Khoa học và trồng và chăm sóc rừng - Phần 8

Chia sẻ: Dweferhyj Gerhrtdjhtyd | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

142
lượt xem 31
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Về mặt không gian dinh dưỡng của đất rừng bố trí theo đám không như bố trí theo hàng, sản lượng không cao nhưng có ưu điểm là thích hợp với môi trường khắc nghiệt cho nên nó thích hơpj với những cây chịu bóng sinh trưởng chậm và trong điều kiện lập địa kém. Những nơi có sự cạnh tranh cỏ dại và cây bụi kịch liệt phương thức bố trí theo đám đối với cây lá kim mỗi ha là 200-400 (đám). Giữa các đám có thể bảo lưu các cây lá rộng quý hiếm có thể tái sinh tự nhiên, đó là một...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoa học và trồng và chăm sóc rừng - Phần 8

71 tuæi mµ c¸c c©y trong ®¸m cã sù ph©n ho¸ râ rÖt lîi dông chÆt tØa th-a, duy tr× ®-îc kh¶ n¨ng khÐp t¸n cña rõng. VÒ mÆt kh«ng gian dinh d-ìng cña ®Êt rõng bè trÝ theo ®¸m kh«ng nh- bè trÝ theo hµng, s¶n l-îng kh«ng cao nh-ng cã -u ®iÓm lµ thÝch hîp víi m«i tr-êng kh¾c nghiÖt cho nªn nã thÝch h¬pj víi nh÷ng c©y chÞu bãng sinh tr-ëng chËm vµ trong ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kÐm. Nh÷ng n¬i cã sù c¹nh tranh cá d¹i vµ c©y bôi kÞch liÖt ph-¬ng thøc bè trÝ theo ®¸m ®èi víi c©y l¸ kim mçi ha lµ 200-400 (®¸m). Gi÷a c¸c ®¸m cã thÓ b¶o l-u c¸c c©y l¸ réng quý hiÕm cã thÓ t¸i sinh tù nhiªn, ®ã lµ mét ph-¬ng ph¸p hçn giao c¸c c©y l¸ réng cã hiÖu qu¶. Ph-¬ng ph¸p nµy h×nh thµnh mét hiÖu Ých b¶o vÖ t-¬ng ®èi tèt cña c¸c c©y gç c©y bôi vµ cá d¹i còng cã thÓ rõng ®-îc c¶i t¹o c¸c rõng thø sinh. Trong rõng tù nhiªn cã mét sè h¹t t¸i sinh vµ chÞu bãng (th«ng) vµ mét sè loµi t¸i sinh chåi ph©n bè theo ®¸m khuynh h-íng nµy cã lîi cho viÖc b¶o tån vµ ph¸t triÓn quÇn thÓ loµi nªn cÇn ®-îc lîi dông trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thÝch hîp. Bè trÝ theo ®¸m cã nh÷ng mÆt cã lîi nh-ng còng cã mÆt kh«ng lîi. Khi rõng cßn non t¸c dông cã lîi chiÕm -u thÕ nh-ng sau mét ®é tuæi nhÊt ®Þnh t×nh h×nh cung øng ¸nh s¸ng n-íc ph©n ë trong ®¸m kh¸ khÈn tr-¬ng vµ g©y ra nh÷ng m©u thuÉn yªu cÇu ph¶i kÞp thêi chÆt tØa th-a. Bè trÝ theo ®¸m cã thÓ ¸p dông nhiÒu ph-¬ng ph¸p nh- gieo trªn hè lín gieo thµnh nhiÒu hè gieo daú thµnh ®¸m. §é lín cña ®¸m ph¶i xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu m«i tr-êng, tõ 3 ®Õn 5 c©y ®Õn m-êi mÊy c©y. Sè l-îng ®¸m nãi chung nªn t-¬ng ®-¬ng víi sè c©y trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch lóc chÆt chÝnh. Sù s¾p xÕp ®¸m cã thÓ quy chuÈn còng cã thÓ kh«ng theo quy t¾c theo biÕn ®æi theo ®Þa h×nh vµ thùc b× tù nhiªn. 3.Tæ thµnh loµi c©y rõng. Tæ thµnh loµi c©y rõng lµ tû lÖ thµnh phÇn c¸c loµi c©y rõng nã chiÕm th«ng th-êng l©m phÇn tæ thµnh chØ mét loµi c©y chØ rõng thuÇn loµi cß rõng cã hai loµi c©y trë nªn gäi lµ rõng hçn giao. Tæ thµnh loµi c©y rõng nãi chung th-êng biÓu thÞ b»ng diÖn tÝch mÆt c¾t thiÕt diÖn ®-êng kÝnh ngang ngùc cña mét loµi c©y trªn thiÕt diÖn ®-êng kÝnh ngang ngùc cña tæng sè loµi c©y toµn rõng còng cã thÓ biÓu thÞ b»ng tr÷ l-îng cña mét loµi c©y trªn tæng tr÷ l-îng toµn rõng. Tæ thµnh loµi c©y khi trång rõng lµ tû lÖ phÇn tr¨m c¸c loµi c©y trªn tæng sè c©y toµn rõng 3.1 ý nghÜa quan träng cña trång ch¨m sãc rõng hçn giao. bao gåm tÊt c¶ c©y gç c©y bôi. Tuy rõng tù nhiªn phÇn lín lµ rõng hçn giao nhiÒu loµi c©y, nh-ng do giíi h¹n vÒ nhËn thøc t- t-ëng ®Õn nay ë nhiÒu n-íc vÉn trång rõng thuån loµi lµ chÝnh vµ ®· trång trªn mét quy m« lín rõng thuÇn loµi mét sè loµi c©y Th«ng, Sa méc, H«ng. Do kÕt c©u vµ chøc n¨ng hÖ sinh th¸i rõng thuÇn loµi kh¸ ®¬n gi¶n, nhiÒu khu vùc ®· xÈy ra dÞch s©u bÖnh h¹i tÝnh ®a d¹ng sinh vËt gi¶m kh¶ n¨ng ®Êt rõng bÞ suy tho¸i, l©m phÇn kh«ng thÓ duy tr× ®-îc søc s¶n xuÊt vµ lµm gi¶m chøc n¨ng cña nã g©y ¶nh h-ëng ®Õn s¶n xuÊt l©m nghiÖp vµ m«i tr-êng sinh th¸i. Cho nªn bÊt Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
72 cø ë n-íc nµo nhiÒu nhµ l©m häc cµng chó ý ®Õn trång vµ ch¨m sãc rõng hçn giao ®Ó ®i t×m tÝnh æn ®Þnh cña hÖ sinh th¸i rõng mang ý nghÜa bÒn v÷ng vµ thu ®-îc hiÖu Ých tæng hîp sinh th¸i vµ kinh tÕ. C¨n cø vµo viÖc ®iÒu tra c¸c mÆt, rõng hçn giao cã kÕt cÊu hîp lý sÏ mang l¹i nh÷ng -u ®iÓm vµ t¸c dông sau: 1)Lîi dông ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng quang hîp vµ ®Êt, tuú tõng loµi c©y cã ®Æc tÝnh sinh vËt häc kh¸c nhau mµ tiÕn hµnh hçn giao thÝch hîp cã thÓ lîi dông ®-îc kh«ng gian. Nh- hçn giao c¸c loµi c©y kh¸c nhau vÒ tÝnh chÞu bãng hoÆc -u s¸ng, bé rÔ n«ng s©u mäc côm mäc t¶n c¸c kiÓu -a ph©n bãn nh- -a ®¹m -a l©n, ka li vµ thêi gian hÊp thu lîi dông kh¸c nhau. Nh- vËy cã thÓ lîi dông c¶ phÇn trªn mÆt ®Êt vµ phÝa d-íi mÆt ®Êt t¹o ra nh÷ng loµi c©y cã thêi kú kh¸c nhau tÇng thø kh¸c nhau, lîi dông c¸c chÊt dinh d-ìng kh¸c nhau ®Ó n©ng cao søc s¶n xuÊt cña ®Êt rõng. Yªu cÇu vÒ ¸nh s¸ng cña c¸c loµi c©y trong rõng hçn giao cã ph©n tÇng hîp lý t¸n c©y rõng, nh÷ng c©y -a s¸ng ë tÇng trªn cã thÓ lîi dông ®-îc ®Çy ®ñ n¨ng l-îng ¸nh s¸ng cßn nh÷ng c©y -a bãng ë tÇng d-íi vÉn ph¸t huy ®-îc kh¶ n¨ng quan hîp, n©ng cao ®-îc sù tÝch luü s¶n l-îng l©m phÇn. Bé rÔ cña rõng hçn giao sÏ ph©n bè hîp lý lîi dông ®Çy ®ñ dinh d-ìng trong ®Êt. So víi rõng hçn giao rõng thuÇn loµi lîi dông kh«ng gian bªn ngoµi kh«ng ®Çy ®ñ, nh-ng kh«ng cã nghÜa lµ rõng thuÇn loµi kh«ng thÓ lîi dông tèt ®iÒu kiÖn bªn ngoµi. 2)C¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lËp ®Þa hçn giao hîp lý c¸c loµi c©y kh¸c nhau cã thÓ c¶i thiÖn kh¸ lín ®iÒu kiÖn lËp ®Þa. Chñ yÕu biÓu hiÖn ë hai mÆt: a) KÕt cÊu rõng phøc t¹p ®-îc h×nh thµnh cã lîi cho viÖc c¶i thiÖn tiÓu khÝ hËu ®Êt rõng ( ¸nh s¸ng, nhiÖt, n-íc, kh«ng khÝ ) lµm cho ®iÒu kiÖn m«i tr-êng sinh tr-ëng c©y rõng ®-îc c¶i thiÖn. B) rõng hçn giao cã thÓ tÝch luü ®-îc c¸c chÊt dinh d-ìng vµ n©ng cao ®-îc tèc ®é tuÇn hoµn dinh d-ìng lµm cho ®Êt rõng ®-îc duy ch× vµ c¶i thiÖn. ë c¸c vïng c¸t ven s«ng B¾c Kinh trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn v« cïng kh¾c nghiÖt tr-íc ®©y trång rõng D-¬ng thuÇn loµi ®· øc chÕ sù sinh tr-ëng cña c©y t¹o thµnh nh÷ng c©y nhá giµ. VÒ sau trång xen c©y HoÌ ®· lµm gi¶m nhiÖt ®é tõ 360 xuèng 320 hµm l-îng n-íc trong ®Êt n©ng cao 3-4 lÇn tiÓu khÝ hËu cña ®Êt rõng còng ®-îc c¶i thiÖn, cho nªn trång rõng hçn giao D-¬ng vµ HoÌ lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng c¶i thiÖn sinh tr-ëng cña rõng vµ n©ng cao søc s¶n xuÊt cña rõng. Duy tr× vµ n©ng cao ®é ph× cña ®Êt rõng chñ yÕu quyÕt ®Þnh bëi sè l-îng cµnh kh« l¸ dông trong rõng, chÊt l-îng vµ tèc ®é ph©n gi¶i chóng. L-îng l¸ dông cña c©y l¸ kim rÊt Ýt vµ kh¶ n¨ng ph©n gi¶i khã kh¨n dÉn ®Õn chÊt mïn tÝch luü ë tÇng A0 bÞ chua ho¸ vµ lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu lµm cho ®é ph× cña rõng l¸ kim bÞ suy tho¸i. Cµn ph¶i hçn giao c©y l¸ réng( nhÊt lµ c©y cè ®Þnh ®¹m) víi c©y l¸ kim, kh«ng chØ cã thÓ t¨ng lªn l-îng l¸ rông trong rõng mµ cßn lµm t¨ng l-îng tuÇn hoµn dinh d-ìng, t¨ng tèc ®é ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ dông n©ng cao ®-îc hiÖu suÊt dinh d-ìng cña ®Êt. Nã cã ý nghÜa duy tr× ®-îc søc s¶n xuÊt cña rõng. Theo ®iÒu tra cña häc viÖn n«ng nghiÖp khoa Nam Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
73 ë l©m tr-êng Khai B×nh Qu¶ng §«ng l-îng cµnh kh« l¸ rông ë trong rõng hçn giao Th«ng vµ Vèi thuèc 16 tuæi nhiÒu h¬n rõng thuÇn loµi cïng tuæi lµ 61.5% chÊt h÷u c¬ ®¹m toµn phÇn, l©n h÷u hiÖu vµ kali h-u hiÖu ë tÇng A cña tÇng hçn giao ®¹t ®-îc 4.79%, 0.11%, 0.23mg/kg, 1.95mg/kg, mµ rõng th«ng thuÇn loµi hµm l-îng chÊt h÷u c¬ vµ ®¹m toµn phÇn chØ ®¹t 1.83% hoÆc 0.08% l©n h÷u hiÖu vµ kali h÷u hiÖu kh«ng ®¸ng kÓ. 3)Xóc tiÕn sinh tr-ëng c©y rõng t¨ng thªm s¶n l-îng ®Êt rõng vµ t¨ng s¶n phÈm rõng duy tr× vµ n©ng cao søc s¶n xuÊt ®Êt rõng. Rõng hçn giao bè trÝ hîp lý cã thÓ lîi dông ®Çy ®ñ kh«ng gian dinh d-ìng, c¶i thiÖn rÊt lín ®iÒu kiÖn lËp ®Þa cho nªn cã thÓ sóc tiÕn sinh tr-ëng c©y rõng t¨ng thªm s¶n l-îng ®Êt rõng, t¨ng chñng lo¹i s¶n phÈm cña rõng duy tr× vµ n©ng cao ®-îc søc s¶n xuÊt ®Êt rõng. Theo th«ng b¸o cña Yu Xin Tuo ®iÒu tra rõng hçn giao cña 46 loµi c©y trªn 14 tØnh miÒn nam trong ®ã 11 loµi Th«ng 9 loµi Sa méc 25 loµi c©y l¸ réng, s¶n l-îng gç trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch cao h¬n rõng thuÇn loµi b×nh qu©n lµ 20% cã n¬i t¨ng 2-3 lÇn. Tuy nhiªn còng cã nh÷ng vÝ dô ng-îc l¹i, nhÊt lµ tr÷ l-îng cña nh÷ng loµi c©y môc ®Ých trong rõng hçn giao th-êng do sè l-îng c©y rõng Ýt ®i so víi rõng thuÇn loµi mµ lµm gi¶m hiÖu Ých kinh tÕ, lµ mét nguyªn nh©n quan träng h¹n chÕ t¸c h¹i cña rõng hçn giao. Nh÷ng loµi c©y môc ®Ých trong rõng hçn giao do sù hç trî cña loµi c©y b¹n sinh tr-ëng th©n c©y th¼ng trßn tØa cµnh tù nhiªn tèt h¬n chÊt l-îng gç còng tèt h¬n. Do tæ thµnh nhiÒu loµi c©y trong rõng hçn giao c¸c chñng lo¹i s¶n phÈm cña rõng kh¸c nhau gi¸ trÞ còng kh«ng nh- nhau chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm dµi ng¾n kh¸c nhau, nh- vËy cã thÓ lÊy ng¾n nu«i dµinhiÒu tr-êng hîp cã thÓ n©ng cao gi¸ trÞ kinh tÕ cña rõng. NhiÒu tØnh miÒn nam ®· trång Sa méc víi nhiÒu c©y l¸ réng quý hiÕm sau 20 n¨m ®· mang l¹i mét hiÖu Ých kh¸ lín. Mét sè n¬i ®· trång Th«ng Sßi, Polia, hçn giao vÒ chÌ ®· lµm t¨ng chÊt l-îng cña chÌ vµ thu ®-îc l-îng gç lín n©ng cao ®-îc hiÖu Ých kinh tÕ cña ®Êt rõng. 4)Ph¸t huy ®-îc hiÖu Ých sinh th¸i vµ hiÖu Ých x· héi cña rõng. HiÖn nay hiÖu Ých sinh th¸i ®· trë thµnh mét chøc n¨ng chñ yÕu cña rõng. Rõng hçn giao mang l¹i nhiÒu hiÖu Ých sinh th¸i rÊt râ rÖt nh- b¶o vÖ n-íc vµ ®Êt, phßng gÝo vµ gi÷ c¸t lµm s¹ch khÝ quyÓn tÝch ch÷ l-îng CO2 kh«i phôc hÖ sinh th¸i bÞ tho¸i ho¸. KÕt cÊu cña t¸n rõng hçn giao phøc t¹p nhiÒu tÇng c¶n ®-îc l-îng m-a h¬n rõng thuÇn loµi lµm gi¶m ®-îc tèc ®é giã h¹i. C¸c chÊt mïn vµ tÇng cµnh kh« l¸ dông còng dµy h¬n rõng thuÇn loµi chÊt ®Êt, kh¶ n¨ng gi÷ n-íc vµ thÊm n-íc còng ®-îc t¨ng c-êng, bé rÔ cña c¸c loµi c©y kh¸c nhau giao nhau vµ ph©n bè s©u n©ng cao ®-îc c¸c khe hë trong ®Êt t¨ng c-êng ®é thÊm cña n-íc m-a nh- vËy lµm gi¶m dßng ch¶y bÒ mÆt vµ sù mÊt n-íc ë tÇng ®Êt mÆt. N¨m 1985 ng-êi ta ®· ®iÒu tra l-u l-îng dßng ch¶y ë rõng hçn giao Th«ng ®u«i ngùa vµ DÎ ë vÞ trÝ ®é dèc 260 s-ên phÝa nam tuæi rõng lµ 9-11 n¨m ®é tµn che lµ 0.76 kÕt qu¶ cho thÊy l-u l-îng dßng ch¶y bÒ mÆt lµ 2.98m3 ®é s©u dßng ch¶y lµ 29.8 mm vµ sè l-îng l«ng bµo lµ 362tÊn/ km2 nh-ng Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
74 rõng Th«ng thuÇn loµi cao h¬n chóng lµ 2.08 lÇn, 2.08lÇn vµ 5.14 lÇn. Trong mét lÇn m-a 4.5 giê l-îng m-a lµ 116 mm hÖ sè dßng ch¶y bÒ mÆt cña rõng hçn giao lµ 20% thÊp h¬n rõng thuÇn loµi 3 lÇn c¨n cø vµo tµi liÖu ®iÒu tra cña tr¹m thÝ nghiÖm chèng xãi mßn cña huyÖn §iÖn B¹ch tØnh Qu¶ng §«ng trong rõng hçn giao nhiÒu tÇng thø cã 320 loµi c©y sau khi tiÕn hµnh ®ãng cöa rõng trång n¨m 1984 cã l-îng m-a n¨m lµ 2000 mm hÖ sè dßng ch¶y vµ sè xãi mßn lµ 8.48% vµ 98.3 tÊn/ km2 trong lóc ®ã ë rõng thuÇn loµi lµ 51.2% vµ 1478 tÊn/km2. Rõng hçn giao cã thÓ duy tr× vµ n©ng cao tÝnh ®a d¹ng cña rõng. Do rõng hçn giao cã kÕt cÊu phøc t¹p nh- rõng tù nhiªn t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho nhiÒu loµi sinh vËt chó ngô vµ sinh tån do ®ã mµ duy tr× vµ n©ng cao ®-îc tÝnh ®a d¹ng sinh vËt. NhiÒu nghiªn cøu ngoµi n-íc ®Òu chøng tá rõng hçn giao cã thÓ lµm t¨ng sè l-îng ®éng vËt th©n mÒm trong ®Êt hiÖu Ých cña chóng gÇn nh- gÊp ®«i. Nghiªn cøu vÒ mÆt nµy còng cßn Ýt nh-ng chóng ta cã thÓ nhËn thøc r»ng rõng hçn giao cã thÓ b¶o vÖ c¸c lo¹i gen di truyÒn cña nhiÒu loµi c©y. Bè trÝ rõng hçn giao hîp lý cßn cã thÓ lµm t¨ng gi¸ trÞ thÈm mü, gi¸ trÞ du lich, chøc n¨ng b¶o vÖ søc khoÎ con ng-ßi lµm cho rõng ph¸t huy tèt h¬n hiÖu Ých x· héi nhiÒu rõng §µo, rõng M¬ thÝ sinh ë B¾c Kinh ®· t¹o nªn mét c¶nh quan hoa xu©n, tr-íc ra hoa sau ra l¸ ng-êi ta cã c¶m gi¸c ®¬n ®iÖu nh-ng hçn giao vÒ Th«ng vµ B¸ch c©y xanh quanh n¨m ng-êi ta cã c¶m gi¸c xanh vµ ®Ñp n©ng cao ®-îc møc ®é c¶nh ®Ñp cña rõng hçn giao vµ còng t¨ng ®-îc sè lÇn du kh¸ch tíi xem mang l¹i hiÖu Ých kinh tÕ vµ x· héi . 5)T¨ng c-êng søc ®Ò kh¸ng cña c©y rõng. Do hÖ thèng rõng hçn giao tæ thµnh nhiÒu loµi c©y chuçi thøc ¨n dµi kÕt cÊu dinh d-ìng ®a d¹ng, cã lîi cho chim thó c- tró vµ nÊm ký sinh .NhiÒu loµi sinh vËt khèng chÕ lÉn nhau vµ cã thÓ khèng chÕ ®-îc sù ph¸t dÞch cña s©u bÖnh h¹i. Theo ®iÒu tra cña viÖn khoa häc An Huy rõng hçn giao Th«ng, DÎ cã h¬n 30 loµi chim trong ®ã cã 26 loµi ¨n s©u rãm th«ng. Rõng th«ng thuÇn loµi chØ cã 6 loµi víi sè l-îng rÊt Ýt. Trong rõng hçn giao l¸ kim l¸ réng ®ã tû lÖ s©u bÞ b¾t ®¹t ®-îc 90%, tØ lÖ ký sinh trøng lµ 37.8 – 67% tØ lÖ ký sinh s©u non vµ nhéng lµ 53.2 – 80%. Do tØ lÖ thiªn ®Þch trong rõng hçn giao gi÷ ®-îc mét sè l-îng nhÊt ®Þnh mµ kh«ng ph¸t sinh dÞch, l-îng thøc ¨n còng phong phó mµ kh«ng lµm cho thiªn ®Þch mÊt ®i vµ thùc hiÖn ®-îc viÖc khèng chÕ c¸c loµi s©u h¹i. Tõ n¨m 1954 s©u rãm th«ng th-êng g©y dÞch, hµng n¨m ph¶i dïng 12000 kg thuèc nh-ng n¨m nµo còng ph¸t dÞch, ®Õn nh÷ng n¨m 70 l©m tr-êng ®· quyÕt t©m c¶i t¹o l©m phÇn vµ ®ãng cöa rõng. Tr¶i qua nhiÒu n¨m lç lùc biÕn rõng Th«ng thuÇn loµi thµnh mét rõng hçn giao cã 251 loµi c©y gç, 25 n¨m l¹i ®©y kh«ng dïng thuèc mµ còng kh«ng ph¸t dÞch hµng n¨m mçi c©y chØ cßn mét con. TÇng t¸n c©y cña rõng hçn giao ë nhiÒu líp, cµnh l¸ giao nhau vµ bé rÔ còng ph¸t triÓn h¬n rõng thuÇn loµi, cho nªn cã kh¶ n¨ng chèng gi«ng giã b·o. T¹i c¸c tØnh phÝa Nam rõng Sa méc thuÇn loµi th-êng bÞ giã ®æ, sau khi hçn giao víi th«ng hoÆc LiÕu sam th× l¹i gi¶m ®-îc kh¶ Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
75 n¨ng ®æ g·y cña c©y rõng. Rõng hçn giao ë mïa kh« nãng th-êng gi¶m nhiÖt ®é ®é Èm t¨ng nªn cho nªn c¸c vËt liÖu ch¸y khã b¾t löa. Rõng thuÇn loµi l¸ kim rÔ ph¸t sinh ch¸y vµ rÔ bèc nhanh tõ mÆt ®Êt ®Õn t¸n c©y rÊt khã dËp. VÝ dô rõng Th«ng ®u«i ngùa hçn giao víi rõng c©y l¸ réng nh- Vèi thuèc, Lim, Kh¸o ®· gi¶m møc ®é nguy hiÓm vµ tØ lÖ ph¸t sinh ch¸y rõng, VÝ dô viÖn nghiªn cøu khoa häc Phóc KiÕn ®· x¸c ®Þnh trong rõng hçn giao Sa méc vµ Giæi ®é Èm b×nh qu©n hµng ngµy cao h¬n 3% Sa méc thuÇn loµi hµm l-îng n-íc cña chÊt mïn cao h¬n 7.66% l-îng tÝch n-íc trong rõng cao h¬n 46.8%. Sè l-îng vËt liÖu ch¸y nguy hiÓm vµ s¶n l-îng l©m phÇn còng gi¶m ®i lµ 8.5 vµ 3.96% nhiÖt ®é b¾t löa cña Giæi cao h¬n Sa méc 270c cho nªn cã thÓ t»ng c-êng ®-¬c kh¶ n¨ng chèng ch¸y. 6)TÝnh t-¬ng ®èi cña -u ®iÓm rõng hçn giao. Nh÷ng -u ®iÓm cña rõng hçn giao nªu trªn vÉn lµ cã tÝnh t-¬ng ®èi, ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, míi ph¸t huy ®-îc nh÷ng -u ®iÓm vµ t¸c dông cña nã. Trång, ch¨m sãc, khai th¸c lîi dông,®ßi hái kü thuËt kh¸ phøc t¹p, thi c«ng kh¸ phiÒn phøc, dång thêi s¶n l-îng cña loµi c©y môc ®Ých cã thÓ thÊp h¬n rõng thuÇn loµi. §Æc biÖt lµ lÞch sö nghiªn cøu khoa häc vfa thùc tiÔn s¶n xuÊt cña n-íc ta cßn rÊt ng¾n, mèi quan hÖ loµi rõng hçn giao vµ quy luËt h×nh thµnh l©m phÇn cßn thiÕu nh÷ng nhËn thøc s©u ¾c, trong c«ng t¸c thùc tÕ vÉn ch-a n¾m v÷ng. Thö so s¸nh, trång rõng thuÇn loµi kü thuËt ®¬n gi¶n,dÔ thi c«ng, lu©n kú khai th¸c ng¾n. Cho nªn trong c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau, hiÖn nay cã nªn trång rõng hçn giao hay kh«ng cßn ph¶i ph©n tÝch cô thÓ, nh-ng trång rõng vÉn ph¶i trång ch¨m sãc nh- rõng tù 3.2. C¬ së lý luËn cña viÖc trång ch¨m sãc rõng hçn giao thµnh nhiªn, ph¶i t¨ng c-êng tû lÖ rõng hçn giao lµ ®iÒu tÊt yÕu ph¶i thùc hiÖn. c«ng Rõng hçn giao cã trång thµnh c«ng hay kh«ng, ngoµi viÖc tho¶ m·n c¸c yªu cÇu th«ng th-êng, mÊu chèt lµ lµm thÕ nµo ®iÒu chØnh ®-îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi c©y tæ thµnh trong rõng hçn giao. §iÒu chØnh chÝnh x¸c ph¶i x©y dùng trªn c¬ së nhËn thøc s©u s¾c mèi quan hÖ loµi. Cho nªn nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi trong rõng hçn giao lµ mét h-íng träng ®iÓm cña trång ch¨m sãc rõng vµ sinh th¸i häc rõng. NhËn thøc mèi quan hÖ ®ã gÇn nöa thÕ kû nay ®· cã nh÷ng tiÕn triÓn rÊt lín, nhÊt lµ trong mÊy n¨m nay rõng thuÇn loµi cã nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i quyÕt vµ tiÕp tôc nghiªn cøu, trong ®ã viÖc nghiªn cøu c¬ chÕ t¸c dông gi÷a c¸c loµi trong ph¹m vi thÕ giíi cµng ngµy cµng s©u s¾c h¬n. 3.2.1. C¬ së sinh th¸i häc cña mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi trong rõng hçn giao. Trong giíi tù nhiªn c¸c c¸ thÓ sinh vËt tån t¹i trong m«i tr-êng ®Òu cùc kú quan träng tuy nhiªn trong mét sè m«i tr-êng c¸c nh©n tè vËt lý cã t¸c dông chñ ®¹o trong quÇn x· sinh vËt, nh-ng trong nhiÒu hÖ sinh th¸i ®Æc ®iÓm cña b¶n th©n sinh häc vµ ph-¬ng thøc t¸c ®éng t-¬ng hç lÉn nhau còng rÊt quan träng mçi mét loµi sinh vËt trong qua tr×nh chän Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
76 läc tù nhiªn ®Òu chiÕm cø mét khu vùc vµ cã quan hÖ v¬Ý mét lo¹t c¸c sinh vËt kh¸c, cã t¸c dông t-¬ng hç gi÷a c¸c sinh vËt nh- thÕ míi lµm cho hÖ sinh th¸i c©n b»ng vµ sinh vËt míi ®-îc sinh tån trong tù nhiªn. Rõng hçn giao lµ mét quÇn x· thùc vËt tæ thµnh nhiÒu loµi c©y kh¸c nhau lµ mét h×nh thøc tån t¹i rÊt phæ biÕn trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña c©y gç. Nh÷ng loµi c©y kh¸c nhau sèng trong cïng mét m«i tr-êng s¶n sinh sù c¹nh tranh mét sè tµi nguyªn nh- ¸nh s¸ng n-íc dinh d-ìng kh«ng khÝ, nhiÖt l-îng vµ kh«ng gian, c¨n cø vµo nguyªn lý c¹nh tranh hai loµi kh«ng thÓ sèng chung l©u dµi trong rõng hçn giao chóng cã mét vÞ trÝ sinh th¸i kh¸c nhau. Sù thùc lµ dï trong quÇn x· hçn giao tù nhiªn vÉn ph¶i phèi hîp trong rõng hçn giao nh©n t¹o loµi c©y vÉn ph¶i th«ng qua tÝnh thÝch øng kh¸c nhau tÝnh chÞu ®ùng nhu cÇu sinh tån vµ hµnh vi kh¸c nhau ®Ó tr¸nh sù c¹nh tranh h×nh thµnh mét mèi quan hÖ ®èi lËp thèng nhÊt bæ sung cho nhau gi÷a c¸c loµi cho nªn taä ra mét rõng hçn giao cã thµnh c«ng hay kh«ng quyÕt ®Þnh bëi møc ®é t-¬ng ®ång vµ chªnh lÖch n¨ng lùc khi c¹nh tranh vÒ yªu cÇu sèng cña hai loµi, nghÜa lµ mèi quan hÖ vÞ trÝ sinh th¸i c¸c loµi c©y kh¸c nhau. VÒ mÆt lý luËn mèi quan hÖ vÞ trÝ sinh th¸i cña bÊt cø hai loµi c©y nµo sinh tr-ëng ®Òu cã ba h×nh thøc: 1) vÞ trÝ sinh th¸i cña hai loµi kh«ng cïng nhau; 2) mét bé phËn trïng nhau; 3) trïng nhau hoµn toµn. Loµi thø nhÊt kh«ng ph¸t sinh c¹nh tranh hoµn toµn hç trî lÉn nhau, loµi thø hai tån t¹i sù c¹nh tranh mét bé phËn kh«ng trïng nhau sÏ hç trî cho nhau møc ®é vÒ c-êng ®é c¹nh tranh vµ hç trî cã thÓ suÊt hiÖn hai bªn cïng cã lîi, mét bªn cã lîi vµ hai bªn ®Òu cã h¹i. loµi thø ba c¹nh tranh l©n nhau cuèi cïng mét loµi xÏ bÞ tiªu diÖt. Th«ng th-êng trong rõng hçn giao loµi thø hai lµ phæ biÕn nhÊt kh¸i niÖm vÒ vÞ trÝ sinh th¸i ®· trë thµnh mét t- t-ëng trung t©m ®Ó gi¶i thÝch quan hÖ gi÷a c¸c loµi sinh vËt, cho nªn khi th¨m giß t¸c dông t-¬ng hç gi÷a c¸c loµi hçn giao x¸c ®Þnh vÞ trÝ sinh th¸i cña mçi loµi lµ v« cïng quan träng, nh-ng x¸c ®Þnh vÞ trÝ sinh th¸i lµ mét vÊn ®Ò sinh th¸i häc rÊt phøc t¹p, ®ßi hái chóng ta ph¶i cã c¸ch nh×n tæng hîp vµ biÕn ®æi ®Ó t×m hiÓu ®Æc tÝnh sinh vËt häc vµ sinh th¸i häc cña mét loµi nhÊt ®Þnh lµm cho quan hÖ c¹nh tranh ®-îc dung hoµ t¨ng c-êng sù t¸c dông hç trî ®Ó ph¸t huy hiÖu Ých hçn giao lín h¬n. 3.2.2 M« h×nh biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi trong rõng hçn giao. Gi÷a c¸c loµi cã t¸c dông t-¬ng hç phøc t¹p vµ sinh ra mét kÕt qu¶ cuèi cïng lµ t¸c dông cã lîi vµ cã h¹i. Nãi chung khi hai loµi hçn giao víi nhau mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi cã thÓ biÓu hiÖn cã lîi nh- hç trî cho nhau vµ sóc tiÕn l©n nhau vµ cã h¹i lµ c¹nh tranh øc chÕ l©n nhau hai t×nh h×nh ®ã ®-îc quyÕt ®Þnh bëi sù kh¸c nhau vÒ vÞ trÝ sinh th¸i mçi loµi ph-¬ng thøc biÓu hiÖn t¸c dông ®ã trong thùc tÕ lµ: Trung tÝnh ( 0) xóc tiÕn (+) vµ øc chÕ (-) vµ s¾p xÕp thµnh mét tæ hîp: 00, 0+, - -, - +, + +. V× trong rõng hçn giao c¸c loµi c©y cã vÞ trÝ kh¸c nhau( loµi chñ yÕu vµ loµi Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
77 hç trî ) cßn mèi quan hÖ cña nã lµ lîi h¹i ®¬n ph-¬ng hoÆc lîi h¹i song ph-¬ng (h×nh 3-6) vÒ ý nghÜa nã nhÊt trÝ víi ph©n lo¹i sinh th¸i häc. M« h×nh biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi ®Æc biÖt nhÊn m¹nh kÕt qu¶ t¸c dông hç trî vµ nã cã mét ý nghÜa s©u s¾c t¸c dông t-¬ng hç gi÷a c¨n c¸c loµi trong rõng hçn giao kh«ng cã t¸c dông cã lîi tuyÖt ®èi còng kh«ng cã t¸c dông cã h¹i tuyÖt ®èi mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi cuèi cïng biÓu hiÖn mét hiÖu øng tæng hîp ®a t¸c dông hai loµi cïng tån t¹i sÏ cã t¸c dông canh tranh dinh d-ìng ®Êt n-íc ¸nh s¸ng vµ th«ng qua c¶i taä ®Êt vµ c¶i thiÖn tiÓu khÝ hËu l¹i hç trî cho nhau vµ cuèi cïng biÓu hiÖn c¶ hai loµi quan hÖ. NÕu bè trÝ rõng hçn giao Keo vµ B¹ch ®µn kh«ng hîp lý do Keo sinh tr-ëng nhanh sÏ chÌn Ðp sinh tr-ëng cña B¹ch ®µn, tuy gi÷a chóng biÓu hiÖn sù c¹nh tranh nh-ng còng tån t¹i mét mÆt cã lîi c¶i thiÖn dinh d-ìng cho c©y B¹ch ®µn. ChØ cã c¸ch nh×n biÖn chøng mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi c©y trong rõng hçn giao míi cã thÓ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p øc chÕ sù c¹nh tranh xóc tiÕn sù hç trî gi÷a c¸c loµi lµm cho quan hÖ cã lîi ph¸t triÓn. M« h×nh biÓu hiÖn quan hÖ gi÷a c¸c loµi còng thay ®æi vµ chuyÓn ho¸ cho nhau theo thêi gian, ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c sù biÕn ®éng c¸c nh©n tè ®ã, cã lóc rÊt nhá còng g©y ra mét sù giao ®éng vµ ph¸ ho¹i mèi quan hÖ c©n b»ng cò lµm cho mèi quan hÖ chuyÓn h-íng cã lîi lµ chÝnh hoÆc cã h¹i lµ chÝnh. VÝ dô c©y Tr¾c b¸ch hçn giao víi T¸o thêi kú ®Çu th× T¸o t¹o ®iÒu kiÖn cho tr¾c b¸ch ph¸t triÓn nh-ng vÒ sau do sinh tr-ëng cña t¸o nhanh t¸n c©y réng vµ sinh ra sù chÐn Ðp c©y tr¾c b¸ch vµ m« h×nh biÓu hiÖn mèi quan hÖ nµy ®· chuyÓn h-íng theo chiÒu ng-îc l¹i nhiÒu m« h×nh gi÷a c©y l¸ kim vµ c©y l¸ réng hçn giao th-êng x¶y ra hiÖn t-îng ®ã cho nªn ph¶i t×m hiÓu quy luËt biÕn ®æi theo thêi gian lËp ®Þa vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c cã mét gi¸ trÞ tham kh¶o quan träng ®Ó t¹o nªn rõng hçn giao. 3.2.3 Ph-¬ng thøc chñ yÕu t¸c dông gi÷a c¸c loµi. VÒ tæng thÓ ph-¬ng thøc t¸c dông gi÷a c¸c loµi ®-îc chia lµm hai lo¹i, t¸c dông trùc tiÕp vµ t¸c dung gi¸n tiÕp. T¸c dông trùc tiÕp lµ ph-¬ng thøc ¶nh h-ëng tiÕp xóc trùc tiÕp gi÷a c¸c c©y, t¸c dông gi¸n tiÕp lµ th«ng qua m«i tr-êng sèng mµ g©y ¶nh h-ëng trong quan hÖ cña rõng hçn giao t¸c dông gi¸n tiÕp tån t¹i chñ yÕu vµ quan träng vµ th-êng ®-îc cho r»ng lµ ph-¬ng thøc t¸c ®éng chñ yÕu gi÷a c¸c loµi. 1) Ph-¬ng thøc t¸c dông c¬ giíi. Trong rõng hçn giao mét loµi c©y lµm tæn h¹i vËt lý ®Õn mét loµi c©y kh¸c nh- va ®Ëp cä s¸t t¸n c©y vµ th©n c©y chÌn Ðp bé rÔ d©y leo quÊn quanh th©n c©y. T¸c dông c¬ giíi chñ yÕu lµ sù cä s¸t gi÷a c¸c t¸n c©y trong rõng hçn giao gi÷a c¸c c©y l¸ kim vµ c¸c c©y l¸ réng th-êng gÆp tr-êng hîp nµy tyu nhiªn ph-¬ng thøc t¸c ®éng c¬ giíi kh«ng quan träng l¾m chØ ph¸t huy t¸c dông trong mét ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. 2) Ph-¬ng thøc t¸c ®éng sinh vËt Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
78 C¸c loµi c©y kh¸c nhau cã thÓ th«ng qua ph-¬ng thøc thô phÊn t¹p giao liÒn sinh bé rÔ vµ ký sinh mµ ph¸t sinh t¸c dông trùc tiÕp gi÷a c¸c loµi. LiÒn sinh bé rÔ lµ mèi quan hÖ quan träng trong mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi nh-ng c¨n cø vµo nguyªn lý tiÕp ghÐp vµ ®iÒu tra bé rÔ cña rõng hçn giao cña nhiÒu loµi nã chØ biÓu hiÖn ë nh÷ng loµi c©y th©n cËn cßn nh÷ng c©y xa hä hµng th× kh«ng ph¸t sinh. GÇn ®©y nhiÒu nhµ khoa häc ®· nghiªn cøu hiÖn t-îng céng sinh gi÷a c¸c loµi nÊm vµ rÔ c©y, c¸c sîi nÊm lµ cÇu nèi giao l-u nhiÒu chÊt nh- n-íc, hîp chÊt c¸c bon, ni t¬, phèt pho hiÖn t-îng giao l-u nµy h×nh thµnh mét m¹ng l-íi lµm cho thÕ giíi d-íi ®Êt thµnh mét thÓ hoµn chØnh nhµ khoa häc Thuû ®iÓn ph¸t hiÖn gi÷a c©y Th«ng vµ c©y…cã sîi nÊm ngoµi céng sinh nèi chÊt ®¹m víi nhau vµ th«ng qua t¸c dông quang hîp, hîp chÊt c¸c bon trªn c¸c sîi nÊm th«ng qua c¸c sîi nÊm bé rÔ cã mèi liªn hÖ nhau bæ trî c¸c chÊt NP cho nhau. 3) Ph-¬ng thøc t¸c dông sinh vËt, vËt lý. §ã lµ mét tr-êng sinh vËt ®Æc biÖt ®-îc h×nh thµnh xung quanh mét loµi c©y nh÷ng loµi c©y kh¸c nhau tiÕp cËn víi tr-êng sinh vËt sÏ sinh ra mét ph-¬ng thøc t¸c dông ¶nh h-ëng, c¸i gäi lµ tr-êng sinh vËt bao gåm tr-êng bøc x¹ vµ tr-êng nhiÖt nhiÒu t¸c gi¶ ph¸t hiÖn c©y cã thÓ phãng ra tia tö ngo¹i vµ g©y ¶nh h-ëng ®èi víi nhiÒu loµi c©y kh¸c ë xung quanh. HiÖn nay nghiªn cøu mèi quan hÖ sinh vËt vËt lý cña c©y cßn Ýt nh-ng ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu dÇn dÇn thµnh thôc vµ h×nh thµnh mét h-íng tiÕn triÓn sau nµy. 4) Ph-¬ng thøc t¸c dông sinh ho¸(t¸c dông c¶m gi¸c ho¸ häc), mét loµi c©y cã thÓ sinh ra mét lo¹i chÊt ho¸ häc ®Ó xóc tiÕn hoÆc øc chÕ mét loµi c©y kh¸c c¸c chÊt ho¸ c¶m ®ã cã thÓ th«ng qua l-îng m-a s-¬ng mï mµ ph©n gi¶i c¸c thÓ thùc vËt, c¸c chÊt tiÕt cña bé rÔ bay h¬i vµ ch¶y ®i c¸c chÊt ho¸ c¶m lµ axÝt h÷u c¬, tanin, phªnon, chemben, hooc m«m vµ chÊt kÝch thÝch vv. C¬ chÕ t¸c dông cña chóng v« cung phøc t¹p hiÖn nay ng-êi ta ®· chøng minh t¸c dông øc chÕ sù ph©n chia tÕ bµo thùc vËt ¶nh h-ëng ®Õn h« hÊp vµ quang hîp cña thùc vËt lµm thay ®æi qua tr×nh tæng hîp vËt chÊt gi¶m ho¹t tÝnh kÝch thÝch sinh tr-ëng cña c©y Kinmins rip cho r»ng t¸c dông ho¸ c¶m trong hÖ sinh th¸i lµ hiÖn t-îng phæ biÕn trong rõng hçn giao cµng thÓ hiÖn ®iÒu ®ã. NhiÒu n-íc ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu t¸c dông ho¸ c¶m gi÷a c¸c loµi c©y, ë Trung Quèc còng ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Õn nhiÒu loµi c©y nh- LiÔu, Th«ng, Kh¸o, Vèi thuèc, V©n sam, HoÌ …VÝ dô trong rõng hçn giao LiÔu vµ Th«ng dông l¸ c©y th«ng tiÕt ra chÊt Terpen c¸c vá c©y vµ cµnh kh« l¸ rông tiÕt ra chÊt h÷u c¬ bé rÔ tiÕt ra acetat benzen vµ xóc tiÕn sù sinh tr-ëng cña c©y liÔu. Tuy nhiªn sù tån t¹i chñ yÕu t¸c dông ho¸ c¶m gi÷a c¸c loµi c©y trong rõng hçn giao, nh-ng h×nh thøc vµ c-êng ®é t¸c dông l¹i quyÕt ®Þnh bëi nång ®é cña c¸c chÊt vµo trong ®Êt rõng. VÝ dô cµnh kh« l¸ rông cña c©y dÎ ë nång ®é 1/10 vµ 1/50 trong dung dÞch cã thÓ lµm cho tû lÖ n¶y mÇm cu¶ h¹t th«ng gi¶m 40.4% vµ 30.3% sau mét n¨m sinh tr-ëng chiÒu cao cña c©y con gi¶m 37.2% vµ 22.5%, t¸c dông quang hîp cña c©y Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
79 th«ng hoµn toµn mÊt kh¶ n¨ng tèc ®é quang hîp gi¶m xuèng 28.5%; nh-ng nÕu nång ®é lµ 1/100 th× tû lÖ n¶y mÇm sinh tr-ëng chiÒu cao t¸c dông quang hîp t¨ng lªn 39.6% , 16% vµ 17.2%. NhiÒu nghiªn cøu ë n-íc ngoµi còng cã kÕt qu¶ t-¬ng tù. Trong tù nhiªn cã nhiÒu nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn nång ®é cña chÊt ho¸ c¶m nh- sè l-îng c©y ho¸ c¶m ë nhiÒu, kh« h¹n c¸c c¬ quan cña c©y cã chÊt ho¸ c¶m, chÊt ho¸ c¶m ph¶i æn ®Þnh vµ rÔ bÞ ®Êt hÊp phô vv míi lµm chÊt ho¸ c¶m biÓu hiÖn ra râ rÖt. Nh-ng nãi chung nÕu chÊt ho¸ c¶m cã sè l-îng Ýt rÔ bÞ m-a giã röa tr«i vµ rÔ ph©n gi¶i vµ mÊt t¸c dông ho¸ c¶m. Lµm thÕ nµo l¾m v÷ng ®-îc chÊt ho¸ c¶m trong rõng ®Ó nhËn thøc vµ ®¸nh gi¸ ®-îc vai trß cña rõng hçn giao lµ mét vÊn ®Ò mÊu chèt ®Ó chØ ®¹o vµ ch¨m sãc rõng hçn giao. 5) Ph-¬ng thøc t¸c dông sinh lý sinh th¸i. Loµi c©y th«ng qua ®iÒu kiÖn m«i tr-êng rõng thay ®æi mµ ¶nh h-ëng lÉn nhau, ®iÒu kiÖn m«i tr-êng rõng bao gåm m«i tr-êng vËt lý( ¸nh s¸ng, n-íc, nhiÖt, kh«ng khÝ ), m«i tr-êng ho¸ häc ( dinh d-ìng ®Êt, chØ sè pH, tÝnh n¨ng trao ®æi iong) vµ m«i tr-êng sinh vËt ( vi sinh vËt, ®éng vËt, vi sinh vËt). 1) m«i tr-êng vËt lý rõng thay ®æi lµ t¸c dông gi¸n tiÕp ®-îc s¶n sinh th«ng qua m«i tr-êng vËt lý lµm thay ®æi tiÓu khÝ hËu rõng mµ ¶nh h-ëng ®Õn sinh tr-ëng c©y rõng. Nghiªn cøu vÒ mÆt nµy rÊt nhiÒu, kÕt luËn chung lµ c¸c loµi c©y hçn giao hîp lý cã thÓ c¶i thiÖn tiÓu khÝ hËu rõng v× môc ®Ých sinh tr-ëng loµi c©y mµ cung cÊp c¸c ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng, nhiÖt, n-íc mét c¸ch hîp lý, t»ng c-êng kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng víi c¸c ®iÒu kiÖn m«i tr-êng bÊt lîi n©ng cao kh¶ n¨ng lîi dông cã hiÖu qu¶ nguån tµi nguyªn quan n¨ng vµ nhiÖt n¨ng nh- ë c¸c vïng nói vµ vïng duyªn h¶i phÝa nam Trung Quèc ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai kh¸ tèt nh-ng do giã h¹i nghiªm träng trång rõng thuÇn loµi c©y sa méc th-êng bÞ cong vµ sinh tr-ëng kÐm nh-ng trång c©y liÔu sam do kh¶ n¨ng chèng giã m¹nh nªn sinh tr-ëng vÉn -u thÕ vµ khoÎ m¹nh. NÕu chän hai loµi c©y nµy hçn giao víi nhau cã thÓ lµm t¨ng kh¶ n¨ng chèng giã h¹i lµm cho c©y sa méc sinh tr-ëng b×nh th-êng cã thÓ më réng ph¹m vi trång c©y sa méc. Ngoµi ra rõng hçn giao cßn cã thÓ c¶i thiÖn ®-îc tÝnh chÊt vËt lý cña ®Êt nh- Th«ng ®u«i ngùa hçn giao víi c©y Såi do c©y Såi lµm t¨ng l-îng bé rÔ n©ng cao ®-îc tÝnh thÊm n-íc trong ®Êt tõ ®ã mµ xóc tiÕn sinh tr-ëng th«ng ®u«i ngùa. 2) M«i tr-êng sinh vËt rõng thay ®æi c¸c loµi c©y th«ng qua thay ®«i m«i tr-êng cho ®éng vËt, thùc vËt vµ vi sinh vËt mµ h×nh thµnh mét t¸c dông gi¸n tiÕp. PhÇn trªn ®· nãi rõng th«ng hçn giao víi c¸c loµi c©y l¸ réng cã thÓ khèng chÕ c¸c loµi s©u h¹i, c¸c loµi bæ trî cã thÓ khèng chÕ c¸c loµi cá d¹i mµ xóc tiÕn sinh tr-ëng cña c©y môc ®Ých mµ th«ng qua hçn giao mµ lµm thay ®æi m«i tr-êng sinh vËt t¹o ®iÒu kiÖn cã lîi cho c¸c c©y môc ®Ých. Ngoµi ra c¸c vi sinh vËt trong ®Êt còng t¨ng sè l-îng, vµ sè loµi cã su h-íng ®a d¹ng ho¸ VÝ dô rõng hçn giao c©y D-¬ng vµ HoÌ tæng sè vi sinh vËt ®· t¨ng nªn 2.1 lÇn so víi Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
80 rõng D-¬ng thuÇn loµi, sè vi khuÈn t¨ng lªn 122% nÊm 13% vµ x¹ khuÈn t¨ng 58% vi khuÈn NH3 ho¸ t¨ng lªn 150% vi khuÈn Nitrat ho¸ 70-75%. Bëi v× c©y HoÌ cã thÓ cung cÊp m«i tr-êng dinh d-ìng cao cho sù sinh tr-ëng ph¸t triÓn cña c¸c vi sinh vËt ®Êt ®ång thêi ho¹t tÝnh cña vi khuÈn cè ®Þnh ®¹m cña c©y Hße trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh ®-îc n©ng lªn râ rÖt. NhiÒu thÝ nghiÖm trång c©y trong chËu nÕu trång hçn giao th× sè l-îng cè ®Þnh ®¹m t¨ng lªn nÕu trång riªng lÎ th× sè l-îng ®ã kh«ng xuÊt hiÖn ë c©y D-¬ng. 3) M«i tr-êng ho¸ häc ®Êt thay ®æi, M«i tr-êng ho¸ häc ®Êt lµ qu¸ tr×nh phøc t¹p lµm thay ®æi thµnh phÇn dinh d-ìng cña ®Êt , chØ sè pH vµ tÝnh n¨ng chao ®æi ion tõ ®ã h×nh thµnh mét mèi chao ®æi gi¸m tiÕp nhiÒu nghiªn cøu chøng tá rõng hçn giao lµm thay ®æi m«i tr-êng dinh d-ìng ®Êt xóc tiÕn sinh tr-ëng n©ng cao søc s¶n xuÊt ®Êt rõng ph¸t huy ®-îc søc s¶n xuÊt hçn giao. a)Lîi dông dinh d-ìng lÉn nhau rõng hçn giao cã lóc ph¶i lîi dông dinh d-ìng lÉn nhau nghÜa lµ mét loµi nµy cã thÓ hÊp thu dinh d-ìng cña loµi kia ®Ó tr¸nh ®-îc sù c¹nh tranh qu¸ m¹nh. T¸c dông hç trî nµy cã lóc ph¶i th«ng qua sù ®iÒu chØnh cña con ng-êi ®Ó chän c¸c loµi c©y hçn giao, nh-ng cã lóc trong trong qu¸ tr×nh sinh tr-ëng gi÷a c¸c loµi c©y hçn giao cã sù tù ®iÒu chØnh, vÝ dô nÕu trång xen ë trong chËu thµnh phÇn dinh d-ìng nit¬ cña c©y hoÌ lµ 12-34% nh-ng trång trong ®Êt phÇn lín chÊt dinh d-ìng ®¹m l¹i dµnh cho c©y D-¬ng. Vµ D-¬ng thuÇn loµi cã c-êng ®é hÊp thu P lín h¬n c©y HoÌ thuÇn loµi nh-ng khi trång rõng hçn giao c-êng ®é hÊp thu P cña c©y D-¬ng gi¶m xuèng vµ cña c©y HoÌ t¨ng nªn. Quan hÖ lîi dông dinh d-ìng lÉn nhau lµ kÕt qu¶ thÝch øng cña c¸c loµi c©y g©y ra mét t¸c dông quan träng trong viÖc t¨ng s¶n rõng trång hçn giao. b)Ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông. Ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông lµ con ®-êng chñ yÕu nhÊt trong qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vËt chÊt cña ®Êt rõng. Bè trÝ hîp lý rõng hçn giao khi tån t¹i mét loµi c©y nµo ®ã kh«ng chØ lµm t¨ng lªn mét s¶n l-îng, mµ cßn lµm cho sù ph©n gi¶i cµng kh« l¸ rông cµng nhanh, n©ng cao ®-îc hµm l-îng dinh d-ìng trong ®Êt. Nh- rõng c©y b¹ch d-¬ng thuÇn loµi tèc ®é ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông rÊt chËm, trong 1 n¨m mÊt ®i 27% N, hµm l-îng P còng gi¶m bít sau 10 th¸ng, n¨m ®ã ch-ua cã cµnh kh« l¸ rông, hµm l-îng dinh d-ìng ch-ua bÞ gi¶m xuèng, sau khi trång xen víi c©y hße, tèc ®é ph©n gi¶i t¨gn lªn râ rÖt tû lÖ mÊt träng l-îng lªn tíi 36%, N,P cµng nhiÒu mét c¸ch nhanh chãng. Sù ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông lµ do c¸c vi sinh vËt thùc hiÖn, nhiÒu nghiªn cøu cho thÊy trong qu¸ tr×nh ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông vÉn lµ giai ®o¹n tËp trung nguån Nit¬, tèc ®é ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông t¨ng nhanh cã thÓ lµm t¨ng nhanh sù tÝch luü Nit¬ vµ nh÷ng c©y cè ®Þnh Nit¬ víi c©y l¸ kim cã thÓ t¹o m«i tr-êng Nit¬ cao; ®-¬ng nhiªn nh- vËy sÏ lµm cho m«i tr-êng vËt lý ®-îc c¶i thiÖn, ®éng vËt th©n mÒm t¨ng nhanh. Tèc ®é ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông trong rõng hç giao t¨ng nhanh trùc tiÕp lµm cho dinh d-ìng trong rõng t¨ng nhanh. Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)