Hiệu quả bước đầu của phương pháp nuôi cấy phôi ở nồng độ oxy thấp

TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6-2014<br /> <br /> HIỆU QUẢ BƯỚC ĐẦU CỦA PHƯƠNG PHÁP<br /> NUÔI CẤY PHÔI Ở NỒNG ĐỘ OXY THẤP<br /> Nguyễn Thị Minh*; Quản Hoàng Lâm*<br /> TÓM TẮT<br /> Nghiên cứu tiến cứu thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng trên 102 bệnh nhân (BN)<br /> được chia đều vào 2 nhóm nuôi cấy phôi ở điều kiện nồng độ oxy 5% và 20% nhằm so sánh tỷ lệ có<br /> thai ở 2 nhóm này. Các BN đều được sử dụng FSH để kích thích buồng trứng. Chọc hút noãn sau<br /> tiêm hCG 36 giờ. Cấy noãn với tinh trùng bằng phương pháp IVF hoặc ICSI. Đánh giá phôi vào ngày<br /> 2 ở cả 2 nhóm để lựa chọn 4 - 6 phôi nuôi tiếp. Các phôi còn lại được trữ lạnh. Kết quả cho thấy đặc<br /> điểm BN, dự trữ buồng trứng, kết quả kích thích buồng trứng, kết quả chuyển phôi không khác nhau<br /> ở 2 nhóm nghiên cứu. Tỷ lệ có thai lâm sàng nhóm nuôi cấy phôi ở nồng độ oxy 5% (64,7%) cao hơn<br /> có ý nghĩa thống kê so với (45,1%) nhóm nuôi cấy phôi có nồng độ oxy 20%. Tỷ lệ BN có phôi trữ<br /> lạnh cũng cao hơn ở nhóm nồng độ oxy 5%. Kết luận: tỷ lệ có thai lâm sàng khi nuôi phôi ngày 5 ở<br /> nồng độ oxy 5% cao hơn tỷ lệ có thai khi nuôi cấy phôi ở nồng độ oxy 20%.<br /> * Từ khóa: Nuôi cấy phôi; Tỷ lệ có thai; Nồng độ oxy thấp.<br /> <br /> 55<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6-2014<br /> <br /> INITIAL EFFECTS OF EMBRYOS CULTURE IN LOW OXYGEN<br /> CONCENTRATION<br /> SUMMARY<br /> In this prospective randomized clinical study, 102 patients were divided into 2 groups, in which<br /> embryos were cultured in 5% and 20% oxygen concentration. Objectives: To compare pregnancy rate<br /> between 2 groups. Method: using FSH to stimulate ovaries. Oocytes retrieval after 36 hours’ hCG<br /> nd<br /> injection. Fertilization by conventional IVF or ICSI. On the 2 day 2, 4 - 6 embryos were selected to<br /> th<br /> culture to 5 day in both group. Remained embryos were frozen by vitrification method. Results: there<br /> were no differences in characteristics, ovarian reserve, ovarian stimulation and embryos transfer in<br /> both groups. Clinical pregnancy rate in 5% oxygen group was 64.7%, significantly higher than 45.1%<br /> in 20% oxygen group. The number of patient with frozen embryo was higher in the group of 5%<br /> oxygen concentration. Conclussion: Clinical pregnancy rate on day 5 in 5% oxygen group was higher<br /> than that in 20% oxygen group.<br /> * Key words: Embryo culture; Pregnancy rate; Low oxygen concentration.<br /> * Học viện Quân y<br /> Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Thị Minh (minhn77@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 08/06/2014; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 02/07/2014<br /> Ngày bài báo được đăng: 08/08/2014<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Nghiên cứu trên thực nghiệm cho thấy<br /> nồng độ oxy trong lòng vòi tử cung chiếm<br /> 5 - 8% và trong buồng tử cung chỉ < 2%<br /> [7]. Tuy vậy, trong lĩnh vực hỗ trợ sinh sản,<br /> nuôi cấy phôi với nồng độ oxy 20% được<br /> thực hiện trong 30 năm qua. Cho đến nay,<br /> nhiều trung tâm vẫn tiếp tục sử dụng hệ<br /> thống nuôi cấy này.<br /> Kết quả nghiên cứu trên thực nghiệm<br /> cho thấy nồng độ oxy của không khí có<br /> thể ảnh hưởng không tốt cho phôi, vì các<br /> phản ứng oxy hóa hoặc với nồng độ oxy<br /> <br /> với nồng độ oxy thấp và cũng cho kết quả<br /> tương tự. Tuy nhiên, một số lại cho kết quả<br /> ngược lại [5, 7]. Tại Việt Nam, hầu hết các<br /> trung tâm hỗ trợ sinh sản đều sử dụng hệ<br /> thống tủ nuôi cấy với nồng độ oxy 20%,<br /> mà chưa sử dụng tủ cấy nồng độ oxy thấp.<br /> Chúng tôi thực hiện nghiên cứu nhằm:<br /> So sánh tỷ lệ có thai chuyển phôi ngày 5<br /> nuôi cấy ở nồng độ oxy 5% với nuôi cấy ở<br /> nồng độ oxy 20%.<br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> Nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng ngẫu<br /> <br /> cao có thể tạo gốc tự do có hại cho phôi.<br /> <br /> nhiên có đối chứng. Tổng số 110 BN điều<br /> <br /> Nghiên cứu trên động vật đều chứng minh<br /> <br /> trị IVF, được phân nhóm ngẫu nhiên vào 2<br /> <br /> cấy phôi ở nồng độ oxy thấp sẽ cho kết quả<br /> <br /> nhóm nuôi cấy phôi với nồng độ oxy 5%<br /> <br /> phôi phát triển tốt hơn, tỷ lệ có thai cao hơn.<br /> <br /> (nhóm nghiên cứu) và nồng độ oxy 20%<br /> <br /> Xuất phát từ những nghiên cứu trên<br /> phôi động vật cho kết quả khả quan, một<br /> số tác giả đã tiến hành nuôi cấy phôi người<br /> <br /> 56<br /> <br /> (nhóm đối chứng), theo tỷ lệ 1 BN vào<br /> nhóm nghiên cứu thì có 1 BN vào nhóm<br /> đối chứng. BN trước khi tiến hành nghiên<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6-2014<br /> <br /> cứu đều được tư vấn, đồng ý tham gia<br /> <br /> Hiện tại, hầu hết các labo nuôi cấy phôi<br /> <br /> nghiên cứu và ký xác nhận vào bản chấp<br /> <br /> chủ yếu sử dụng hệ thống nuôi cấy cung<br /> <br /> thuận nghiên cứu.<br /> <br /> cấp oxy với nồng độ tương tự nồng độ oxy<br /> <br /> BN được kích thích buồng trứng bằng<br /> <br /> trong không khí (~20%) vì hệ thống này<br /> <br /> FSH tái tổ hợp, khi đủ điều kiện sẽ tiêm<br /> <br /> không đòi hỏi thêm trang thiết bị. Tuy<br /> <br /> hCG trưởng thành noãn và chọc hút noãn<br /> <br /> nhiên, gần đây một số tác giả lại cho rằng<br /> <br /> sau mũi tiêm hCG 36 giờ. Noãn chọc hút<br /> <br /> nồng độ oxy thấp (~ 5%) mới thật sự hợp<br /> <br /> ra cho thụ tinh với tinh trùng bằng phương<br /> <br /> sinh lý và tương tự nồng độ oxy trong tử<br /> <br /> pháp cổ điển hoặc ICSI.<br /> <br /> cung và lòng vòi tử cung. Như vậy, nếu<br /> <br /> Đánh giá thụ tinh sau 16 - 18 giờ. Phôi<br /> <br /> nuôi cấy phôi ở điều kiện này có thể cho<br /> <br /> nuôi cấy đến ngày 2 sẽ lựa chọn 4 - 6 phôi<br /> <br /> phôi chất lượng tốt hơn, từ đó, cải thiện<br /> <br /> chất lượng tốt để tiếp tục nuôi cấy đến<br /> <br /> được kết quả IVF.<br /> <br /> ngày 5. Chuyển 2 - 3 phôi vào ngày 5, nếu<br /> <br /> Chính từ kết quả thực nghiệm cũng<br /> <br /> còn phôi tốt, tiếp tục trữ lạnh phôi ngày 5.<br /> <br /> như từ giả thuyết trên, một số nghiên cứu<br /> <br /> Các phôi ngày 2 sẽ được trữ lạnh bằng<br /> <br /> được tiến hành nhằm so sánh tỷ lệ có thai,<br /> <br /> phương pháp thủy tinh hóa.<br /> <br /> tỷ lệ thụ tinh của phôi trong điều kiện nồng<br /> <br /> Đánh giá chất lượng phôi vào ngày 5<br /> <br /> độ oxy thấp đều có kết luận: ở điều kiện<br /> <br /> và chuyển phôi theo hướng dẫn của siêu<br /> <br /> nồng độ oxy thấp, tỷ lệ có thai cao hơn<br /> <br /> âm. Xác định có thai bằng xét nghiệm<br /> <br /> nhóm nuôi cấy ở nồng độ oxy cao [3, 4].<br /> <br /> hCG vào ngày 14 sau chuyển phôi. Tất cả<br /> <br /> Trên thực nghiệm, các tác giả đã chứng<br /> <br /> trường hợp hCG dương tính đều được<br /> <br /> minh ở nồng độ oxy không khí có thể sinh<br /> <br /> siêu âm vào ngày 28 sau chuyển phôi.<br /> <br /> ra nh÷ng gốc tự do, mà các gốc tự do này<br /> <br /> Thu thập số liệu theo mẫu, phân tích số<br /> <br /> ảnh hưởng đến sự phát triển phôi bào [2].<br /> <br /> liệu bằng phần mềm SPSS 16.0. So sánh<br /> <br /> Vì vậy, rất có thể khi nuôi cấy phôi trong<br /> <br /> giá trị trung bình giữa 2 nhóm bằng t-test<br /> <br /> nồng độ oxy thấp cho kết quả khả quan<br /> <br /> và so sánh tỷ lệ % bằng  test. Khác biệt<br /> <br /> hơn so với nuôi cấy phôi trong oxy nồng<br /> <br /> được xem có ý nghĩa thống kê khi<br /> <br /> độ cao hơn.<br /> <br /> 2<br /> <br /> p<br /> <br /> Bảng 1: Đặc điểm BN nghiên cứu.<br /> <br /> < 0,05.<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ<br /> <br /> p<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Tuổi trung bình<br /> <br /> 1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu.<br /> <br /> (năm)<br /> <br /> Trong thời gian nghiên cứu, thu thập<br /> <br /> Thời gian vô sinh<br /> <br /> 30,37 + 4,9<br /> <br /> 30,02 + 5,3<br /> <br /> 0,729<br /> <br /> 5,49 + 3,3<br /> <br /> 5,0 + 3,3<br /> <br /> 0,457<br /> <br /> được 102 BN, chia ngẫu nhiên thành 2<br /> <br /> (năm)<br /> <br /> nhóm nghiên cứu, mỗi nhóm 51 BN. Nhóm<br /> <br /> FSH ngày 3 (IU/l)<br /> <br /> 5,46 + 1,8<br /> <br /> 5,9 + 2,5<br /> <br /> 0,31<br /> <br /> nuôi cấy phôi nồng độ oxy 5% có 515<br /> <br /> LH ngày 3 (IU/l)<br /> <br /> 4,68 + 3,5<br /> <br /> 4,1 + 2,2<br /> <br /> 0,329<br /> <br /> noãn và 475 phôi. Nhóm nuôi cấy phôi<br /> <br /> E2 ngày 3 (IU/l)<br /> <br /> nồng độ oxy 20% thu được 501 noãn và<br /> <br /> Số nang thứ cấp 13,24 + 17,3<br /> <br /> 431 phôi (bảng 2).<br /> <br /> 47,94 + 67,2 47,17 + 50,3<br /> 9,63 + 4,8<br /> <br /> 0,948<br /> 0,167<br /> <br /> Cả 2 nhóm BN nghiên cứu đều có độ<br /> tuổi và thời gian vô sinh tương đương nhau.<br /> <br /> 58<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6-2014<br /> <br /> Các chỉ số đánh giá dự trữ buồng trứng<br /> bao gồm nồng độ FSH, nồng độ LH và số<br /> lượng nang thứ cấp tương đương nhau ở<br /> cả 2 nhóm nghiên cứu (p > 0,05).<br /> Dự trữ buồng trứng còn tốt và không có<br /> sự khác biệt về đặc điểm BN giữa 2 nhóm<br /> BN nghiên cứu.<br /> 2. Đặc điểm kích thích buồng trứng.<br /> Bảng 2: Đặc điểm và kết quả kích thích<br /> buồng trứng.<br /> p<br /> Tổng liều FSH<br /> trung bình<br /> <br /> 2107,14 +<br /> 492,9<br /> <br /> 2214,10 +<br /> 617,3<br /> <br /> 0,344<br /> <br /> Nồng độ E2 ngày<br /> tiêm hCG<br /> <br /> 6126,86 +<br /> 3434,7<br /> <br /> 5145,2 +<br /> 3662,4<br /> <br /> 0,170<br /> <br /> Tổng số noãn<br /> <br /> 515<br /> <br /> 501<br /> <br /> Số noãn trung<br /> bình<br /> <br /> 10,1 +<br /> 3,6<br /> <br /> 9,82 +<br /> 4,3<br /> <br /> Tổng số phôi<br /> <br /> 475<br /> <br /> 431<br /> <br /> 9,31 +<br /> 3,5<br /> <br /> 8,45 +<br /> 3,9<br /> <br /> Số phôi thu được<br /> <br /> 0,729<br /> <br /> 0,244<br /> <br /> Sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê<br /> về tổng liều FSH sử dụng, nồng độ E2<br /> ngày tiêm hCG, số noãn chọc hút và số<br /> phôi tạo thành giữa 2 nhóm nghiên cứu (p<br /> > 0,05). Chứng tỏ dự trữ buồng trứng của<br /> BN ở hai nhóm tương đương nhau.<br /> 3. Kết quả chuyển phôi.<br /> <br /> của Bontekoe trên 7 nghiên cứu với 2.422<br /> BN cũng cho kết quả tỷ lệ có thai và thai<br /> nhi sống khỏe mạnh ở nhóm nuôi cấy phôi<br /> với nồng độ oxy thấp cao hơn nhóm nuôi<br /> cấy phôi ở nồng độ oxy 20% [1]. Trong<br /> nghiên cứu này, do thời gian theo dõi BN<br /> đến khi sinh còn ngắn nên chưa có kết<br /> luận về tỷ lệ sinh sống cũng như tỷ lệ bất<br /> thường thai ở 2 nhóm có khác nhau<br /> không. Tuy nhiên, đây là kết quả bước<br /> đầu, nhưng vẫn khả quan vì tỷ lệ có thai<br /> lâm sàng là một trong những chỉ số đánh<br /> giá sự thành công của phương pháp thụ<br /> tinh trong ống nghiệm.<br /> Trong nhóm nuôi cấy phôi ở nồng độ<br /> oxy 5%, 82,4% BN có phôi trữ lạnh, trong<br /> khi ở nhóm nuôi cấy phôi nồng độ 20% chỉ<br /> có 72,5% BN có phôi trữ lạnh. Như vậy, rất<br /> có thể ở nồng độ oxy thấp tạo điều kiện cho<br /> phôi phát triển tốt hơn, chất lượng tốt hơn<br /> nên số lượng BN có phôi trữ lạnh cao<br /> hơn. Tuy nhiên, đây là nghiên cứu bước<br /> đầu và chưa có thời gian theo dõi nên<br /> chưa đánh giá được chất lượng của phôi<br /> trữ lạnh.<br /> KẾT LUẬN<br /> Tỷ lệ có thai lâm sàng khi nuôi phôi<br /> ngày 5 ở nồng độ oxy 5% cao hơn tỷ lệ có<br /> thai khi nuôi cấy phôi ở nồng độ oxy 20%.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Bontekoe S, Mantikou E, van Wely M et al.<br /> <br /> Bảng 3: Kết quả chuyển phôi và có thai.<br /> <br /> Low oxygen concentrations for embryo culture<br /> in assisted reproductive technologies. Cochrane<br /> <br /> p<br /> Số phôi chuyển<br /> trung bình<br /> <br /> 3,57 + 0,9<br /> <br /> 3,55 + 0,6<br /> <br /> 0,163<br /> <br /> Niêm mạc tử cung<br /> 12,13 + 2,7<br /> (mm)<br /> <br /> 11,45 + 2,1<br /> <br /> 0,166<br /> <br /> Tỷ lệ có thai<br /> Tỷ lệ BN có phôi<br /> trữ lạnh<br /> <br /> 64,7% (33/51) 45,1% (23/51) 0,024<br /> 82,4%<br /> <br /> 72,5%<br /> <br /> 0,041<br /> <br /> Số phôi chuyển trung bình, độ dày niêm<br /> mạc tử cung giữa 2 nhóm khác nhau không<br /> có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Tuy nhiên,<br /> tỷ lệ có thai ở nhóm phôi được nuôi cấy ở<br /> nồng độ oxy thấp 5% là 64,7%, cao hơn<br /> có ý nghĩa thống kê so với nhóm phôi<br /> được nuôi cấy ở nồng độ 20% (45,1%) (p<br /> < 0,05). Kết quả nghiên cứu phân tích gộp<br /> <br /> 59<br /> <br /> Database of Systematic Reviews 2012, Issue 7.<br /> Art. No: CD008950. DOI:10.1002/14651858.CD008950.<br /> 2012.<br /> 2. James W.Catt, Michael Henman. Toxic<br /> effects of oxygen on human embryo development.<br /> Human Reproduction. 2000, Vol 15, (Suppl. 2),<br /> pp.199-206.<br /> 3. Javier I. García, Soledad Sepúlveda,<br /> Luis<br /> <br /> Noriega-Hoces.<br /> <br /> Beneficial<br /> <br /> effect<br /> <br /> of<br /> <br /> reduced oxygen concentration with transfer of<br /> blastocysts in IVF patients older than 40 years<br /> old. Health. 2010, Vol 2, No 9, pp.1010-1017.<br /> 4. John C.M.Dumoulin, Chantal J.J.Meijers,<br /> Marijke Bras. Effect of oxygen concentration<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 6-2014<br /> on human in-vitro fertilization and embryo culture. Human Reproduction, 1999, Vol 14, No 2,<br /> pp.465-469.<br /> 5. Kovacic B, Vlaisavljevic V. Influence of atmospheric versus reduced oxygen concentration on<br /> development of human blastocysts in vitro: A prospective study on sibling oocytes. Reproductive Biomedicine<br /> Online. 2008, 17 (2), pp.229-236.<br /> 6. Kovacic B. Culture systems: low-oxygen culture. Methods Mol Biol. 2012, 912, pp.249-272.<br /> 7. Meintjes M, Hill K, Johnston S. The effect of lowered incubator oxygen tension on implantation, pregnancy<br /> and cryopreservation rates in a predominantly Day-5 embryo transfer program. Fertility and Sterility.<br /> 2000, 74, Suppl 1 (3), p.256.<br /> <br /> 60<br /> <br />