Hoa viên kì ngộ tập - gốc gác và sáng tân Phần 1

Chia sẻ: Milu Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

100
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hoa viên kì ngộ tập là bộ tiểu thuyết chữ Hán của tác giả khuyết danh thời Lê, hiện còn một bản duy nhất lưu tại Thư viện Viện Nghiên cứu Hán Nôm, kí hiệu A. 2829.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hoa viên kì ngộ tập - gốc gác và sáng tân Phần 1

Hoa viên kì ngộ tập - gốc gác và sáng tân Phần 1 Hoa viên kì ngộ tập là bộ tiểu thuyết chữ Hán của tác giả khuyết danh thời Lê, hiện còn một bản duy nhất lưu tại Thư viện Viện Nghiên cứu Hán Nôm, kí hiệu A. 2829. Năm 1997, tác phẩm này đã được dịch và công bố rộng rãi(1). Hoa viên kì ngộ tập viết về các cuộc “trộm hương thó ngọc” của Triệu Kiệu, con trai thứ hai của Triệu Đông Chính, người ở đất Nam Xang triều Lê, trong đó có nhiều đoạn miêu tả chuyện tình ái hết sức táo bạo và lộ liễu.
Hoa viên kì ngộ tập vừa có bóng dáng của một tiểu thuyết tài tử giai nhân nhưng vừa có dáng dấp của một tiểu thuyết sắc tình. Tính chất sắc dục trong tiểu thuyết này cực mạnh, không thua kém các tiểu thuyết kiểu Si bà tử truyện, Nhục bồ đoàn... của Trung Quốc, điều đó cơ hồ chưa từng thấy trong tiểu thuyết của các tác giả Việt Nam thời Trung đại. Phan Văn Các đánh giá “chất “sex” của truyện khá là độc đáo”(2). Còn Trần Nghĩa, khi tìm hiểu về “những chuyện “làm tình” trắng trợn, lộ liễu, không cần một chiếc lá nho che đậy nào hết” như trong Việt Nam kì phùng sự lục và Hoa viên kì ngộ tập, cho rằng: “Phải chăng đó là một phản ứng, thậm chí một cách trả thù đối với những khắt khe của lễ giáo phong kiến trong lĩnh vực tình yêu mà tác giả Hoa viên kì ngộ (tập) muốn giải tỏa để đi tới chỗ được tự do yêu đương, tự do ân ái, theo tiếng gọi bản năng sinh vật tiềm ẩn trong mỗi con người!”(3). Khảo sát các tiểu thuyết Việt Nam thời Trung đại, loại tiểu thuyết sắc dục không nhiều. Tuy yếu tố sắc dục có được trổ ra ở chỗ này chỗ kia, nhưng do áp lực từ nhiều phía nên trong khi miêu tả các các yếu tố này, để “lách luật”, các tác giả thường dùng bút pháp ước lệ, hoặc phủ lên nó, ngụy trang nó bằng những làn khói sương nhuốm vẻ siêu thực, ma quái… Do vậy, loại truyện có yếu tố “kì” với ý nghĩa là kì lạ, ít gặp, không mang yếu tố yêu ma, thần thánh trong chuyện sắc dục được miêu tả sống động, “trắng trợn” nhưHoa viên kì ngộ tập là rất hiếm, rất đặc biệt. Dường như sự vận động nội tại của xã hội Việt Nam cũng như văn học Việt Nam thời Trung đại chưa đủ sản sinh ra loại truyện “bốc” đến như thế. Vậy cái gọi là “độc đáo”, đặc biệt của tác phẩm Hoa viên kì ngộ tập có phải là độc dị? Tức là nó không chỉ độc đáo mà còn riêng biệt, thuần túy là sáng tác của tác giả Việt Nam, hay đó chỉ là sự vay mượn, phóng tác, tiếp nhận ảnh hưởng từ các tiểu thuyết Trung Quốc như nhiều tiểu thuyết khác? Nếu là tiếp nhận ảnh hưởng thì cụ thể là Hoa viên kì ngộ tập tiếp nhận từ tác phẩm nào, mức độ ảnh hưởng ra sao, tác giả đã tiếp thu những điểm nào, bỏ những điểm nào, v.v... Một khi là tiếp nhận thì cái “độc đáo” đó còn có giá trị tự thân nữa hay phải bị san sẻ đi
ít nhiều? Đây là những băn khoăn mà đến này chưa một học giả nào tìm được lời giải đáp. 1. Sự gợi mở về nguồn ảnh hưởng của Hoa viên kì ngộ tập Phần giới thiệu nhân vật ở đầu tiểu thuyết Hoa viên kì ngộ tập cũng giống với vô số cách mở đầu của các tiểu thuyết diễm tình khác, điều ấy không bàn đến làm gì. Nhưng khi đọc Hoa viên kì ngộ tập, chúng tôi đã rất chú ý một chi tiết có ý nghĩa như một sự gợi mở, đó là chi tiết Triệu sinh tự nhủ với lòng: “Ngô Đình Chương gặp gỡ như vậy, không uổng là danh hiệu Tầm Phương Chủ Nhân […]. Nếu được cảnh gặp gỡ tốt lành ấy thì thật chẳng phụ Sinh này vậy. Bèn lấy Tầm Phương Chủ Nhân làm tên hiệu”(4). Ngô Đình Chương mà Triệu sinh hết sức hâm mộ, và lấy tên hiệu của chàng ta làm tên hiệu của m ình, thực ra là nhân vật thế nào? Lần theo tên của nhân vật này, có nhiều vấn đề dần được sáng tỏ. Trước hết, theo nghiên cứu của chúng tôi, Ngô Đình Chương đích thị là nhân vật chính trong Tầm Phương nhã tập - một truyện diễm tình thuộc bộ tiểu thuyết Quốc sắc thiên hương của Ngô Kính Sở thời Minh (lời tựa của Cửu Tử Sơn Nhân Tạ Hữu Khả soạn tại Vạn Quyển lâu năm Đinh hợi, niên hiệu Vạn Lịch, 1587)(5). Trong Hoa viên kì ngộ tập, ngoài nhân vật Triệu sinh có hình bóng của Ngô Đình Chương trong Tầm Phương nhã tập, chúng tôi còn thấy xuất hiện thêm một số nhân vật và tên gọi của nhiều tác phẩm nằm trong bộ tiểu thuyết Quốc sắc thiên hương. Điều đó thấy rõ qua nhiều tình tiết và đối thoại giữa các nhân vật, chẳng hạn đoạn sau khi Triệu sinh đã lôi kéo được Thu Nguyệt giúp mình trong việc chinh phục Huệ nương, trước mặt Huệ nương, Nguyệt tán dương Triệu sinh: “Chàng ấy tài tình nhanh nhẹn, gặp việc gì cũng làm thơ được, phải chăng miệng chàng như gấm thêu, nói ra là thành thơ, tài khéo lạ thường!”. Lập tức “Huệ giận mà nói rằng: - Ngươi muốn bắt chước Quế Hồng đối
đãi với ta như Bích Liên chăng?”. Quế Hồng và Bích Liên được nhắc ở đây là những nhân vật thế nào? Kết quả tìm hiểu cho thấy Quế Hồng chính là thị nữ của Bích Liên trong truyện Lưu sinh mịch liên kí, cũng là một truyện thuộc bộ tiểu thuyếtQuốc sắc thiên hương. Quế Hồng đã giúp cho Lưu Nhất Xuân (nhân vật chính) tiếp cận và chinh phục cô chủ của mình nên ở đây, trong Hoa viên kì ngộ tập, nhân vật Huệ nương nhắc việc này để quở trách, răn đe thị nữ. Trong một đoạn khác, khi Triệu sinh đến phòng Huệ nương, nhân thấy cuốn Liệt nữ truyện ở trên bàn liền hỏi: “Cuốn truyện kí này không hấp dẫn bằng truyện Thiên hương. Huệ nói: Thiên hương ư? Truyện ấy không đoan chính. Sinh nói: Vậy truyện Lưu sinh mịchthì sao? Huệ đáp: Đều là những truyện thương phong bại tục, nhắc đến làm gì”. Thiên hương ở đây là bộ Quốc sắc thiên hương. Truyện Lưu sinh mịch mà Triệu sinh nhắc đến tên đầy đủ của nó chính là Lưu sinh mịch liên kí. Ngay dưới đoạn thoại trên, Triệu sinh không tiếc lời thanh minh cho bộ Thiên hương và còn nhắc tên 2 truyện trong bộ Quốc sắc thiên hương, đó là các truyện Long hội Lan Trì lục và Chung tình lệ tập. Như vậy, ở các đoạn đối thoại trong Hoa viên kì ngộ tập, các nhân vật đã nhiều lần nhắc đến bộ Quốc sắc thiên hương, thông qua việc nhắc đến 4 truyện cụ thể, cũng là 4 truyện quan trọng nhất trong bộ tiểu thuyết lớn này, bao gồm: Tầm Phương nhã tập, Lưu sinh mịch liên kí, Long hội Lan Trì lục và Chung tình lệ tập. Và điều này là cứ liệu xác thực cho những đoán định ban đầu của chúng tôi, cho phép chúng tôi nghĩ rằng Hoa viên kì ngộ tập được viết ra dưới ảnh hưởng trực tiếp của chính bộ tiểu thuyết Quốc sắc thiên hương. 2. Ảnh hưởng của Quốc sắc thiên hương đến Hoa viên kì ngộ tập Quốc sắc thiên hương là một bộ tổng tập tiểu thuyết thời Minh do Ngô Kính
Sở biên tập, gồm 10 quyển với nhiều truyện khác nhau, trong đó có 6 tác phẩm quan trọng, gồm: Long hội Lan Trì lục, Lưu sinh mịch liên kí, Tầm Phương nhã tập, Song Khanh bút kí, Thiên duyên kì ngộ, Chung tình lệ tập… Tìm hiểu Quốc sắc thiên hương cho thấy Hoa viên kì ngộ tập quả đã chịu ảnh hưởng từ bộ tiểu thuyết lớn này, trong đó, ảnh hưởng của hai truyện Lưu sinh mịch liên kí và Tầm Phương nhã tập là sâu đậm nhất. a. Ảnh hưởng của truyện Lưu sinh mịch liên kí Lưu sinh mịch liên kí là một tiểu thuyết tài tử giai nhân, nội dung nói về mối tình của chàng Lưu Nhất Xuân với nàng Bích Liên. Hoa viên kì ngộ tập đã tiếp thu gần như nguyên vẹn một số tình tiết của Lưu sinh mịch liên kí, chẳng hạn các đoạn sau: LƯU SINH MỊCH LIÊN HOA VIÊN KÌ NGỘ KÍ TẬP Lan thường nói với Mai: Thơ Lan ngâm xong, - Quốc triều nếu mở khoa Huệ cười nói: thi nữ Tiến sĩ, ta hi vọng sẽ đỗ đầu, - Giá như hoàng triều ta hứa sẽ đưa người cùng bước lên mở nữ Chế khoa, thì chị em chốn Doanh Châu. mình sẽ tranh tiêu đoạt gấm, em cùng chị lên Doanh Châu, sẽ làm cánh nam tử thời nay phải hổ thẹn đến chết. Huệ thưa: Liên nói: - Chàng không sợ hoa - Chàng ngợi khen thái
trách móc ư? quá, lại không sợ hoa kia trách móc ư? Sinh nói: Sinh nói: - Thế là nàng đã yêu ta rồi đấy. - Vậy nàng đã yêu tôi rồi đó. Liên đỏ mặt nói: Huệ đưa quạt lên che - Chàng thực bạo gan. mặt toan về. Sinh nói: Nói rồi lấy quạt che mặt, - [...] chực trở về. Sinh bước lên trước mặt nói: Nói rồi bước tới giữ tay quạt. Huệ khẽ thưa: - [...]. - Là người đọc sách Nhân rồi cầm quạt của Liên níu lại. Liên buông bay quạt, sao lại thiếu kín đáo vậy? Lại không e sợ tai mắt người ta hay nhìn sinh, khẽ nói: sao? - Người đọc sách lại coi Sinh nói: thường tay chân của mình, lại còn không chú ý đến tai mắt người - Xung quanh không khác nữa ư? có ai, chỉ tôi với nàng biết mà thôi. Sinh nói: Huệ nói: - Bốn phía không người, chỉ có ta và nàng thôi. - Có Trời biết, Đất biết nữa thì sao? Liên nói: Sinh nói: ... - Có Trời biết, Đất biết nữa thì sao? Sinh nói: ... Chàng Lưu Nhất Xuân trong Lưu sinh mịch liên kí sau khi thầm yêu trộm nhớ Bích Liên liền gửi gắm ý tình vào điệu từ Lâm giang tiên:
Nhất đổ kiều tư hồn dĩ tán, Mãn xoang tâm sự thùy tri? Đông chiêm tây phán cánh sai trì, Trang lung hoàn tác á. Tự túy phục như si. Ngã dục tương tâm thư vị tố, Thiến nhân kí thủ tân thi. Cá trung ám dữ ước tương kì, Hà nhật, cánh hà thì. (Dịch nghĩa: Một lần thấy phong tư yêu kiều mà hồn đã tiêu tán / Tâm sự chất chồng trong lòng có ai hay / Hết trông đông lại ngó tây rốt cục chẳng thấy / Y trang chỉ im lìm / Như say lại như ngây / Ta muốn đem bức thư lòng chưa tỏ bày / Gửi người con gái xinh đẹp ấy một bài thơ mới làm / Trong bài thơ đó ngầm hẹn ước cùng nhau / Nhưng là ngày nào đây, lúc nào đây?). Chàng Triệu Kiệu trong Hoa viên kì ngộ tập mạnh dạn hơn, không chỉ muốn, mà chàng đã gửi những lời tương tư đến tận tay người trong mộng: Nhất đổ kiều tư trường dục đoạn, Mãn xoang tâm sự dữ thùy bi. Thiên tư vạn tưởng ước giai kì. Viên trung hoa như cẩm, Nguyệt hạ khách như si. Ngã dục tương tâm thư vị tố,
Đệ hoài nhất thủ tân thi. Khách tình vô liêu bội thê kì. Đãn nguyện hoa tiền nhất thoại, Giải ngã thốn tâm bi. (Lâm giang tiên) (Dịch nghĩa: Một lần nhìn thấy dáng yêu kiều mà nhung nhớ đến đứt ruột / Tâm sự chất chứa trong lòng có ai hay / Nghìn mong vạn nhớ, muốn được cuộc ước hẹn đẹp / Trong vườn, hoa như gấm / Dưới trăng, khách như ngây / Ta muốn đem bức tâm thư chưa được tỏ bày / Bày tỏ nỗi niềm trong lòng qua bài thơ mới viết / Tình khách trống trải càng bội phần thê thiết / Chỉ mong một lời ước hẹn dưới hoa / Để giải bỏ nỗi buồn đau trong tấc lòng ta). Rõ ràng bài từ trong Hoa viên kì ngộ tập đã tiếp thu gần như nguyên vẹn một số câu chữ (nhất là các câu 1, 2, 6, 7), cả ý tứ và từ điệu trong Lưu sinh mịch liên kí. Thực ra tác giả Hoa viên kì ngộ tập ứng dụng rất nhiều thơ từ vào tác phẩm, nhưng chỉ có bài từ trên là vay mượn trực tiếp từ Lưu sinh mịch liên kí. Tuy nhiên, từ trường hợp đó có thể suy đoán rằng, ở một mức độ nhất định, việc vận dụng nhiều thơ từ như trongHoa viên kì ngộ tập cũng một phần bị ảnh hưởng của Lưu sinh mịch liên kí; nói cách khác là có sự gợi ý từ Lưu sinh mịch liên kí. Dù vậy, xét một cách toàn diện, ảnh hưởng của Lưu sinh mịch liên kí đối với Hoa viên kì ngộ tập chỉ dừng ở mức độ vay mượn một số tình tiết nhất định, thêm vào đó là gợi ý về việc ứng dụng thơ từ; còn ảnh hưởng sâu sắc và đa diện hơn lại thuộc về tác phẩm Tầm Phương nhã tập. b. Ảnh hưởng của Tầm Phương nhã tập đối với Hoa viên kì ngộ tập
Muốn biết ảnh hưởng của Tầm Phương nhã tập đến Hoa viên kì ngộ tập sâu sắc đến mức độ nào, trước hết hãy xét về cốt truyện. Cốt truyện của hai tác phẩm có thể tóm lược như bảng sau: TẦM PHƯƠNG NHÃ TẬP HOA VIÊN KÌ NGỘ TẬP Bối cảnh và giới thiệu nhân vật Bối cảnh và giới thiệu nhân vật - Cuối thời nhà Nguyên gian thần Bá Nhan lộng hành, kỉ cương rối - Triệu Kiệu, con loạn. Viên quan võ là Ngô Thủ Lễ thấy trai thứ hai của Triệu tình hình như vậy liền dâng sớ tâu lên Đông Chính thời Cảnh triều đình, trái ý vua, bị bãi chức. Ông Hưng triều Lê là người về quê mua nhà, tậu ruộng, chú tâm vào tính cách hiên ngang, văn việc nuôi dạy con cái. từ diễm lệ. Triệu Kiệu thường đọc sách xưa, rất - Con trai ông là Ngô Đình hâm mộ Ngô Đình Chương, tự là Nhữ Ngọc, hiệu Tầm Chương, cho rằng họ Ngô Phương Chủ Nhân là người làu thông không uổng với tên hiệu là kinh sử, có tài nhả ngọc phun châu và Tầm Phương Chủ Nhân, biết nhìn nhận thời cuộc. Thủ Lễ ao ước được như như Ngô khuyên con theo đường sĩ hoạn song Đình Chương nên lấy tên Đình Chương cho là thời cuộc chuyển xoay, không bao lâu sẽ có “chân mệnh hiệu của chàng ta làm tên thiên tử” xuất hiện, khi đó mới xuất hiện hiệu của mình. cũng chưa muộn, nhất thời cứ vui thú yên hà cho thỏa tính tình. Diễn tiến câu chuyện Diễn tiến câu chuyện - Nhân một hôm tới Lâm An, qua ngõ Uẩn Ngọc, nghe trong vườn - Nhân một hôm
nhà nọ có tiếng con gái vui đùa; nhìn Triệu sinh qua phường vào thấy có gái đẹp, chàng tìm cách lân Bích Câu, thấy cảnh đẹp, la để thi triển các thủ thuật “trộm hương có xà vẽ, cửa hồng, rõ là thó ngọc”. nhà của bậc khanh sĩ, lại thấy trong vườn có các cô - Hỏi thăm, biết là nhà viên quan họ Vương, lại là chỗ quen với cha gái xinh đẹp nên rất hi vọng sẽ có những cuộc mình nên chàng vờ lấy cớ trọ học để gặp gỡ vui vẻ kiểu Ngô tiếp cận người đẹp (Loan nương). Họ Đình Chương. Vương vui vẻ nhận lời. - Sinh hỏi thăm, - Nhân có Lí Chí làm loạn ở Đài Châu, họ Vương tham gia cầm quân biết đó là nhà quan Ngự sử đi đánh dẹp. Mọi việc ở nhà do vợ cả xử họ Kiều. Họ Kiều có hai cô gái xinh đẹp lại tài giỏi lí. là Lan và Huệ, vì thế - Sinh tiếp cận và gây được chàng quyết định dọn đến cảm tình của Loan nương. ở trọ ngay nhà hàng xóm - Sinh lôi kéo và chiếm được sau vườn để tìm cách tiếp thị nữ của Loan nương (Xuân Anh). cận người đẹp, thi triển thủ Viết thư tình đưa cho Anh, Anh vô ý đoạn “trộm hương thó đánh rơi, thị nữ của trắc thất họ Vương ngọc”. (Vu Vân) là Tiểu Hoàn nhặt được. Hoàn - Người con gái đưa thư cho Vu Vân. Vu Vân xem thư, lớn của họ Kiều là Lan cảm kích, cùng tư thông với Sinh. Thu nương sau một vài lần tiếp xếp cho Sinh tiếp cận em gái Loan xúc với Sinh cũng rất yêu nương (Phượng nương), khuyên chàng thích chàng; có lúc cùng lôi kéo thị nữ của Phượng là Thu Thiềm thị nữ là Xuân Hoa đến tận để thông qua đó chinh phục Phượng. chỗ Sinh ở để trộm ngắm - Sinh chinh phục, chiếm đoạt người trong tâm tưởng. được Loan. - Sinh tiếp cận
- Sinh chiếm đoạt và lôi kéo được với Xuân Hoa, qua được Thu Thiềm. Xuân Hoa gửi thơ tình đến - Tuy gặp nhiều khó khăn, cuối Lan nương. Sau đó hai người thường thơ từ qua cùng chinh phục và chiếm đoạt được lại với nhau. Phượng. - Sinh chiếm đoạt - Loan không biết là Sinh đang chinh phục Phượng, tưởng Vu Vân toan được Lan nương. cướp tình yêu của mình nên ghen tức, - Kiều công thấy dùng kế đẩy Vu Vân đi đến chỗ cha Sinh có tài, muốn chọn đang dẹp loạn. làm rể sau này nên gợi ý - Sinh về nhà, nói rõ với cha về cho chàng vào nhà mình ở ý muốn cầu hôn với Phượng. Cha Sinh để tiện việc học hành chờ ứng thí. đồng ý. - Đọc thơ của - Sinh gửi thư cho họ Vương, Huệ nương (Em gái Lan xin cầu hôn Phượng, được chấp thuận. nương), Sinh càng muốn - Loan biết chuyện, buồn bã, chinh phục Huệ. tâm sự với Phượng. Hai nàng quyết định - Lan hiến kế cùng thờ một người. giúp Sinh chinh phục Huệ, - Vu Vân tương tư, sầu muộn, khuyên sinh thông qua thị chết tại nơi xa. nữ của Huệ là Thu Nguyệt - Ba người gồm Ngô sinh, để tiếp cận đối tượng. Loan, Phượng tổ chức cuộc làm tình tập - Sinh chiếm đoạt thể. Xong, lại kéo cả Xuân Anh và Thu được thân xác Xuân Hoa. Thiềm vào cuộc, tiếp tục cuộc hành lạc - Sinh tiếp cận với sự góp mặt của cả 5 người. Thu Nguyệt, được Nguyệt - Họ Vương trở về, chưa kịp hứa giúp đỡ. làm lễ cưới cho Sinh và Phượng thì vết - Sinh chiếm đoạt
thương tái phát rồi mất. được Thu Nguyệt, rồi nhờ Nguyệt chuyển thơ tình - Sinh chiếm đoạt được Tiểu cho Huệ nương. Hoàn. - Sau những khó - Sinh về nhà thông báo việc họ khăn nhất định, cuối cùng Vương mất và lo việc phúng viếng. Sinh chiếm được Huệ - Chú của hai chị em Phượng nương. Loan là Sĩ Bưu nhân mâu thuẫn với cha - Ba người Sinh, hai nàng, cấu kết với tham quan, vu cho Sinh có mưu đồ bất chính; lại chiếm giai Lan, Huệ cùng nhau hành lạc. Xong, lại kéo thêm cả tài họ Vương. hai thị nữ là Xuân Lan và - Nhân có tin đồn triều đình Thu Nguyệt vào cuộc, tiếp tuyển cung nữ, Sĩ Bưu liền ép Phượng tục một cuộc hoan lạc mới lấy viên Vạn hộ hầu Triệu Ứng Kinh. đông đủ cả 5 người. - Sinh quay lại, cùng Phượng - Sinh đi thi, bỏ trốn. chiếm được Giải nguyên; - Gian thần bị trị tội, triều đình trở về, được Kiều công gả mở khoa thi, Sinh đi thi và đỗ đạt, làm cả hai con gái cho. Hàn lâm Thừa chỉ, được chiếu ban cho về lấy vợ. - Sinh gặp lại các mĩ nữ. Định trừng phạt Sĩ Bưu thì nghe tin ông ta thắt cổ chết. - Sinh đón mọi người về nhà mình. - Sinh mơ thấy Vu Vân về từ biệt và thông báo hai quý tử sẽ thác sinh vào nhà chàng. Tỉnh dậy, hỏi ra mới biết
Phượng Loan đều đã có mang. - Loan Phượng sinh hai con trai. Các con lớn lên đều giỏi giang, có tài thao lược. Khi nhà Minh dần mạnh, họ đều tham gia phong trào, lập nhiều chiến công hiển hách. Nhưng rồi không nhận chức, quan trên sai về quê tìm thì không ai rõ cả nhà đi đâu. So sánh hai truyện, dễ nhận thấy thao tác đầu tiên mà tác giả Hoa tiên kì ngộ tập đã tiến hành là thay đổi thời đại, tên người, địa danh... để Việt hóa truyện có nguồn gốc ngoại nhập thành truyện của Việt Nam. Trong ý đồ nghệ thuật của tác giả Hoa viên kì ngộ, nhân vật Triệu Kiệu chính là hóa thân của Ngô Đình Chương: kia là một vị Tầm Phương Chủ Nhân thì đây cũng là một Tầm Phương Chủ Nhân. Cho nên, khi Triệu Kiệu qua phường Bích Câu, thấy “nay cảnh này: xà vẽ cửa thêu biếc hồng, rành rành là phủ đệ của bậc khanh sĩ”, chàng băn khoăn tự nhủ: “chẳng hay trong đó quả có Phượng Loan chăng?”. Trong bài thơ tứ tuyệt Triệu tức cảnh sinh tình có câu: “Bất tri viên lí kì hoa hạ / Quả hữu Loan thư Phượng muội vô?” (Chẳng hay trong vườn, dưới hoa lạ / Quả là có cô chị tên là Loan, cô em tên là Phượng chăng?). Các tình tiết quan trọng sau đó cũng diễn ra một cách gần như tương tự. Nhưng quan sát hai cốt truyện, có thể thấy tác giả Hoa viên kì ngộ tập không tiếp thu hoàn toàn mọi tình tiết của Tầm Phương nhã tập. Kết cấu của Tầm Phương nhã tập rõ ràng phức tạp hơn Hoa viên kì ngộ tập. Phần tác giả Hoa viên kì ngộ tập hào hứng tiếp thu chỉ là các tình tiết liên quan đến chuyện diễm tình diễm sự, tức là đoạn từ đầu truyện đến khi Ngô Đình Chương đã chinh phục được các đối tượng, và đó cũng là nội dung cốt tủy của tác phẩm gốc. Các yếu tố thuộc về thời
sự, hay gia biến, mộng mị hoang đường đều bị gạt bỏ. Trên cơ sở cốt truyện của Tầm Phương nhã tập, tác giả Hoa viên kì ngộ tập chỉ giữ lại phần chính yếu, gạt bỏ các tình tiết phụ; điều này cho thấy sự lựa chọn của tác giả nhằm đáp ứng nhu cầu tiếp nhận cũng như ý đồ nghệ thuật cụ thể.