Giáo trình Tài chính doanh nghiệp (Nghề: Quản trị doanh nghiệp vừa và nhỏ) - Trường CĐ Cộng đồng Lào Cai

Chia sẻ: Chuheo Dethuong25 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:98

Thêm vào BST

Báo xấu

67
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Tài chính doanh nghiệp gồm có 5 chương, cung cấp cho người học những kiến thức như: Tổng quan về quản trị tài chính doanh nghiệp; Đánh giá tình hình tài chính và định giá doanh nghiệp; Dự báo nhu cầu vốn và huy động vốn của doanh nghiệp; Quản trị vốn, tài sản, doanh thu và lợi nhuận doanh nghiệp; Thẩm định tài chính dự án đầu tư của doanh nghiệp. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Tài chính doanh nghiệp (Nghề: Quản trị doanh nghiệp vừa và nhỏ) - Trường CĐ Cộng đồng Lào Cai

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH LÀO CAI TRƯỜNG CAO ĐẲNG LÀO CAI GIÁO TRÌNH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP Trình độ: Cao đẳng Nghề: Quản trị doanh nghiệp vừa và nhỏ Mã môn học: MH 13 Năm 2017
MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG BIỂU Chương 1: TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP............1 1.1. DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA (DNNVV).................................................1 1.1.1. Khái niệm...........................................................................................................1 1.1.2. Đặc điểm của các DNNVV của Việt Nam..........................................................3 1.2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN NHẬP MÔN QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP..............................................................................3 1.2.1. Khái niệm về tài chính doanh nghiệp.................................................................3 1.2.2. Khái niệm về quản trị tài chính doanh nghiệp....................................................4 1.2.3. Khái niệm về thị trường tài chính, tổ chức tài chính, công cụ tài chính.............5 1.2.4. Khái niệmgiá trị theo thời gian của tiền tệ..........................................................6 1.2.5. Khái niệm về giá trị doanh nghiệp.....................................................................7 1.2.6. Khái niệm về vốn và tài sản của doanh nghiệp..................................................8 Chương 2. ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH VÀ ĐỊNH GIÁ DOANH NGHIỆP....................................................................................................................... 12 2.1. ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP.........................12 2.1.1. Cơ sở đánh giá tình hình tài chính doanh nghiệp..............................................12 2.1.2. Nội dung và phương pháp đánh giá tình hình tài chính doanh nghiệp..............13 2.2. ĐỊNH GIÁ DOANH NGHIỆP.......................................................................17 2.2.1. Các yếu tố tác động tới giá trị doanh nghiệp.....................................................17 2.2.2. Các phương pháp xác định giá trị doanh nghiệp...............................................19 Chương 3. Dự BÁO NHU CẦU VỐN VÀ HUY ĐỘNG VỐN CỦA DOANH NGHIỆP..........................................................................................................26 3.1. Dự BÁO NHU CẦU VỐN CỦA DOANH NGHIỆP.....................................26 3.1.1. Phương pháp tỷ lệ phần trăm trên doanh thu...................................................26 3.1.2. Phương pháp lập bảng cân đối kế toán mẫu....................................................28 3.1.3. Phương pháp dự báo dựa vào chu kỳ vận độngcủavốn...................................29 3.1.4. Dự báo nhu cầu vốn tiền mặt............................................................................29 3.2. HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN CỦA DOANH NGHIỆP........................30 3.2.1. Huy động vốn dài hạn của doanh nghiệp..........................................................30 3.2.2. Huy động vốn ngắn hạn của doanh nghiệp.......................................................43 3.3. CHI PHÍ SỬ DỤNG VỐN CỦA DOANH NGHIỆP....................................46 3.3.1. Khái niệm chi phí sử dụng vốn.........................................................................46 3.3.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí sử dụng vốn...............................................48
3.3.3. Chi phí sử dụng vốn bình quân.........................................................................48 3.3.4. Chi phí cận biên về sử dụng vốn.......................................................................49 3.4. HỆ THỐNG ĐÒN BẨY CỦA DOANHNGHIỆP.........................................50 3.4.1. Rủi ro kinh doanh và dòn bẩy kinh doanh........................................................50 3.4.2. Rủi ro tài chính và đòn bẩy tài chính................................................................52 3.4.3. Phối hợp đòn bẩy tài chính và đòn bẩykinh doanh...........................................55 Chương 4. QUẢN TRỊ VỐN, TÀI SẢN , DOANH THU VÀ LỢI NHUẬN DOANH NGHIỆP........................................................................................................59 4.1. Quản lý vốn cố định và tài sản cố định..........................................................59 4.1.1. Tài sản cố định và vốn cố định.........................................................................59 4.1.2. Khấu hao tài sản cố định...................................................................................59 4.1.3. Quản lý, sử dụng tài sản cốđịnh........................................................................61 4.2. Quản lý các khoản đầu tư tàichính................................................................64 4.2.1. Các khoản đầu tu tài chính:...............................................................................64 4.2.2. Mức trích dự phòng..........................................................................................64 4.2.3. Bán quyền mua cổ phần hoặc vốn góp:.............................................................65 4.3. Quản lý vốn lưu động trongdoanh nghiệp..................................................65 4.3.1. Vốn luu động và đặc điểm của VLĐ...............................................................65 4.3.2. Quản trị vốn tồn kho dự trữ.............................................................................66 4.3.3. Quản trị nợ phải thu........................................................................................69 4.3.4. Quản trị vốn tiền mặt......................................................................................71 4.4. Quản trị chi phí, doanh thu và lợi nhuận......................................................72 4.4.1. Khái niệm chi phí, giá thành, doanh thu,lợi nhuận............................................72 4.4.2. Các nguyên tắc phân phối lợi nhuận.................................................................74 4.4.3. Sử dụng các quỹ của doanh nghiệp...................................................................75 Chương 5. THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH Dự ÁN ĐẦU TƯ CỦA DOANH NGHIỆP..........................................................................................................80 5.1. Xác định dòng tiền của dự án đầu tư............................................................80 5.1.1. Nguyên tắc xác định dòng tiền:.........................................................................80 5.1.2. Nội dung xác định dòng tiền của dự án.............................................................81 5.2. Đầu tư vốn điều kiện không có rủi ro..........................................................82 5.2.1. Phuơng pháp thời gian hoàn vốn đầu tu (PP)..................................................82 5.2.2. Phuơng pháp thời gian hoàn vốn có chiết khấu (DPP)....................................83 5.2.3. Phuơng pháp giá trị hiện tại ròng(NPV).........................................................84 5.2.4. Phuơng pháp tỷ suất doanh lợi nội bộ (IRR).....................................................86 5.2.5. Phuơng pháp chỉ số sinh lời (PI).......................................................................87 5.3. Đầu tư trong điều kiện thực tế.......................................................................88
5.3.1. Đánh giá dự án đầu tư trong trường hợp nguồn vốn bị giới hạn:......................88 5.3.2. Lựa chọn dự án đầu tư thuộc loại xung khắc có tuổi thọ khác nhau (không đồng nhất về thời gian).....................................................................................89 5.3.3. Mâu thuẫn giữa NPV và IRR............................................................................89 5.3.4. Lựa chọn dự án trong điều kiện lạm phát..........................................................90 5.3.5. Ảnh hưởng của việc áp dụng phương pháp khấu hao tài sản cố định tới việc lựa chọn quyết định đầu tư vốn.................................................................90 5.3.6. Dự án đầu tư thay thế........................................................................................91 5.4. Đầu tư vốn trong điều kiện có rủi ro.............................................................91 5.4.1. Phương pháp tính tỷ suất chiết khấucó điều chỉnh theo mức độ rủi ro..............92 5.4.2. Xác định sự mạo hiểm của dự án......................................................................92 5.4.3. Phân tích độ nhạy của dự án:............................................................................93 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................96
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Bảng 1.2: Phân loại doanh nghiệp theo quy mô..........................................................2 Bảng 2.1: Đánh giá tình hình nguồn vốn của doanh nghiệp......................................13 Bảng 2.2: Tình hình đầu tư tài sản của doanh nghiệp..................................................14 Bảng 2.3: Đánh giá hoạt động tài trợ của doanh nghiệp............................................14 Bảng 2.4 Đánh gía khả năng thanh toán của doanh nghiệp......................................15 Bảng 2.5: Đánh giá hiệu suất sử dụng vốn................................................................15 Bảng 2.6; Đánh giá khả năng sinh lời của doanh nghiệp...........................................16
Chương 1. TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP 1.1. DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA (DNNVV) 1.1.1. Khái niệm Ở Việt Nam, tại Điều 4 Luật Doanh nghiệp năm 2005 quy định: “Doanh nghiệp là tổ chức kinh tế có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch ổn định, được đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật nhằm mục đích thực hiện các hoạt động kinh doanh”. Theo đó, các doanh nghiệp bao gồm: Công ty trách nhiệm hữu hạn (công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên, công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên); công ty cổ phần; công ty hợp danh; công ty tư nhân. Mỗi loại hình doanh nghiệp có đặc trưng riêng, có khả năng đem lại cho chủ sở hữu những lợi thế và những hạn chế khác nhau nên lựa chọn được một hình thức doanh nghiệp phù hợp với tính chất kinh doanh, quy mô ngành nghề kinh doanh và khả năng của người bỏ vốn thành lập là vô cùng quan trọng, có ảnh hưởng trực sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Những lợi thế so sánh mà doanh nghiệp có thể đem lại cho nhà đầu tư là tiêu chí quan trọng nhất cần được xem xét khi quyết định lựa chọn hình thức doanh nghiệp để đăng ký kinh doanh. Thông thường, những lợi thế mà doanh nghiệp mang lại cho các nhà đầu tư có thể là: uy tín mà doanh nghiệp có thể tạo ra đối với khách hàng; phạm vi lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp; mức độ rủi ro mà nhà đầu tư có thể gặp phải khi lựa chọn loại hình doanh nghiệp đó; tính phức tạp của thủ tục và các chi phí thành lập doanh nghiệp; mô hình tổ chức quản lý doanh nghiệp và mức độ chi phối của nhà đầu tư tới hoạt động của doanh nghiệp. Tùy thuộc vào quy mô vốn, lao động, doanh thu, mức đóng góp hàng năm vào ngân sách nhà nước.... để cơ quan chức năng và bản thân doanh nghiệp xác định mỗi doanh nghiệp cụ thể là doanh nghiệp thuộc loại hình lớn, vừa và nhỏ. Theo Nghị định số 56/2009/NĐ-CP ngày 30/06/2009 của Chính phủ thì DNVVN ở Việt Nam hiện nay được định nghĩa và xác định như sau: Doanh nghiệp nhỏ và vừa là cơ sở kinh doanh đã đăng ký kinh doanh theo quy định pháp luật, được chia thành ba cấp: siêu nhỏ, nhỏ, vừa theo quy mô tổng nguồn vốn (tổng nguồn vốn tương đương tổng tài sản được xác định trong bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp) hoặc số lao động bình quân năm (tổng nguồn vốn là tiêu chí ưu tiên), cụ thể như sau: Biểu 1.1: 1
Quy mô Doanh nghiệp Doanh nghiệp nhỏ Doanh nghiệp vừa siêu nhỏ Tổng Số lao Tổng ' nguồn Khu vực Số lao động nguồn Số lao động động vốn vốn 10 nguời trở 20 tỷ đồng từ trên 10 từ trên 20 tỷ từ trên I. Nông, lâm nghiệp và xuống trở xuống nguời đến đồng đến 200 nguời thủy sản 200 nguời 100 tỷ đồng đến 300 nguời 10 nguời trở 20 tỷ đồng từ trên 10 từ trên 20 tỷ từ trên II. Công nghiệp và xây xuống trở xuống nguời đến đồng đến 200 nguời dựng 200 nguời 100 tỷ đồng đến 300 nguời 10 nguời trở từ trên 10 từ trên 10 tỷ từ trên 50 III. Thuơng mại và dịch xuống 10 tỷ đồng nguời đến đồng đến nguời đến vụ trở xuống 50 nguời 50 tỷ đồng 100 nguời Theo số liệu điều tra doanh nghiệp trong ấn phẩm: Kết quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Việt NamI do Tổng cục Thống kê công bố năm 2011, tính đến hết ngày 01/01/2010 cả nuớc có 248.842 doanh nghiệp đang hoạt động thì theo tiêu thức phân loại doanh nghiệp về quy mô vốn và lao động cơ cấu các doanh nghiệp nhu sau: Bảng 1.2: Phân loại doanh nghiệp theo quy mô Loại doanh nghiệp Số lượng Tỷ trọng 1. Siêu nhỏ 162.785 65.42 2. Nhỏ 74.658 30 3. Vừa 5.010 2,01 4. Lớn 6.389 2,57 Tổng cộng 248.842 100 Theo số liệu thống kê cho thấy các DNNVV ở Việt Nam chiếm tới 97,43% tổng số các doanh nghiệp hoạt động và đóng góp tới 31% tổng thu từ các doanh nghiệp vào ngân sách, có mặt ở hầu hết các địa phương sử dụng các nguồn lực tại chỗ (sử dụng 50% lao động xã hội) gó phần căn bản giải quyết vấn đề việc làm, an sinh xã hội và cả vai trò là vệ tinh, là I Kết quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Việt Nam năm 2007,2008,2009 phân theo ngành kinh tế VSIC 2007, Tập 2, NXB Thống kê, Hà Nội, 2011 2
đơn vị phụ trợ cho các doanh nghiệp lớn, là trụ cột kinh tế của các địa phương, là thanh giảm sốc cho nền kinh tế khi khủng hoảng, suy thoái.... Những con số và luận cứ căn bản này cho thấy vị thế quan trọng của các DNNVV trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa của Việt nam hiện nay. Mỗi loại hình doanh nghiệp dù ở quy mô nào, thuộc thành phần kinh tế nào đều có tính đặc thù và lợi thế phát triển nhất định, có chung các điều kiện căn bản giống nhau, đó là: phải có đầy đủ nguồn lực tài chính theo nhu cầu hoạt động, có năng lực quản trị tài chính phù hợp để biến lợi thế, tiềm năng thành hiện thực. Dù nguồn lực được huy động từ tự có, được hỗ trợ ưu đãi hay đi vay. thì đều là những đòn bẩy, động lực giúp doanh nghiệp duy trì hoạt động khi khó khăn, bứt phá, tăng tốc khi thuận lợi và chỉ trở thành hiện thực thông qua sự quản lý, điều hành linh hoạt, hiệu quả của con người. Nghị quyết 22/2010/NQ-CP ngày 05/05/2010 của Chính phủ về trợ giúp phát triển DNNVV đang dần có hiệu lực tạo cơ hội lớn cho các DNNVV. 1.1.2. Đặc điểm của các DNNVV của Việt Nam Sau nhiều năm đổi mới cơ chế quản lý kinh tế với môi trường đầu tư, kinh doanh đã được cải thiện theo hướng hỗ trợ sự phát triển của các doanh nghiệp nhưng các đặc điểm cơ bản của các DNNVV ít có sự thay đổi. Các DNNVV chủ yếu ở khu vực kinh tế tư nhân, có quy mô vốn nhỏ
tiền bao hàm dòng tiền vào, dòng tiền ra gắn liền với hoạt động đầu tư và hoạt động kinh doanh thường xuyên hàng ngày của doanh nghiệp. Xét về hình thức, tài chính doanh nghiệp phản ánh quá trình tạo lập, phân phối, sử dụng, vận động của các quỹ tiền tệ của doanh nghiệp. Xét về bản chất, tài chính doanh nghiệp gắn liền với các quan hệ kinh tế dưới hình thức giá trị nảy sinh giữa doanh nghiệp với các bên có liên quan trong quá trình tạo lập, sử dụng, vận động các quỹ tiền tệ và phân phối kết quả của doanh nghiệp với mục tiêu không ngừng gia tăng lợi ích của mỗi bên - nhất là lợi ích của doanh nghiệp. Quan hệ giữa các chủ thể kinh tế với doanh nghiệp tạo ra sự vận động của các dòng tiền vào, ra gắn liền với hoạt động đầu tư, hoạt động kinh doanh, hoạt động tài chính của doanh nghiệp. Mô hình hoạt động tài chính của doanh nghiệp sơ đồ hóa trong sơ đồ 1.1 sau đây: TẠO LẬP sử DỤNG 1.2.2. Khái niệm về quản trị tài chính doanh nghiệp Quản trị tài chính doanh nghiệp là hệ thống khoa học về quản trị doanh nghiệp nghiên cứu về tài chính doanh nghiệp nhằm giúp các nhà quản lý tài chính doanh nghiệp tối đa hóa giá trị doanh nghiệp và tuân thủ các quy định của pháp luật. Như vậy, đề cập tới nội hàm của quản trị tài chính doanh nghiệp là nói tới tài chính doanh nghiệp và vai trò của các nhà quản lý tài chính doanh nghiệp mà chủ chốt là giám đốc tài chính doanh nghiệp - vai trò này được đánh giá thông qua hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp gắn với thị trường tài chính. Quản trị tài chính doanh nghiệp đặt trọng tâm vào năng lực tổ chức, quản trị, điều hành hoạt động tài chính doanh nghiệp của các nhà quản trị tài chính doanh nghiệp thông qua những quyết định của họ về quá trình tạo lập, vận động của các nguồn lực tài chính và xử lý các quan hệ kinh tế phát sinh giữa doanh nghiệp với các bên có liên quan trong quá trình tạo lập, vận động của các nguồn lực tài chính nhằm thực hiện các hoạt động 4
kinh doanh của doanh nghiệp theo mục tiêu tối đa giá trị doanh nghiệp phù hợp với quy định của pháp luật. 1.2.3. Khái niệm về thị trường tài chính, tổ chức tài chính, công cụ tài chính Trong quá trình hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp thuờng rơi vào các chu kỳ có lúc thiếu hụt vốn và có lúc du thừa vốn. Lúc thiếu vốn doanh nghiệp phải tìm nguồn tài trợ nhằm bù đắp sự thiếu hụt đảm bảo cho hoạt động sản xuất kinh doanh đuợc liên tục và hiệu quả. Những lúc du thừa vốn, doanh nghiệp phải thực hiện đầu tu vốn để sinh lời nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Nhu vậy, hoạt động của doanh nghiệp gắn liền với hệ thống tài chính, nhà quản trị tài chính phải nắm đuợc các yếu tố cấu thành và đặc điểm hoạt động của hệ thống tài chính nhằm tận dụng tối đa các cơ hội tài chính của doanh nghiệp. Hệ thống tài chính bao gồm: Thị truờng tài chính, các tổ chức tài chính và các công cụ tài chính. * Thị trường tài chính: là nơi giao dịch các loại tài sản tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, tín phiếu... - Thành phần tham gia thị truờng tài chính bao gồm các hộ gia đình, các doanh nghiệp, các tổ chức tài chính trung gian và chính phủ - Hàng hóa đuợc giao dịch trên thị truờng tài chính là các tài sản tài chính - Chức năng của thị truờng tài chính: + Tập trung các khoản tiền nhàn rỗi thành nguồn vốn lớn cho đầu tu phát triển. + Kích thích tiết kiệm và đầu tu. + Hình thành giá cả của các tài sản tài chính. + Tạo tính thanh khoản cho các tài sản tài chính. - Các loại thị truờng tài chính. + Căn cứ vào thời hạn luân chuyển vốn có thị truờng tiền tệ và thị truờng vốn. + Căn cứ vào cơ cấu thị truờng: Gồm thị truờng sơ cấp và thị truờng thứ cấp. + Căn cứ vào tính chất chuyên môn hóa của thị truờng: Gồm có thị truờng công cụ nợ, thị truờng công cụ vốn và thị truờng công cụ phái sinh. * Các tổ chức tài chính: là các pháp nhân độc lập đuợc phép hoạt động trên thị truờng tài chính, bao gồm: Ngân hàng thuơng mại, các quỹ tín dụng, công ty tài chính, quỹ đầu tu, công ty chứng khoán, công ty bảo hiểm, các quỹ huu trí. * Các công cụ tài chính: là các hàng hóa đuợc giao dịch trên thị truờng tài chính. Do thị trường tài chính được chia thành thị trường vốn và thị trường tiền tệ, nên mỗi thị trường sẽ giao dịch các loại công cụ tài chính khác nhau. - Thị trường vốn thường giao dịch 3 loại công cụ chủ yếu: Trái phiếu, cổ phiếu, chứng khoán cầm cố bất động sản 5
- Thị trường tiền tệ thường giao dịch các loại công cụ sau: Tín phiếu kho bạc, chứng chỉ tiền gửi, thương phiếu... 1.2.4. Khái niệm giá trị theo thời gian của tiền tệ Tiền tệ có giá trị theo thời gian (time value of money), có nghĩa là một đồng tiền ngày hôm nay có giá trị lớn hơn một đồng tiền trong tương lai. Chính vì vậy, các nhà quản trị tài chính khi ra quyết định đầu tư hay thanh lý tài sản...cần xác định rõ mối quan hệ của thu nhập tương lai và chi phí hiện tại trong mỗi quyết định...về cùng một thời điểm nhằm đảm bảo đánh giá đầy đủ trên các khía cạnh trọng yếu trước khi ra quyết định. Lãi suất chính là chỉ tiêu đo lường giá trị thời gian của tiền tệ, bởi 3 lý do sau: Thứ nhất: Do lạm phát làm cho đồng tiền bị mất giá. Thứ hai: Do rủi ro trong đời sống kinh tế xã hội hàng ngày. Thứ ba: Do cơ hội đầu tư làm cho một đồng ngày hôm nay nếu để tới ngày mai, ngoài tiền gốc còn có tiền lãi do chính nó sinh ra, còn một đồng ở tương lai vẫn chỉ là một đồng mà thôi. Kĩ thuật tính toán giá trị hiện tại và giá trị tương lai của tiền tệ như sau: * Giá trị tương lai của tiền tệ: Giá trị tương lai của tiền tệ là giá trị tổng số tiền sẽ thu được do đầu tư với một lãi suất nào đó trong một khoảng thời gian nhất định. + Công thức xác định giá trị tương lai của một khoản tiền Gọi V0 : Khoản vốn đầu tư ở hiện tại FVn : Giá trị tương lai sau n kỳ hạn r : Lãi suất Ta có: FVn = VO (1+r)n (1) (1+r)n : Là thừa số lãi n: là kỳ hạn trả lãi Ví dụ 1: Công ty A mua trái phiếu Chính phủ với số tiền 100 triệu đồng với lãi suất 10%/năm, kỳ hạn 2 năm. Hỏi tổng số tiền công ty A nhận được sau 2 năm. Biết rằng chính phủ thanh toán tiền một lần khi đáo hạn. Giải: Sau 2 năm công ty A nhận được khoản tiền là: FV2 = 100*(1+10%)2 = 121 triệu đồng * Giá trị hiện tại của tiền tệ Giá trị hiện tại của tiền tệ là giá trị của tiền tệ được tính đổi về thời điểm hiện tại (gọi là thời điểm gốc) theo một tỷ lệ chiết khấu nhất định. + Công thức xác định giá trị hiện tại của một khoản tiền Cách xác định: PV = Error! 6
Trong đó: r :Tỷ lệ chiết khấu Error!: Hệ số chiết khấu PV : Giá trị hiện tại Ví dụ 2: Công ty M muốn sau 2 năm nữa sẽ có chắc chắn một khoản tiền là 100 trđ. Vậy hiện tại công ty M cần phải gửi một khoản tiền là bao nhiêu vào ngân hàng? Biết rằng lãi suất là 20%/năm. Giải: Để có khoản tiền tương lai sau 2 năm nữa là 100trđ công ty M cần gửi ngay số tiền hiện tại là: PV = 100/(1+20%)2 = 69,449 trđ 1.2.5. Khái niệm về giá trị doanh nghiệp Trong nền kinh tế thị trường, doanh nghiệp cũng là một loại hàng hoá. Vì vậy, nhu cầu xác định giá trị đối với loại hàng hoá này là một đòi hỏi khách quan. Ngày nay, thông tin về giá trị doanh nghiệp ngày càng trở nên quan trọng đối với chính phủ các nước trong việc đề ra chính sách kinh tế vĩ mô; quan trọng đối với các nhà đầu tư trong việc đưa ra các quyết định đầu tư, và cũng đặc biệt quan trọng đối với các nhà quản trị doanh nghiệp trong việc đưa ra các chiến lược, các chính sách và quyết định quản trị doanh nghiệp nhằm không ngừng gia tăng giá trị doanh nghiệp. Nghiên cứu về giá trị doanh nghiệp thường tiếp cận theo 4 khái niệm: Giá trị thanh lý, Giá trị hoạt động, Giá trị ghi sổ, giá trị thị trường của doanh nghiệp. - Giá trị thanh lý (liquidation value) là giá trị hay số tiền thu được khi bán doanh nghiệp ở bối cảnh doanh nghiệp không còn tiếp tục hoạt động nữa. - Giá trị hoạt động (goingconcern value) là giá trị hay số tiền thu được khi bán doanh nghiệp vẫn đang hoạt động bình thường. Hai loại giá trị này ít khi bằng nhau, thậm chí giá trị thanh lý đôi khi còn cao hơn cả giá trị hoạt động. - Giá trị sổ sách (book value) là giá trị sổ sách của một doanh nghiệp. Giá trị sổ sách của tài sản tức là giá trị kế toán của tài sản đó, nó được tính bằng chi phí mua sắm tài sản trừ đi phần khấu hao tích lũy của tài sản đó. Giá trị sổ sách của doanh nghiệp tức là giá trị toàn bộ tài sản của doanh nghiệp trừ đi giá trị các khoản nợ phải trả và giá trị cổ phiếu uu đãi đuợc liệt kê trên Bảng cân đối tài sản của doanh nghiệp. - Giá trị thị trường (market value) là giá trị của tài sản hoặc giá trị của doanh nghiệp đuợc giao dịch trên thị truờng. Nhìn chung, giá trị thị truờng của doanh nghiệp thuờng cao hơn giá trị thanh lý và giá trị hoạt động của nó. 7
1.2.6. Khái niệm về vốn và tài sản của doanh nghiệp • Tài sản là một nguồn lực mà doanh nghiệp kiểm soát đuợc và dự tính có thể mang lại lợi ích kinh tế trong tuơng lai cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp có các quyền và nghĩa vụ về tài sản nhu sau: Chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản của doanh nghiệp; thực hiện các quyền và lợi ích hợp pháp khác từ tài sản của doanh nghiệp; thay đổi cơ cấu về tài sản để phát triển sản xuất kinh doanh; Chuyển nhuợng, cho thuê, cầm cố, thế chấp, thanh lý tài sản của doanh nghiệp theo nghị quyết hoặc quy định của chủ sở hữu hoặc điều lệ doanh nghiệp. • Vốn kinh doanh của doanh nghiệp Vốn kinh doanh là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ tài sản mà doanh nghiệp đã đầu tu để sử dụng cho hoạt động kinh doanh nhằm mục đích sinh lời. Căn cứ theo đặc điểm luân chuyển của vốn, vốn kinh doanh đuợc chia thành hai bộ phận: Vốn cố định và vốn luu động. • Vốn lưu động: của doanh nghiệp là số tiền ứng truớc để hình thành tài sản luu động sản xuất và tài sản luu động luu thông nhằm đảm bảo cho quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đuợc tiến hành thuờng xuyên và liên tục. Biểu hiện: Vốn bằng tiền, nợ phải thu, hàng tồn kho, TSLĐ khác. - Đặc điểm: + VLĐ luôn thay đổi hình thái biểu hiện trong quá trình sản xuất kinh doanh. + VLĐ chuyển dịch giá trị toàn bộ một lần vào giá trị sản phẩm + VLĐ hoàn thành một vòng tuần hoàn sau mỗi chu kỳ sản xuất kinh doanh. • Vốn cố định : là một bộ phận của vốn đầu tu ứng truớc để hình thành TSCĐ mà có đặc điểm là tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất và hoàn thành một vòng luân chuyển khi TSCĐ hết thời hạn sử dụng. - Đặc điểm: + VCĐ tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất + VCĐ luân chuyển dần từng phần vào giá trị sản phẩm + VCĐ hoàn thành một vòng luân chuyển khi TSCĐ hết thời hạn sử dụng. ■^ Phân biệt VCĐ và VLĐ: Giống : là một bộ phận của vốn đầu tu ứng truớc Khác: VLĐ VCĐ 8
+ Luôn thay đổi hình thái biểu hiện trong + Tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất quá trình sản xuất kinh doanh. + Chuyển dịch giá trị toàn bộ một lần vào + Luân chuyển dần từng phần vào giá trị sản giá trị sản phẩm phẩm + Hoàn thành một vòng tuần hoàn sau mỗi + Hoàn thành một vòng luân chuyển khi chu kỳ sản xuất kinh doanh. TSCĐ hết thời hạn sử dụng. 1.3. NỘI DUNG QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP Quản trị tài chính doanh nghiệp có mục tiêu căn bản là bảo vệ và gia tăng giá trị doanh nghiệp cho các chủ sở hữu và tuân thủ quy định của pháp luật, đối tuợng của quản trị tài chính là các quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình huy động, phân bổ các nguồn lực và lợi ích kinh tế của doanh nghiệp. Nội dung chủ yếu của quản trị tài chính DNNVV bao gồm: đánh giá tình hình tài chính và định giá doanh nghiệp; dự báo nhu cầu vốn và huy động vốn và sử dụng hệ thống đòn bẩy; quản trị vốn, tài sản chi phí doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp, quyết định đầu tu sau khi thẩm định tài chính các dự án đầu tu. Những nội dung căn bản của quản trị tài chính DNNVV đuợc tổ chức thực hiện bởi nhà quản trị tài chính của doanh nghiệp, thuờng là giám đốc phụ trách tài chính. Vai trò của giám đốc tài chính thể hiện qua 4 nhóm quyết định cơ bản: (1) Tổ chức huy động vốn để đáp ứng nhu cầu vốn đầu tu cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nhu vậy, giám đốc tài chính sẽ phải dự báo đuợc nhu cầu vốn cần thiết và lựa chọn các hình thức huy động vốn với quy mô, chi phí hợp lý. (2) Sau khi huy động vốn cần phân bổ vốn cho các cơ hội đầu tu của doanh nghiệp. Trong điều kiện giới hạn về nguồn vốn, giám đốc tài chính phải ra quyết định phân bổ vốn cho các dự án đầu tu sao cho có thể tối đa hóa lợi ích cho chủ sở hữu. (3) Việc đầu tu hiệu quả và khai thác, sử dụng tài sản với hiệu suất tối đa sẽ đem lại dòng tiền gia tăng cho doanh nghiệp, quản lý mỗi loại vốn chặt chẽ, sử dụng các nguồn lực của doanh nghiệp một cách tiết kiệm, hợp lý sẽ mang lại hiệu quả sử dụng vốn cao cho doanh nghiệp. (4) Cuối cùng, giám đốc tài chính sẽ phải quyết định phân phối dòng tiền thu được từ các hoạt động của doanh nghiệp. Dòng tiền gia tăng có thể được tái đầu tư trở lại doanh nghiệp hoặc hoàn trả cho các nhà đầu tư. Qua phân tích trên, có thể nhận thấy giám đốc tài chính của một doanh nghiệp có vai trò quan trọng thể hiện qua việc phân tích và lựa chọn 3 chính sách tài chính chiến lược, đó là: + Doanh nghiệp nên đầu tư vào những dự án nào trong điều kiện nguồn lực tài 9
chính có hạn để tối đahóa lợiích của chủ sở hữu? Trả lời câu hỏi này tức là đã lựa chọn chính sách đầu tư vốn tối ưu. + Doanh nghiệp nên tàitrợ vốn cho dự án đầu tư bằng những nguồn vốn nào với quy mô bao nhiêu? Trả lờicâu hỏi này nghĩa làđã lựa chọn chính sách huy động, tài trợ vốn tối ưu. + Doanh nghiệp nên phân phối kết quả hoạt động kinh doanh như thế nào? Việc lựa chọn câu trả lời cho câu hỏi này chính là đã lựa chọn chính sách phân phối lợi nhuận (chính sách cổ tức) tối ưu. Các chính sách này sẽ có tác động tới tỷ lệ tăng trưởng thu nhập của chủ sở hữu trong tương lai và điều đó sẽ tác động làm tăng hoặc giảm giá trị công ty trên thị trường. 10
HƯỚNG DẪN NGHIÊN CỨU 1. MỤC ĐÍCH: giúp người học hiểu được các khái niệm cơ bản liên quan đến quản trị tài chính trong DNNVV 2. YÊU CẦU: Người học cần có những kiến thức căn bản về quản lý kinh tế, quản trị kinh doanh, kế toán doanh nghiệp và phân tích hoạt động kinh doanh, phân tích tài chính doanh nghiệp 3. PHƯƠNG PHÁP: Người học nghiên cứu tài liệu, trao đổi nhóm với các học viên khác và tham vấn ý kiến của giảng viên để nắm chắc các khái niệm căn bản, đối tượng nghiên cứu và mục tiêu quản trị tài chính DNNVV 4. TÌNH HUỐNG: Nếu Anh, Chị được giao làm giám đốc tài chính 1 DNNVV kinh doanh trong lĩnh vực kinh doanh siêu thị, Anh, Chị sẽ có kế hoạch hành động như thế nào trong ngắn hạn, dài hạn?
Chương 2. ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH VÀ ĐỊNH GIÁ DOANH NGHIỆP 2.1. ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP Để quản trị có hiệu quả tài chính doanh nghiệp đòi hỏi các nhà quản trị tài chính doanh nghiệp phải luôn đánh giá được đúng đắn thực lực tài chính đơn vị, những thuận lợi, khó khăn về tài chính để có những chiến lược, sách lược phù hợp, kịp thời và hiệu quả. 2.1.1. Cơ sở đánh giá tình hình tài chính doanh nghiệp Để đánh giá tình hình tài chính DNNVV phải sử dụng hệ thống báo cáo tài chính doanh nghiệp. Hệ thống báo cáo tài chính của mỗi công ty là những thông tin cực kỳ quan trọng, bởi các báo cáo tài chính được dành toàn bộ để tổng hợp về tình hình tài chính của công ty trong một thời gian cụ thể. Chúng phải tổng hợp một khối lượng thông tin khá lớn và trình bày một cách hợp lý, theo một mẫu biểu thống nhất và những nguyên tắc nhất định, nhằm cung cấp cho người sử dụng nhận thức đúng sức mạnh về tài chính, khả năng thanh toán, mức độ rủi ro, doanh lợi đạt được của những hoạt động trong kỳ báo cáo, trên cơ sở đó có những giải pháp hữu hiệu thúc đẩy công ty phát triển, hoặc có các quyết định đúng đắn về đầu tư, cho vay về mua bán hàng hoá... Do vậy, những thông tin được trình bày trong báo cáo tài chính trước hết được phục vụ cho những người có quyền lợi trực tiếp (người góp vốn, người cho vay, đổi tác đầu tư, khách hàng, cán bộ công nhân viên...),sau nữa la những người lãnh đạo điều hành doanh nghiệp (Hội đồng quản trị, Ban Giám đốc...), và cuối cùng là những người có quyền lợi gián tiếp (thuế vụ, tài chính, thống kê..) Nhưng thực ra các số liệu trong báo cáo tài chính chưa thể hiện hết những nội dung mà những người sử dụng chúng đòi hỏi, ví dụ các nhà đầu tư cần biết: mức sinh lời của tài sản, mừc sinh lời của đồng vồn mà họ đã và sẽ đầu tư, cũng như mức độ an toàn (rủi ro) có thể có trong tương lai, mức độ gia tăng về giá trị của các cổ phiếu... Vì vậy, người ta phải dùng kỹ thuật phân tích để thuyết minh thêm các mối quan hệ chủ yếu chưa được đề cập trong báo cáo tài chính, nhằm thoả mãn yêu cầu của những người quan tâm. Thông tin có giá trị nhất đối với các nhà sử dụng báo cáo tài chính là những gì sẽ xảy ra trong tương lai. Bằng cách so sánh, đánh giá và phân tích xu hướng, phân tích báo cáo tài chính nhằm đạt được các mục đích chủ yếu sau đây: Một là, cung cấp đầy đủ, kịp thời và trung thực các thông tin về tài chính cho cổ đông, nguời cho vay, nhà đầu tu, ban lãnh đạo công ty để giúp họ có những quyết định đúng đắn trong tuơng lai
Hai là, đánh giá đúng thực trạng công ty trong kỳ báo cáo về vốn và tài sản; mức độ, trình độ và hiệu quả của việc sử dụng vốn và tài sản hiện có, tìm ra tồn tại và nguyên nhân của tồn tại đó để có biện pháp thích hợp trong kỳ kế hoạch. Ba là, cung cấp những thông tin về tình hình huy động vốn, các hình thức huy động vốn, chính sách vay nợ, với mục tiêu làm gia tăng lợi nhuận, gia tăng giá trị cổ phiếu,và giữ an toàn cho đồng vốn đầu tu. Căn cứ vào quyết định 48/QĐ-BTC ngày 14/09/2006 của Bộ truởng Bộ tài chính về chế độ kế toán áp dụng cho các DNNVV. Sử dụng thông tin trên các báo cáo tài chính của doanh nghiệp gồm: - Bảng cân đối kế toán - Báo cáo kết quả kinh doanh - Báo cáo luu chuyển tiền tệ - Bản thuyết minh báo cáo tài chính - Các tài liệu chi tiết có liên quan 2.1.2. Nội dung và phương pháp đánh giá tình hình tài chính doanh nghiệp Các nhà quản trị tài chính doanh nghiệp cần định kỳ xác định và so sánh các chỉ tiêu tài chính căn bản theo thời gian hoặc so với mục tiêu cần đạt đuợc để đánh giá thực trạng và diễn biến tình hình tài chính của doanh nghiệp hàng năm theo 8 nội dung căn bản sau: * Thứ nhất: Tình hình nguồn vốn Bảng 2.1: Đánh giá tình hình nguồn vốn của doanh nghiệp Cuối Đầu Chênh lệch Tỷ lệ Chỉ tiêu năm năm (TL) (CN) (ĐN) (CL) 1. Hệ số nợ trên tài sản = NPT/TS 2. Hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu = NPT/VCSH 3. Hệ số nợ trên vốn điều lệ = NPT/VĐL 4. Hệ số nợ ngắn hạn trên tổng nợ = NNH/NPT 5. Hệ số nợ tới hạn trên nợ ngắn hạn = NTH/NNH
về cơ bản khi các hệ số này cao và biến động theo hướng ngày càng tăng thì sự phụ thuộc về tài chính của doanh nghiệp trong chính sách huy động vốn càng cao... * Thứ hai: Tình hình tài sản Bảng 2.2: Tình hình đầu tư tài sản của doanh nghiệp Chỉ tiêu CN ĐN CL TL(%) 1. Tổng tài sản = TS 2. Hệ số đầu tư ngắn hạn = TSNH/TS 3. Hệ số đầu tư TSCĐ = TSCĐ/TS 4. Hệ số đầu tư tài chính =( ĐTTCNH+ĐTTCDH)/TS 5. Hệ số đầu tư bất động sản = BĐSĐT/TS 6. Hệ số đầu tư TSNH so với TSDH = TSNH/TSDH Chỉ tiêu 1 phản ánh quy mô tài sản và nguồn hình thành tài sản của doanh nghiệp cho thấy tình hình tăng trưởng hay suy thoái về quy mô vốn của doanh nghiệp. Các hệ số trong bảng cho biết thực trạng và diễn biến cơ cấu đầu tư tài sản của doanh nghiệp mỗi năm * Thứ ba: Tình hình tài trợ Chỉ tiêu 1 và 2 cho biết thực trạng và diễn biến tình huy động nguồn vốn để phục vụ nhu cầu tài trợ cho đầu tư tài sản của doanh nghiệp ổn định, an toàn hay mạo hiểm. Chỉ tiêu 3 và 4 cho biết thực trạng và biến động trong họat động tự tài trợ của doanh nghiệp cho nhu cầu đầu tư tài sản bằng nguồn vốn tự có. Bảng 2.3: Đánh giá hoạt động tài trợ của doanh nghiệp Chỉ tiêu CN ĐN CL TL(%) 1. Vốn lưu chuyển = NDH+VCSH-TSDH 2. Hệ số tài trợ thường xuyên =(NDH+VCSH)/TSDH 3. Hệ số tự tài trợ tài sản = VCSH/TS 4. Hệ số tự tài trợ tài sản cố định = VCSH/TSCĐ * Thứ tư: Tình hình thanh toán
Bảng 2.4 Đánh gía khả năng thanh toán của doanh nghiệp Chỉ tiêu CN ĐN CL TL(%) 1. Hệ số khả năng thanh toán tổng quát = TS/NPT 2. Hệ số khả năng thanh toán ngắn hạn = TSNH/NNH 3. Hệ số khả năng thanh toán nhanh = TVTĐT/NNH 4. Hệ số khả năng thanh toán tức thời = TVTĐT/NTH Các hệ số càng thấp và biến động giảm chứng tỏ khả năng ứng phó của doanh nghiệp với các nghĩa vụ thanh toán thấp và giảm, đó là nguy cơ của doanh nghiệp nếu nguợc lại thì đó là dấu hiệu cải thiện tình hình thanh toán của doanh nghiệp. * Thứ năm: Tình hình sử dụng vốn của doanh nghiệp Bảng 2.5: Đánh giá hiệu suất sử dụng vốn Chỉ tiêu Kỳ Kỳ này trước CL TL(% ) (KN) (KT) 1. Số vòng luân chuyển của toàn bộ vốn = TLCT/TSbq 2. Kỳ luân chuyển vốn kinh doanh = TSbq* SN/TLCT 3. Số vòng luân chuyển vốn luu động = TLCT/TSNHbq 4. Kỳ luân chuyển vốn luu động = TSNHbq*SN/TLCT 5. Số vòng luân chuyển vốn dự trữ = GV/HTKbq 6. Kỳ luân chuyển vốn dự trữ = HTKbq*SN/GV 7. Số vòng luân chuyển vốn phải thu = DTT/PTbq 6. Kỳ luân chuyển vốn phải thu = PTbq*SN/DTT Các chỉ tiêu số vòng luân chuyển vốn càng lớn, kỳ luân chuyển vốn càng nhỏ và biến động ngày càng tăng chứng tỏ hiệu suất sử dụng vốn cao, hứa hẹn tình hình tài chính của doanh nghiệp tốt, nguợc lại hiệu suất sử dụng vốn thấp và xu huớng giảm cho thấy năng lực hoạt động và hiệu quả quản trị vốn bị suy giảm. * Thứ sáu: Tình hình sinh lời của doanh nghiệp