Giáo trình hình thành tư duy thế giới phẳng như thế nào trong quan niệm tư duy của cộng đồng p6

Chia sẻ: Gsgsdd Gegweg | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

72
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Và bạn hoàn toàn có thể làm được điều ấy. Tại sao cần dùng phân tích kỹ thuật? Một số người quá chú trọng phân tích cơ bản và coi thường phân tích kỹ thuật cho rằng phân tích kỹ thuật là không cần thiết, chỉ cần chọn những công ty ưu tú là đủ, thực ra đây là một quan

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình hình thành tư duy thế giới phẳng như thế nào trong quan niệm tư duy của cộng đồng p6

51 MƯ I L C LÀM PH NG TH GI I và ki m soát ã y chúng tôi xu ng d c n i m chúng tôi ã ch có 1 t $ ngo i t . Ngày nay chúng tôi có 118 t $… Chúng tôi ã i t s t tin tr m l ng n hoài bão mãnh li t trong m t th p k ”. S sp Tư ng Berlin ã không ch giúp làm ph ng các l a ch n kh dĩ cho ch nghĩa tư b n th trư ng t do và c i trói cho nh ng năng l c to l n b d n nén i v i hàng tri u ngư i các nơi như n , Brazil, Trung Qu c, và ch Soviet trư c ây. Nó cũng cho phép chúng ta nghĩ v th gi i khác i – nhìn nó như m t toàn th không có v t khâu n i. B i vì Tư ng Berlin ã không ch ch n ư ng chúng ta; nó ã ch n t m nhìn c a chúng ta- kh năng c a chúng ta nghĩ v th gi i như m t th trư ng ơn nh t, m t h sinh thái ơn nh t, m t c ng ng ơn nh t. Trư c 1989, ã có th có m t chính sách phương ông hay chính sách phương Tây, song khó nghĩ v có m t chính sách ‘toàn c u’. Amartya Sen, nhà kinh t n o t gi i Nobel bây gi d y Harvard, m t l n ã lưu ý tôi r ng “Tư ng Berlin ã không ch là m t bi u tư ng v gi ngư i dân bên trong ông c – nó ã là cách ngăn c n m t lo i t m nhìn toàn c u v tương lai c a chúng ta. Chúng ta không th tư duy v th gi i m t cách toàn c u khi Tư ng Berlin còn ó. Chúng ta không th nghĩ v th gi i như m t t ng th ”. Có m t câu chuy n thú v ti ng Sanskrit, Sen nói thêm, v m t con ch sinh ra trong m t cái gi ng, ó và s ng su t i trong gi ng y. “Nó có m t th gi i quan bao g m cái gi ng”, ông nói. “ i v i nhi u ngư i trên hành tinh ó là cái th gi i ã gi ng như trư c khi b c tư ng s p . Khi tư ng s p , nó gi ng như con ch trong gi ng t nhiên có kh năng liên l c v i nh ng con ch các gi ng khác … N u tôi ca t ng s s p b c tư ng, chính là vì tôi tin ch c r ng chúng ta có th h c t nhau nhi u n th nào. H u h t tri th c là h c ư c t ngư i khác qua biên gi i”. Vâng, th gi i tr thành ch t t hơn s ng sau 9/11, vì m i s bùng phát t do kích thích m t s bùng phát khác, và b n thân quá trình ó có m t tác ng làm ph ng qua các xã h i, c ng c nh ng ngư i dư i và làm y u nh ng k trên. “Quy n t do c a ph n ”, Sen lưu ý, nêu ch m t thí d , “thúc y ph n bi t c bi t vi t, có xu hư ng gi m sinh và t l ch t tr em và tăng các cơ h i vi c làm cho ph n , r i nh hư ng n i tho i chính tr và cho ph n cơ h i có vai trò l n hơn trong t qu n a phương”.
52 TH GI I LÀ PH NG Cu i cùng, s tư ng ã không ch m ư ng cho nhi u ngư i hơn khai thác qu tri th c c a nhau. Nó cũng m ư ng cho ch p nh n các tiêu chu n chung- các tiêu chu n v n n kinh t nên ư c i u hành ra sao, k toán nên ư c làm th nào, ho t ng ngân hàng nên ư c qu n lí ra sao, các máy PC ư c s n xu t th nào, và các bài báo kinh t nên ư c vi t ra sao. Tôi s th o lu n i u này mu n hơn, song ây là nói r ng các tiêu chu n chung t o ra m t sân chơi ph ng hơn, b ng hơn. Di n t theo cách khác, s tư ng làm tăng s di chuy n t do c a các t p quán t t nh t. Khi m t tiêu chu n kinh t hay kĩ thu t n i lên và t ch ng t mình trên vũ ài th gi i, nó ư c ch p nh n nhanh hơn nhi u sau khi b c tư ng không còn ngăn c n. Ch riêng châu Âu, tư ng ã m ư ng cho s hình thành Liên Minh Châu Âu và s m r ng nó t mư i lăm thành hai mươi lăm nư c. i u ó, k t h p v i s xu t hi n c a euro như m t ng ti n chung, ã t o ra m t khu v c kinh t ơn nh t t m t vùng m t th i b b c Màn S t chia c t. Trong khi các nh hư ng tích c c c a s tư ng ã rõ ngay, nguyên nhân gây ra nó v n chưa rõ l m. ã không có m t nguyên nhân ơn nh t. m c nào y chính các con m i ã ăn ru ng n n móng c a Liên Xô, h th ng ã b các mâu thu n n i t i riêng và tính phi hi u qu c a nó làm suy y u r i; m c nào ó s tích t quân s c a chính quy n Reagan Châu Âu ã bu c Kremlin t phá s n do chi cho các u n; và m c nào ó các c g ng b t l c c a Mikhail Gorbachev c i cách cái không th c i cách n i ã k t li u ch nghĩa c ng s n. Song n u tôi ph i ch ra m t y u t như cái u tiên gi a nh ng cái ngang nhau, ó là cách m ng thông tin b t u vào u n gi a các năm 1980. Các h th ng toàn tr ph thu c vào s c quy n thông tin và vũ l c, và có quá nhi u thông tin b t u tu t qua b c Màn S t, nh s ph bi n c a các máy fax, i n tho i, và các công c truy n thông hi n i khác. M t kh i lư ng t i h n c a các máy PC IBM, và h i u hành Windows ã ưa chúng vào cu c s ng, n cùng nhau kho ng cùng th i kì mà b c tư ng , và s ph bi n c a chúng ã óng inh vào quan tài c a ch nghĩa c ng s n, b i vì chúng c c kì c i thi n truy n thông theo chi u ngang – có h i cho chính hình th c t trên xu ng mà ch nghĩa c ng s n d a vào. Chúng cũng tăng cư ng m nh m vi c cá nhân thu th p thông tin và s trao quy n cho cá nhân. (M i thành t c a cách m ng thông tin này do nh ng ti n hoá
53 MƯ I L C LÀM PH NG TH GI I tách r i gây ra: m ng i n tho i ti n hoá t mong mu n c a ngư i dân nói chuy n v i nhau t xa. Máy fax ti n hoá như cách truy n thông văn b n trên m ng i n tho i. Máy tính cá nhân ư c các (trình) ng d ng sát th [killer apps]*- b ng tính và x lí văn b n. Và Windows ti n hoá t nhu c u bi n t t c các th này thành có th dùng ư c và l p trình ư c b i i chúng). Máy IBM PC u tiên v ư c th trư ng năm 1981. Cùng lúc ó, nhi u nhà khoa h c máy tính kh p th gi i b t u s d ng các th g i là Internet và e-mail. Phiên b n Windows u tiên ư c bán năm 1985, và phiên b n t phá th c t làm cho PC th t s thân thi n v i ngư i dùng –Windows 3.0 - ư c xu t bán ngày 22-5- 1990, ch sáu tháng sau khi b c tư ng s p . Trong cùng th i kì này, m t s ngư i khác các nhà khoa h c b t u phát hi n ra r ng n u h mua m t PC và m t dial-up modem, h có th k t n i PC c a h v i i n tho i và chuy n e-mail qua các nhà cung c p d ch v Internet tư nhân – như Compuserve và America Online. “S ph bi n c a máy tính cá nhân, máy fax, Windows, và dial- up modem n i v i m ng i n tho i toàn c u t t c n cùng nhau vào cu i các năm 1980 và u các năm 1990 t o ra n n cơ b n kh i ng cách m ng thông tin toàn c u,” Craig J. Mundie, t ng giám c kĩ thu t c a Microsoft, l p lu n. M u ch t là s h p nh t c a t t c chúng l i thành m t h th ng tương ho t [có th ho t ng v i nhau] duy nh t. i u ó x y ra, Mundie nói, m t khi chúng ta có m t n n tính toán ư c chu n hoá d ng thô – máy IBM PC – cùng v i m t giao di n ngư i dùng ho chu n hoá cho x lí văn b n và b ng tính - Windows – cùng v i m t công c truy n thông chu n hoá – dial-up modem và m ng lư i i n tho i toàn c u. M t khi ta có n n tương ho t cơ b n ó, thì các trình ng d ng sát th y s ph bi n c a nó r ng kh p m i nơi. “Ngư i dân th y r ng h th c s thích làm t t c nh ng th này trên m t máy tính, và h th t s c i thi n năng su t,” Mundie nói. “T t c chúng có s h p d n cá nhân r ng rãi và khi n cá nhân ngư i dân ng d y và mua m t PC có th ch y Windows và t trên bàn c a h , và i u ó bu c s truy n bá n n tính toán m i này vào th gi i tính toán công ti còn nhi u hơn n a. Ngư i ta nói, ‘Chà, có m t v t quý ây, và chúng ta ph i t n d ng nó’.” * Ti ng lóng c a dân tin h c ch các trình ng d ng ư c r t nhi u ngư i dùng như Word, Excel, hay browser c a Netscape, hay Google ch ng h n.
54 TH GI I LÀ PH NG Windows ư c c ng c càng tr thành h i u hành hàng u, Mundie nói thêm, “càng có nhi u ngư i l p trình i vi t các ng d ng cho th gi i kinh doanh giàu có ưa vào máy tính c a h , cho nên h có th làm nhi u vi c kinh doanh m i và khác, i u ó b t u làm tăng năng su t còn hơn n a. Hàng ch c tri u ngư i trên kh p th gi i tr thành các l p trình viên khi n PC làm m i th h mu n b ng ngôn ng riêng c a h . Windows cu i cùng ã ư c d ch ra ba mươi tám ngôn ng . Ngư i dân có kh năng làm quen v i PC b ng ngôn ng c a chính mình”. y là hoàn toàn m i và lí thú, nhưng chúng ta không ư c quên n n PC-Windows ban u này ã nông c n n th nào. “N n này b ràng bu c b i quá nhi u gi i h n ki n trúc,” Mundie nói. “ ã thi u h t ng cơ s ”. Internet như chúng ta bi t ngày nay - v i các giao th c truy n dư ng như có phép màu, có th k t n i m i ngư i và m i th - v n chưa n i lên. Quay l i h i ó, các m ng ã ch có các giao th c r t h n ch trao i file và các thông i p e-mail. Cho nên nh ng ngư i dùng các máy tính v i cùng lo i h i u hành và ph n m m có th trao i tài li u qua e-mail hay chuy n file, nhưng ngay c làm vi c này cũng khá r c r i nên ch có gi i ưu tú tin h c m i ch u khó. B n ã không th ơn gi n ng i xu ng và vèo m t e-mail hay m t file cho b t c ai b t c âu- c bi t bên ngoài công ti c a chính b n hay ngoài d ch v Internet riêng c a b n- cách mà b n có th làm hi n nay. úng, nh ng ngư i dùng AOL có th liên l c v i nh ng ngư i dùng CompuServe, nhưng vi c ó ã ch ng ơn gi n cũng không tin c y. K t qu là, Mundie nói, m t lư ng d li u và sáng t o kh ng l ã tích t trong t t c các máy tính ó, song ã không có cách d dàng, tương ho t nào chia s nó và nhào n n nó. Ngư i ta ã có th vi t các ng d ng m i cho phép các h th ng ư c ch n ho t ng cùng nhau, nhưng nói chung i u này ch gi i h n cho nh ng trao i d ki n gi a các PC bên trong m ng c a m t công ti ơn nh t. Giai o n này t 9/11 n gi a 1990 v n d n n s ti n b to l n v trao quy n cá nhân, cho dù m ng còn h n ch . ó là th i kì c a “Tôi và máy c a tôi bây gi có th nói chuy n v i nhau t t hơn và nhanh hơn, nên cá nhân tôi có th làm nhi u vi c hơn” và th i kì c a “Tôi và máy c a tôi bây gi có th nói chuy n v i vài b n bè và vài ngư i trong công ti c a tôi t t hơn và nhanh hơn, nên chúng tôi có k t qu hơn”. Các b c tư ng ã s p và các c a s -
55 MƯ I L C LÀM PH NG TH GI I Windows- ã m , làm cho th gi i ph ng nhi u hơn bao gi h t – nhưng th i i c a truy n thông toàn c u suôn s v n chưa r ng. Tuy ta không ý n nó, ã có m t n t ch i tai trong th i i m i lí thú này. ã không ch có ngư i Mĩ ngư i Âu cùng v i ngư i dân c a ch Soviet tán dương s s p tư ng – và òi công cho vi c ó. Ai ó khác ã nâng li – không ph i sâm banh mà là cà phê Th c. Tên h n là Osama bin Laden và h n có m t chuy n k khác. Quan i m c a h n là các tay súng jihad Afghanistan, mà h n là m t, là ngư i ã h b ch Soviet b ng bu c H ng Quân rút kh i Afghanistan (v i s giúp c a Mĩ và Pakistan). Và m t khi s m ng ó ã hoàn t t – nh ng ngư i Soviet hoàn t t vi c rút quân vào 15-2-1989, ch chín tháng trư c khi Tư ng Berlin s p - bin Laden ngó quanh và th y r ng siêu cư ng kia, Hoa Kì, có s hi n di n to l n quê h n, Saudi Arabia, quê hương c a hai thành ph Islam thiêng liêng nh t. Và h n không thích i u ó. Như th , trong khi nh y múa trên b c tư ng [ ] và m Windows c a chúng ta và tuyên b r ng không còn l a ch n h tư tư ng kh dĩ nào cho ch nghĩa tư b n th trư ng t do n a, bin Laden quay súng c a h n ng m vào Mĩ. C bin Laden và Ronald Reagan ã coi Liên Xô như “ ch ác qu ”, nhưng bin Laden i n nhìn Mĩ cũng là ác qu . H n ã có m t l a ch n h tư tư ng kh dĩ cho ch nghĩa tư b n th trư ng t do – Islam chính tr . H n ã không c m th y b s ch m d t c a Liên Xô ánh b i; h n c m th y nó làm h n b o d n. H n không c m th y h p d n v i sân chơi ư c m r ng; h n c m th y b nó c tuy t. Và h n ã không ph i có m t mình. M t s ngư i nghĩ r ng Ronald Reagan ã kéo tư ng, b ng làm phá s n Liên Xô qua ch y ua vũ trang; nh ng ngư i khác nghĩ IBM, Steve Jobs, và Bill Gates ã kéo tư ng b ng trao quy n cho các cá nhân t i tương lai xu ng. Nhưng th gi i khác, x Muslim, nhi u ngư i nghĩ bin Laden và các ng chí c a h n ã kéo ch Soviet và b c tư ng v i nhi t huy t tôn giáo, và hàng tri u ngư i trong s h ư c truy n c m h ng t i quá kh lên. Tóm l i, trong khi chúng ta ca t ng 9/11, các h t gi ng c a m t ngày áng nh khác- 11/9 – ã ư c gieo. Nhưng s nói nhi u hơn v i u ó mu n hơn trong cu n sách này. Bây gi , hãy cho s làm ph ng ti p t c.
56 TH GI I LÀ PH NG L C LÀM PH NG # 2 9/8/95 Khi Netscape lên sàn [bán c phi u l n u cho công chúng] V ào gi a các năm 1990, cách m ng m ng PC-Windows ã t các gi i h n c a nó. N u th gi i tr nên th c s ư c k t n i, và th c s b t u tr i ph ng ra, cách m ng c n i vào pha ti p theo. Và pha ti p, Mundie c a Microsoft lưu ý, “là i t m t n n tính toán d a trên PC sang m t n n t ng tính toán d a vào Internet”. Các ng d ng sát th phát ng pha m i này ã là e-mail và trình duy t Internet. E-mail ư c thúc y b i các portal [c ng] tiêu dùng m r ng nhanh chóng như AOL, CompuServe, và cu i cùng MSN. Nhưng ã có killer app m i, trình duy t Web – có th l y các tài li u hay các trang Web ư c ch a các Web site trên Internet và hi n th chúng trên b t c màn hình máy tính nào – cái ó th c s thu hút ư c trí tư ng tư ng. Và khái ni m th c t v World Wide Web - m t h th ng t o ra, t ch c, và liên k t các tài li u sao cho chúng có th ư c duy t m t cách d dàng – ã ư c nhà khoa h c máy tính Anh Tim Berners-Lee t o ra. Ông l p Web site u tiên năm 1991, trong m t n l c nuôi m t m ng máy tính cho phép các nhà khoa h c chia s d dàng nghiên c u c a h . Các nhà khoa h c và nhà hàn lâm khác ã t o ra m t s trình duy t [browser] lư t Web ban u này, nhưng browser ch o u tiên – và toàn b văn hoá duy t Web cho qu ng i qu n chúng - ư c t o ra b i m t công ti kh i nghi p bé xíu Mountain View, California, c g i là Netscape. Netscape ra công chúng ngày 9 tháng 8, 1995, và th gi i không còn gi ng như trư c n a. Như John Doerr, nhà tư b n m o hi m huy n tho i mà hãng c a ông, Kleiner Perkins Caulfield & Byers, ã ng h Netscape, di n t, “Netscape chào bán l n u cho công chúng [IPO] ã là m t ti ng g i vang l nh i v i th gi i t nh d y hư ng t i Internet. Cho n khi y, nó ch là lãnh a c a nh ng ngư i c i bi n ban u và các tay c phách”. Pha do Netscape gây ra ã d n quá trình làm ph ng theo nhi u hư ng then ch t: Nó cho chúng ta browser thương m i ph bi n r ng rãi u tiên lư t Internet. Netscape browser ã không ch làm cho Internet s ng ng mà còn khi n cho Internet có th truy c p ư c i v i m i ngư i t a tr năm tu i n c già tám
57 MƯ I L C LÀM PH NG TH GI I mươi lăm tu i. Internet càng s ng ng, càng nhi u ngư i tiêu dùng mu n làm các vi c khác nhau trên Web, nên h càng òi h i nhi u máy tính, ph n m m, các m ng vi n thông có th d dàng s hoá văn b n, âm nh c, d li u, và nh và truy n chúng qua Internet n máy tính c a b t k ai khác. Nhu c u này ư c tho mãn b i m t s ki n xúc tác khác: Windows 95 trình làng, ư c giao tu n l sau Netscape ưa c phi u c a nó ra công chúng. Windows 95 mau chóng tr thành h i u hành ư c nhi u ngư i dùng nh t kh p th gi i, và không gi ng các phiên b n Windows trư c, nó có s h tr Internet cài s n, cho nên không ch các browser mà t t c các ng d ng PC có th “bi t v Internet” và tương tác v i nó. Nhìn l i, cái cho phép Netscape c t cánh ã là s t n t i, t pha s m hơn, c a hàng tri u PC, nhi u máy ã có s n modem r i. ó là nh ng cái vai mà Netscape ng lên trên. Cái mà Netscape ã làm là ưa ra m t ng d ng sát th m i – browser- cho s PC ã ư c l p t này, làm cho máy tính và tính k t n i c a nó h u ích hơn m t cách v n có cho hàng tri u ngư i. n lư t nó i u này làm n i b t m t s bùng n v c u i v i m i th digital [s ] và châm ngòi cơn s t Internet, vì m i nhà u tư nhìn vào Internet và k t lu n là n u m i th s ư c s hoá - d li u, kho hàng, thương m i, sách, âm nh c, nh, và gi i trí – và ư c chuy n và bán trên Internet, thì c u v i các s n ph m và d ch v d a vào Internet s vô t n. i u này ã d n t i bong bóng c phi u dot-com và m t s u tư quá m c vào cáp quang c n chuy n t i t t c thông tin s m i. S phát tri n này, n lư t nó, ã n i dây toàn b th gi i l i v i nhau, và, không có ai th c s d ki n, ã bi n Bangalore thành ngo i ô c a Boston. Hãy nhìn vào m i trong nh ng ti n tri n này. K hi tôi ng i v i Jim Barksdale, nguyên CEO c a Netscape, ph ng v n ông cho cu n sách này, tôi ã gi i thích cho ông r ng m t trong các chương trư c là v mư i i m i, s ki n, và xu hư ng ã làm ph ng th gi i. S ki n u tiên, tôi b o ông, là 9/11, và tôi gi i thích t m quan tr ng c a ngày ó. R i tôi nói, “ tôi xem n u ông có th ph ng oán t m quan c a ngày th hai, 9/8. T t c cái tôi nói cho ông là: 9/8. Ch c n m t giây Barksdale
58 TH GI I LÀ PH NG suy nghĩ trư c khi phóng l i v i câu tr l i úng: “Ngày Netscape lên sàn, ra công chúng!” Ít ai tranh cãi r ng Barksdale là m t trong nh ng nhà kh i nghi p Mĩ vĩ i. Ông ã giúp Federal Express phát tri n h th ng theo dõi và tìm v t bưu ki n c a nó, sau ó chuy n sang McCaw Cellular, m t công ti i n tho i di ng, d ng nó lên, và trông coi s h p nh t c a nó v i AT&T năm 1994. úng trư c khi vi c bán k t thúc, m t head-hunter [ngư i ki m ngư i tài] ti p c n ông m i làm CEO c a m t công ti m i g i là Mosaic Communications, ư c l p b i hai nhà i m i huy n tho i – Jim Clark và Marc Andreessen. Gi a 1994, Clark, ng sáng l p c a Silicon Graphics, ã chung s c v i Andreessen thành l p Mosaic, công ti mau chóng ư c i tên là Netscape Communications. Andreessen, m t nhà khoa h c máy tính tr tài ba, ã v a d n u m t d án ph n m m nh NCSA [Trung tâm Qu c gia v các ng d ng Siêu tính- National Center for Supercomputing Applications], t t i i h c Illinois, ã phát tri n Web browser có k t qu th c s u tiên, cũng ư c g i là Mosaic. Clark và Andreessen nhanh chóng hi u ư c ti m năng kh ng l c a ph n m m duy t Web và quy t nh h p tác thương m i hoá nó. Khi Netscape b t u l n, h v i t i Barksdale vì s d n d t và s th u hi u cách hay nh t ra công chúng th nào. Ngày nay chúng ta coi công ngh browser này là dĩ nhiên, nhưng th c s nó là m t trong nh ng sáng ch quan tr ng nh t trong l ch s c n i. Khi Andreessen trư c ây phòng thí nghi m NCSA i h c Illinois, anh th y mình có các PC, các máy tr m, và s k t n i m ng cơ b n di chuy n file quanh Internet, nhưng nó v n chưa th t h ng thú - b i vì ch ng có gì duy t, không có giao di n ngư i dùng kéo và hi n th n i dung các Web site c a nh ng ngư i ngư i khác. Cho nên Andreessen và i c a anh ã phát tri n Mosaic browser, làm cho b t c k ng c, nhà khoa h c, sinh viên, hay bà già nào có th xem ư c các Web site. Marc Andreessen ã không sáng ch ra Internet, nhưng anh ã làm nhi u như b t c cá nhân nào làm cho nó s ng ng và truy n bá nó. “Mosaic browser b t u năm 1993 v i mư i hai ngư i dùng, và tôi bi t t t c mư i hai ngư i,” Andreessen nói. Ch có kho ng năm mươi Web site khi ó và chúng h u h t ch là các trang Web ơn l . “Mosaic”, anh gi i thích, “ ư c tài tr b i Qu Khoa h c Qu c gia - National Science Foundation [NSF]. Ti n th c s không ư c
59 MƯ I L C LÀM PH NG TH GI I phân b cho xây d ng Mosaic. Nhóm chúng tôi ph i làm m t ph n m m cho phép các nhà khoa h c dùng các siêu máy tính t các v trí xa, và n i v i chúng b ng m ng NSF. Cho nên chúng tôi xây d ng [browser u tiên như] các công c ph n m m cho phép các nhà nghiên c u ‘duy t’ nghiên c u c a nhau. Tôi nhìn nó như m t vòng ph n h i dương: Càng nhi u ngư i có browser, càng nhi u ngư i mu n ư c k t n i, và s càng có nhi u khuy n khích hơn t o n i dung và các ng d ng và công c . M t khi lo i vi c ó kh i ng, nó c th c t cánh và h u như ch ng gì có th ch n nó. Khi phát tri n nó, b n không ch c b t c ai s dùng nó, nhưng ngay khi nó kh i ng chúng tôi ã hi u r ng n u có b t c ai dùng nó thì m i ngư i s dùng nó, và khi ó ch còn v n là nó s lan ra nhanh th nào và cái gì có th là nh ng c n tr trên ư ng”. Qu th c, ai ã th browser, k c Barksdale, có cùng ph n ng ban u: Chà! “M i hè, t p chí Fortune có m t bài v hai mươi lăm công ti ngon nh t [coolest] kh p nơi,” Barksdale nh l i. “Năm ó [1994] Mosaic là m t trong s ó. Tôi ã không ch c v Clark và Andreessen mà ã quay sang b o v tôi, ‘Em yêu, ây là m t ý tư ng l n’. Và r i ch vài tu n mu n hơn tôi nh n cú i n tho i t headhunter. Cho nên tôi xu ng và nói chuy n v i Doerr và Jim Clark, tôi b t u dùng phiên b n beta c a Mosaic browser. Càng dùng nó tôi càng b h p d n hơn”. T cu i các năm 1980, ngư i ta ã d ng lên các cơ s d li u v i truy c p Internet. Barksdale nói r ng sau khi nói chuy n v i Doerr và Clark, ông v nhà, gom ba a con ông quanh máy tính c a ông, và h i m i a g i ý m t ch có th duy t Internet tìm – và làm chúng thán ph c b ng t cái gì ó cho m i a. “Vi c ó thuy t ph c tôi,” Barksdale nói. “Cho nên tôi g i l i cho headhunter và nói, ‘tôi là ngư i c a ông.’” Browser thương m i u tiên c a Netscape – có th ch y trên m t IBM PC, m t Apple Macintosh, hay m t máy tính Unix - ư c phát hành tháng 12-1994, và trong vòng m t năm nó hoàn toàn ch ng th trư ng. B n có th t i Netscape xu ng mi n phí n u b n trong ngành giáo d c hay phi l i nhu n. N u b n là m t cá nhân, b n có th ánh giá ph n m m mi n phí theo s hài lòng c a mình và mua nó trên ĩa n u b n mu n. N u b n là m t công ti, b n có th ánh giá ph n m m cho chín mươi ngày. Andreessen nói, “Lí do căn b n là: N u b n có s c thanh toán mua nó, xin hãy làm th . N u không, hãy dùng nó d u sao i n a”. Vì sao? Vì t t c vi c
60 TH GI I LÀ PH NG dùng mi n phí kích thích m t s tăng trư ng t v m ng, i u quý giá i v i t t c các khách hàng tr ti n. ã có k t qu . “Chúng tôi ưa Netscape browser lên,” Barksdale nói, “và ngư i ta t i nó xu ng mi n phí cho th ba tháng. Tôi chưa bao gi th y kh i lư ng như th . i v i các doanh nghi p l n và chính ph , nó ã cho phép h k t n i và gi i phóng t t c thông tin c a h , và h th ng point-and-click [tr -và-nh p chu t] mà Marc Andreessen sáng ch ra ã cho phép ngư i thư ng dùng nó, không ch các nhà khoa h c. Và i u ó làm cho nó là m t cu c cách m ng th t s . Và chúng tôi nói, ‘Cái này s ch tăng và tăng và tăng’”. C h ng gì ã ch n nó, và ó là vì sao Netscape ã óng m t vai trò làm ph ng h t s c quan tr ng khác: Nó ã giúp khi n Internet th c s có th tương ho t. B n s nh l i r ng trong pha Tư ng Berlin-PC-Windows, các cá nhân có e-mail và các công ti có e-mail n i b ã chưa th k t n i r t xa. B nh tuy n [router] Internet u tiên c a Cisco, th c ra, ư c m t ôi v ch ng xây d ng Stanford nh ng ngư i mu n trao i e-mail; m t ngư i làm vi c xa m t máy tính l n [mainframe] và ngư i kia trên m t PC, và h ã không th k t n i. “Các m ng công ti th i ó là [s h u] riêng và r i nhau,” Andreessen nói. “M i [m ng] có các nh d ng, các giao th c riêng, và các cách khác nhau làm n i dung. Vì th t t c các c o thông tin này ã tách r i nhau. Và khi Internet n i lên như m t cu c kinh doanh m o hi m có tính thương m i, công c ng, ã có m t m i nguy hi m th c s r ng nó s n i lên theo cùng cách r i nhau”. Joe phòng k toán mu n lên PC c a mình văn phòng và th l y các s li u doanh thu m i nh t cho 1995, nhưng anh không th làm vi c ó vì phòng bán hàng có h th ng khác v i h th ng mà phòng k toán dùng. ã c như m t ngư i nói ti ng c và ngư i khác nói ti ng Pháp. Và r i Joe nói, “Cho tôi thông tin giao hàng m i nh t t hãng Goodyear v lo i v [l p] xe nào h ã g i cho chúng ta,” và anh ta th y r ng Goodyear dùng m t h th ng hoàn toàn khác, và i lí Topeka l i dùng m t h th ng khác n a. R i Joe v nhà và th y a con h c l p b y c a mình tìm trên WWW cho bài lu n h c kì, dùng các giao th c m , và ngó vào các tài s n