Khóa luận tốt nghiệp đại học: Biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:122

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khóa luận tốt nghiệp đại học "Biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát" trình bày các nội dung chính sau: Cơ sở thực tiễn của việc rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát tại trường mầm non Ánh Hồng - Khâm Đức - Phước Sơn - Quảng Nam; Đề xuất và thực nghiệm một số biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát tại trường mầm non Ánh Hồng - Khâm Đức - Phước Sơn - Quảng Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp đại học: Biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM KHOA TIỂU HỌC - MẦM NON & NGHỆ THUẬT ---------- TRẦN THỊ DIỄM SƯƠNG BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KỸ NĂNG CA HÁT CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG DẠY HÁT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Quảng Nam, tháng 5 năm 2019
UBND TỈNH QUẢNG NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM KHOA TIỂU HỌC - MẦM NON & NGHỆ THUẬT ---------- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Tên đề tài: BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KỸ NĂNG CA HÁT CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG DẠY HÁT Sinh viên thực hiện: TRẦN THỊ DIỄM SƯƠNG MSSV: 2115011270 CHUYÊN NGÀNH: GIÁO DỤC MẦM NON KHÓA 2015 – 2019 Cán bộ hướng dẫn: Th.S NGUYỄN THỊ HỒNG HẢI MSCB: 1047 Quảng Nam, tháng 5 năm 2019
Lời cảm ơn Lời đầu tiên cho em xin gởi lời cảm ơn đến toàn thể Giảng viên khoa Tiểu học - Mầm non & Nghệ thuật trường Đại học Quảng Nam đã tạo điều kiện cho em được làm khóa luận tốt nghiệp này. Đây là một cơ hội tốt cho em thực hiện các kỹ năng được học tập trên lớp và có thể giúp ích rất lớn để em có thể ngày càng tự tin với bản thân mình. Hơn hết, em xin gởi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến cô giáo Th.S Nguyễn Thị Hồng Hải trong suốt thời gian qua, cô đã luôn nhắc nhở và quan tâm đến em, cô luôn là người tạo động lực và hướng dẫn em một cách tận tình để em có được những thành quả, những kiến thức, những bài học quý giá như ngày hôm nay. Và đây sẽ là hành trang quý báu cho em sau này trên con đường tương lai và sự nghiệp. Em xin gởi lời tri ân đến Ban giám hiệu và các giáo viên đứng lớp ở trường mầm non Ánh Hồng - Khâm Đức - Phước Sơn - Quảng Nam đã hỗ trợ rất nhiệt tình để em có thể hoàn thành tốt khóa luận này. Do nghiên cứu trong thời gian ngắn, kinh nghiệm và năng lực của bản thân còn hạn chế nên bài khóa luận của em không thể tránh những thiếu sót. Vì vậy, em kính mong nhận được những ý kiến nhận xét đóng góp của quý thầy cô và các bạn để bài khóa luận của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! i
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT TỪ VIẾT TẮT GIẢI THÍCH 1 RLKN Rèn luyện kỹ năng KN Kỹ năng 2 ĐC Đối chứng 3 TN Thực nghiệm 4 SV Sinh viên 5 TS Tiến sĩ 6 GS.TSKH Giáo sư. Tiến sĩ khoa học 7 NXB Nhà xuất bản 8 ĐH Đại học 9 ĐHSPHN Đại học sư phạm Hà Nội 10 SL Số lượng 11 TL Tỉ lệ 12 GDMN Giáo dục mầm non ii
DANH MỤC CÁC BẢNG STT Tên Nội dung Trang 1 Bảng 2.1 Mức độ nhận thức của giáo viên về tầm quan 25 trọng của việc RLKN ca hát cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát 2 Bảng 2.2 Mục đích của việc RLKN ca hát cho trẻ thông 26 qua hoạt động dạy hát 3 Bảng 2.3 Nhận thức của giáo viên về việc sử dụng các kỹ 26 năng ca hát cho trẻ 4 Bảng 2.4 Mức độ rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ 5-6 tuổi 27 thông qua hoạt động dạy hát cho trẻ 5 – 6 tuổi tại trường. 5 Bảng 2.5 Thực trạng tổ chức RLKN ca hát cho trẻ vào các 28 hoạt động tại trường 6 Bảng 2.6 Mức độ sử dụng tổ chức các hoạt động ca hát cho 29 trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát 7 Bảng 2.7 Thực trạng các biện pháp của GV đã sử dụng để 31 RLKN ca hát cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát 8 Bảng 2.8 Thực trạng về những khó khăn của GV khi 32 RLKN ca hát cho trẻ thông qua hoạt động dạy hát 9 Bảng 2.9 Thực trạng mức độ hứng thú của trẻ khi tham gia 33 học hát 10 Bảng 3.1 Mức độ phát triển kỹ năng ca hát của trẻ 5 – 6 68 tuổi thông qua hoạt động dạy hát ở 2 nhóm ĐC và TN trước thực nghiệm 11 Bảng 3.2 Mức độ kỹ năng ca hát cho trẻ 5 – 6 tuổi ở hai 69 nhóm TN và ĐC sau thực nghiệm hình thành 12 Bảng 3.3 Mức độ phát triển kỹ năng ca hát ở nhóm TN và 71 ĐC trước và sau thực nghiệm hình thành iii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ STT Tên Nội dung Trang 1 Biểu đồ 3.1 So sánh mức độ phát triển kỹ năng ca hát cho 68 trẻ 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát ở nhóm TN và ĐC trước thực nghiệm hình thành 2 Biểu đồ 3.2 So sánh mức độ kỹ năng ca hát cho trẻ 5 – 6 70 tuổi ở hai nhóm TN và ĐC sau thực nghiệm hình thành iv
MỤC LỤC Lời cảm ơn .......................................................................................................... i DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... ii DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................ iii DANH MỤC BIỂU ĐỒ .................................................................................... iv MỞ ĐẦU ............................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................2 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu..................................................................2 4. Nhiệm vụ nghiên cứu.......................................................................................3 5. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................3 6. Lịch sử nghiên cứu ..........................................................................................3 7. Đóng góp của đề tài .........................................................................................4 8. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ...........................................................................4 9. Cấu trúc đề tài .................................................................................................4 NỘI DUNG .........................................................................................................5 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN ...........................................................................5 1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài ...........................................................5 1.1.1. Âm nhạc ....................................................................................................5 1.1.2. Biện pháp...................................................................................................5 1.1.3. Ca hát ........................................................................................................6 1.1.4. Kỹ năng .....................................................................................................7 1.1.5. Rèn luyện...................................................................................................8 1.1.6. Dạy hát ......................................................................................................8 1.2. Một số kỹ năng ca hát ...................................................................................8 1.2.1. Tư thế ca hát ..............................................................................................8 1.2.2. Ngôn ngữ khi ca hát ...................................................................................9 1.2.3. Hơi thở khi ca hát .................................................................................... 10 1.2.4. Hát chuẩn xác .......................................................................................... 10 1.2.5. Luyện thanh ............................................................................................. 11 v
1.2.6. Hòa giọng ................................................................................................ 11 1.3. Đặc điểm tâm lý và khả năng âm nhạc của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ................ 11 1.3.1. Đặc điểm tâm lý của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ............................................... 11 1.3.2. Khả năng âm nhạc của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ............................................ 12 1.4. Các yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến việc rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mầm non .................................................................................................................... 13 1.4.1. Tập trung chú ý ........................................................................................ 13 1.4.2. Cảm giác, tri giác ..................................................................................... 13 1.4.3. Trí nhớ..................................................................................................... 14 1.4.4. Phát triển ngôn ngữ .................................................................................. 14 1.4.5. Xúc cảm, tình cảm và ý chí ...................................................................... 15 1.5. Ý nghĩa của việc rèn luyện các kỹ năng ca hát cho trẻ mầm non ................. 16 1.6. Vai trò của âm nhạc đối với việc RLKN ca hát cho trẻ mầm non ................ 17 2.1. Vài nét về trường mầm non Ánh Hồng - Khâm Đức - Phước Sơn - Quảng Nam. ................................................................................................................. 20 2.1.1. Giới thiệu chung về trường ...................................................................... 20 2.1.2. Cơ sở vật chất của trường ........................................................................ 21 2.1.3. Đội ngũ giáo viên .................................................................................... 22 2.2.1. Đối tượng điều tra .................................................................................... 22 2.2.2. Mục đích điều tra ..................................................................................... 22 2.2.3. Nội dung điều tra ..................................................................................... 22 2.2.4. Phương pháp điều tra thực trạng .............................................................. 23 2.2.5 Thời gian điều tra...................................................................................... 23 2.2.6. Kết quả điều tra ....................................................................................... 23 2.3. Đánh giá kết quả ......................................................................................... 32 2.4. Những thuận lợi và khó khăn trong việc rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát .................................................. 33 2.4.1. Thuận lợi ................................................................................................. 33 2.5. Nguyên nhân của thực trạng trên ................................................................ 34 2.5.1. Nguyên nhân khách quan ......................................................................... 34 vi
2.5.2. Nguyên nhân chủ quan............................................................................. 35 CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT VÀ THỰC NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KỸ NĂNG CA HÁT CHO TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG DẠY HÁT TẠI TRƯỜNG MẦM NON ÁNH HỒNG KHÂM ĐỨC - PHƯỚC SƠN - QUẢNG NAM ............................................................. 37 3.1. Căn cứ đề xuất một số biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát ................................................................. 37 3.1.1. Căn cứ vào mục tiêu giáo dục độ tuổi mẫu giáo và nội dung chương trình giáo dục âm nhạc cho trẻ 5-6 tuổi ...................................................................... 37 3.1.2. Căn cứ vào điều kiện về cơ sở vật chất của trường lớp, địa phương ......... 38 3.1.3. Căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 5-6 tuổi ..................................... 38 3.2. Đề xuất một số biện pháp............................................................................ 39 3.2.1. Nâng cao nhận thức của giáo viên trong quá trình rèn luyện các kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ............................................................................. 39 3.2.2. Rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ thông qua hoạt động dạy hát................. 40 3.2.3. Rèn luyện kỹ năng ca hát thông qua các hoạt động khác .......................... 46 3.2.4. Xây dựng kế hoạch dạy hát nhằm RLKN ca hát cho trẻ ........................... 50 3.2.5. Xây dựng tiến trình hoạt động dạy hát ..................................................... 55 3.2.6. Phối hợp với phụ huynh để tổ chức hoạt động âm nhạc nhằm rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ................................................................ 59 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp.................................................................. 60 3.4. Thực nghiệm một số biện pháp rèn luyện các kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ...................................................................................................... 61 3.4.1. Địa bàn thực nghiệm ................................................................................ 61 3.4.2. Mục đích thực nghiệm ............................................................................. 61 3.4.3. Nội dung thực nghiệm ............................................................................. 61 3.4.4. Đối tượng thực nghiệm ............................................................................ 61 3.4.5. Điều kiện thực nghiệm ............................................................................. 62 3.4.6. Thời gian thực nghiệm ............................................................................. 62 3.4.7. Tiêu chí và thang đánh giá ....................................................................... 62 vii
3.5. Tiến hành tổ chức thực nghiệm sư phạm ..................................................... 63 3.5.1. Thực nghiệm khảo sát .............................................................................. 64 3.5.2. Tổ chức thực nghiệm hình thành .............................................................. 64 3.5.3. Thực nghiệm kiểm chứng ........................................................................ 64 3.6. Kết quả thực nghiệm ................................................................................... 65 3.6.1. Mức độ phát triển kỹ năng ca hát của trẻ 5-6 tuổi ở hai nhóm ĐC và TN trước thực nghiệm ............................................................................................. 65 3.6.2. Kết quả đo sau thực nghiệm hình thành ở nhóm ĐC trước và sau thực nghiệm .............................................................................................................. 66 3.6.3. Kết quả đo mức độ hình thành kỹ năng ca hát cho trẻ 5 – 6 tuổi ở nhóm trẻ trước và sau thực nghiệm hình thành ................................................................. 68 3.7. Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình TN ........................................ 69 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................... 71 1. Kết luận ......................................................................................................... 71 2.1. Đối với nhà trường ..................................................................................... 72 2.2. Đối với giáo viên ........................................................................................ 72 2.3. Đối với gia đình .......................................................................................... 73 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 74 PHỤ LỤC: BÀI TẬP KHẢO SÁT DÀNH CHO TRẺ.........................................1 PHỤ LỤC 3: GIÁO ÁN ĐỐI CHỨNG ................................................................4 PHỤ LỤC 4: GIÁO ÁN THỰC NGHIỆM ..........................................................7 PHỤ LỤC 5: MỘT SỐ TRÒ CHƠI ................................................................... 18 PHỤ LỤC 6: MỘT SỐ BÀI HÁT THEO CHỦ ĐỀ ........................................... 21 PHỤ LỤC 7: MỘT SỐ HÌNH ẢNH THỰC NGHIỆM ...................................... 30 viii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Như chúng ta đã biết trẻ em là niềm tự hào lớn của mỗi gia đình, là chủ nhân tương lai của đất nước, là nền tảng vững chắc cho xã hội Việt Nam “ Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai”. Để đạt được điều đó thì việc chăm sóc giáo dục trẻ phải có sự chung tay góp sức của nhà trường, gia đình và xã hội. Ở mọi thời đại, giáo dục chiếm một vị trí rất quan trọng. Cùng với một số ngành khác, giáo dục góp phần nâng cao nhận thức và đời sống xã hội của con người. Tuy nhiên, ở mỗi giai đoạn, giáo dục lại được tổ chức theo những cách thức khác nhau. Do đặc điểm lứa tuổi, việc giáo dục cho trẻ mầm non được triển khai theo phương châm “Chơi mà học”. Và giáo dục âm nhạc cho lứa tuổi này góp phần không nhỏ vào việc giáo dục toàn diện cho trẻ.Âm nhạc là nhu cầu cuộc sống, là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với đời sống con người, âm nhạc là ngôn ngữ chung của nhân loại. Thực tế cho thấy, trẻ em ở tuổi mầm non đa phần rất hứng thú đối với âm nhạc. Trẻ thích nghe nhạc và hứng thú tham gia vào các hoạt động âm nhạc. Mục đích của giáo dục âm nhạc là giáo dục tình cảm đạo đức, thẩm mỹ cho trẻ. Giáo dục âm nhạc hình thành cho trẻ lòng yêu thiên nhiên, Tổ quốc, tình yêu thương con người; hình thành và phát triển ở trẻ những thói quen tốt trong sinh hoạt tập thể như: Tính tổ chức kỷ luật, tự chủ, mạnh dạn trước mọi người. Giáo dục âm nhạc còn là phương tiện nâng cao khả năng trí tuệ, phát triển thể chất, giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, củng cố kiến thức trẻ qua học tập, vui chơi. Quá trình trẻ tiếp xúc và hoạt động âm nhạc như học hát, nghe hát, vận động theo nhạc, chơi trò chơi âm nhạc,…sẽ hình thành ở trẻ những yếu tố của một nhân cách phát triển toàn diện, hài hoà, là sự phát triển về thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ và thể lực. Chính vì vậy, giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng. Trong trường mầm non hoạt động âm nhạc là một hoạt động được thực hiện thường xuyên liên tục và được lồng ghép trong các hoạt động của trẻ, nó là cầu nối giữa hoạt động này với hoạt động khác và tạo nguồn hứng thú mạnh mẽ nhất để trẻ tham gia vào các hoạt động. Tuy nhiên khi dạy hát cho trẻ, trẻ thường hát theo bản năng, đôi lúc có phần không chính xác về giai điệu hoặc về lời ca. 1
Mặt khác, kỹ năng ca hát của trẻ thông qua hoạt động dạy hát còn hạn chế về ngôn ngữ, về hơi thở khi hát, âm vực giọng … vì thế làm giảm đi tính nghệ thuật của bài hát. Ngoài ra cơ quan phát âm của trẻ chưa thực sự hoàn chỉnh, hát chưa tròn vành rõ chữ do đặc tính phương ngữ trong giọng nói, âm phát ra yếu, hơi thở ngắn, nông và đặc biệt sự phối hợp giữa tai nghe và giọng chưa thật chủ động. Do đó trẻ hát chưa có tính nghệ thuật. Hiện nay, cơ sở vật chất của nhà trường chưa được đảm bảo, không gian học tập chủ yếu hoạt động tại lớp học. Bên cạnh đó, việc dạy hát của giáo viên còn hạn chế, chưa được chú trọng, giáo viên chưa có nhiều kỹ năng ca hát trong việc dạy hát trên một tiết học cho trẻ, chưa sử dụng nhiều đồ dùng dạy học (đàn) trong các tiết học âm nhạc, khi hát giáo viên chưa kết hợp cử chỉ điệu bộ, nét mặt một cách hài hòa với một phong cách tư nhiên, tự tin để giúp trẻ cảm thụ nghệ thuật, hứng thú nghe cô hát, vẫn còn mang tính rập khuôn, máy móc, việc tích hợp giáo dục âm nhạc với các hoạt động trong cuộc sống hằng ngày ở trường mầm non vẫn còn hạn chế, không sáng tạo nên hiệu quả chưa cao. Xuất phát từ những lí do trên, tác giả đã chọn đề tài: “Biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát” nhằm góp phần điều tra thực trạng tại trường mầm non Ánh Hồng - Khâm Đức - Phước Sơn - Quảng Nam và đề xuất một số biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát thông qua hoạt động dạy hát cho trẻ. 2. Mục đích nghiên cứu Đề tài nghiên cứu nhằm đưa ra một số biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát. 3.2. Khách thể nghiên cứu Quá trình tổ chức các biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát tại trường mầm non Ánh Hồng - Khâm Đức - Phước Sơn - Quảng Nam. 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xây dựng cơ sở lí luận của biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát. - Điều tra thực trạng về kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát tại trường mầm non Ánh Hồng - Khâm Đức - Phước Sơn - Quảng Nam. - Đề xuất biện pháp nhằm rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận - Đọc sách, báo, phân tích tổng hợp và hệ thống hóa những tài liệu trong và ngoài nước có liên quan đến đề tài. 5.2. Nhóm phương pháp nghiện cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra: Sử dụng phiếu điều tra (Anket) cho giáo viên mầm non nhằm tìm hiểu về nhận thức, thái độ của giáo viên về thực trạng rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát. - Phương pháp đàm thoại: Trao đổi, trò chuyện với giáo viên mầm non về cách thức rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát. - Phương pháp quan sát: Quan sát và đánh giá cách thức rèn luyệnkỹ năng ca hát cho trẻ thông qua hoạt động dạy hát tại trường mầm non Ánh Hồng - Khâm Đức - Phước Sơn - Quảng Nam. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Bản thân sử dụng những thử nghiệm nhằm mục đích tìm ra những biện pháp tác động vào quá trình tổ chức rèn luyệnkỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát. 5.3. Phương pháp thống kê toán học - Sử dụng các công thức toán thống kê để tính: Tỉ lệ phần trăm, Độ lệch chuẩn, Trung bình cộng. 6. Lịch sử nghiên cứu Hiện nay trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng có rất nhiều công trình nghiên cứu về vai trò của âm nhạc đối với trẻ mầm non. Một số tài liệu người nghiên cứu tiếp cận để phục vụ cho đề tài nghiên cứu như: 3
- Tác giả Phạm Thị Hòa với Phương pháp giáo dục âm nhạc trong trường mầm non – NXB Đại học Sư phạm, năm 2014 đã trình bày được một số vấn đề chung về giáo dục âm nhạc trong trường mầm non, phương pháp dạy các hoạt động âm nhạc, các hình thức tổ chức hoạt động âm nhạc, hướng dẫn soạn giáo án và thực hành tập giảng. - Tác giả Lê Thị Đức – Lý Thu Hiền – Phạm Thị Hòa với Các hoạt động âm nhạc của trẻ mầm non – NXB Giáo dục việt Nam năm 2014 đã nêu được vai trò của giáo dục âm nhạc trong sự phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ, đặc điểm phát triển khả năng âm nhạc của trẻ mầm non, phương pháp và hình thức tổ chức các hoạt động âm nhạc cho trẻ trong trường mầm non. - Đề tài nghiên cứu khoa học: “Hứng thú học âm nhạc của trẻ 4-5 tuổi ở một số trường mầm non tỉnh Yên Bái” của tác giả Vũ Thị Việt Hiếu đã đưa ra các biện pháp nhằm tạo hứng thú học âm nhạc cho trẻ 4-5 tuổi. 7. Đóng góp của đề tài - Về lí luận: Góp phần hệ thống các vấn đề lí luận về việc đưa ra biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát. - Về thực tiễn: Đề tài giúp giáo viên mầm non hiểu được vai trò của hoạt động dạy hát cho trẻ cũng như cách khai thác, lồng ghép có hiệu quả các biện pháp nhằm giúp trẻ rèn luyện tốt kỹ năng ca hát thông qua hoạt động dạy hát. 8. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Thông qua đề tài nhằm nghiên cứu về biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát tại trường mầm non Ánh Hồng - Khâm Đức - Phước Sơn - QuảngNam. 9. Cấu trúc đề tài - Chương 1: Cơ sở lí luận. - Chương 2: Cơ sở thực tiễn của việc rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát tại trường mầm non Ánh Hồng - Khâm Đức - Phước Sơn - Quảng Nam. - Chương 3: Đề xuất và thực nghiệm một số biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động dạy hát tại trường mầm non Ánh Hồng - Khâm Đức - Phước Sơn - Quảng Nam. 4
NỘI DUNG CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN 1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài 1.1.1. Âm nhạc Theo TS Ngô Thị Nam: Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật, phản ánh hiện thực khách quan bằng những hình tượng có sức biểu tượng có sức biểu cảm của âm thanh. Với các phương tiện diễn tả cơ bản như: giai điệu, cường độ, âm sắc, hòa âm, cách cấu tạo, hình thức,…bản chất thời gian trong âm nhạc làm cho nó có thể truyền đạt sự vận động của các tình cảm và ý tưởng trong tất cả những sắc thái tinh tế nhất. [29,9] Còn theo GS.TSKH Phạm Lê Hòa có nêu: “Âm nhạc (Music) là loại hình nghệ thuật sử dụng phương tiện biểu hiện âm thanh, được sinh ra do chính đòi hỏi của cuộc sống khi cần biểu đạt những tình huống nhất định của thế giới tình cảm – trí tuệ xã hội loài người”. [18,5] Từ những quan điểm trên, có thể đưa ra định nghĩa về âm nhạc như sau: “Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật sử dụng âm thanh làm ngôn ngữ thể hiện, bắt nguồn từ những âm thanh trong cuộc sống, nó phản ánh những tình cảm của con người. Âm nhạc phản ánh tư tưởng, trí tuệ của con người và có tác động mạnh mẽ đến cảm xúc của bao người khác, nó giúp mọi người nhận thức và yêu cuộc sống hơn, đem lại cho con người cảm xúc về thẩm mỹ”. Có thể nói âm nhạc là một phương tiện hiệu quả để giáo dục con người phát triển toàn diện. 1.1.2. Biện pháp Theo từ điển Tiếng Việt năm 1992 của Viện khoa học xã hội Việt Nam thì biện pháp có nghĩa là: Cách làm, cách giải quyết một việc làm cụ thể nào đó. Theo Nguyễn Quốc Hùng ( từ điển giáo dục học, nhà xuất bản từ điển bách khoa): + Biện pháp là cách xử lí công viêc hoặc giải quyết vấn đề áp dụng biện pháp kỉ luật nhằm tìm ra hướng giải quyết. 5
+ Biện pháp là cách thức tổ chức, khắc phục những hiện tượng tiêu cực hoặc theo chiều hướng tiêu cực. Chúng tôi hiểu “Biện pháp là đưa ra những cách làm, cách giải quyết một vấn đề nào đó để thực hiện được mục tiêu và nhiệm vụ của vấn đề đó đưa ra, nhưng để thực hiện tốt mục tiêu và nhiệm vụ đó thì cần phải có những biện pháp phù hợp để giải quyết vấn đề cần giải quyết một cách có hiệu quả”. 1.1.3. Ca hát Trong thực tế có rất nhiều quan điểm khác nhau về ca hát. Theo trung tâm âm nhạc Phanxico “Ca hát là bộ môn nghệ thuật phối hợp giữa ngôn ngữ và âm nhạc, gọi là thanh nhạc, nó khác với khí nhạc là loại âm nhạc viết riêng cho nhạc cụ diễn tấu. Ai trong chúng ta cũng đã từng hát, hoặc ít nhất cũng đã từng nghe người khác hát.Một người hát gọi là đơn ca, hai ba người hát gọi là song ca, tam ca … nhiều người cùng hát một lời ca, một giai điệu là đồng ca”. Còn nếu hát theo nhiều bè, nhiều giai điệu khác nhau gọi là hợp ca (Hợp xướng) . [hocdan.edu. vn /kien-thuc/khai-niem-ve-ca-hat/] Theo HUGO RIEMANN, ca hát là một việc rất tự nhiên và đơn giản đối với con người, vì thế, một vài khái niệm sơ yếu, sáng sủa và giản dị cũng đủ để ta có thể hiểu đại cương về kỹ thuật ca hát.Mọi người, một khi đã biết nói đều có thể học tập để phát triển khả năng ca hát của mình. Ca hát chính là làm cho lời trở thành nhạc nhờ sự khuyếch đại những khác biệt thay đổi theo mỗi tiếng nói. Tuy nhiên, để hát ĐÚNG và HAY, ta cần tập luyện có phương pháp. [ Ngày đăng: 26-04-2017 tại trang web hocnhacomely.com/blog-thanh-nhac/khai-niem- ve-ca-hat.html] Theo Từ điển Tiếng Việt, ca hát là hoạt động tạo ra âm nhạc bằng giọng của một người. Âm thanh khi một người đang hát phát ra gọi là giọng hát. Ca hát là khởi nguồn của âm nhạc nhiều ngàn năm về trước. Khi hát, người hát điều chỉnh giọng lên cao xuống thấp, lên bổng xuống trầm. Nếu họ làm điều này theo một thang đo với nốt nhạc thì sẽ tạo ra một giai điệu. Một người ca hát chuyên nghiệp gọi là ca sĩ, các ca sĩ thường trình diễn giọng hát của mình cho công chúng để kiếm tiền hoặc vì các mục đích khác như phục vụ văn nghệ hay quyên góp từ 6
thiện. [Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 30 tháng 9 năm 2018 lúc 09:22 tại trang webhttps://vi.wikipedia.org] Vì vậy, theo chúng tôi hiểu:“Ca hát là một trong những nội dung của giáo dục âm nhạc, nó là loại hình nghệ thuật có giá trị biểu cảm cao vì nó tác động đến người nghe cả về âm nhạc và lời ca, nó phản ánh cuộc sống sinh hoạt, tâm tư tình cảm của con người và nó gấn gũi với con người, được đông đảo công chúng yêu thích”. 1.1.4. Kỹ năng Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về kỹ năng. Theo L. Đ.Lêvitôv nhà tâm lý học Liên Xô cho rằng: “Kỹ năng là sự thực hiện có kết quả một động tác nào đó hay một hoạt động phức tạp hơn bằng cách lựa chọn và áp dụng những cách thức đúng đắn, có tính đến những điều kiện nhất định” [45,7]. Theo ông, người có kỹ năng hành động là người phải nắm được và vận dụng đúng đắn các cách thức hành động nhằm thực hiện hành động có kết quả. Ông còn nói thêm, con người có kỹ năng không chỉ nắm lý thuyết về hành động mà phải vận dụng vào thực tế. Theo tác giả Vũ Dũng thì: “Kỹ năng là năng lực vận dụng có kết quả tri thức về phương thức hành động đã được chủ thể lĩnh hội để thực hiện những nhiệm vụ tương ứng” [36,2]. Theo tác giả Thái Duy Tuyên, “Kỹ năng là sự ứng dụng kiến thức trong hoạt động” [17,14]. Mỗi kỹ năng bao gồm một hệ thống thao tác trí tuệ và thực hành, thực hiện trọn vẹn hệ thống thao tác này sẽ đảm bảo đạt được mục đích đặt ra cho hoạt động. Điều đáng chú ý là sự thực hiện một kỹ năng luôn luôn được kiểm tra bằng ý thức, nghĩa là khi thực hiện bất kỳ một kỹ năng nào đều nhằm vào một mục đích nhất định. Từ sự phân tích trên chúng tôi có thể hiểu kỹ năng một cách chung nhất: Kỹ năng là năng lực thực hiện một hành động hay một hoạt động nào đó bằng cách lựa chọn và vận dụng những tri thức, cách thức hành động đúng đắn để đạt được mục đích đề ra. 7
1.1.5. Rèn luyện Sứ đồ Phao-lô viết: “Những người đã trưởng thành... nhờ thực hành mà rèn luyện được khả năng phân biệt điều lành điều dữ”. Rèn luyện là luyện tập thượng xuyên qua thực tế để thuần thục, vững vàng hơn. Rèn luyện cũng có nghĩa là dạy và cho tập nhiều để thông thạo. [ Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 10 tháng 5 năm 2017 lúc 14:32 tại trang web http://vi.wkipedia.org] Vì vậy có thể hiểu , rèn luyện là luyện tập một cách thường xuyên để đạt tới những phẩm chất hay trình độ ở một mức nào đó. 1.1.6. Dạy hát Theo chúng tôi hiểu dạy hát là hoạt động của con người dạy và người học nhằm phát triển khả năng hoàn thiện kỹ thuật, thể hiện các bài hát một cách trọn vẹn, đạt tính thẩm mỹ; là một hoạt động bao gồm quá trình dạy và học hát trong đó liên quan đến những vấn đề mang tính đặc thù bộ môn là khoa học về cấu tạo cơ quan phát âm của con người (vòm họng, cổ, mũi, khoang ngực, bụng,..) cùng hệ thống kỹ luật phương pháp hát. 1.1.7. Biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ Từ những cơ sở trên, có thể hiểu biện pháp rèn luyện kỹ năng ca hát là tổ chức, thiết kế; đưa ra các cách làm, cách giải quyết về việc rèn luyện kỹ năng ca hát cho trẻ trong các hoạt động để trẻ được trải nghiệm, sáng tạo tư duy từ đó sẽ hình thành cho trẻ những kỹ năng ca hát. Quá trình rèn luyện phải lâu dài và thường xuyên để trẻ có các kỹ năng ca hát cần thiết khi tham gia vào các hoạt động. 1.2. Một số kỹ năng ca hát 1.2.1. Tư thế ca hát Trong ca hát thường có ba tư thế: đứng, ngồi hoặc đi lại. - Đứng hát: Khi đứng hát phải biết tạo cho mình phong thái đẹp, người thẳng tự nhiên, trọng lượng rơi đều hai chân ở tư thế hơi mở, cơ thể thả lỏng, thoải mái để dễ lắc lư, xoay chuyển. Nét mặt tươi, mắt nhìn phía trước, tầm mắt không thấp cũng không cao quá. Hai tay thả xuôi theo người một cách tự nhiên 8
để hít thở sâu và dễ làm động tác diễn xuất, minh hoạ. Không nên cho trẻ co tay ngang trước bụng vì sẽ làm mất tính hồn nhiên, ngây thơ của trẻ. - Ngồi hát: Khi dạy trẻ hát, giáo viên cần quan tâm đến tư thế ngồi cho trẻ.Tư thế đẹp là ngồi thẳng, lưng thẳng không tựa vào ghế, không nghiêng người nâng vai, không gập bụng để dễ hít thở sâu. Hai chân co, tay đặt lên đùi tự nhiên, nét mặt tươi, mắt nhìn phía trước, đầu thẳng, cổ thả lỏng để có thể lắc lư nhẹ nhàng. Giáo viên cần lưu ý: không yêu cầu trẻ thể hiện tình cảm bài hát bằng cách nghiêng đầu sang phải, sang trái hoặc gật đầu trước sau theo nhịp điệu bài một cách nặng nề, máy móc, cũng không để trẻ ngồi hát trong một tư thế quá lâu. - Hát kết hợp đi lại: Trong quá trình học hát, tập tiết mục, chơi trò chơi âm nhạc hoặc giờ hoạt động chung, trẻ có thể phải di chuyển, vừa đi vừa hát. Vì phải kết hợp nhiều giác quan nên đòi hỏi phải có tư thế đúng, đẹp (giống như đứng hát). Khi xoay chuyển, nhún nhảy hoặc lắc lư, cần theo trọng âm, nhịp điệu của bài hát. Thông thường nên bước vào phách mạnh, đầu nhịp, bước vào đầu câu hát, câu nhạc hoặc đầu đoạn nhạc. Cần bao quát không gian lớp học, sân khấu, sàn diễn, chú ý hướng đi và khoảng cách cho phù hợp. Ví dụ: Trẻ vừa bước chân vừa hát bài “Trời nắng, trời mưa” (Đặng Nhất Mai) trong trò chơi Ai nhanh chân: “Trời nắng, trời nắng, thỏ đi tắm nắng”. Khi dạy trẻ hát, chúng ta cần nắm vững những yêu cầu cần thiết về tư thế trong ca hát. Ngoài ra để có được âm thanh đúng, đẹp, không chênh phô thì phải biết hít thở sâu, quai hàm lỏng, môi mềm mại, miệng mở nhẹ nhàng, to, tròn nhưng không quá rộng. 1.2.2. Ngôn ngữ khi ca hát Hát rõ lời là một trong những yêu cầu quan trọng hàng đầu trong ca hát, góp phần truyền đạt nội dung, hình tượng, tình cảm bài hát một cách hiệu quả. Những nguyên tắc khi phát âm lời bài hát có liên quan chặt chẽ đến sự vận động của sáu thanh điệu: ngang, huyền, sắc, nặng, hỏi, ngã (trong ngữ âm tiếng Việt). Trẻ ở nhóm nhà trẻ, mẫu giáo bé đang tập nói, tai nghe chưa tốt, vòm họng, lưỡi, môi chưa được mềm mại nên thường hát sai các từ : “anh” hát thành “ăn”, “cánh” hát thành “cắn”, “nhanh nhanh” thành “nhăn nhăn”, “ngựa gỗ” thành “ngựa gố”... Khi trẻ phát âm sai thanh điệu hoặc sai lời ca, cần phát hiện chính xác chỗ 9
sai, nguyên nhân sai (không chú ý, tai nghe kém hoặc hơi thở yếu) rồi giáo viên có thể đọc lời rõ ràng, chậm, diễn cảm, để trẻ nghe và hát rõ, đúng, rành mạch. Khi trẻ phát âm đúng, có thể đọc (hát) nhanh hơn theo tiết tấu, nhịp độ bài hát. Tập cho trẻ hát đúng, rõ lời nhưng vẫn phải giữ được nét mặt tươi tự nhiên và sự mềm mại, duyên dáng của của giọng hát. 1.2.3. Hơi thở khi ca hát Cách hít thở đúng trong ca hát là hít nhanh, sâu vào ngực và bụng một lượng hơi đầy đặn (không quá nhiều) rồi đẩy ra từ từ để hát hết câu hát (khoảng một tiết nhạc) một cách thoải mái, nhẹ nhàng, không hổn hển. Dạy trẻ hít thở, lấy hơi ngay trong quá trình dạy hát (không tập riêng bài hít thở). Giáo viên phải theo dõi, điều khiển khéo léo bằng nét mặt, tư thế hoặc đôi tay để trẻ dễ dàng lấy hơi vào đầu, cuối câu hát. Không lấy giữa các từ kép, từ láy... Như vậy, để hát câu ngắn âm thanh lưu loát (Nhóm nhà trẻ), trẻ chỉ cần hít thở nhẹ nhàng. Có thể vận dụng trong các bài: “Tập tầm vông” (Đặng Nhất Mai), “Mùa hè đến” (Nguyễn thị Nhung), “Em tập lái ô tô” (Nguyễn Văn Tý)...Hát câu dài, ngân dài (Nhóm mẫu giáo), cần hít thở sâu vào ngực, vào bụng. Vận dụng trong bài: “Rước đèn” (Đỗ Mạnh Thường), “Chim mẹ chim con” (Đặng Nhất Mai), “Cháu đi mẫu giáo” (Phạm Thành Hưng), “Trường chúng cháu là trường mầm non” (Phạm Tuyên)... Ngoài ra, ở nhóm mẫu giáo có thể tập kết hợp hơi thở mộtcách linh hoạt: Đẩy mạnh hơi khi hát bài hành khúc, nhảy múa. Ngắt hơi gọn gàng khi hát bài dí dỏm, nảy âm. Hít thở sâu, đẩy ra từ từ chậm rãi khi hát những âm dài, bài trữ tình, hát ru. 1.2.4. Hát chuẩn xác Hát chuẩn xác là hát đúng cao độ, trường độ, âm lượng to nhỏ, đúng âm điệu, nhịp điệu, giọng điệu, lời ca và thuộc bài hát. Hát đúng, chính xác phụ thuộc vào nhiều yếu tố: tư thế, hơi thở, tai nghe, sự linh hoạt của cơ quan phát âm... nhưng việc chọn bài hát vừa sức, phù hợp với âm vực giọng cho từng trẻ, ở từng nhóm tuổi cũng rất quan trọng. Các biện pháp hỗ trợ giúp trẻ hát chính xác : - Tăng cường cho trẻ nghe hát (nghe cô hát, bạn hát, băng đĩa, loa đài của nhà trường trong và ngoài giờ học). - Tạo điều kiện cho trẻ hát đơn hoặc theo nhóm nhỏ (2 đến 5 cháu). 10