Khoa học và trồng và chăm sóc rừng - Phần 9

Chia sẻ: Dweferhyj Gerhrtdjhtyd | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

127
lượt xem 29
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hữu hiệu hoá dinh dưỡng đất: Dinh dưỡng trogn đất phần lớn là chất hữu cơ phân tử lớn, bị dất hấp phụ tồn tại trong thời gian dài, chỉ có thông qua quá trình hữu hiệu hoá chuyển chúng thành các ion khoáng hoà a trong nước hoặc chất phân tử nhỏ mới được cây hấp thu lợi dụng. Hữu hiệu hoá dinh dưỡng đất là một quá trình phức tạp có sự tham gia của vi sinh vật,chất tiết bộ rễ, vfa các chất hoá học trong đất. Nhiều nghiên cứu chứung minh, rừng hỗn giao thông qua nhiều con đường khác nhau để nâng...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoa học và trồng và chăm sóc rừng - Phần 9

81 c)H÷u hiÖu ho¸ dinh d-ìng ®Êt: Dinh d-ìng trogn ®Êt phÇn lín lµ chÊt h÷u c¬ ph©n tö lín, bÞ dÊt hÊp phô tån t¹i trong thêi gian dµi, chØ cã th«ng qua qu¸ tr×nh h÷u hiÖu ho¸ chuyÓn chóng thµnh c¸c ion kho¸ng hoµ a trong n-íc hoÆc chÊt ph©n tö nhá míi ®-îc c©y hÊp thu lîi dông. H÷u hiÖu ho¸ dinh d-ìng ®Êt lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p cã sù tham gia cña vi sinh vËt,chÊt tiÕt bé rÔ, vfa c¸c chÊt ho¸ häc trong ®Êt. NhiÒu nghiªn cøu chøung minh, rõng hçn giao th«ng qua nhiÒu con ®-êng kh¸c nhau ®Ó n©ng cao tÝnh h÷u hiÖu dinh d-ìng ®Êt. H÷u hiÖu ho¸ Nit¬ trong ®Êt lµ mét qu¸ tr×nh thùc hiÖn b»ng con ®-êng amoniac ho¸, nitrat ho¸ vµ hÖ thèng enzym , rõng hçn giao cã thÓ th«ng qua con d-êng h÷u hiÖu ho¸ chÊt Nit¬ nhê t¸c dông cña vi sinh vËt ®Êt. Nh- do c©y hoÌ tån t¹i trong rõng b¹ch d-¬ng mµ c-êng ®é nitrat ho¸ t¨ng lªn. Sau 8 th¸ng hçn giao c-êng ®é amoniac ho¸ t¨ng lªn 33%, c-êng ®é nitrat ho¸ t¨ng lªn 68%, c-êng ®é t¸c dông cña hai loµi ®Òu t¨ng lªn 133% vµ 72,4%.Cho nªn hµm l-îng dinh d-ìng Nit¬ quanh bé rÔ t¨ng lªn v-ît qu¸ rõng thuÇn loµi gÊp 2-8 lÇn. Th«ng qua ¶nh h-ëng dinh d-ìng Nit¬ h÷u hiÖu trogn ®Êt hiÖu Ých t¸c dông cè ®Þnh Nit¬ cña c©y hße míi ®-îc ph¸t huy. Kho¸ng ho¸ dinh d-ìng chÊt Photpho lµ mét qu¸ tr×nh cµng phøc t¹p. P trong ®Êt chñ yÕu lµ chÊt h÷u c¬, tr¹ng th¸i kho¸ng vËt, hÊp hpäu vµ hoµ tan, mµ c©y chØ hÊp thu P tr¹ng th¸i hoµ tan víi l-îng rÊt thÊp trogn P cña ®Êt, cßn P kh¸c ph¶i chuyÓn ho¸ thµnh P hoµ tan mîi bÞ c©y hÊp thu lîi dông. Rõng hçn giao th«ng qua t¸c dông gi-u· c¸c loµi mµ thay ®æi tÝnh h÷u hiÖu cña P trong ®Êt, chñ yÕu b»ng mÊy con ®-êng: (1) N©ng cao ho¹t tÝnh cña ezym photphataza vµ vi sinh vËt trogn ®Êt tõ ®o mµ xóc tiÕn kho¸ng ho¸ P h÷u c¬ lµm t¨ng tªm hµm l-îng P h÷u hiÖu trong ®Êt, nh-u hçn giao d-¬ng vµ hoÌ, hån giao cµng lß vµ th«ng ®Òu cã t¸c dông ®so. (2) Thay ®æi qu¸ tr×nh hÊp phô mµ n©ng cao hµm l-îng P h÷u hiÖu trong ®Êt. Chñ yÕu th«ng qua c¸c chÊt tiÕt cña bé rÔ c¸c ion ©m cña mét sè axit h÷u c¬ trong c¸c s¶n phÈm ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông vµ sù hÊp phô c¹nh tranh cña phèt ph¸t dÉn ®Õn l-înghiªn cøu hÊp phô l©n gi¶m xuèng kÕt qu¶ lµ lµm t¨ng tÝnh h÷u hiÖu cña P trong ®Êt.(3) thay ®æi tû lÖ l©n v« c¬ tån t¹i ëv h×nh thøc kh¸c nhau tõ ®ã lµm cho P trong ®Êt thµnh P v« c¬ vµ ®-îc c©y hÊp thu qua nhiÒu n¨m nghiªn cøu c©y liÔu hçn giao víi c©y th«ng sau 29 n¨m hµm l-îng P t¨ng lªn 17.6%, ®-êng kÝnh vµ chiÒu cao t¨ng 24.7-vµ 27.3% so víi rõng liÔu thuÇn loµi c¸c chÊt kh¸c nh- s¾t nh«m còng ®-îc «xi ho¸ taoj thµnh c¸c chÊt h÷u hiÖu ®Ó xóc tiÕn sinh tr-ëng cña c©y liÔu. Sù h÷u hiÖu ho¸ dinh d-ìng i«n d-¬ng lµ th«ng qua chuyÓn ho¸ c©n b»ng ®éng th¸i, trong qu¸ tr×nh ®ã bé rÔ cña c©y tiÕt ra axit h÷u c¬ ®Ó lµm t¨ng tèc ®é chuyÓn ho¸ c¸c chÊt dinh d-ìng. C¸c loµi c©y kh¸c nhau ¶nh h-¬ngr h÷u hiÖu ho¸ dinh d-ìng kho¸ng chÊt còng kh¸c nhau trång rõng hçn giao loµi c©y môc ®Ých cã thÓ n©ng cao ®-îc t×nh h×nh dinh d-ìng ion d-¬ng bè trÝ nh÷ng loµi c©y hîp lý cã thÓ lµm t¨ng nhanh tèc ®é h÷u hiÖu ho¸ ion d-¬ng ë trong ®Êt cã n¬i l-îng kali so v-ãi rõng Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
82 d-¬ng thuÇn loµi t¨ng lªn 7 lÇn, so víi rõng hoÌ thuÇn loµi t¨ng lªn 5 lÇn. Tõ ®ã cã thÓ thÊy r»ng dinh d-ìng cña rõng hçn giao cã thÓ c¶i thiÖn ®-îc qu¸ tr×nh ho¸ häc sinh vËt ®¸t phøc t¹p. b) sù chuyÓn dÞch dinh d-ìng gi÷a c¸c loµi c©y: nhiÒu nghiªn cøu trong vµ ngoµi n-íc chøng minh r»ng hîp chÊt c¸c bon vµ dinh d-ìng cã thÓ chuyÓn dich trùc tiÕp gi÷a c¸c loµi c©y kh¸c nhau, sù chuyÓn dÞch ®ã lµ mét h×nh thøc quan träng t¸c dông gi÷a c¸c loµi cã ý nghÜa tÝch cùc lµm thay ®æi dinh d-ìng ë thùc vËt Liu JÝ Hang ph¸t hiÖn h¹t th«ng gieo vµo gi÷a c©y hä ®Ëu cã sù chuyÓn dÞch dinh d-ìng P. nh÷ng nghiªn cøu tiÕp theo chÊt dinh d-ìng kh«nghiªn cøu chØ chuyÓn dÞch lÉn nhau gi÷a c¸c loµi mµ cßn gióp ®ì t-¬ng hç cho nhau, VÝ dô trong rõng th«ng vµ hoÌ hçn giao sau 4 th¸ng th× c©y hoÌ ®· cã t¸c dông cè ®Þnh ®¹m hµm l-îng nit¬ t¨ng lªn 12% ®ång thêi dïng chÊt ®ång vÞ P32 ph¸t hiÖn chÊt P lµ chuyÓn dÞch cho c©y kh¸c sau khi hçn giao th× c©y d-¬ng ®-îc nhËn chÊt P nh-ng c©y hoÌ th× kh«ng nhËn ®-îc nh-ng trong rõng hçn giao chÊt l©n ë trong c©y d-¬ng chuyÓn cho c©y hoed víi c-êng ®é rÊt lín tõ ®ã cã thÓ thÊy c©y d-¬ng ®· chuyÓn P cho c©y hoÌ vµ c©y hoÌ ®· chuyÓn P cè ®Þnh cho c©y d-¬ng chóng ta ®· biÕt chÊt P vµ N cè ®Þnh cã t¸c dông xóc tiÕn sinh tr-ëng tõ ®ã c¶ hai loµi c©y hçn giao ®Óu t¨ng tr-ëng râ rÖt ®-¬ng nhiªn viÖc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c mçi quan hÖ nµy trong rõng hçn giao cßn ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu thªm. 3.2.4 TÝnh phøc t¹p, tÝnh tæng hîp vµ sù ph¸t triÓn theo thêi gian kh«ng gian cña mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi c©y. a) TÝnh phøc t¹p ,tÝnh tæng hîp vµ chuçi t¸c dông gi÷a c¸c loµi c©y. t¸c dông t-¬ng hç gi÷a c¸c loµi c©y rõng hçn giao tån t¹i rÊt nhiÒu ph-¬ng thøc nh÷ng ph-¬ng thøc ®ã ¶nh h-ëng lÉn nhau vµ khèng chÕ lÉn nhau, trong mét lo¹i h×nh rõng hçn giao mét hoÆc mÊy ph-¬ng thøc chñ yÕu nhÊt g©y t¸c dông nh-ng kh«ng thÓ t¸ch rêi nh÷ng ¶nh h-ëng cña c¸c ph-¬ng thøc kh¸c, chóng cã t¸c dông tæng hîp thµnh mét chuçi tæng hîp cho nªn nã h×nh thµnh mét kh¸i niÖm tÝnh phøc t¹p vµ tÝnh tæng hîp vÒ c¸c loµi trong rõng hçn giao. Trong thêi kú nhÊt ®Þnh, trong chuçi t¸c dông lu«n lu«n cã mét hoÆc mÊy ph-¬ng thøc g©y t¸c dông quyÕt ®Þnh ta gäi lµ ph-¬ng thøc t¸c dông chñ ®¹o. chuçi t¸c dông ë s¬ ®å 3-7 cã thÓ thÊy ph-¬ng thøc t¸c dông chñ ®¹o cña mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi rõng hçn giao lµ c¶i thiÖn sù c¹nh tranh vµ ®iÒu hßa lîi dông dinh d-ìng ®Êt ¸nh s¸ng vµ n-íc tõ ®ã mµ c¶i thiÖn ®-îc tiÓu khÝ hËu n©ng cao ®-îc sè l-îng vµ ho¹t tÝnh vi sinh vËt t¸c dông ho¸ c¶m cña bé rÔ vµ chÊt tiÕt kh¸c c¶i thiÖn t¸c dông mèi quan hÖ cña phÇn trªn mÆt ®Êt cña c©y víi c¸c sinh vËt kh¸c . b) Ph¸t triÓn theo thêi gian kh«ng gian mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi. Ph-¬ng thøc t¸c dông chñ ®¹o mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi cògn thay ®æi theo thêi gian vµ kh«ng gian, vÝ dô hçn giao gi÷a c©y d-¬ng vµ c©y hoÌ ë Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
83 tuæi cßn non l©m phÇn ch-a khÐp t¸n bé rÔ ch-a tiÕp xóc nhau c¸c loµi c©y kh«ng can thiÖp lÉn nhau vµ sinh tr-ëng tù do; sau khi l©m phÇn ®· khÐp t¸n mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi biÓu hiÖn ë sù c¹nh tranh trong mét khoangr kh«ng gian vÒ ¸nh s¸ng, nhiÖt, n-íc vµ kh«ng khÝ kÕt qu¶ lµ do c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn tiÓu khÝ hËu sinh tr-ëng cña hai loµi c©y ®-îc ®iÒu chØnh vµ ph¸t triÓn m¹nh; sau 20 n¨m kÕt c©u l©m phÇn cµng hîp lý h×nh thµnh mét kÕt c©u nhiÒu tÇng. Lóc ®ã mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi l¹i biÓu hiÖn th«ng qua c¶i t¹o ®Êt cña c©y hoÌ mµ n©ng cao ®-îc dinh d-ìng N cña c©y d-¬ng, lóc nµy cã sù c¹nh tranh vÒ ¸nh s¸ng, nhiÖt , n-íc, dinh d-ìng , kh«ng khÝ nh-ng kh«ng ph¶i lµ t¸c dông chñ ®¹o sau khaáng 30 n¨m do sù chÌn Ðp cña c©y d-¬ng ®èi víi c©y hoÌ mµ chiÕm kh«ng gian tÇng chªn cña l©m phÇn sinh tr-ëng vµ ho¹t tÝnh cè ®Þnh N cña c©y hoÌ bÞ gi¶m xuèng lµm cho c©y hoÌ chÕt vµ kh« cµnh mÊt 60 – 70% . ph-¬ng thøc t¸c ®éng chñ ®¹o nóc nµy lµ sù c¹nh tranh kh«ng gian. NhiÒu khu rõng hçn giao xu thÕ biÕn ®æi ph-¬ng thøc t¸c dông chñ ®¹o gi÷a c¸c loµi theo kh«ng gian vµ ®iÒu kiÖn lËp ®Þa rÊt râ rÖt. Sù phøc t¹p vµ tæng hîp mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi trong rõng hçn giao vÉn cã tÝnh quy luËt cña nã nhËn thøc ®-îc mèi quan hÖ ®ã ta sÏ khèng chÕ ch¨m sãc rõng hçn giao trong kü thuËt ch¨m sãc rõng hçn giao ta ®· 3.3 Kü thuËt trång vµ ch¨m sãc rõng hçn giao. thÓ hiÖn ®Çy ®ñ vÊn ®Ò nµy. C«ng t¸c trång vµ ch¨m sãc rõng hçn giao ®· ®-îc triÓn khai gÇn mét nöa thÕ kû theo thèng kª ch-a ®Çy ®ñ rõng hçn giao lÊy gç ë Trung Quèc ®· v-ît qu¸ h¬n 100 tæ hîp, kü thuËt trång vµ ch¨m sãc rõng hçn giao dÇn dÇn ®-îc thµnh th¹o vµ hoµn thiÖn nh-ng viÖc ch¨m sãc rõng tù nhiªn th× vÉn cßn thiÕu thùc tiÔn cho nªn d-íi ®©y chØ tr×nh bµy kü thuËt rõng trång hçn giao ®ång thêi còng cã thÓ thu ®-îc nh÷ng thµnh qu¶ nghiªn cøu rõng tù nhiªn sau nµy. 3.3.1 §iÒu kiÖn øng dông rõng hçn giao vµ rõng thuÇn loµi. NÕu so s¸nh ®Æc ®iÓm cña rõng hçn giao vµ rõng thuÇn loµi ë trªn ta cã thÓ thÊy tÝnh -u viÖt cña rõng hçn giao nªn trong s¶n xuÊt ph¶i tÝch cùc trång rõng hçn giao nh-ng kh«ng thÓ tõ ®ã mµ rót ra mét kÕt luËn bÊt cø n¬i nµo, bÊt cø t×nh h×nh nµo ®Òu ph¶i trång rõng hçn giao quyÕt ®Þnh trång ch¨m sãc rõng hçn giao hay rõng thuÇn loµi lµ mét vÊn ®Ò kh¸ phøc t¹p bëi v× nã kh«ng chØ tu«n theo mét quy luËt sinh vËt häc sinh th¸i häc mµ cßn bÞ khèng chÕ bëi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vµ môc tiªu trång vµ ch¨m sãc. Nãi chung cho r»ng cã thÓ c¨n cø vµo t×nh h×nh d-íi ®©y ®Ó quyÕt ®Þnh trång rõng hçn giao hay rõng thuÇn loµi. a) Trång rõng phßng hé, rõng phong c¶nh du lÞch, nhÊn m¹nh gi¸ trÞ phßng hé vµ c¶nh quan ®Ó ®i t×m tÝnh æn ®Þnh t¨ng c-êng thiªn nhiªn ho¸ th× nªn trång rõng hçn giao, trång vµ ch¨m sãc lo¹i rõng lÊy gç t¨ng s¶n trong mét thêi gian ng¾n cã thÓ thu ®-îc mét rõng kinh tÕ, Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
84 rõng lu©n phÈm cã lu©n kú khai th¸c ng¾n tiÖn cho viÖc qu¶n lý kinh doanh hoÆc t¨ng diÖn tÝch lÊy qu¶ th× cã thÓ trång rõng thuÇn loµi. b) Nh÷ng khu trång rõng vµ ®iÒu kiÖn lËp ®Þa v« cïng kh¾c nghiÖt( nh- gËp mÆn, gËp n-íc, ghÌo dinh d-ìng. Kh« h¹n, nãi chung chØ cã mét sè Ýt loµi c©y sèng sãt) trong t×nh ®ã chØ cã thÓ trång rõng thuÇn loµi ngoµi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ®ã cã thÓ trång rõng hçn giao. c) Trong rõng tù nhiªn loµi c©y kh¸ phong phó tÇng thø phøc t¹p nªn dùa vµo tÝnh quy luËt sinh th¸i mµ trång rõng hçn giao vµ trång rõng theo môc tiªu cã thÓ trång rõng hçn giao hoÆc rõng thuÇn loµi. d) Trong s¶n xuÊt gç nhá chu kú ch¨m sãc ng¾n th× cã thÓ trång rõng thuÇn loµi ng-îc l¹i trong s¶n xuÊt kinh doanh gç lín th× ph¶i trång r-ng hçn giao ®Ó lîi dông tèt mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi kÐo dµi tÝnh æn ®Þnh sinh tr-ëng vµ thùc hiÖn lÊy ng¾n nu«i dµi. e) Ë nh÷ng vïng thu mét s¶n phÈm rõng ®éc nhÈt trong mét thêi kú cña dù ®Þnh theo mét nhu cÇu s¶n phÈm x· héi kh«ng thay ®æi th× nªn trång rõng thuÇn loµi ®Ó t¨ng nhanh cung cÊp s¶n phÈm ra thÞ tr-êng. Nh-ng nÕu nh- thÞ tr-êng kh«ng lm tr¾c th× rõng hçn giao cµng rÔ thÝch øng víi biÕn ®æi cña thÞ tr-êng. f) NÕu kinh nghiÖm trång rõng hçn giao kh«ng ®Çy ®ñ ph¸t triÓn trªn diÖn tÝch lín cã thÓ g©y ra nh÷ng hiÖu qu¶ nghiªm träng, cã thÓ tr-íc hÕt trång rõng thuÇn loµi sau khi ®· n¾m v÷ng ®-îc nh÷ng kinh nghiÖm nhÊt ®Þnh l¹i trång rõng hçn giao. 3.3.2 Lo¹i h×nh hçn giao. a) Ph©n lo¹i c©y trång trong rõng hçn giao . Loµi c©y trong rõng hçn giao cã thÓ chia ra nh÷ng loµi c©y chñ yÕu loµi c©y m¹ vµ c©y bôi, loµi c©y chñ yÕu lµ loµi c© môc ®Ých cã hiÖu qu¶ phßng hé gi¸ trÞ kinh tÕ vµ gi¸ trÞ phong c¶nh cao. Sè l-îng trong rõng hçn giao lµ nhiÒu nhÊt, lµ loµi c©y -u thÕ trong rõng hçn giao sè l-îng loµi c©y chñ yÕu cã nóc lµ m«tj loµi cã nóc lµ 2-3 loa×,. Loµi c©y b¹n lµ loµi c©y phèi hîp víi loµi c©y chñ yÕu trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, ®ång thêi lµ loµi c©y gç t¹o ®iÒu kiÖn sinh tr-ëng ph¸t triÓn cña nã. Loµi c©y b¹n lµ loµi c©y thø yÕu sè l-îng c©y trong rõng kh«ng chiÕm -u thÕ phÇn lín lµ c©y gç nhá cã t¸c dông bæ xung b¶o vÖ vµ c¶i t¹o ®Êt ®ång thêi còng cã thÒ phèi hîp víi loµi cay chñ yÕu ch¨m sãc l©m phÇn. Loµi c©y bôi lµ loµi c©y cïng sing tr-ëng víi c©y chñ yÕu vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sinh tr-ëng cña nã, rõng hçn giao c©y gç, c©y bôi lµ nh÷ng loµi c©y thø yÕu vÒ sè l-îng ph¶i tuú theo ®iÒu kiÖn lËp ®Þa mµ x¸c ®Þnh. T¸c dông chñ yÕu cña loµi c©y bôi lµ b¶o vÖ ®Êt ®ång thêi còng cã thÓ phèi hîp víi c©y chñ yÕu ®Ó thùc hiÖn ch¨m sãc l©m phÇn. b) lo¹i h×nh hçn giao lo¹i c©y, lo¹i h×nh hçn giao cã thÓ lµ mét tæ hîp kh¸c nhau gi÷a c©y b¹n vµ c©y bôi th«ng th-êng cã mÊy lo¹i sau. (1)Hçn giao loµi c©y chñ yÕu víi c©y chñ yÕu. Hçn giao hai hoÆc trªn hai loµi c©y môc ®Ých, phèi hîp hçn giao lo¹i nµy cã thÓ lîi dông ®Çy ®ñ Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
85 lo¹i ®Êt dång thêi cã thÓ thu ®-îc nhiÒu lo¹i gç ph¸t huy hiÖu Ých kh¸c cña chóng. Thêi gian vµ møc ®é xuÊt hiÖn m©u thuÉn gi÷a c¸c loµi sÏ kh¸c nhau tuú theo ®Æc ®iÓm sinh tr-ëng cña loµi vµ ®Æc ®iÓm sinh tr-ëng cña chóng, khi hai loµi c©y chñ yÕu ®Òu -a s¸ng phÇn lín t¹o thµnh mét tÇng m©u thuÉn gi÷a c¸c loµi sÏ xuÊt hiÖn sím vµ khèc liÖt tiÕn tr×nh c¹nh tranh ph¸t triÓn nhanh ®iÒu chØnh sÏ khã kh¨n vµ dÔ bÞ mÊt thêi c¬. khi hai loµi c©y chñ yÕu ph©n biÖt -a s¸ng vµ chÞu bãng sÏ h×nh thµnh nhiÒu tÇng t¸nmèi quan hÖ cã lîi gi÷a c¸c loµi kÐo dµi ra, m©u thuÉn chËm h¬n cho nªn nh÷ng l©m phÇn nh- vËy th× kh¸ æn ®Þnh m©u thuÉn gi÷a c¸c loµi dÔ ®iªï chØnh. CÇn ph¶i chØ râ r»ng do tÝnh ®a d¹ng cña ph-¬ng thøc t¸c dông gi÷a c¸c loµi kh¸c nhau, cã lóc chØ c¨n cø vµo møc ®é t-¬ng tù cña ®Æc tÝnh sinh vËt häc cña chóng ®Ó ®-a ra nh÷ng ph¸n ®ãan hçn giao cã phï hîp hay kh«ng lóc trång rõng hçn giao cÇn ph¶i chó ý ®Çy ®ñ. Do tæ hîp cÊu thµnh nhiÒu loµi c©y gç cña nhiÒu loµi c©y chñ yÕu ®-îc gäi lµ lo¹i h×nh hçn giao c©y gç. ¸p dông lo¹i h×nh hçn giao nµy nªn chän lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa tèt ®Ó ph¸t huy hiÖu Ých kinh tÕ, sinh th¸i lín nhÊt ®ång thêi chän mét ph-¬ng ph¸p hçn giao thÝch hîp dù phßng kh¶ n¨ng ph¸t sinh m©u thuÉn gay g¾t gi÷a c¸c loµi. (2)Hçn giao gi÷a loµi c©y chñ yÕu vµ loµi c©y b¹n, lo¹i h×nh nµy cã søc s¶n xuÊt l©m phÇn kh¸ cao, hiÖu Ých phßng hé kh¸ tèt, tÝnh æn ®Þnh m¹nh h¬n, phÇn lín lµ nhiÒu tÇng loµi c©y chñ yÕu ph¶i ë tÇng trªn cßn loµi c©y b¹n ph¶i ë tÇng d-íi, tæ thµnh mét tÇng rõng thø hai hoÆc rõng chÝnh phô. M©u thuÉn gi÷a lo¹i h×nh nµy lµ rÊt chËm bëi v× phÇn lín c¸c lo¹i c©y bôi lµ c©y chÞu bãng sinh tr-ëng chËm nãi chung lµ kh«ng g©y uy hiÕp nghØªm träng víi loµi c©y chñ yÕu, mÆc dï m©u thuÉn gi÷a c¸c loµi lµ s©u s¾c nh-ng còng dÔ ®iÒu chØnh. Nãi chung lo¹i h×nh hçn giao nµy cã thÓ thÝch hîp víi nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn lËp ®Þa tèt. Do thêi kú trång rõng ban ®Çu cã thÓ xuÊt hiÖn loµi c©y chñ yÕu bÞ chÌn Ðp cho nªn cÇn ph¶i chó ý phèi hîp loµi c©y vµ chän nh÷ng ph-¬ng ph¸p vµ tû lÖ hçn giao thÝch hîp. (3)Hçn giao loµi c©y chñ yÕu vµ c©y bôi, c¸ch hçn giao nµy lµ lîi dông mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi kh«ng s©u s¾c l©m phÇn æn ®Þnh. Thêi kú ®Çu cña hçn giao c©y bôi cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sinh tr-áng loµi c©y chñ yÕu, sau khi khÐp t¸n do d-íi t¸n c©y kh«ng ®ñ ¸nh s¸ng tuæi thä cña nã sÏ giµ dÇn mét sè cã thÓ bÞ chÕt nh-ng nh÷ng c©y chÞu bãng l¹i tiÕp tôc sinh tr-ëng khi c¸c t¸n c©y rõng th-a ra c©y bôi sÏ xuÊt hiÖn hangf lo¹t ë d-íi t¸n rõng. Nãi chung t¸c dông cã lîi cña c©y bôi lµ rÊt lín nh-ng thêi gian kh«ng kÐo dµi sau khi c©y bôi chÕt trong rõng hçn giao cã thÓ ®Ó l¹i mét kh«ng gian dinh d-ìng kh¸ lín ë trong rõng c©y gç g©y ra t¸c dông ®iÒu chØnh mËt ®é l©m phÇn. M©u thuÉn gi÷a c©y chñ yÕu vµ c©y bôi còng dÔ ®iÒu chØnh, khi sinh tr-ëng cña loµi c©y chñ yÕu bÞ c¶n trë cã thÓ tiÕn hµnh chÆt c©y bôi ®Ó tiÕn hµnh t¸i sinh l¹i. Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
86 Lo¹i h×nh hçn giao c©y gç, c©y bôi th-êng ¸p dông ë nh÷ng n¬i ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kÐm, ®iÒu kiÖn lËp ®Þa cµng kÐm th× tû träng c©y bôi ph¶i t¨ng nªn. ¸p dông lo¹i h×nh hçn giao gi÷a c©y gç c©y bôi còng ph¶i chän lo¹i h×nh hçn giao thÝch hîp. (4) Hçn giao loµi c©y chñ yÕu, c©y b¹n vµ c©y bôi. §©y lµ mét m« h×nh tæng hîp mang ®Æc ®iÓm cña c¶ 3 lo¹i h×nh trªn. Nãi chung th-êng ¸p dông ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kienÑ lËp ®Þa tèt. Th«ng qua ®ãng cöa rõng hoÆc hçn giao rõng trång vµ rõng tù nhiªn. PhÇn nhiÒu th-êng ¸p dông lo¹i h×nh nµy cã t¸c dông phßng hé rÊt tèt. Ngoµi c¸c ph-¬ng ph¸p trªn còng cã ng-êi trång hçn giao c©y l¸ kim vµ c©y l¸ réng, c©y -a s¸ng vµ c©y chÞu bãng, c©y gç vµ c©y bôi. 3.3.3. Chän m« h×nh kÕt cÊu rõng hçn giao Muèn trång vµ ch¨m sãc rõng hçn giao, tr-íc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc m« h×nh kÕt cÊu theo môc tiªu nhÊt ®Þnh. KÕt cÊu rõng hçn giao cã thÓ theo kÕt cÊu th¼ng ®øng mµ chia ra mét tÇng, hai tÇng hoÆc nhiÒu tÇng; theo kÕt cÊu n»m ngang mµ chia ra ph©n t¸n ®Òu vµ côm, theo kÕt cÊu tuæi mµ chia ra ®ång tuæi vµ kh¸c tuæi . Mçi mét h×nh thøc kÕt cÊu ®Òu cã m« h×nh tæ hîp cña nã( réng h¬n kh¸i niÖm lo¹i h×nh hçn giao), ®Òu cã mét néi dung sinh vËt häc s©u s¾c cña nã, ®Æc biÖt lµ Èn hµm mèi quan hÖ gi-u· c¸c loµi kh¸c nhau. X¸c ®Þnh m« h×nh kÕt cÊu theo môc tiªu trång vµ ch¨m sãc rõng hçn giao( nh- m« h×nh rõng hçn giao nhiÒu tÇng ph©n bè ®Òu ®ång tuæi, hoÆc m« h×nh mét tÇng ph©n bè côm kh¸c tuæi) , quyÕt ®Þnh bëi môc tiªu hiÖu Ých chøc n¨ng trång ch¨m sãc rõng, quyÕt ®Þnh bëi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa rõng vµ ®Æc tÝnh sinh vËt sinh th¸i häc cña c¸c loµi c©y chñ yÕu, vµ còng ph¶i xem xÐt ®Õn mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi trong t-¬ng lai cã ¶nh h-ëng g× ®Õn sù h×nh thµnh vµ kh¶ n¨ng duy tr× kÕt cÊu rõng hay kh«ng. M« h×nh kÕt cÊu rõng hçn giao hîp lý ®-îc x©y dùng trªn c¬ së ®iÒu chØnh hîp lý mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi. 3.3.4. Chän loµi c©y hçn giao. Trång rõng hçn giao tr-íc hÕt ph¶i theo yªu cÇu môc tiªu trång rõng vµ nguyªn t¾c ®Êt nµo c©y Êy ®Ó chonj loµi c©y chñ yÕu( c©y môc ®Ých) sau ®ã ph¶i dùa vµo m« h×nh kÕt cÊu môc tiªu ®Ó chän loµi c©y hçn giao ( c©y môc ®Ých phô hoÆc c©y b¹n), cÇn ph¶i nãi r»ng ®©y lµ then chèt ®Ó b¶o ®¶m thµnh c«ng. Chän loµi c©y hçn giao thÝch hîp lµ biÖn ph¸p chñ yÕu ph¸t huy t¸c dông hçn giao vµ ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi, nã cã mét ý nghÜa quan träng trong viÖc b¶o ®¶m trång rõng, t¨ng c-êng tÝnh æn ®Þnh thùc hiÖn môc ®Ých trång vµ ch¨m sãc nÕu viÖc chän loµi c©y trång kh«ng phï hîp cã lóc lµm cho c©y chñv yÕu bÞ chÌn Ðp thËm chÝ cã thÓ bÞ thay thÕ c¸c loµi c©y kh¸c lµm cho môc ®Ých trång rõng hçn giao bÞ thÊt b¹i. D-íi ®©y lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó chän loµi c©y trång hçn giao. a) VÊn ®Ò chñ yÕu cña c©y trång hçn giao lµ ph¶i xem xÐt tõng tÝnh chÊt vµ mâi quan hÖ gi÷a c¸c loµi cÇn ph¶i bæ xung vÞ trÝ sinh th¸i gi÷a c¸c loµi chñ yÕu, mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi th-êng biÓu hiÖn hç trî (++) Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
87 hoÆc cã lîi cho loµi chñ yÕu (+0) trong t¸c dông t-¬ng hç gi÷a c¸c loµi lµ nhiÒu biÓu hiÖn mÆt cã lîi kh«ng cã t¸c dông c¹nh tranh hoÆc øc chÕ m·nh liÖt, vµ nh÷ng loµi hçn giao còng ph¶i æn ®Þnh trong thêi kú dµi víi c©y b¹n, khi ph¸t sinh m©u thuÉn cã thÓ dÔ ®iÒu chØnh. b) CÇn ph¶i lîi dông thùc b× tù nhiªn ®Ó lµm c©y hçn giao ( c©y t¸i sinh tù nhiªn), cÇn vËn dông kü thuËt trång rõng cã t¸c dông cña tù nhiªn dÓ t¹o ra mét kÕt c©u l©m phÇn hîp lý vµ cã thÓ thùc hiÖn mét rõng hçn giao cã môc tiªu. c) rõng loµi c©y hçn giao cÇn cã gi¸ trÞ vÒ sinh th¸i, kinh tÕ vµ thÈm mü. d) Loµi c©y hçn giao tèt nhÊt lµ nh÷ng c©y cã ®Æc tÝnh phßng chèng ch¸y vµ ®Ò kh¸ng s©u bÖnh, nhÊt lµ kh«ng nªn chän nh÷ng c©y cã cïng mét loµi s©u bÖnh. e) Loµi c©y hçn giao tèt nhÊt lµ nh÷ng c©y cã kh¶ n¨ng n¶y mÇm m¹nh dÔ sinh s¶n cã lîi cho viÖc t¹o c©y con vµ t¸i sinh rõng thÓ thùc hiÖn viÖc ®iÒu tiÕt mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi, sau ®ã cã thÓ kh«i phôc thµnh rõng. CÇn ph¶i chØ râ r»ng chän mét loµi c©y hçn giao lý t-ëng kh«ng ph¶i lµ mét viÖc dÔ ®èi víi mét tµi nguªn gièng c©y th× thiÕu hoÆc khã ph¸t hiÖn th× l¹i cµng khã h¬n. nãi nh- vËy kh«ng ph¶i v× thÕ mµ kh«ng trång rõng hçn giao, trong viÖc trång rõng hçn giao ng-êi ta ®· tÝch luü ®-îc nhiÒu kinh nghÞm ®Ó lµm c¨n cø chän c©y trång hçn giao gi÷a c¸c loµi c©y sa méc vµ th«ng ®u«i ngùa, long n·o, liÔu sam, vèi thuèc, dæi, re, xoan ®µo, keo, tróc sµo, b¹ch ®µn, phi lao, hoÌ vv …. Ph-¬ng ph¸p cô thÓ ®Ó chän loµi c©y hçn giao nãi chung lµ sau khi x¸c ®Þnh loµi c©y chñ yÕu c¨n cø vµo môc ®Ých vµ yªu cÇu cña hçn giao dùa vµo ®Æc tÝnh sinh vËt häc cña loµi vµ kinh nghiÖm hçn giao hiÖn cã, ®ång thêi t×m hiÓu quy luËt cña c¸c loµi c©y trong rõng tù nhiªn ®-a ra mét sè loµi c©y hçn giao cã thÓ thùc hiÖn xem xÐt ®Çy ®ñ c¸c thµnh phÇn thùc b× tù nhiªn ®Êt rõng, ph©n tÝch mèi quan hÖ cã thÓ s¶y ra gi÷a chóng vµ loµi chñ yÕu cuèi cïng ®-a ra quyÕt ®Þnh. 3.3.5 Ph-¬ng ph¸p hçn giao. Ph-¬ng ph¸p hçn giao lµ c¸ch s¾p xÕp c¸c loµi c©y trªn ®Êt trång rõng. Ph-¬ng ph¸p hçn giao kh¸c nhau ®Æc ®iÓm mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi t×nh h×nh sinh tr-ëng còng kh«ng nh- nhau, cho nªn ®Æc tÝnh sinh vËt häc vµ kinh tÕ häc cã mét ý nghÜa rÊt quan träng. Ph-ng ph¸p hçn giao th-êng dïng cã mÊy lo¹i sau. a) Hçn giao h×nh sao, lµ ph-¬ng ph¸p hçn giao cña mét sè Ýt cña mét loµi c©y ph©n t¸n trong nhiÒu c©y cña loµi kh¸c hoÆc trång mét loµi c¸ch c©y trong hµng cã thÓ thµnh hµng thµnh b¨ng (h×nh 3-8). Ph-¬ng ph¸p hçn giao nµy võa tho¶ m·n yªu cÇu më réng t¸n c©y cña mét sè loµi c©y -a s¸ng l¹i võa cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho loµi c©y kh¸c( che bãng võa ph¶i, c¶i t¹o ®Êt) ®ång thêi cßn cã thÓ lîi dông ë møc tèi ®a thùc b× tù nhiªn s½n cã, quan hÖ gi÷a c¸c loµi dÔ phï hîp, th-êng cã thÓ thu ®-îc hiÖu qu¶ hçn giao tèt. Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
88 HiÖn nay øng dông hçn giao h×nh sao cã nhiÒu loµi c©y nh- sa méc, dÎ, hoÌ, d-¬ng. b) hçn giao gi÷a c¸c c©y. cßn gäi lµ hçn giao trong hµng hçn giao c¸ch c©y lµ mét ph-¬ng ph¸p hçn giao cña hai loµi c©y trong cung mét hµng ( h×nh 3-9). Ph-¬ng ph¸p hçn giao nµy ®-îc b¾t ®Çu rÊt sím nÕu nh- phèi hîp tèt cã thÓ cã t¸c dông hç trî mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi cã t¸c dông cã lîi; nÕu s¾p xÕp kh«ng hîp lý m©u thuÉn gi÷a c¸c loµi s©u s¾c. Ph-¬ng ph¸p hçn giao nµy trong thi c«ng trång rõng kh¸ phiÒn phøc nh-ng mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi mµ phï hîp th× nã cã mét gÝa trÞ thùc dông nhÊt ®Þnh. Nãi chung th-êng dïng hçn giao gi÷a c©y gç vµ c©y bôi. Hçn giao gi÷a c¸c hµng lµ ph-¬ng ph¸p hçn giao c¸ch hµng, mét hµng c©y nµy trång hçn giao víi hµng c©y kia( h×nh 3-10). Ph-¬ng ph¸p nµy chØ sau khi rõng khÐp t¸n míi thÓ hiÖn ®-îc sù cã lîi hay cã h¹n. m©u thuÉn gi÷a c¸c hµng dÔ ®iÒu chØnh h¬n gi÷a c¸c c©y thi c«ng còng dÔ h¬n lµ mét ph-¬ng ph¸p hçn giao th-êng dïng, thÝch hîp víi rõng hçn giao c©y gç vµ c©y bôi hoÆc c©y chÝnh vµ c©y b¹n. c) Hçn giao theo b¨ng th«ng th-êng trång liªn tôc trªn 3 hµng, hçn giao víi loµi c©y kh¸c. mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi hçn giao theo b¨ng th-êng xuÊt hiÖn chËm h¬n so víi hçn giao theo hµng, nh- vËy cã thÓ ng¨n chÆn sù chÌn Ðp cña c¸c c©y kh¸c nh-ng hiÖu qu¶ còng thÓ hiÖn muén h¬n ë vµo thêi kú sau cña sinh tr-êng l©m phÇn. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi cña loµi hçn giao nµy dÔ trång vµ dÔ qu¶n lý thÝch hîp víi loµi hçn giao vµ loµi hçn giao c¸c loµi c©y gç cã m©u thuÉn lãn tèc ®é sinh tr-ëng b¾t ®©u râ rÖt, còng cã thÓ thÝch hîp víi hçn giao c©y gç vµ c©y nöa chÞu bãng nh-ng c©y b¹n th-êng chØ ®¬n hµng lo¹i nµy còng cã thÓ gäi lµ hµng vµ b¨ng. -u ®iÓm cña nã lµ b¶o ®¶m ®-îc -u thÕ cña loµi c©y chñ yÕu gi¶m bít ®-îc sù c¹nh tranh cña loµi c©y b¹n. d) Hçn giao theo ®¸m, lµ hçn giao thµnh c¸c ®¸m nhá ®-îc s¾p xÕp theo thø tù cña c¸c loµi c©y. th«ng th-êng cã hai lo¹i lµ hçn giao cã quy t¾c vµ hçn giao theo ®¸m kh«ng cã quy t¾c. Hçn giao theo ®¸m cã quy t¾c lµ trªn ®Êt trång rõng b»ng hoÆc dèc ®Òu ®-îc bè trÝ c¸c ®¸m h×nh vu«ng hoÆc h×nh ch÷ nhÊt sau ®ã trªn c¸c ®¸m l¹i trång theo hµng víi cù ly nhÊt ®Þnh lµm bªn c¹nh ®Ó trång m«tj loµi c©y kh¸c. diÖn tÝch c¸c ®¸m vÒ nguyªn t¾c kh«ng nhá h¬n diÖn tÝch dinh d-ìng b×nh qu©n cña mçi c©y ®-îc chiÕm trong rõng thµnh thôc, nãi chung cã c¹nh dµi lµ 5-10 m. Hçn giao theo ®¸m kh«ng quy t¾c th-êng bè trÝ ë ®Êt trång rõng miÒn nói ®Þa h×nh nhá cã nhiÒu loµi c©y kh¸c nhau. nh- vËy cã thÓ lµm cho võa trång ®-îc hçn giao cã nhiÒu loµi c©y võa thÝch hîp víi ®Êt nµo c©y Êy. DiÖn tÝch cña c¸c ®¸m còng kh«ng nh- nhau, nãi chung ng-êi ta chñ tr-¬ng trång diÖn tÝch lín nh-ng kh«ng thÓ h×nh thµnh mét l©m phÇn ®éc lËp. Hçn giao theo ®¸m cã thÓ lîi dông cã hiÖu qu¶ mèi quan hÖ trong loµi vµ gi÷a c¸c loµi tho¶ m·n yªu cÇu cña nh÷ng loµi c©y l¸ kim -a mäc Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
89 thµnh côm sau khi rõng ®· lín c¸c loµi c©y ®· cã mét kho¶ng kh«ng gian dinh d-ìng thÝch hîp quan hÖ gi÷a c¸c loµi gÇn nhau vµ t¸c dông hçn giao râ rÖt vµ -u viÖt h¬n rõng thuÇn loµi. ViÖc trång rõng hçn giao theo ®¸m kh¸ thuËn tiÖn thÝch hîp víi nh÷ng loµi c©y chñ yÕu cã m©u thuÉn lín vµ còng cã thÓ dïng cho c¸c rõng hçn giao cÇn ph¶i c¶i t¹o thµnh rõng thuÇn loµi hoÆc c¶i t¹o rõng kÐm gÝa trÞ. e) Hçn giao kh«ng quy t¾c lµ mét ph-¬ng thøc phèi hîp gi÷a c¸c loµi c©y trong rõng hçn giao cã ph©n bè ngÉu nhiªn ë trong l©m phÇn ®ã lµ ph-¬ng thøc th-êng thÊy nhÊt hçn giao gi÷a c¸c loµi trong rõng hçn giao tù nhiªn còng lµ ph-¬ng ph¸p hçn giao lîi dông tµi nguyªn thùc b× tù nhiªn, lîi dông kh¶ n¨ng tù nhiªn( ®ãng cöa rõng, t¸i sinh tù nhiªn , trång dÆm, c¶i t¹o rõng thø sinh ) h×nh thµnh rõng hçn giao gÇn víi rõng tù nhiªn nh- trong c¸c vïng nói hoang vïng ch¸y rõng hoÆc rõng bÞ khai th¸c ng-êi ta th-êng dïng ph-¬ng ph¸p trång bæ xung c¸c loµi c©y tù nhiªn lµm cho thùc b× ph¸t triÓn thµnh c¸c ®ai rõng hoÆc thµnh mét lo¹i rõng quÇn x· cùc ®Ønh, rõng hçn giao nh- vËy cã hiÖu Ých tèt vµ cã tÝnh æn ®Þnh cao. Ph-¬ng ph¸p hçn giao ngÉu nhiªn tuy sù ®iÒu hoµ b»ng con ng-êi mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi rÊt khã kh¨n nh-ng do m« pháng quy luËt diÔn thÕ tù nhiªn cho nªn gi÷a c¸c loµi c©y cã sù tù ®iÒu chØnh. f. Hçn giao thµnh nhãm lµ khi s¾p xÕp d¹ng ®¸m trªn mét m¶nh nhá trång thËt dµy mét loµi c©y vµ c¸ch xa chç dµy l¹i trång mét ®¸m nhá loµi c©y kh¸c. Ph-¬ng ph¸p hçn giao nµy trong mét ®¸m cã cïng mét loµi c©y cã -u ®iÓm bè trÝ d¹ng ®¸m cù ly gi÷a c¸c ®¸m kh¸ lín t¸c dông gi÷a c¸c loµi rÊt chËm mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi còng dÔ diÒu chØnh nh-ng thi c«ng kh¸ phiÒn phøc nãi chung khi øng dông phÇn lín dïng cho t¸i sinh nh©n t¹o c¶i t¹o rõng thø sinh vµ rõng phßng chèng c¸t bay. 3.3.6 Tû lÖ hçn giao. Tû lÖ cña c¸c loµi c©y trong rõng hçn giao cã t¸c dông trùc tiÕp quan hÖ gi÷a c¸c loµi, t×nh h×nh sinh tr-ëng cña c©y vµ hiÖu Ých cuèi cïng cña hçn giao. NhiÒu thÝ nghiÖm chøng tá tû lÖ hçn giao kh¸c nhau th× tr÷ l-îng gç còng kh¸c nhau. VÝ dô hai hµng sa méc vµ mét hµng long n·o hçn giao cho tr÷ l-îng lµ 122.6m3 nh-ng trång 7 hµng sa méc vµ 1 hµng long n·o chØ cho tr÷ l-îng lµ 101.6 m3. Nãi chung trong tù nhiªn nh÷ng loµi c¹nh tranh m¹nh sÏ chiÕn th¾ng loµi c¹nh tranh yÕu vµ trë thanhf chóa tÓ trong rõng hçn giao vµ nh÷ng loµi c¹nh tranh yÕu th× sè l-îng cµng ngµy cµng Ýt nghiªm träng cã thÓ bÞ tiªu diÖt. Søc c¹nh tranh chØ lµ mét tiÒn ®Ò cña sinh tån c¸ thÓ nh-ng muèn thµnh mmét loµi -u thÕ cßn cã mét sè l-îng nhÊt ®Þnh. Cho nªn th«ng qua ®iÒu chØnh tû lÖ hçn giao lµ cã thÓ ng¨n chÆn ®-îc nh÷ng loµi c¹nh tranh m¹nh lÊn ¸t nh÷ng loµi kh¸c l¹i cã thÓ b¶o ®¶m nh÷ng loµi Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
90 c¹nh tranh yÕu tån t¹i víi sè l-îgn nhÊt ®Þnh tõ ®ã cã lîi cho rõng hçn giao. Khi x¸c ®Þnh tû lÖ rõng hçn giao cÇn ph¶i dù tÝnh sù biÕn ®æi tû lÖ tæ thµnh loµi trong t-¬ng lai, chó ý b¶o ®¶m cho nh÷ng loµi chñ yÕu lu«n lu«n chiÕm -u thÕ. Nãi chung tû lÖ loµi c©y -u thÕ ph¶i lín h¬n, nh-ng nh÷ng loµi c©y gç mäc nhanh -a s¸ng cã thÓ trong ®iÒu kiÖn s¶n l-îng kh«ng h¹ thÊp th× cã thÓ gi¶m s¶n l-îng hçn giao mét c¸ch thÝch hîp tû lÖ nh÷ng loµi c©y hçn giao nªn lÊy nguyªn t¾c cã lîi cho loa× c©y chñ yÕu sùa vµo loµi c©y ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vµ ph-¬ng ph¸p hçn giao ®Ó quyªt¸c dông ®Þnh. Nh÷ng loµi c©y cã søc c¹nh tranh m¹nh tû lÖ hçn giao kh«ng nªn qua lín ®Ó tr¸nh sù chÌn Ðp nh÷ng c©y chñ yÕu , ng-îc l¹i cã thÓ t¨ng nªn, nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn lËp ®Þa -u viÖt tû lÖ cña loµi c©y hçn giao kh«ng nªn lín qu¸, trong ®ã nh÷ng loµi c©y b¹n nªn lµ nhiÒu h¬n c©y bôi, cßn nh÷ng vïng ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kÐm cã thÓ kh«ng dïng hoÆc Ýt dïng c©y b¹n mµ ph¶i t¨ng thªm tû Ñ cña c¸c loµi c©y bôi; ph-¬ng ph¸p hçn giao theo ®¸m tû lÖ c¸c loµi c©y hçn giao phÇn lín lµ ph¶i nhá cßn hçn giao theo hµng vµ tõng c©y th× tØ lÖ cÇn ph¶i lín h¬n. nãi chung tû lÖ hçn giao cña c©y b¹n thêi kú ®Çu cña trång rõng hoÆc c©y bôi nªn chiÕm 25-50 % tæng sè c©y toµn rõng nh-ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ®Æc biÖt hoÆc ph-¬ng ph¸p hçn giao c¸ biÖt tû lÖ c©y hçn giao kh«ng l»m trong ph¹m vi ®ã. 3.3.7.Kü thuËt ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi c©y trong rõng hçn giao. §iÓm mÊu chèt viÖc trång vµ ch¨m sãc rõng hçn giao lµ ë chç xö lý mét c¸ch chÝnh x¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi kh¸c nhau lµm cho loµi c©y chñ yÕu cã thÓ thu ®-îc hiÖu Ých. Cho nªn trong toµn bé qu¸ tr×nh ch¨m sãc rõng mçi mét kh©u biÖn ph¸p kü thuËt ®Òu ph¶i xoay quanh mét trung t©m lµ thu lîi tr¸nh h¹i. tr-íc hÕt trång rõng hçn giao ph¶i trªn c¬ së chän loµi c©y chñ yÕu mét c¸ch thËn träng, x¸c ®Þnh ph-¬ng ph¸p hçn giao thÝch hîp tû lÖ hçn giao vµ ph-¬gn thøc bè trÝ thÝch hîp ®Ò phßng t¸c dông bÊt lîi gi÷a c¸c loµi ph¸t sinh ®Ó b¶o ®¶m cho t¸c dông cã lîi kÐo dµi. khi trång rõng cã thÓ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p khèng chÕ thêi gian trång rõng, ph-¬ng ph¸p trång rõng, tuæi c©y con vµ cù ly hµng, ®Ó ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi. ®Ó rót ng¾c sù t¸c ®éng t¸ch biÖt gi÷a c¸c loµi c©y cã thÓ ph©n ra c¸c n¨m c¸c kú ®Ó trång rõng hoÆc dïng c¸c c©y con cã tuæi kh¸c nhau. nh÷ng nghiªn cøu gÇn ®©y cho thÊy tèc ®é sinh tr-ëng cña c¸c loµi c©y rÊt râ rÖt nh÷ng loµi c©y kh¸c nhau cã tÝnh chÞu bãng kh¸c nhau nªn ph-¬ng ph¸p trång rõng ph©n kú còng dµi ng¾n kh¸c nhau vµ nh- vËy míi thu ®-îc hiÖu qu¶ trång rõng tèt. VÝ dô trång b¹ch ®µn tranh vµ b¹ch ®µn tr¾ng ®Òu lµ nh÷ng c©y -a s¸ng mäc nhanh cã thÓ lóc ®Çu trång th-a cho ®Õn khi t¸n rõng phñ kÝn ®Êt l¹i trång c©y chÞu bãng nh- re, long n·o, vèi thuèc, lµm cho nh÷ng c©y ®ã nhËn ®-îc sù che bãng võa ph¶i vµ t¹o nªn tÇng d-ãi ph¸t huy ®-îc hiÖu Ých hçn giao râ rÖt khi hai loµi c©y Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)