềm dàn mảnh mô lên phiến kính.  Cố định mảnh mô: (để cấu trúc mô và tế bào giữ nguyên hình dáng và bắt màu thuốc nhuộm), sau khi lát cắt được dàn lên phiến kính, phải được cố định ngay bằng cồn tuyệt đối 95-960 hoặc cồn acetic-formol trong 20 giây. 4. Nhuộm mảnh cắt 4.1. Chuẩn bị phẩm nhuộm Đen Soudan B trong ethanol-glycol  Trộn lẫn Etanol tuyệt đối 30ml + Glycol 30ml.  Cho thêm 500mg đen Soudan B và lắc mạnh để hoà tan (có thể hâm nóng nhẹ để hoà tan tốt hơn).  Sau cùng cho thêm nước cất 40ml.  Để trong 1 giờ.  Lọc trước khi dùng. Dung dịch chỉ sử dụng được tối đa trong hai đến ba ngày. 322 HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC
4.2. Các bước nhuộm  Cho mảnh cắt vào etanol-glycol trong 5 phút.  Nhuộm trong dung dịch Đen Soudan B vừa mới pha từ 5 đến 10 phút (15 đến 30 phút nếu tìm các sắc tố lipid trên các mảnh cắt parafin).  Rửa trong etanol-glycol từ 2 đến 3 phút.  Rửa nước cất.  Nhuộm nhân bằng Kernechtrol.  Rửa nước cất.  Gắn lá kính trong glycerogel hoặc sirô Apathy. IV. KẾT QUẢ Lipid ở trạng thái lỏng (triglycerid không bão hoà, cholesterid không bão hoà, acid béo không bão hoà glycolipid và photpholipid) bắt màu đen. HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC 323
103. NHUỘM LIPID TRUNG TÍNH VÀ ACID BẰNG SUNFAT XANH LƠ NIL (THEO CAIN) I. NGUYÊN TẮC Nhuộm để phân biệt giữa các lipid trung tính và acid bằng một thuốc nhuộm phức tạp (Sunfat xanh lơ Nil). Thuốc nhuộm này có lysochrom, đỏ Nil, nhuộm màu hồng các lipid ở trạng thái lỏng, ngoài ra còn có một chất màu base, xanh lơ Nil nhuộm những thể có phản ứng acid. II. CHUẨN BỊ 1. Người thực hiện  Bác sĩ giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học: 01.  Kỹ thuật viên giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học: 01 2. Phương tiện, hoá chất  Máy cắt lạnh đã ở trạng thái sẵn sàng hoạt động  Dao sắc, thớt nhựa sạch, phẳng  Bộ dụng cụ phẫu tích bệnh phẩm  Phiến kính, lá kính sạch  Bút chì mềm (để ghi tên tuổi người bệnh, mã số tiêu bản trên phiến kính).  Giấy thấm, gạc sạch  Găng tay, khẩu trang, mũ, kính bảo vệ mắt và quần áo bảo hộ.  Chổi lông mềm  Gel cắt lạnh  Gắn lá kính: glycerogel hoặc sirô Apathy.  Cồn tuyệt đối  Phẩm nhuộm sulphat xanh lơ Nil, Kernechtrol. III. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH 1. Chuẩn bị  Bệnh phẩm sau khi lấy ra từ người bệnh được gửi ngay đến khoa giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học. 324 HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC
 Kỹ thuật viên tiếp nhận, ghi các thông tin về người bệnh vào sổ đăng ký và mã số Người bệnh.  Ghi mã số của người bệnh vào phiến kính và dán mã số vào hộp đựng bệnh phẩm. 2. Cắt lọc bệnh phẩm  Bác sĩ giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học quan sát bệnh phẩm, mô tả kỹ về loại bệnh phẩm, số lượng, đo kích thước, màu sắc, tính chất, mặt cắt… của bệnh phẩm, xác định vùng tổn thương cần lấy mẫu cắt lạnh.  Động tác lấy bệnh phẩm phải nhẹ nhàng, tránh gây dập nát hay biến đổi do tác động cơ học.  Không kẹp vào vùng định lấy mẫu xét nghiệm, không rửa mẫu mô.  Dùng dao sắc cắt theo một hướng, sao cho đường cắt gọn, không bị dập nát  Kích thước của mảnh mô được cắt tùy theo kích thước của vật gá mẫu bệnh phẩm của máy cắt lạnh, thông thường kích thước 1 x 1 x 0,2cm.  Số lượng mảnh cắt tuỳ từng trường hợp. 3. Làm lạnh mẫu bệnh phẩm và cắt mảnh mô  Đặt mẫu bệnh phẩm vào gá đúc lạnh rồi đưa ngay vào vị trí tương ứng trên thanh làm lạnh (Cryobar) trong buồng làm lạnh của máy, phủ gel cắt lạnh, xoay khối Head tracter đặt lên trên khuôn đúc chứa bệnh phẩm rồi đóng kín cửa kính phía trên buồng máy, chờ cho đến khi khối bệnh phẩm đông cứng (có màu trắng).  Mẫu mô sau khi đã đông cứng được cắt thành những lát thật mỏng. Bắt đầu cắt thô với độ dày từ 10-15 micromet để tạo mặt phẳng. Sau đó điều chỉnh độ dày lát cắt, cắt thành các mảnh có độ dầy 10µ. Quay máy cắt với nhịp độ vừa phải.  Kết hợp với chổi lông mềm dàn mảnh mô lên phiến kính.  Cố định mảnh mô: (để cấu trúc mô và tế bào giữ nguyên hình dáng và bắt màu thuốc nhuộm), sau khi lát cắt được dàn lên phiến kính, phải được cố định ngay bằng cồn tuyệt đối 95-960 hoặc cồn acetic-formol trong 20 giây và nhúng vào nước cất. Cắt 3 mảnh cắt. 4. Nhuộm mảnh cắt  Mảnh cắt thứ nhất dùng để kiểm tra đặc tính lipid của những chất nghiên cứu: Nhuộm đơn giản bằng đen Soudan B trong dung môi cồn hoặc trong diacetin.  Hai mảnh cắt khác được xử lý như sau: + Chuyển hai mảnh cắt 2 và 3 vào trong dung dịch nước xanh lơ Nil 1% ở 600C, trong 5 phút. + Nhuộm lại mảnh cắt 3 trong dung dịch xanh lơ Nil 0,02%, ở 600C, trong 5 phút. HƯỚNG DẪN QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU - TẾ BÀO HỌC 325