Khảo sát và so sánh vi sinh vết mổ vùng bẹn sau 24 giờ

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> KHẢO SÁT VÀ SO SÁNH VI SINH VẾT MỔ VÙNG BẸN SAU 24 GIỜ<br /> Lê Thị Anh Đào*, Phạm Thúy Trinh*, Nguyễn Thị Thanh Trúc*, Nguyễn Thị Minh Ánh*,<br /> Hồ Thị Trúc Ly*, Nguyễn Thị Thanh Nhàn*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Việc chăm sóc vết mổ sau phẫu thuật là một trong những công tác được chú trọng trong việc làm<br /> giảm nguy cơ nhiễm trùng vết mổ. Có hai quan điểm chăm sóc vết mổ nên bỏ băng hay băng kín vết mổ sau phẫu<br /> thuật. Chúng tôi thực hiện nghiên cứu này nhằm mục đích xác định chủng và số lượng vi khuẩn quanh vết mổ<br /> sau phẫu thuật 24 giờ và vùng đối diện vết mổ.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Thiết kế nghiên cứu: mô tả cắt ngang. Bệnh nhân được chọn<br /> bao gồm: bệnh nhân có vết mổ vùng bẹn, chân, sau phẫu thuật 24 giờ bao gồm cả phẫu thuật mổ hay phẫu<br /> thuật nội soi.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Xác định và so sánh số lượng, chủng loại vi khuẩn xung quanh vết mổ được băng<br /> kín và vùng da tương ứng ở phía đối bên (không được băng kín) sau mổ khoảng 24 giờ.<br /> Kết quả: Trong thời gian 6 tháng, chúng tôi đã khảo sát 40 người bệnh phù hợp theo tiêu chuẩn chọn bệnh,<br /> kết quả như sau: tỉ lệ nhiễm khuẩn là 0% so với khảo sát trước đây là 3%, sự khác biệt về tỉ lệ vô khuẩn khi cấy<br /> vết mổ (95%) và vùng đối diện (72,5%) không có ý nghĩa thống kê, tỉ lệ nhiễm vi khuẩn S. aureus ở hai vùng cấy<br /> là như nhau (5%).<br /> Kết luận: Tỉ lệ nhiễm vi khuẩn S. aureus ở vùng mổ và vùng mổ chiếm tỉ lệ như nhau (5%).<br /> Từ khóa: nhiễm trùng vết mổ, mổ mở, mổ nội soi, vi khuẩn.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE MICROBIOLOGICAL RESEARCH AROUND THE WOUND 24 HOURS AFTER SURGERY<br /> Le Thi Anh Dao, Pham Thuy Trinh, Nguyen Thi Thanh Truc, Nguyen Thi Minh Anh, Ho Thi Truc Ly,<br /> Nguyen Thi Thanh Nhan * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 - 2011: 124 - 127<br /> Background: The wound care after surgery is one of the best thing to reduce the risk of wound infection.<br /> There are two points of wound care: no dressing or dressing incision after surgery. We made this study aims to<br /> discover species and numbers of bacteria around the wound 24 hours after surgery and opposite of the incision.<br /> Materials and Methods: Methodology: Cross-sectional study design. All patients had incision area of<br /> groin, legs, after 24 hours of surgery, including open or laparoscopic surgery.<br /> Objectives: Determining and comparing the number and types of bacteria around the wounds dressed and<br /> the opposite skin (not dressed) for about 24 hours after surgery.<br /> Results: infection rate was 0% compared with the previous survey was 3%, difference of the rate of no<br /> bacteria on incision when grew in a culture medium (95%) and the opposite (72.5%) is not value of statistical,<br /> the percentage of S. aureus infected in both regions are the same (5%).<br /> Conclusion: The percentage of S. aureus infected in both regions are the same (5%).<br /> Keywords: wound infection, open surgery, laparoscopic surgery, bacteria.<br /> <br /> * Khoa Ngọai Tổng Hợp – BV. Đại học Y Dược TPHCM<br /> Tác giả liên lạc: ĐD. Lê Thị Anh Đào.<br /> ĐT: 0908865900.<br /> <br /> 124<br /> <br /> Email: anhdao8822@yahoo.com<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> MỞ ĐẦU<br /> Việc chăm sóc vết mổ sau phẫu thuật là một<br /> trong những công tác được chú trọng trong việc<br /> làm giảm nguy cơ nhiễm trùng vết mổ. Hiện<br /> nay, tại các cơ sở y tế, việc tổ chức thường xuyên<br /> các buổi học cũng như tổ chức các buổi thảo<br /> luận dành cho nhân viên y tế đặc biệt là điều<br /> dưỡng về vấn đề chăm sóc vết thương nhằm<br /> trao đổi kinh nghiệm trong quá trình chăm sóc<br /> để đạt hiệu quả tốt nhất cho người bệnh. Trên<br /> thực tế, tình trạng vết mổ lâu lành, thấm dịch, và<br /> thậm chí chảy mủ vẫn tồn tại. Như vậy, ngoài<br /> việc trang bị thêm cho nhân viên y tế kiến thức<br /> về điều trị và chăm sóc vết mổ, cải thiện môi<br /> trường bệnh viện, xử lý đúng tất cả trang thiết bị<br /> y tế, liệu việc băng kín vết mổ có thật sự làm<br /> giảm thiểu tối đa sự xuất hiện của vi khuẩn<br /> quanh vết mổ và là một trong những biện pháp<br /> giúp vết mổ mau lành.<br /> Theo quan điểm băng kín vết mổ: băng vết<br /> mổ nhằm bảo vệ vết mổ chống lại sự xâm nhập<br /> của vi khuẩn, của vật lạ, và tránh được các chấn<br /> thương, va đập. Ngoài ra, gạc đắp lên vết mổ<br /> còn tác dụng thấm hút dịch tiết hoặc tạo nên<br /> một vùng được ép có trọng điểm khi cần thiết.<br /> Do đó nhiều phẫu thuật viên vẫn còn chỉ định<br /> may da thì đầu, băng vô khuẩn vết mổ và thay<br /> băng hằng ngày.<br /> Theo quan điểm không băng kín vết mổ:<br /> không băng kín vết mổ cũng an toàn, điều này<br /> chứng minh một cách gián tiếp về tính an toàn<br /> của môi trường phòng bệnh, có nhiều báo cáo của<br /> nước ngoài và trong nước cho thấy có thể “bỏ<br /> băng sớm” hay “không băng vết mổ ngay sau khi<br /> mổ”. Việc làm này có an toàn hay không? Có bảo<br /> vệ được vết mổ không bị bội nhiễm?<br /> Tại Bệnh viện Đại<br /> Khoa Ngoại Tổng hợp<br /> sát tỉ lệ nhiễm khuẩn<br /> chưa định danh được<br /> <br /> học Y Dược - Cơ sở 1,<br /> đã từng tiến hành khảo<br /> vết mổ tại khoa nhưng<br /> chủng vi khuẩn gây ra<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> tình trạng nhiễm khuẩn vết mổ cũng như chủng<br /> vi khuẩn nào thường tồn tại quanh vết mổ.<br /> Chúng tôi thực hiện khảo sát này nhằm mục<br /> đích xác định chủng và số lượng vi khuẩn<br /> quanh vết mổ sau phẫu thuật 24 giờ và vùng đối<br /> diện vết mổ.<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Mục tiêu tổng quát<br /> Xác định và so sánh số lượng, chủng loại vi<br /> khuẩn xung quanh vết mổ được băng kín và<br /> vùng da tương ứng ở phía đối bên (không được<br /> băng kín) sau mổ khoảng 24 giờ.<br /> Mục tiêu chuyên biệt<br /> Xác định số lượng, chủng loại vi khuẩn xung<br /> quanh vết mổ được băng kín.<br /> Xác đinh số lương, chủng loại vi khuẩn ở<br /> vùng da tương ứng ở phía đối bên (không được<br /> băng kín).<br /> So sánh kết quả cấy vùng mổ và vùng đối<br /> diện.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Bệnh nhân có vết mổ vùng bẹn, chân, bẹn<br /> sau phẫu thuật 24 giờ.<br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh<br /> Bệnh nhân thoát vị bẹn, bệnh nhân dãn tĩnh<br /> mạch thừng tinh được mổ mở, mổ nội soi hay<br /> bệnh nhân suy van tĩnh mạch chân một bên.<br /> Được băng bằng gạc thông thường hoặc<br /> Urgosteril.<br /> Có thời gian nằm lưu ≥ 6 giờ trong phòng<br /> bệnh của khoa ngoại Bệnh viện Đại học Y Dược.<br /> Đồng ý tham gia nghiên cứu.<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Bệnh thoát vị bẹn được mổ nội soi sau đó<br /> chuyển sang mổ mở.<br /> Có bệnh kèm theo là bệnh tiểu đường,suy<br /> thận, viêm da vùng bẹn.<br /> Thoát vị bẹn 2 bên, dãn tĩnh mạch chân 2<br /> bên.<br /> <br /> 125<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 3: Tỉ lệ loại gạc được sử dụng trong nghiên cứu<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Mô tả cắt ngang.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Trong khoảng thời gian từ tháng 04 đến<br /> tháng 10 năm 2010 tại Bệnh viện Đại học Y Dược<br /> TP. Hồ Chí Minh, chúng tôi đã khảo sát 40<br /> người theo đúng tiêu chuẩn chọn bệnh, và kết<br /> quả khảo sát như sau:<br /> Bảng 1: Đặc điểm nhóm nghiên cứu.<br /> Đặc điểm<br /> Độ tuổi<br /> 50<br /> Giới tính<br /> Nam<br /> Nữ<br /> BMI<br /> < 18.5<br /> 18.5-23<br /> >23<br /> Chẩn<br /> Dãn tĩnh mạch chân<br /> đoán<br /> Dãn TM thừng tinh<br /> Thoát vị bẹn<br /> Phương<br /> Mổ mở<br /> pháp mổ<br /> Mổ nội soi<br /> <br /> Số ca<br /> 10<br /> 13<br /> 17<br /> 32<br /> 8<br /> 1<br /> 33<br /> 6<br /> 10<br /> 8<br /> 22<br /> 18<br /> 22<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 25<br /> 32,5<br /> 42,5<br /> 80<br /> 20<br /> 2,5<br /> 82,5<br /> 15<br /> 25<br /> 20<br /> 55<br /> 45<br /> 55<br /> <br /> Nhận xét: Trong nhóm khảo sát, người bệnh<br /> có độ tuổi > 50 chiếm tỉ lệ cao nhất (42,5%), đa số<br /> là nam giới (80%) có thể do tính chất mặt bệnh<br /> thường gặp nhiều ở nam. Hầu hết người bệnh<br /> có chỉ số BMI trong giới hạn bình thường<br /> (82,5%). Số lượng người bệnh mổ mở và mổ nội<br /> soi không chênh lệch nhiều (45%, 55%), lượng<br /> bệnh khảo sát chiếm đa số là thoát vị bẹn (55%).<br /> Bảng 2: Tình trạng vết mổ nhóm nghiên cứu sau 24<br /> giờ<br /> Tình trạng vết mổ<br /> <br /> Số ca<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> VM khô, không dẫn lưu<br /> <br /> 39<br /> <br /> 97,5<br /> <br /> VM khô, sưng đỏ, đau<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2,5<br /> <br /> Tồng số<br /> <br /> 40<br /> <br /> 100<br /> <br /> Nhận xét: Trên 95% người bệnh sau mổ 24h,<br /> vết mổ không có dấu hiệu nhiễm trùng, chỉ 1<br /> trường hợp sau mổ, vết mổ không thấm dịch<br /> nhưng có dấu hiệu sứng đỏ (2,5%).<br /> <br /> 126<br /> <br /> Loại gạc<br /> Gạc vô khuẩn<br /> Urgosteril<br /> Tồng số<br /> <br /> Số ca<br /> 19<br /> 21<br /> 40<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 47,5<br /> 52,5<br /> 100<br /> <br /> Nhận xét: tỉ lệ sử dụng gạc vô khuẩn và<br /> Urgosteril gần như tương đương.<br /> Bảng 4: Tỉ lệ nơi người bệnh chăm sóc vết mổ sau khi<br /> xuất viện<br /> Nơi chăm sóc<br /> BV khác, TTYT<br /> Tự chăm sóc<br /> Tồng số<br /> <br /> Số ca<br /> 25<br /> 15<br /> 40<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 62,5<br /> 37,5<br /> 100<br /> <br /> Nhận xét: 62,5% người bệnh đến chăm sóc<br /> vết mổ tại bệnh viện khác hoặc trung tâm y tế,<br /> 37,5% người bệnh tự chăm sóc và theo dõi vết<br /> mổ tại nhà.<br /> Bảng 5: Tỉ lệ tình trạng vết mổ sau xuất viện 30<br /> ngày<br /> Tình trạng vết mổ<br /> Lành tốt<br /> Tồng số<br /> <br /> Số ca<br /> 40<br /> 40<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 100<br /> 100<br /> <br /> Nhận xét: tỉ lệ người bệnh có vết mổ lành tốt<br /> sau xuất viện 30 ngày là 100%.<br /> Bảng 6: Kết quả cấy định danh vi khuẩn vùng mổ và<br /> vùng đối diện<br /> Kết quả cấy<br /> vùng đối diện<br /> <br /> Kết quả cấy vùng mổ<br /> S. aureus<br /> Vô khuẩn<br /> Số ca/Tỉ lệ % Số ca/Tỉ lệ %<br /> S. aureus<br /> 0/0<br /> 2/5<br /> Bacilluss spp<br /> 0/0<br /> 2/5<br /> Micrococcus<br /> 0/0<br /> 3/7,5<br /> S. coagulase (-)<br /> 0/0<br /> 4/10<br /> Vô khuẩn<br /> 2/5<br /> 27/67,5<br /> Tổng số<br /> 2/5<br /> 38/95<br /> <br /> P<br /> <br /> 0,939<br /> <br /> Nhận xét: kết quả cấy vết mổ tỉ lệ vô khuẩn<br /> là 95%, vùng đối diện tỉ lệ vô khuẩn là 72,5%. Sự<br /> khác biệt này không có ý nghĩa thống kê.<br /> Bảng 7: Mối liên quan giữa kết quả cấy vùng mổ và<br /> mặt bệnh<br /> Cấy vùng mổ<br /> Chẩn đoán<br /> Dãn tĩnh mạch chân<br /> Dãn TM thừng tinh<br /> Thoát vị bẹn<br /> Tổng số<br /> <br /> S. aureus<br /> Vô khuẩn<br /> Số ca/Tỉ lệ % Số ca/Tỉ lệ %<br /> 1/2,5<br /> 9/22,5<br /> 0/0<br /> 8/20<br /> ½,5<br /> 21/52,5<br /> 2/5<br /> 38/95<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> Nhận xét: Trong 40 trường hợp khảo sát, có<br /> hai trường hợp vết mổ cấy nhiễm S. aureus (5%),<br /> một trường hợp dãn tĩnh mạch chân, một<br /> trường hợp thoát vị bẹn.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Dựa vào tiêu chuẩn chọn bệnh, chúng tôi đã<br /> khảo sát 40 người bệnh với các chẩn đoán dãn<br /> tĩnh mạch chân, dãn tĩnh mạch thừng tinh,<br /> thoát vị bẹn một bên. Tất cả đều được vệ sinh<br /> trước mổ (cạo lông, tắm trước mổ, không kháng<br /> sinh phòng ngừa) có vết mổ sạch và không đặt<br /> dẫn lưu, người bệnh được mở băng và cấy sau<br /> phẫu thuật 24 giờ, cấy vết mổ và vùng đối diện<br /> được tiến hành cùng lúc. Người bệnh được theo<br /> dõi vết mổ cho đến khi xuất viện và 30 ngày sau<br /> mổ. Tất cả người bệnh đều không đến chăm sóc<br /> vết mổ tại Bệnh viện Đại học Y dược, chủ yếu<br /> chăm sóc tại các bệnh viện gần nhà, trung tâm y<br /> tế hoặc tự chăm sóc do tính chất của vết mổ có<br /> diễn tiến lành tốt và do điều kiện đi lại của<br /> người bệnh nên khi xuất viện nhân viên điều<br /> dưỡng thường hướng dẫn người bệnh đến<br /> chăm sóc vết mổ tại địa phương hoặc tự chăm<br /> sóc. Những trường hợp này, chúng tôi đã đánh<br /> giá tình trạng vết mổ bằng cách phỏng vấn qua<br /> điện thoại.<br /> Trong một khảo sát trước đây của chúng tôi<br /> tỉ lệ nhiễm khuẩn vết mổ là 3%, trong khảo sát<br /> này là 0% mặc dù kết quả cấy vết mổ có sự hiện<br /> diện của vi khuẩn hay không. Kết quả cấy vết<br /> mổ tỉ lệ vô khuẩn là 95%, tỉ lệ nhiễm S. aureus là<br /> 5%, vùng đối diện tỉ lệ vô khuẩn là 72,5%, tỉ lệ<br /> nhiễm S. aureus là 5%. Tỉ lệ nhiễm S. aureus trên<br /> vùng được băng kín hay không băng kín chiếm<br /> tỉ lệ như nhau, và sự khác biệt về tỉ lệ vô khuẩn<br /> trên hai vùng cấy không có ý nghĩa về mặt<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> thống kê (p = 0,939). Như vậy, sau kết quả khảo<br /> sát này, chúng tôi muốn đưa ra một kiến nghị<br /> nên bỏ băng sớm sau mổ đối với những bệnh<br /> nhân mổ sạch đặc biệt đối với những trường<br /> hợp dãn tĩnh mạch chân, thoát vị bẹn một bên,<br /> dãn tĩnh mạch thừng tinh vì hiệu quả của việc<br /> không băng không thấp hơn việc băng vết mổ<br /> và có thể mang lại lợi ích cho bệnh nhân và cả<br /> người điều dưỡng như: người điều dưỡng sẽ<br /> không mất nhiều thời gian chăm sóc vết mổ và<br /> có thời gian để trao đổi và gần gũi với người<br /> bệnh hơn, hạn chê được việc hao tốn vật tư tiêu<br /> hao làm giảm chi phí cho người bệnh, không<br /> mất nhiều thời gian cho việc xử lý thanh trùng<br /> dụng cụ.<br /> Đây là khảo sát bước đầu giúp chúng tôi<br /> nhận định được việc băng kín vết mổ sau phẫu<br /> thuật có thật sự làm giảm lượng vi khuẩn không<br /> và đưa ra kiến nghị của việc bỏ băng sớm sau<br /> mổ. Chúng tôi sẽ tiến hành một khảo sát khác<br /> chi tiết hơn đế đánh giá hiệu quả của việc bỏ<br /> băng sớm sau phẫu thuật.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Tỉ lệ nhiễm vi khuẩn S. aureus tại vùng mổ<br /> là 5%, và tại vùng đôi diện cũng chiếm 5%.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> Đỗ Nguyễn Phương. Nhận xét bước đầu về vết mổ không<br /> băng và không dùng kháng sinh sau mổ vô trùng tại bệnh viện<br /> huyện Yên Định (Thanh Hóa). Y học thực hành - Năm 1966, số<br /> 11, tr. tr.:30-31.<br /> Lê Thị Anh Đào, Phạm Thúy Trinh. Tỉ lệ nhiễm khuẩn vết mổ<br /> tại Khoa Ngoại Tổng hợp Bệnh viện Đại học Y dược cơ sở 1.<br /> Tạp chí y học năm 2009, số, tr:<br /> Nguyễn Đức Ninh. Những kết quả bước đầu về "bỏ băng vết<br /> mổ" ở bệnh viện Hữu nghị Việt Đức. Ngoại khoa - Năm 1966,<br /> số 2, tr. 10-15.<br /> Võ Đình Chi, Nguyễn Thị Thắng, Lê Thanh Lài. Cải tiến kỹ<br /> thuật để thực hiện không băng và bỏ băng sớm trong các loại<br /> mổ mắt. Y học thực hành - Năm 1967, số 9, tr. tr.:13-16.<br /> <br /> 127<br /> <br />