Kết quả điều trị đa u tủy bằng bortezomib kết hợp MP tại Bệnh viện Chợ Rẫy

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ ĐA U TỦY BẰNG BORTEZOMIB KẾT HỢP MP TẠI BỆNH<br /> VIỆN CHỢ RẪY<br /> Lê Hoàng Oanh*<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đánh giá hiệu quả của Bortezomib trên bệnh nhân ña u tủy về lâm sang, cận lâm sang (Tỷ lệ ñáp ứng hoàn<br /> toàn, một phần hay không ñáp ứng, tỷ lệ sống xót, thời gian và tỷ lệ tái phát).<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu ñoàn hệ.<br /> Kết quả: Từ tháng 12/2006 ñến tháng 12/2007, chúng tôi ñiều trị 17 bệnh nhân ña u tủy, kết quả có 06 bệnh nhân ñiều<br /> trị 8 chu kỳ (35,29%), 01 bệnh nhân ñiều trị 6 chu kỳ (5,88%), 03 bệnh nhân ñiều trị 5 chu kỳ (17,65%), 02 bệnh nhân ñiều trị<br /> 3 chu kỳ (11,76%), 04 bệnh nhân ñiều trị 2 chu kỳ (23,53%), 01 bệnh nhân ñiều trị 1 chu kỳ (5,88%). Trong ñó, ñáp ứng lâm<br /> sàng 94,22% hồi phục hoàn toàn, không ñáp ứng 5,88%, 100% trường hợp bệnh nhân ñáp ứng về cận lâm sàng. Về tác dụng<br /> phụ, 24% bệnh nhân có biểu hiện tiêu chảy và nôn mửa, 12% nhiễm trùng; 8,82% giảm tiểu cầu, 5,88% giảm bạch cầu.<br /> Thuốc hầu như không có tác dụng ñộc trên chức năng gan và thận.<br /> Kết luận: Bortezomib có thể ứng dụng trong ñiều trị ña u tủy cho kết quả ñáp ứng khá tốt, tuy nhiên số lượng nghiên<br /> cứu còn quá ít, cần phải nghiên cứu thêm.<br /> Từ khóa: Đa u tủy, bortezomib.<br /> ABSTRACT<br /> <br /> THE RESULT OF MULTIPLE MYELOMA TREATMENT BY BORTEZOMIB WITH MP AT<br /> CHO RAY HOSPITAL<br /> Le Hoang Oanh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 14 - Supplement of No 2 - 2010: 548 - 552<br /> Purpose: Assessing the effectiveness of Bortezomib in multiple myeloma patients on clinical, clinical (rate of complete<br /> response, partial response or not, survive rate, time and recurrence rate).<br /> Method: Cohortstudy.<br /> Results: From 12/2006 to 12/2007, we treated 17 patients with multiple myeloma including: 06 patients with 8 cycles<br /> (35.29%), 01 patients with 6 cycles: (5.88%): 03 patients with 5 cycles (17.65%), 02 patients with 3 cycles (11.76%), 04<br /> patients with 2 cycles (23.53%), and 01 patient with 1 cycle (5.88%). Clinical response: 94.22% completed remission, 5.88%<br /> uncompleted remission, 100% paraclinical response. Side effects: 24% diarrhea and vomiting, 12% infection; 8.82%<br /> thrombocytopenia, 5.88% neutropenia, almost no effect on the function of kidney and liver.<br /> Conclusions: Bortezomib can be applied in the treatment of multiple myeloma to meet quite good results, but the<br /> amount is too little research, more research is needed.<br /> Keyword: Multiple myeloma, bortezomib.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Đa u tủy (Multiple myeloma) là một bệnh ác tính của dòng tương bào 553. Bệnh nhân thường ñau nhức xương, loãng<br /> xương, trường hợp nặng có thể gãy xương. Về xét nghiệm, bệnh nhân thường có γ globulin tăng, can xi máu tăng, tăng tương<br /> bào trong máu và tủy xương, một số trường hợp suy thận mạn (Bun và Creatinin trong máu tăng cao)(1,4). Về ñiều trị trước ñây<br /> chủ yếu là phác ñồ MP hoặc CP. Kết quả còn nhiều hạn chế trong những năm gần ñây. Các nước trên thế giới và trong khu<br /> vực Đông Nam Á bắt ñầu sử dụng Bortezomib ñiều trị ña u tủy có hiệu quả. Do ñó chúng tôi bước ñầu ứng dụng Bortezomib<br /> trong ñiều trị ña u tủy tại Bệnh viện Chợ Rẫy nhằm mục tiêu:<br /> Đánh giá hiệu quả của Bortezomib trên bệnh nhân ña u tủy về lâm sàng và cận lâm sàng.<br /> Thời gian ñáp ứng, tỷ lệ ñáp ứng hoàn toàn, một phần hay không ñáp ứng, tỷ lệ sống sót.<br /> Thời gian và tỷ lệ tái phát.<br /> Các tác dụng phụ và ñộ an toàn của Bortezomib.<br /> Tổng quan tài liệu<br /> Đa u tủy ñược mô tả lần ñầu tiên vào những năm 1840.<br /> Org. F. và cs, 1997: tần suất chung ở Hà Lan là 16/100.000 dân, ở Iceland là 10/100.000 dân (1).<br /> Theo các tác giả thì nam bị ña u tủy nhiều hơn nữ và người da ñen gấp 2 lần người da trắng(2,3,4).<br /> Ries, L.A. và cs: Về tuổi: 1995 – 1999 ở Mỹ tuổi trung bình của bệnh nhân ña u tủy là 71 tuổi và ña u tủy rất hiếm khi<br /> gặp ở bệnh nhân < 35 tuổi. Tác giả cũng cho rằng tần suất ña u tủy tăng theo tuổi: tuổi càng cao thì tỷ lệ ña u tủy càng cao, 80<br /> – 84 tuổi thì tỷ lệ ña u tủy là 40,3/100.000 dân(9).<br /> 1958, các tác giả phát hiện Sarcolysin ñược dùng ñiều trị ña u tủy. Từ Sarcolysin người ta ñiều chế ñược Melphalan và<br /> <br /> * Trung tâm Truyền máu Chợ Rẫy<br /> Tác giả liên hệ: * TS. BS Lê Hoàng Oanh<br /> <br /> ĐT: 0903699480,<br /> <br /> Email: LHO_HHTM1962@yahoo.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2010<br /> <br /> 548<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> năm 1962 Daniel Bergsagel là người ñầu tiên sử dụng Melphalan ñể ñiều trị bệnh nhân ña u tủy có hiệu quả.<br /> 1969, Alexanian kết hợp Melphalan và Prednison ñể ñiều trị ña u tủy ñã làm cải thiện ñược thời gian sống và chất<br /> lượng cuộc sống của các bệnh nhân MM và MP ñược nhiều tác giả sau này sử dụng cho ñến những năm 1970(7,10).<br /> Về sau các tác giả sử dụng các thuốc ñộc tế bào ñể ñiều trị ña u tủy. Tuy nhiên các phác ñồ phối hợp của các thuốc này ít<br /> làm cải thiện thời gian sống dư của bệnh nhân ña u tủy so với Melphalan và Prednison(7,10).<br /> Sử dụng liều cao các thuốc ñộc tế bào, ñặc biệt là Melphalan làm cải thiện thời gian sống dư so với liều chuẩn, nhưng<br /> phương pháp này cuối cùng dẫn ñến kháng thuốc và bệnh nhân thường tử vong do bệnh tiến triển. Do ñó vấn ñề kháng thuốc<br /> ở bệnh nhân ña u tủy ñược các tác giả quan tâm(10).<br /> 1994, người ta sản xuất ñược Bortezomib, từ ñó cho ñến năm 2000 ñã có rất nhiều công trình nghiên cứu về<br /> Bortezomib trên bệnh nhân ña u tủy.<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Tất cả bệnh nhân ña u tủy ñược ñiều trị bằng Bortezomib tại Khoa Huyết học- Truyền máu Bệnh viện Chợ Rẫy.<br /> Tiêu chuẩn chẩn ñoán ña u tủy (1):<br /> Tiêu chuẩn chính:<br /> U tương bào<br /> Plasma cell/tủy ≥ 30%<br /> IgG ≥ 3,5g/dl hoặc IgA ≥ 2g/dl hoặc chuỗi nhẹ/nước tiểu 1g/24 giờ<br /> Tiêu chuẩn phụ:<br /> Plasma cell/tủy 10 – 30%<br /> IgG < 3,5g/dl hoặc IgA < 2g/dl<br /> Hủy xương<br /> Các Ig giảm<br /> ∆ (+): 2 tiêu chuẩn chính hoặc 1 tiêu chuẩn chính + 1 tiêu chuẩn phụ hoặc tất cả các tiêu chuẩn phụ.<br /> Đánh giá giai ñoạn theo Durie Salmon.<br /> Giai ñoạn<br /> I<br /> II<br /> III<br /> Dấu hiệu<br /> Hemoglobin<br /> > 10g/dl<br /> < 8,5 g/dl<br /> Calcium<br /> < 12mg/dl<br /> > 12 mg/dl<br /> Ổ hủy xương<br /> >3<br /> ≤1<br /> Protein M<br /> IgG<br /> < 5g/dl<br /> > 7g/dl<br /> IgA<br /> < 3g/dl<br /> > 5g/dl<br /> Protein Bence Jones<br /> < 4g/dl<br /> > 12g/dl<br /> Plasma cell/tủy<br /> < 0,6 x 1012<br /> > 1,2 x 1012<br /> Dưới nhóm:<br /> A : Creatinin < 2mg%<br /> B : Creatinin ≥ 2mg%<br /> Phương pháp nghiên cứu: ñoàn hệ.<br /> Phác ñồ ñiều trị<br /> <br /> 1 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 5<br /> <br /> 8<br /> <br /> 11<br /> <br /> Nghỉ<br /> <br /> 21<br /> <br /> 22 25<br /> <br /> Bortezomib<br /> Mel<br /> 9mg/m2<br /> <br /> 29<br /> <br /> 32<br /> <br /> Nghỉ<br /> <br /> 42<br /> Ngày<br /> <br /> Mỗi 6 tuần<br /> <br /> Pred (PO)<br /> 40mg/day<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2010<br /> <br /> 549<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Đánh giá ñáp ứng ñiều trị<br /> CR<br /> PR<br /> MR<br /> (Complete<br /> (Partial Response) (Minimal Response)<br /> Response)<br /> Giảm 25%<br /> ↓ ≥ 50% Paraprotein<br /> Biến mất hoàn toàn<br /> Paraprotein/HT<br /> Paraprotein trong<br /> HT và trong nước ↓ ≥ 90% Paraprotein Giảm 50% Paraprotein/<br /> nước tiểu hoặc còn<br /> tiểu<br /> nước tiểu<br /> < 200mg/24 giờ<br /> < 5% plasma<br /> cell/tủy<br /> Ổn ñịnh hoặc cải<br /> Ổn ñịnh hoặc cải Ổn ñịnh hoặc cải thiện<br /> thiện bệnh lý xương thiện bệnh lý xương<br /> bệnh lý xương<br /> Không còn u tương U tương bào giảm ≥ U tương bào giảm ≥<br /> bào<br /> 50%<br /> 25%<br /> Blade và cs, BS J. Haemtol, 1998, 102 (5): 1115-23<br /> Ghi nhận số liệu và xử lý bằng phương pháp thống kê y học.<br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Tổng số 17 bệnh nhân ñược ñiều trị bằng Bortezomib, trong ñó: nam 06 ca (35%), nữ 11 ca (65%). Tuổi trung bình<br /> 53,7.<br /> Ries LAG và cs (2003): tuổi trung bình 71 tuổi, nữ nhiều hơn nam và người da ñen có tỷ lệ cao hơn người da trắng cả<br /> nam lẫn nữ(9).<br /> Mateo và cs (2006): 74 tuổi(5).<br /> Đặc ñiểm lâm sàng<br /> 100%<br /> <br /> 100%<br /> <br /> 100%<br /> <br /> 80%<br /> 60%<br /> 40%<br /> 6%<br /> <br /> 20%<br /> 0%<br /> <br /> Ñau xöông<br /> <br /> U töông baøo<br /> <br /> Thieáu maùu<br /> <br /> Đặc ñiểm cận lâm sàng<br /> 100%<br /> 80%<br /> 60%<br /> 40%<br /> 20%<br /> 0%<br /> <br /> 100%<br /> <br /> 100%<br /> <br /> 35.29%<br /> <br /> Suy thaän<br /> <br /> SGOT bình SGPT bình<br /> thöôøng<br /> <br /> Suy thaän<br /> <br /> thöôøng<br /> <br /> SGOT bình thöôøng<br /> <br /> SGPT bình thöôøng<br /> <br /> Đặc ñiểm miễn dịch<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2010<br /> <br /> 550<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 11.77%<br /> 88.23%<br /> <br /> IgG<br /> <br /> IgA<br /> <br /> Chu kỳ<br /> 8<br /> 6<br /> 35,29%<br /> <br /> 6<br /> 1<br /> 5,88%<br /> <br /> Chu kỳ<br /> 5<br /> 3<br /> 3<br /> 2<br /> 17,65% 11,76%<br /> <br /> 2<br /> 4<br /> 23,53%<br /> <br /> 1<br /> 1<br /> 5,88%<br /> <br /> Richardson và cs Blood (2005) :<br /> Thời gian ñáp ứng trung bình 1 – 2 tháng (chu kỳ 2)<br /> 86% bệnh nhân ñáp ứng hoàn toàn hay một phần sau 4 chu kỳ ñiều trị (8).<br /> Đánh giá ñáp ứng ñiều trị về lâm sàng<br /> 100%<br /> <br /> 100%<br /> <br /> 100%<br /> <br /> 80%<br /> 60%<br /> 40%<br /> 20%<br /> 0%<br /> <br /> -<br /> <br /> 0%<br /> <br /> Ñau xöông<br /> <br /> U töông baøo<br /> <br /> Thieáu maùu<br /> <br /> CR: 94,22%, NR: 5,88%<br /> <br /> Đáp ứng ñiều trị về cận lâm sàng<br /> Richardson và cs (2006): 100% M protein giảm; 20% bệnh nhân ñáp ứng với Bortezomib có M protein giảm tối ña sau 8<br /> chu kỳ(8).<br /> <br /> 100%<br /> <br /> 100%<br /> <br /> 100%<br /> <br /> Hct<br /> <br /> C re atin in e<br /> <br /> 100%<br /> <br /> C alc iu m<br /> <br /> β2 M<br /> <br /> 100% trường hợp suy thận có chức năng thận trở về bình thường.<br /> Không có trường hợp nào bị tăng men gan trong suốt quá trình ñiều trị.<br /> Các tác dụng phụ của Bortezomib về lâm sàng<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2010<br /> <br /> 551<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 12%<br /> 24%<br /> 24%<br /> <br /> Tieâu chaûy<br /> <br /> Noân möûa<br /> <br /> Nhieãm truøng<br /> <br /> Mateo (2006)(5):<br /> Nôn 4%<br /> Tiêu chảy: 16 – 17%<br /> Nhiễm trùng: 25%<br /> Kết quả về cận lâm sàng<br /> 100% bệnh nhân<br /> <br /> 5.88%<br /> <br /> 8.82%<br /> <br /> Giaûm tieåu caàu<br /> <br /> Giaûm baïch caàu<br /> Mateo (2006):<br /> <br /> +<br /> <br /> Giảm tiểu cầu: 50%<br /> <br /> +<br /> Giảm bạch cầu: 36 – 50%<br /> Thời gian sống còn<br /> 100<br /> 90<br /> 80<br /> 70<br /> 60<br /> 50<br /> 40<br /> 30<br /> 20<br /> 10<br /> <br /> %<br /> <br /> 94%<br /> <br /> 88%<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> 7<br /> 8<br /> Cycl<br /> Richardson: 80% bệnh nhân ñiều trị Bortezomib sống sót sau 1 năm.<br /> Mateo (2006): tỷ lệ này là 90%.<br /> KẾT LUẬN<br /> Bệnh nhân ña u tủy ñược ñiều trị bằng Bortezomib kết hợp với Melphalan và Prednison có tỷ lệ ñáp ứng khá cao về lâm<br /> sàng và cận lâm sàng: bệnh nhân cảm thấy bớt ñau nhức xương và tình trạng thiếu máu ñược cải thiện rõ rệt, ñối với bệnh<br /> nhân suy thận, chức năng thận hồi phục gần như hoàn toàn 100% trường hợp và không có trường hợp nào có biểu hiện tăng<br /> suy chức năng gan do thuốc.<br /> Về tác dụng phụ, ñiều trị bằng Bortezomib có thể gặp một số tác dụng phụ:<br /> Về lâm sàng: hầu hết bệnh nhân ñều bị tiêu chảy thường xảy ra sau 1 – 2 chu kỳ ñiều trị, một số bệnh nhân có cảm giác<br /> buồn nôn và nôn.<br /> Về cận lâm sàng chỉ có 5,88% giảm tiểu cầu, 8,82% giảm bạch cầu trung tính. Điều này cho thấy Bortezomib có thể kết<br /> hợp với MP ñể ñiều trị bệnh nhân ña u tủy có hiệu quả.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2010<br /> <br /> 552<br /> <br />