Giáo trình Tài chính tiền tệ: Phần 2 - NXB Đại học Thái Nguyên

Chia sẻ: Túcc Vânn | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:335

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 cuốn giáo trình "Tài chính tiền tệ" cung cấp cho người đọc các kiến thức: Tài chính doanh nghiệp, tín dụng, bảo hiểm, thị trường tài chính, tài chính quốc tế, ngân hàng và tổ chức tài chính phi ngân hàng, chính sách tài chính. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Tài chính tiền tệ: Phần 2 - NXB Đại học Thái Nguyên

Chircrng 5 TÀI CHÍNH DOANH NGHIÊP M ue tiêu: Nghiên cùu chuong “Tài chinh doanh nghiêp” sê giùp cho nguôi hoc hiêu dupe nhûng kiên thúc co bàn vê tài chinh doanh nghiêp và nhûng vân dê cô liên quan nhu: bàn chât, rnye tiêu, chùc nang và vai trò cúa tài chinh doanh nghiêp; càc nhân to ành huông dên tô chùc tài chinh doanh nghiêp; vôn kinh doanh cùa doanh nghiêp; chi phi sân xuât kinh doanh và già thanh sàn phâm cùa doanh nghiêp; doanh thu và loi nhuân cùa doanh nghiêp... tù dó nguòi hoc cô khà nang vân dung vào thuc tiên công tâc trong lmh vue kinh tê và quàn tri kinh doanh. Tù khâa: Tài chinh doanh nghiêp, vôn kinh doanh, già thành, doanh thu, loi nhuân 5.1. TÔNG QUAN VÈ TÀI CHÍNH DOANH NGHIÊP 5.1.1. k h â i niêm tài chinh doanh nghiçp Doanh nghiêp có vi tri dâc biçt quan trong cùa nên kinh tê, là bô phân chù yêu tao ra tông sàn phâm trong nuôc (GDP). N hûng nâm gân dây, lioal d(>iig cùa doanh nghiêp dà có buóc phát triên dpt biên, gòp phân giài phóng và phât triên sûc sân xuât, huy dçng và phát huy nôi lue vào phát triên kinh tê xà hôi, gôp phân quyêt dinh vào phyc hôi và tâng truông kinh tê, tâng kim ngach xuât khâu, tâng thu ngân sâch và tham gia giài quyêt cô hiêu quâ câc vân dê xà hçi nhu: tao viçc lâm, xôa dôi, giàm nghèo... Dirai góc dô phàp lÿ. Theo Luât Doanh nghiçp, doanh nghiçp là mot tô chùc kinh tê, cô tên riêng, cô tài sàn, cô try sô giao dich ôn dinh, duoc dâng kÿ thành lâp theo quy djnh cùa phàp luât nhâm mue dich kinh doanh. 214
Dir&i gôc dô kinh tê: Doanh nghiêp là mot tô chirc kinh tê thuc hiçn câc hoat dông sân xuât, cung ung hàng hôa cho nguài tiêu dùng qua thi truông nhäm myc dich sinh loi. Quâ trinh hoat dông kinh doanh cûa doanh nghiçp là quâ trinh kêt hgp càc yêu tô dâu vào nhu: nguyên vât liçu, mây môc thiêt bi, sire lao dông... dê tao ra yêu tô dâu ra là hàng hôa và tiêu thu hàng hôa dô dê thu loi nhuân. Trong nên kinh tê thi truông, dê cô câc yêu tô dâu vào dôi hôi doanh nghiêp phài cô luçng vôn tiên tê nhât dinh. Vôi tùng loai hinh phâp lÿ tô chùc, doanh nghiêp cô phuong thirc thi ch hgp tao lâp sô vôn tiên tê ban dâu. Tù sô vôn tiên tê dô doanh nghiêp mua sâm mây môc thiêt bi, nguyên vât liêu... Sau khi sân xuât xong, doanh nghiçp bân hàng hôa và thu dupe tiên bân hàng. Tù sô tiên bân hàng, doanh nghiêp sù dung dê bù dâp câc khoàn chi phi vât chât dà tiêu hao, trà tiên công cho nguài lao dpng, câc khoàn chi phi khâc, nôp thuê cho Nhà nuàc và phân côn lai là loi nhuân sau thuê. Tù sô loi nhuân sau thuê này, doanh nghiêp tiêp tue phân phoi cho câc mue dich cô tinh chât tich luÿ và tiêu dùng. Và khâi niêm dông vât chât và dông tiên phât sinh tù dô, tùc là su dich chuyên hàng hôa, dich vu và su dich chuyên tiên giùa câc don vi, tô chùc kinh tê. Tuong ùng vôi dông vât chât di vào (hàng hôa, dich vu dâu vào) là dông tiên di ra, nguoc lai, tuong ùng vôi dông vât chât di ra (hàng hôa, dich vy dàu ra) là dông tiên di vào. Quâ trinh hoçii dQng cùa doanh nghiêp cüng là quâ trinh tao lâp, phân phoi và sù dung quÿ tiên tê tâp hçrp thành hoat dông tài chinh cùa doanh nghiêp. Quâ trinh dô dà làm phât sinh ra su vân dông cùa dông tiên vào và dông tiên ra gân liên vôi câc hoat dông cùa doanh nghiêp. Nhu vây, trong quâ trinh luân chuyên von tiên tê dô doanh nghiêp phât sinh câc môi quan hê tài chinh. Nhùng quan hê tài chinh chù yéu bao gôm: Quan hê tài chinh giùa doanh nghiçp voi Nhà nirôc Quan hê này duoc thê hiçn trong viêc doanh nghiêp thyc hiên câc nghîa vu tài chinh vôi Nhà nuôc nhu nôp câc khoàn thuê, lç phi, ngân 215
sâch.. Doanh nghiêp thuông phài nçp nhfrng loai thuê theo quy dinh sau: thuê mon bài, thuê già tri gia tàng, thuê thu nhâp doanh nghiêp, thuê tiêu thu dâc biçt, thuê môi truông, thuê sû dung dât, thuê xuât nhâp khâu, thuê tài nguyên và câc loai thuê khâc. Tai Viêt Nam, do côn thành phân kinh tê quôc doanh nên su tài trg cùa Nhà nuóc duoc thê hiçn rô bàng viêc bào dâm mot phân vôn phâp dinh cho câc doanh nghiêp. Trong quâ trinh hoat dçng câc DNN N kinh doanh cô hiêu quâ và nhât là cac doanh nghiêp hoat dçng trong câc lînh vue then chôt cùa nên kinh tê dât nuóc së duoc Nhà nuóc chü trong dâu tu vôn nhâm giüp doanh nghiêp phât triên tôt hon. Cùng trong quâ trinh hoat dông kinh doanh này, câc DNNN phài npp câc khoàn thuê, phi, lê phi nhu câc doanh nghiêp khâc và côn phài nôp thuê sù dung vôn cho NSNN. Khoàn thu này chiêm tÿ trong Ion trong thu ngân sâch giüp Nhà nuóc có nguôn dê phuc vu phüc loi xà hôi nói chung và tao hành lang phâp lÿ dê bào vç nên kinh tê cüng nhu xây dung co so ha tâng phuc vu cho phât triên kinh tê và hô trp hoat dông cùa doanh nghiêp Ngoài ra, Nhà nuóc côn tham gia vào nên kinh tê vói vai trò là cô dông cûa câc công ty cô phân Quart hç tài chinh g iù a doanh nghiêp vói cac chü thè kinh té và câc tô chirc x â hôi khâc Quan hç tài chinh giùa doanh nghiêp vói câc chü thê kinh tê khâc rät da dang và phong phü Môi quan hê giùa câc doanh nghiêp phât sinh trong quâ trinh thanh toân câc sàn phâm và dich vu, trong viçc gôp vôn liên doanh, vôn cô phân và chia lpi nhuân do vôn liên doanh cô phân m ang lai. Trong nên kinh tê hôi nhâp hiçn nay, môi quan hç này không chi gói gçn trong mot quôc gia, mà lan rçng ra toàn thè giói. Cùng vói su phât triên cùa câc yêu tô câu thành trong nên kinh tê thj truông, câc môi quan hê vê kinh tê giùa câc doanh nghiêp cô xu thê ngày càng tâng lên. Câc hoat dông dô dan xen vào nhau và tu diêu chinh theo câc quan hê cung câu vê vôn tiên tç và khà nâng thu hüt lai nhuân. Môi quan hç giùa doanh nghiêp vói câc tô chùc tài chinh trung gian (chü yêu là ngân 216
hàng và công ty báo hiém) phát sinh trong quá trinh doanh nghiêp vay và hoán trá vón, trá läi, mua báo hiêm, nhán chi trá báo hiém... Ngoài quan he tài chinh vói các chù thè kinh té khác, doanh nghiçp con có thè có quan hè tài chinh vói các tó chúc xà hói khác, nhu: doanh nghiêp thyc hiçn tài tro cho các to chúc xâ hói, các hoat dpng tú thiçn... Quan hç tài chinh giùa doanh nghiçp vói nguòi lao dçng trong doanh nghiêp Quan hè này dupc thè hièn trong viçc doanh nghiêp thanh toán trá tiên công, thuc hièn thuông phat vât chât vói nguöi lao dçng trong quá trinh tham gia vào hoat dçng kinh doanh cùa doanh nghiçp. . Quan hç tài chinh giùa doanh nghiçp vói các chu s ô hùu cüa doanh nghiçp Môi quan hê này thé hièn ó viêc các chù só hûu thuc hiên viêc dáu tu, gôp vôn vào hay rút vón ra khôi doanh nghiêp và trong viêc phân chia loi nhuân sau thuê cùa doanh nghiêp. Quan hç tài chinh trong nçi bç doanh nghiçp Dây là môi quan hê thanh toán giùa các bô phân npi bô doanh nghiêp, quan hê giùa doanh nghiêp mç và doanh nghiêp con trong hoat dçng kinh doanh, trong viêc hinh thành và sù dung các quÿ cùa doanh nghiêp. Tù nhùng vôn de da neu ra, có thè rút ra mçt so nh $n xét n h u sau: Xét vê hinh thüc: Tài chinh doanh nghiêp là các quÿ tièn tç trong quá trinh tao lâp, phân phôi, sù dung và vân dpng gàn lién vói hoat dông cùa doanh nghiêp. Xét vê bàn chât: Tài chinh doanh nghiêp là các quan hç kinh tê ducfi hinh thùc già tri này sinh gân liên vói viçc tao lâp, sù dung các quÿ tiên tê cùa doanh nghiêp trong quá trinh hoat dông sàn xuât kinh doanh cùa doanh nghiêp. Nhùng quan hê kinh tê trên dupe biéu hiên trong su vân dpng cùa tiên thông qua viêc hinh thành và sù dung các quÿ tiên tç. Nhùng quan 217
hê này mot mât phân ành rô doanh nghiêp là mot don vj kinh tê dôc lâp, là chù thê trong quan hê kinh tê, dông thài phàn ành rô nét moi liên hê giùa tài chinh doanh nghiêp vói càc khâu khàc trong hê thông tài chinh quòc già. Tir dò có thè khái quát: Tài chính doanh nghiêp là các quan hê kinh tê phàt sinh gân liên vói quà trinh tao lâp, phân phôi và sir dung các quÿ tiên tê trong quà trinh hoat dông kinh doanh cùa doanh nghiêp nhàm dat tài mue tiêu cita doanh nghiêp. Tài chinh doanh nghiêp là mot khâu cùa hê thông tài chinh và là khâu co sà, nên cô nhùng dâc diêm sau dây: Thirnhât, tài chinh doanh nghiêp gân liên vói quà trinh hoat dông kinh doanh cùa doanh nghiêp Su vân dông cùa quÿ tiên tê, vôn kinh doanh cô nhùng nét riêng biçt, dô là su vân dông cùa vôn kinh doanh luôn gân liên vói các yêu tô vât tu và lao dông. Tài chinh doanh nghiêp cô câc môi quan hê tài chinh doanh nghiêp da dang phât sinh nhu: quan hê câp, nôp giùa doanh nghiêp vói Nhà nuôc; quan hê thanh toân giùa doanh nghiêp vói câc chù thê khâc nhu khàch hàng, nhà cung câp, ngân hàng, vói nguói lao dông trong doanh nghiêp Trong quà trinh hoat dông dô, su vân dçng cùa nguôn tài chinh, quâ trinh tao lâp và sù dung quÿ tiên tê cùa doanh nghiêp - vôn kinh doanh - luôn gân liên vói càc yêu tô vât tu, lao dông. Cùng vói quÿ tiên tê này, càc quÿ tiên tê khâc cô trong doanh nghiêp luôn dupe lao lâp, bô sung lu két qua sân xuât kinh doanh mang lai và phyc vu cho chinh quà trinh sân xuât kinh doanh dô. JTiir hai, moi su vân dông cùa câc nguôn tài chinh trong doanh nghiêp dêu nhâm dat toi mue tiêu kinh doanh cùa doanh nghiêp. 5.1.2. M ue tiêu cùa tài chinh doanh nghiçp Khi tiên hành câc hoat dông tài chinh doanh nghiêp cân nhân thùc rô mue tiêu cân dat dupe là gi Trong nhùng diêu kiên khâc nhau và truông hop khàc nhau thi mue tiêu không giông nhau, nhung nhin chung, m ue tiêu cùa tài chinh doanh nghiêp bao gôm câc mue tiêu sau: 218
5.1.2.1. Toi da hóa Igi nhuàn Dày là muc tièu mà dirgre nhièu rigirai quan tàm vi diéu này quyèt djnh dén su tòn tai và phát trièn cùa doanh nghièp. Màt khàc, muc tièu này cüng hoàn toàn phù hap vói yèu càu cùa nguyén tàc hach toàn kinh doanh: lày thu bù chi và có lai nhuàn. Muc tièu này càn phài xàc djnh rò vè màt thòi gian, muc tièu dat duac trong ngàn han, muc tièu dat duoc trong dài han. Vièc dành già chi tièu này khòng phài là dè dàng nó chiù ành huòng cùa nhièu nhàn tò nhu: thòi gian, rùi ro, và khà nàng tao lai nhuàn trong tuong lai cùa doanh nghièp. Tuy nhièn, vièc xàc djnh muc tièu này cüng dà bòc ló nhùng màt han chè nhàt dinh: Thir nhàt, có thè dàn tói tinh trang lai già lò thàt do phàn bò sai chi phi ; Thu hai, khòng chú trong tói chièn lupe phàt trièn làu dài cùa doanh nghièp mà chi quan tàm tói lai nhuàn truóc màt; Thir ba, doanh nghièp chi quan tàm tói lai nhuàn mà khòng quan tàm tói doanh thu thuc hièn, có thè gày ra tinh trang thièu tièn màt, tù dó có thè làm cho sàn xuat khòng vàn hành lièn tue, thàm chi có thè phà sàn; Thir tu-, vi lai nhuàn, càc doanh nghièp có thè vi pham phàp luàt Nhà nuóc... 5.1.2.2. Toi da hóa già tri doanh nghièp Chuàn muc dè dành già hièu quà hoat dpng cùa càc doanh nghièp duac nhìn nhàn trèn mòt góc dò mài, dó là khòng ngùng làm tàng già tri cùa doanh nghièp, tue là làm tàng khòng ngùng già tri tài sàn cùa càc chù só hùu hièn tai cùa doanh nghièp. Quàn tri tài chinh doanh nghièp chinh là nhàm thuc hièn muc tièu này. Tuy nhièn, muc tièu này se dày dù han néu di kèm vói muc tièu tói da hoà lai nhuàn cùa doanh nghièp bòi vi càc nhà quàn ly tài chinh doanh nghièp ràt khó xàc dinh, dành già muc dò ành huòng cùa mòt quyèt dinh dòi vói già tri cùa doanh nghièp. Càc quyèt dinh tài chinh trong doanh nghièp: quyèt dinh dàu tu, quyèt dinh huy dóng von, quyèt dinh vè phàn phói kèt quà kinh doanh 219
có mói lièn hè chàt che vói nhau. Trong quàn ly tài chinh, nhà quàn ly phài càn nhàc càc yéu tó ben trong và càc yèu tó bén ngoài dé dua ra quyét dinh làm tàng già tri tài sàn cùa chù só hùu, phù hop vói lgi ich cùa chù só hùu. M yc tièu này dàc bièt phù hgp vói càc còng ty co phàn và vièc xàc dinh muc tièu này thè hièn rò nhùng lgi ich noi bàt: Thir nhàt, vàn phàt huy dugc uu dièm cùa m yc tièu tói da hóa lgi nhuàn mà khòng màc phài nhùng nhugc dièm cùa m uc tièu này. Thir hai, doanh nghièp chù trpng hon dèn vièc quàn ly vòn. K hòng chi chù trong dèn lgi nhuàn mà con chù trgng tói luu lugng vón cùa doanh nghièp. Thir ba, bào vè tói da cho càc nhà dàu tu vào doanh nghièp có lgi cho sy phàt trièn làu dài cùa doanh nghièp. Thir tu, doanh nghièp phài quan tàm dèn chièn lugc phàt trièn làu dài cùa doanh nghièp. Ngoài hai myc tièu chinh trèn, quàn ly tài chinh doanh nghièp con có càc m uc tièu khàc nùa, dó là myc tièu m à ràng thi phàn, myc tièu kéo dài sy tòn tai cùa doanh nghièp, làm tàng uy tin cùa doanh nghièp... Dày là nhùng myc tièu mang tinh chàt trung gian dè dat dugc hai myc tièu chinh trèn và nàng cao khà nàng canh tranh cùa doanh nghièp trèn thi truóng. 5.1.3. Vai trò cùa tài chinh doanh n ghifp Tài chinh doanh nghièp dóng vai tró rat quan trong dói vói hoat dgng cùa doanh nghièp và dugc thè hièn ó nhùng dièm chù yèu sau: 5.1.3.1. H uy dpng von dàm bào cho càc hopt dpng cùa doan nghièp dién ra bình thucmg và lién tue Dè thuc hièn moi quà trình sàn xuàt kinh doanh, truóc hét càc doanh nghièp phài có mòt yéu tó tièn dè, dó là vón kinh doanh. Vièc thiéu vón se khièn cho càc hoat dòng cùa doanh nghièp gàp khó khan hoàc khòng trièn khai dugc. Do dó, vièc dàm bào cho càc hoat dpng cùa doanh nghièp dugc tièn hành binh thuóng lièn tue phy thuòc rat lón vào vièc tó chùc huy dòng vón cùa tài chinh doanh nghièp. Dày là vàn dè có 220
tinh quyêt dinh dên sy sòng con cùa doanh nghièp trong quà trình canh tranh “ khâc nghiêt” theo co che kinh té thi truòng. Nhà quàn tri tài chinh cân cân nhâc kÿ truóc khi dua ra quyét dinh dé dám báo dàp ùng nhu càu vón cho doanh nghièp nhung vàn phài dàm bào chi phi sù dyng vôn thàp và han chê nhùng rùi ro tài chinh cho doanh nghiçp. M pt chinh sách tài tro dúng dän không nhùng giúp doanh nghiçp giám thiêu rùi ro tài chinh mà con tàc dông rät lón dên viçc thuc hiçn myc tiêu tói da hóa già tri doanh nghiçp. Vai trò cùa tài chinh doanh nghiçp thè hiçn truóc hét ó viçc: + Xàc dinh dùng dän nhu câu vôn cân thiêt cho hoat dóng cùa doanh nghiçp trong tùng thói ky; + Tièp dò là lua chpn càc phuong phàp và hinh thùc thich hop huy dông vôn tù bèn trong và ben ngoài. Dàp ùng kip thói nhu càu vón cho hoat dóng kinh doanh. Vói viçc sù dyng mot càch linh hoat càc cóng cy tài chinh nhu chinh sàch lai tièn vay, chinh sàch lgi tùc có phàn, chinh sàch tin dung... thi tài chinh doanh nghiçp có thè kich thich vièc thu hùt càc nguón vón trèn thi truòng, dàm bào vièc sù dung linh hoat, rpng rài càc nguón vón và chù dóng trong vièc tao lâp vón dàp ùng nhu càu vón kinh doanh vói chi phi sù dyng vón là thàp nhàt. 5.1.3.2. Tài chinh doanh nghiçp g iù vai trò quan trpng trong viêc n û n g c a o h i ç u quà hoat d $ n g kinh d o a n h c ù a d o a n h nghiçp Sau khi huy dông dupe dây dù vôn cho nhu câu sàn xuât kinh doanh thi vân dê tiép theo dät ra là sù dung sô vón dô nhu thé nào. Hièu quà hoat dông kinh doanh cùa doanh nghièp phu thuôc rât lón vào vièc tô chùc sù dung vôn. Vièc sù dyng vôn tiêt kièm và có hièu quà là mot dói hôi tât yêu khách quan, nô quyêt dinh su ton tai và phât triên cùa môi doanh nghièp trong nên kinh tè thi truòng. Vai trò cùa tài chinh doanh nghiçp trong vièc tô chùc sù dung vón tiêt kièm và có hièu quà, thè hiên truóc het: 221
+ Thông qua viçc phân tich, dânh giâ khà nàng sinh loi v à m ùc dp rùi ro cùa câc du an dâu tu tù d 6 gôp phân lua chpn dupe du ân dâu tu toi uu. + V içc huy dpng von kip then, dày dû giüp doanh nghiçp chcrp dupe co hpi kinh doanh. L ua chpn câc hinh thuc huy dpng von phù hpp dê giâm bot chi phi sù dung vôn gôp phân tàng lpi nhuân cho doanh nghiçp. V içc dua ra quyét djnh dâu tu düng dân, sù dung nguon von mpt câch tiét kiçm hiçu quà phy thupc rât lôn vào viçc dânh giâ, lua chpn dâu tu tù gôc dp tài chinh. Huy dçng toi da sô vôn hiçn cô vào hoat dpng kinh doanh, cô thê trânh dupe thiêt hai do ù dpng vôn, tàng vông quay tài sàn, giâm dupe so vôn vay, tù dô giàm dupe tien trà lâi vay gôp phân rât lôn tàng lpi nhuân sau thuê cüa doanh nghiçp. + Hinh thành và sù dung tôt câc loai quÿ cüa doanh nghiçp, cùng vôi viçc sü dung don bày kinh doanh và don bây tài chinh hpp lÿ dê tàng tÿ suât lpi nhuân vôn chû sô hùu. Diêu này sè gôp phân thüc dây nguôi lao dpng trong doanh nghiêp gàn bô vôi doanh nghiçp hon, phât huy sâng kiên nâng cao hiçu quà công tâc và nàng suât lao dpng... Tù dô, nâng cao hiçu quà sù dung von cüa doanh nghiçp. 5.1.3.3. Tài chinh doanh nghiçp là công eu rat hùu ich dê kiê soât tinh hinh kinh doanh cùa doanh nghiçp Quà trinh hoat dpng kinh doanh cüa doanh nghiçp cüng là quâ trinh vân dpng, chuyên hôa hinh thâi cùa von tiên tê. Thông qua tinh hinh thu, chi tiên tê hàng ngày, tinh hinh thuc hiên câc chi tiêu tài chinh và dàc biçt là câc bâo câo tài chinh, nhà quàn tri cô thé kiém soât kip thôi, tong quât câc mât hoat dpng cùa doanh nghiêp, tù dô phât hiên nhanh chông nhùng ton tai và nhùng tiêm nâng chua dupe khai thâc dê dua ra câc quyét djnh thich hpp diêu chinh câc hoat dpng nhâm dat tôi mue tiêu dê ra cüa doanh nghiêp. D ê sü dung cô hiêu quà công eu kiêm tra tài chinh, dôi hôi nhà quân lÿ doanh nghiêp can to chùc tot công tâc hach toân kê toân, hach toân thong kê, xây dung hç thong câc chi tiêu phân tich tài chinh và duy 222
tri nê nêp chê dç phân tich hoat dçng kinh tê cùa doanh nghiêp. Dâc trung cùa càc chi tiêu tài chinh là càc chi tiêu bäng tiên, dieu dô cho phép các doanh nghiçp cô khà nâng và dieu kiên kiêm soát dupe các hoat dông kinh doanh cùa minh. Nhüng hoat dpng mà không quy duoc thành tiên thi tài chinh không kiêm soát. Tinh hinh tài chinh là mot tâm guong phàn ành trung thuc nhât moi mât hoat dông kinh doanh cùa doanh nghiêp. + Thông qua viêc tính toán và phân tich càc chi tiêu tài chinh nhu các hç sô vê khà nâng thanh toán, khà näng sinh loi, co câu nguôn vôn, tinh hinh thu chi tiên tç cùa doanh nghiêp giùp cho nhà quàn lÿ tài chinh doanh nghiêp kiêm soát duoc hoat dông kinh doanh cùa minh, cùng nhu kip thài phât hiçn nhüng ton tai, khuyêt diêm trong quàn lÿ dê cô bien phàp diêu chinh kip thài nhâm dat duoc mue tiêu dâ dinh. + Thông qua viçc phân tich và du bào tinh hinh tài chinh cùa doanh nghiêp trong tuong lai sè giùp cho lành dao doanh nghiêp cô thê chù dông trong viçc dua ra quyêt dinh vê mât dâu tu dái han. Vai trô cùa tài chinh doanh nghiçp së trô nên tich cue hay thu dpng truóc hêt là phu thuôc vào su nhân thuc và vân dung các chúc nâng cùa tài chinh, sau nùa con phu thupc vào môi truàng kinh doanh, co ché tô chúc tài chinh doanh nghiçp và các nguyên tàc cân quàn triçt trong moi hoat dông tài chinh doanh nghiçp. 5.1.4. N l i û n g nliân to á n h huö'ng d en tô c h ú c tài chinh doanh nghiçp 5.1.4.1. Hinh thúc phàp lÿ tô chúc doanh nghiçp Các lo^i hinh doanh nghiêp khàc nhau chi phôi dên viêc tô chúc, huy dông von cùng nhu viçc phân chia loi nhuân cùng khàc nhau. Chäng h^n, DNNN dupe NSNN dàu tu von toàn bô hoâc mot phàn vôn diêu lê ban dâu. Ngoâi vón Nhà nuôc dâu tu, doanh nghiêp dupe quyên huy dông vón duoi câc hinh thùc phât hành trâi phiêu, vay von, nhân gôp liên doanh... nhung không thay dôi hinh thùc sà hùu cùa doanh nghiçp. Viêc phân phôi lpi nhuân sau thuê dupe thuc hiên theo quy dinh 223
cüa chinh phü. Dôi vôi doanh nghiêp tu nhân thi von là do chù doanh nghiêp tu nhân tu bô ra, cüng cô thé huy dông thêm tù bên ngoài duôi hinh thuc di vay. Loai doanh nghiêp này không duoc phép phât hành mot lo^i chüng khoân nào trên thi tru àn g dê tàng von. Phân thu nhâp sau thuê thuôc quyên sà hùu và sù dyng cüa chù doanh nghiêp. Tai V içt Nam, Luât Doanh nghiêp nêu rô: xét vê hinh thuc phâp lÿ cô câc loai hinh doanh nghiêp chü yéu sau: doanh nghiêp tu nhân, công ty hgp danh, công ty cô phân, công ty trâch nhiçm hüu h^n. Hinh thüc phâp lÿ tô chüc doanh nghiçp ành huông rat lôn dên viçc to chüc tài chinh doanh nghiêp nhu: phuong thüc hinh thành và huy dçng, viçc chuyên nhupng hay rüt vôn ra khôi doanh nghiçp, phân phôi lpi nhuân sau thué, trâch nhiêm cüa chü sô hüu dôi vôi khoàn no cüa doanh nghiçp và nghïa vu tài chinh cüa doanh nghiçp... Doanh nghiçp phài nâm vüng câc quy dinh phâp luât vê tài chinh liên quan dên hinh thüc phâp lÿ cüa doanh nghiçp minh dê cô nhüng quyêt dinh düng phâp luât mà vân dàm bào mue tiêu ho?t dông cüa minh. 5.1.4.2. D çc diêm kinh té kÿ thuât cüa ngành kinh doanh Tô chüc tài chinh doanh nghiçp côn dua vào dâc diêm kinh tê - kÿ thuât cüa ngành kinh doanh. Môi ngành kinh doanh cô dâc diêm vê m ât kinh té và kÿ thuât riêng. N hüng dàc diêm dô dà ành huông dên co câu von kinh doanh cüa doanh nghiçp, ành huông dén toc dô luân chuyén vôn. a. Ành huàng cùa tinh chât ngành kinh doanh Tinh chât ngành kinh doanh quyêt dinh quy mô vôn kinh doanh, thành phân v à co câu tài sàn cüng nhu nguôn hinh thành v à câch sü dung vôn tu o n g üng. Tù dô së ânh huông tôi phuong phâp dâu tu và thé thüc thanh toân chi trà cüa doanh nghiçp. Tùy vào tinh chât ngành nghê kinh doanh mà doanh nghiçp së quyêt dinh viçc huy dçng vôn dé sü dung vào câc hoat dông kinh doanh cüa minh. Doanh nghiçp cô thé di vay vôn ngân hàng, phât hành trâi phiêu h o jc phât hành cô phiêu... Vôi sô vôn huy dçng duoc, câc nhà quàn tri cüng dua vào tinh hinh kinh 224
doanh cùa ngành, thi truòng. .. dê dua ra kê hoach sù dung vôn sao cho dat dupe hiçu quà cao nhât. Nhùng doanh nghiêp ho^t dông trong ngành thuong mai, djch vy thi von luu dông thuong chiêm tÿ lê trong cao hon, toc dò chu chuyên von luu dông cüng nhanh hon so vói càc ngành nông nghiçp, công nghiêp, dâc biçt là công nghiçp näng. Ö càc ngành này, vôn co dinh chiêm tÿ lê cao hon vôn luu dông và thài gian chu chuyén vôn cüng châm hon. b. Ành hircmg cùa tinh thcri vu và chu ky sàn xuât kinh doanh Tinh thcri vu cùa hoat dông kinh doanh cô thê hiêu là su biên dông trong hoat dông kinh doanh cùa doanh nghiêp tuong úng ô càc thcri diêm khàc nhau. Thài diêm này cô thê là càc mùa trong nâm, càc ngày lê và nhùng su kiên khàc (mùa tuu truàng, kÿ nghi hè cùa hoc sinh, sinh viên...). Tinh thài vu và chu kÿ sàn xuât ành huàng lán dên nhu câu vôn sù dung trong tùng thài kÿ, tiên thu bân hàng, tinh hình thu chi và khâ nâng thanh toân cùa doanh nghiêp. Dâc diêm này là nhùng nhân tô tâc dông không nhô toi viçc tô chùc dàm bào nguôn vôn cüng nhu dàm bào cân dôi thu chi bâng tiên cùa doanh nghiçp. Nhùng doanh nghiêp sân xuât ra nhùng loai sàn phâm cô chu kÿ sàn xuât ngàn cô nhu câu vôn luu dông giüa câc thài kÿ trong nâm thuàng không cô biên dông làn, doanh nghiêp cüng thuàng xuyên thu duçrc tiê n bân hàng, n h ò (tó cô th ê dê dàng b à o (tàm cân ctôi giüa thu và chi bâng tiên, cüng nhu bâo dàm nguôn vôn cho nhu câu kinh doanh. N guQ C lai, nhùng doanh nghiçp sàn xuât ra nhùng loai sàn phâm cô chu kÿ sàn xuât dài, phài ùng ra lugng von luu dông Ion hon. Nhùng doanh nghiçp hoat dông trong ngành sàn xuât cô tinh thài vu thi nhu câu vê von luu dông giùa càc thài kÿ trong nâm chênh lçch nhau rât lón, giùa thu và chi bang tiên thuàng cô su không ân khôp nhau vê thài gian. Dô là diêu phài tinh dên trong viçc to chùc tài chinh, nhàm bào dàm von kip thài, dây dû cho hoat dông cùa doanh nghiçp cüng nhu bào dàm cân dôi giùa thu và chi bâng tiên. 225
5.1.4.3. Mói truóng kinh doanh B at cú m pt doanh nghiép náo cüng hoat dpng trong m pt mói truang kinh doanh nhát dinh. Mói tru an g kinh doanh bao góm tát cá các diéu kién bén ngoái ánh huóng tói hoat dpng kinh doanh cúa doanh nghiép Do dó, viéc tó chúc tai chính doanh nghiép phái tính den tác dpng cúa mói tru an g kinh doanh. M ói truóng kinh doanh bao góm tát cá nhüng diéu kién bén trong v á bén ngoái ánh huóng tói hoat dpng cúa doanh nghiép nhu: mói tru o n g kinh té - tái chính, mói truóng chính tri, mói truóng pháp luát, mói truóng cóng nghé, mói truóng van hóa - xa h ó i... a. Mói truong kinh té - tái chính Mói truóng kinh té - tái chính có thé tao ra cá co hói vá thách thúc vói các hoat dpng tái chính cúa doanh nghiép. Các yéu tó cúa mói truóng kinh té - tái chính bao góm: - Co sá ha táng cita nén kinh té: N éu co só ha táng phát trien (hé thóng giao thóng thóng tin lién lac, dién, n u ó c ...) sé giám bó t dupc nhu cáu vón dáu tu cúa doanh nghiép, dóng thói t^o diéu kién cho doanh nghiép tiét kiém dupc chi phí trong kinh doanh nhu: chi phí ván chuyén, chi phí quáng cáo, chi phí thanh toán, chi phí thuc hién hpp dóng... - Tinh trang cúa nén kinh té. Trong giai do^n táng truóng cúa nén kinh té, doanh nghipp có nhicu c a hpi do dau tu phát trien, vi váy nhu cáu vé vón cao nén doanh nghiép phái tích cuc huy dóng vón dé nám bát các co hói m ó róng thi truóng. Khi nén kinh té gáp khó khan, doanh nghiép khó có thé tim dupc co hói tót dé dáu tu, do dó, doanh nghiép phái có các bién pháp sú dung vón hiéu quá dé duy tri sán xuát. - Lai suát thi truong: Dáy lá yéu tó tác dóng rát lón dén hoat dpng tái chính cúa doanh nghiép. Lái suát thi truóng ánh huóng dén co hpi dáu tu, dén chi phí sú dung vón vá co hpi huy dpng vón cúa doanh nghiép. M át khác, lái suát thi truóng ánh huóng gián tiép dén tinh hinh sán xuát kinh doanh cúa doanh nghiép. Khi lái suát thi truóng táng cao, 226
thi nguói ta có xu hiróng tiét kiém nhiéu hon tiéu dúng, diéu dó han ché viéc tiéu thp sán phám cúa doanh nghiép. - Lam phát: Khi nén kinh té có lam phát ó múc dó cao thi viéc tiéu thy sán phám cúa doanh nghiép gáp khó khan khién cho tinh tr^ng tái chính cúa doanh nghiép cáng tháng. Néu doanh nghiép khóng áp dung các bién pháp tích cuc thi có thé bi thát thoát vón kinh doanh. Lam phát cüng lám cho nhu cáu vón kinh doanh táng Ién vá tinh hinh tái chinh doanh nghiép khóng ón djnh. - Chính sách kinh té vá tái chính cúa Nhá nuác dói vái doanh nghiép: Nhu các chính sách khuyén khích dáu tu, chính sách thué, chính sách xuát kháu, nháp kháu, ché dó kháu hao TSCB... dáy lá yéu tó tác dóng Ión dén các ván dé tái chính cúa doanh nghiép. Bé t£n dyng dugc co hói vá giám thiéu nhüng nguy c o, các doanh nghiép phái nám bát dugc các quy dinh, chính sách vá pháp luát do Chính Phú ban hánh. - Múc dó canh tranh: Khi múc dó canh tranh trén thi truóng cao, doanh nghiép phái dáu tu nhiéu han cho viéc dói mái thiét bj, cóng nghé vá náng cao chát luang sán phám, cho quáng cáo, tiép thj vá tiéu thy sán phám ... M úc dó c^nh tranh phu thupc so luang doanh nghiép tham gia canh tranh, múc dó táng truóng cúa ngánh, co cáu chi phí có dinh vá múc dó da dang hóa sán phám. - Thi truóng tái chính vá hé thóng các trung gian tái chính. Su phát trien cúa thi tnrñrng lám cta dang hóa các cóng cu vá các hinh thúc huy dóng vón cho doanh nghiép, cháng h^n nhu su xuát hién vá phát trien các hinh thúc thué tái chính, su hinh thánh vá phát trién cúa thi truóng chúng khoán. .. Hoat dóng cúa các trung gian tái chính có tác dóng rát lón dén hoat dóng tái chính cúa doanh nghiép. Su phát trién lón manh cúa các trung gian tái chính sé cung cáp các dich vu tái chính ngáy cáng phong phú, da dang han cho các doanh nghiép. b. Mói truemg chính tri pháp luát Các yéu tó chính tri vá pháp luát có ánh huóng ngáy cáng lón dén hoat dóng cúa các doanh nghiép. Các yéu tó náy bao góm: hé 227
thông các quan diêm, duóng loi chính sách cúa chính phú, hç thông luát pháp hiçn hánh, các xu huóng ngoai giao cúa chính phú, nhúng diên bién chính tri trong nuóc, trong khu vue vá trên toán thê giói. Su ón dinh chính tri tao ra mói tru ó n g thuán lai dói vói các hoat dpng kinh doanh. M ót chính phú manh vá san sáng dáp úng nhúng dói hói chính dáng cúa xa hói se dem lai lóng tin vá thu hút các nhá dáu tu trong vá ngoái nuóc. Trong mót xa hói ôn dinh vé chính tri, các nhá kinh doanh dupe dám báo an toán vê dáu tu, quyén só húu các tái sán khác cúa hp, nhu váy ho se sän sang dáu tu vói só vón nhiéu han váo các du án dái han. Chính su can thiép nhiéu hay it cúa chính phú váo nén kinh té da tao ra nhúng thuán lai hoác khó khan vá ca hói kinh doanh khác nhau cho túng doanh nghiép c. Mói iru&ng van hóa xä hói Mói truóng ván hóa - xa hpi bao góm nhúng chuân muc vá giá tri dupe châp nhán vá ton trong bói mpt xa hpi hoác mót nén van hóa cu thé Su thay dói cúa các yéu tó ván hóa - xâ hçi mót phán là hç quá cúa su tác dóng láu dái cúa các yéu tó vi mó khác, do váy nó thuóng bién dói chám han so vói các yéu tó khác. M pt só dác diém má các nhá quán tri cán chú y lá: su tác dóng cúa các yéu tó van hóa - xa hpi thuóng có tinh dái han vá tinh té han so vói các yéu tó khác, nhiéu lúe khó má nhán biét duac. Mât khác, pham vi tác dóng cúa các yéu tó van hóa - xä hpi thuóng rát rpng: "Nó xác dinh cách thúc nguói ta sóng, lám viçc, sán xuát vá tiéu thu các sán phám vá dich vu". Tát cá các doanh nghiép cán phán tích rpng rai các yéu tó xä hpi nhám nhán biét các ca hpi vá nguy ca có thé xáy ra. Khi mót hay nhiéu yéu tó thay dói chúng có thé tác dpng dén doanh nghiép, nhu xu huóng nhán chúng hçc, só thích vui chai giái tri, chuán mpc dao dúc vá quan diém vé m úc sóng, cpng dóng kinh doanh... Trong diéu kién thpc hiçn ca ché thj truóng, có su quán ly cúa Nhá nuóc, dao dúc xä hpi trong dó có dao dúc kinh doanh dupc coi là mót khía canh thiét thyc vá quan trong cúa mói truóng kinh doanh Dao dúc là giói han ngän cách nhúng hánh vi xâu và là dóng lue thúc dáy nhúng hánh vi tôt Dao dúc có thé 228
coi nhir mot nhu câu xà hôi và bât kÿ mpt thê chê kinh tê nào cüng phài xây dung m çt khuôn khô dao dûc dê làm mot trong nhüng nguyên tàc diêu hành. d. Môi truxrng công nghê Dây là mot trong nhüng yêu tô rât nâng dông, chüa dung nhiêu ca hpi và de doa dôi vôi càc doanh nghiêp. Nhüng àp lue và de doa tù môi truông công nghê cô thê là: su ra dôi cûa công nghê moi làm xuât hiên và tàng cuàng uu thê canh tranh cüa càc sàn phâm thay thê, de doa càc sàn phâm truyên thong cûa ngành hiçn hüu. Su bùng nô cûa công nghê môi làm cho công nghê hiên tai bi loi thôi và tao ra àp lue dôi hôi càc doanh nghiêp phài dôi môi công nghê dê tâng cuông khà nàng canh tranh. Su ra dôi cüa công nghê môi làm tâng thêm àp lue de doa câc doanh nghiêp hiên cô trong ngành. Su bùng nô cüa công nghê môi càng làm cho vông dôi công nghê cô xu huông rüt ngàn lai, diêu này càng làm tâng thêm âp lue phài rüt ngàn thôi gian khâu hao so vôi truôc. Câc doanh nghiçp cüng phài cành giâc dôi vôi câc công nghç môi, cô thê làm cho sàn phâm cûa hp bi lac hâu mot câch trac tiêp hoâc giân tiêp. Bên c^nh dô, câc nhà quàn tri doanh nghiêp cân luu y thêm khi dê câp dên môi truông công nghç: âp lue tâc dçng cûa su phât triên công nghê và müc chi tiêu cho su phât triên công nghç khâc nhau theo ngành; mot sô ngành nhât dinh cô thê nhân dupe su khuyên khich và tài tro cüa chinh phû cho viêc nghiên cüu và phât trién - khi cô su phù hpp vôi câc phuong huông và uu tiên cûa Chinh phû. 5.2. VÔN K IN H DOANH CÙA DOANH N G H IÊP Trong npi dung hoat dông cüa tài chinh doanh nghiêp, quàn lÿ von kinh doanh là khâu quan trong nhât, cô tinh chât quyêt dinh tôi müc dô tâng truông hoâc suy thoâi cûa mpt doanh nghiêp. Quàn lÿ vôn kinh doanh bao gôm nhiêu khâu nhu: xâc dinh nhu câu vôn kinh doanh, khai thâc và tao lâp vôn kinh doanh, dâu tu và sü dung, bâo toàn vôn kinh doanh. Nhân thüc dupe vân dê này sê cô tâc dyng tich eue trong viêc quàn lÿ vôn kinh doanh cùa doanh nghiêp. 229
5.2.1. K h ái rriçm và dác trirn g cú a von kin h doanh Su phát triên kinh té ó câc nuóc trên thè giói và Viçt Nam dà chúng minh rang m uôn phàt triên m ot doanh nghiêp phài giài quyêt ba vàn dê kinh tê co bàn là: Sàn xuàt cài gì? Sàn xuât nhu thê nào và sàn xuât cho ai? Tuy nhiên, nêu càc nguôn lue (dàt dai, lao dông, vôn, khoa hoc công nghç) là vô han thi nguòi ta cô thê sàn xuât hàng hôa mot càch không han chê, sù dung mày móc, nguyên vàt lieu búa bài,., cüng cháng sao. Song thuc tê moi nguôn lue lai là mot pham trù húu han dôi hôi ngày càng nhiêu và cao hon, diêu này buôc càc doanh nghiêp phài sû dung mot càch cô kê hoach càc nguôn lue cúa minh dê tàng hiçu quà sàn xuât kinh doanh. Nhu ta dâ biêt, tu liêu lao dông, dôi tupng lao dông và súc lao dông là 3 yêu tô cüa mot quà trinh sân xuât kinh doanh Trong nên kinh tê hàng hoâ tiên tê, dê cô dupe câc yêu tô cân thiêt dô cho quâ trinh sàn xuât kinh doanh dôi hôi doanh nghiêp phài cô mot lupng vôn nhât dinh. Vôn là diêu kiçn tiên dê, cô y nghïa quyêt dinh toi moi khâu cúa quy trinh sàn xuât kinh doanh Vôn la mot pham trù kinh tê trong lînh vue tài chinh, nô gân liên vói nên sàn xuât hàng hoà - tiên tê. Vôn là tiên nhung tiên chua hân dâ là vôn Tiên chi tro thành vôn khi nô dupe dua vào hoat dông trong quâ trinh sàn xuât và luu thông. Cô dupe tiên vôn doanh nghiêp moi cô thê dâu tu mua sâm câc tài sàn cân thiêt cho hoat dpng sàn xuât kinh doanh, trà luong cho nguòi lao dçng,.. Sau khi tiêu thy sàn phâm, làm dich vu, doanh nghiêp thu dupe tiên tú bàn sàn phâm, cung câp lao vu, dich vu dô. Tú sô tiên này, doanh nghiêp phâi dành mot phân dê bù dâp giâ tri tài sàn cô dinh hao mon, bù dàp càc khoàn chi phi, mot phân dê lâp quÿ du trü, dâu tu mua sâm, m ô rông quy mô cho quâ trinh sàn xuât kinh doanh tiêp theo. Vây vôn là gì? D úng trên môi gôc dô và quan diêm khâc nhau, vói mue dich nghiên cùu khàc nhau thi cô nhüng quan niêm khàc nhau vê vôn. 230
Théo hoc thuyêt kinh tê cô diên và phài cô diên moi: Von là mçt trong càc yêu to dâu vào dé sàn xuât kinh doanh (dât dai, lao dông...), vôn là càc sàn phâm dupe sàn xuât ra dê phyc vy cho sàn xuât (mày môc, thiêt bi...). Ricardo cho rang: Tu bân là nhùng tu liêu sàn xuât và vât phâm tiêu dùng, là mot bô phân cüa cài quôc gia dùng vào sàn xuât nhu com ân, âo mâc, nhà xuàng... Paul.A.Samuelson, nhà kinh tê hoc theo truàng phài Tân cô diên dâ kê thùa câc quan diêm cùa truàng phâi cô diên vê yêu tô sàn xuât dê phân chia câc yêu tô cüa dâu vào quà trinh sàn xuât thành ba bô phân là: Dât dai, lao dông và vôn. Theo ông, vôn là càc hàng hôa durrc sàn xuât ra dê phuc vu cho mot quà trinh sàn xuât mái, dô cô thê là mày môc, thiêt bi, vât tir, nguyên vât liêu, công cu dung cu,...Trong quan niçm vê von cüa Samuelson không dê câp dên càc tài sàn tài chinh, nhüng tài sàn cô già cô thé dem lai loi nhuân cho doanh nghiêp, ông dâ dông nhât vôn vôi tài sàn cüa doanh nghiçp. Theo giào trinh Lÿ thuyêt Tài Chinh (Hoc viçn Tài Chinh) thi: "VKD trong câc doanh nghiêp là môt loai quÿ tiên tç dâc biêt". Tiên dupe coi là vôn phài thoà mân nhùng diéu kiçn sau: Mpt là: Tiên phài dai diçn cho mpt lupng hàng hoà nhât dinh. Hay tien phài dupe bào dâm bâng môt lupng tài sàn cô thuc. liai là; Tien phài dupe tich ty và t$p trung dén mpt lupng nhât dinh dû dê tiên hành kinh doanh. Ba là: Khi dâ cô dû vê lupng, tiên phài dupe vân dông nhâm mue dich sinh lài. Nhu vây, trong 3 diêu kiçn trên thi diêu kiçn 1, 2 dupe coi là diêu kiên cân dê tiên trô thành vôn, côn diêu kiçn 3 dupe coi là dâc trung ca bân cùa vôn. Tiên không thê là vôn nêu tien không vân dông nhâm myc dich sinh lài. Sy vân dpng cùa vôn trong quâ trinh sàn xuât kinh doanh cô thê dupe hinh dung qua so dô sau: 231
TLLD T -H SLD SX H' T1(T = T + AT) ) (5.1) X , DTLD Quà trinh hoat dông sân xuât kinh doanh dupe bât dâu là vôn à hinh thài tiên tê mà doanh nghiêp phài bô ra dê mua tu liçu lao dpng và dôi tupng lao dông phuc vu cho quà trinh sàn xuát. Lúe này von dâu tu tù hinh thài tiên tê chuyên sang hinh thài hàng hoâ. Qua quâ trinh tao ra sân phâm lao vu và dich vu, vôn vân ô hinh thài hàng hoâ. Cuôi cùng khi tiêu thu xong hàng hoâ (sàn phâm, lao vu và dich vu) vôn lai tù hinh thài hàng hoâ chuyên sang hinh thài tiên tç. N hu vây, trong suôt quâ trinh vân dông vôn cô thê thay dôi hinh thài biêu hiçn nhung diêm xuât phàt và diêm cuôi cùng cûa vông tuân hoàn phài là giâ tri, song vôi giâ tri cuôi cùng Ion hon già tri ban dâu Nhô cô su vân dông dô, dông vôn moi cô khà nâng sinh loi, giùp cho câc doanh nghiêp dat dupe mue tiêu tôi da hoà loi ich cho doanh nghiêp và cho xâ hpi Theo quan diêm cûa C. Mâc (trong Bp Tu bàn) thi pham trù vôn dupe khâi quât qua pham trù tu bàn "Tu bân là giâ tri mang lai giâ tri thâng du" Dinh nghîa này dâ bao hàm dây dù bàn chât và tâc dung cûa vôn. Nhu vây, cô thê thây mpt càch rô ràng rang: Dê tiên hành sàn xuât kinh doanh thi bât kÿ mot doanh nghiêp nào cùng phài cô vôn. Vôn là dieu kiçn dâu tiên và cô y nghîa quyct dinh, d$c biçt là trong nên kinh te thj truông hiên nay. Hiêu theo nghîa chung nhât thi: vôn kinh doanh cûa doanh nghiêp là biêu hiên bang tiên cûa toàn bô già tri tài sàn (huit hinh và vô hinh) duoc huy dông, su dung vào hoat dçng sàn xuât kinh doanh nhâm mue dich thu duoc loi ich trong tuong lai. Vôn là diêu kiên không thê thiêu dupe dê mpt doanh nghiêp dupe thành lâp và tiên hành câc hoat dông sàn xuât - kinh doanh. Do dô, vôn kinh doanh cô dâc trung: + Là mot quÿ tiên tê dâc biêt; + Nhâm phuc vu cho sàn xuât kinh doanh tùc là mue dich tich luÿ; 232
+ Cö truöc khi dien ra hoat döng sän xuät kinh doanh; + Phäi dat töi muc tieu sinh löi vä von luön thay döi hinh thäi bieu hien vüa ton tai duöi hinh thäi tien te, vüa tön tai duöi hinh thäi vät tu hoäc täi sän vö hinh, nhung ket thüc vöng tuän hoän phäi lä hinh thäi tien te. Ö däy cän cö su phän biet giüa tien vä von. Tien duoc goi lä von phäi döng thöi thoä man nhung dieu kien sau däy: - Thü nhät, tien phäi dai dien cho möt lupng häng höa nhät dmh, tue lä tien phäi duoc däm bäo bäng möt luong täi sän cö thuc. - Thü hai, tien phäi duoc tich tu vä täp trung den möt luong nhät dmh, dü süc de däu tu cho möt du än kinh doanh. - Thü ba, khi da dü ve so lugng, tien phäi duge vän dpng nhäm muc dich sinh löi. Cäch vän döng vä phuong thüc vän döng cüa tien lai do phuong thüc däu tu kinh doanh quyet dinh. Cäc phuong thüc däu tu cö the mö phöng theo so dö sau: + Däu tu linh vyc sän xuät: < TLLD SLD. . . SX . . . H '. . . T' (T 1 = T + AT) (5.2) DTLD + Däu tu väo lrnh vyc thuong mai: T - H - T' (5.3) + Däu tu väo lmh vue täi chinh (mua cö phieu, träi phieu...): T -T ' (5.4) 5.2.2. Phän loai von trong doanh nghi^p Trong nen kinh te thi truöng möt doanh nghiep cän cö ba yeu to co bän lä chü kinh doanh, von (tu bän) vä lao dpng. Tuy theo möi quan h$ xuät von vöi quan he träch nhiem dieu hänh doanh nghiep mä cö cäc loai hinh doanh nghiep khäc nhau. 233