Khoá luận tốt nghiệp Đại học: Đánh giá hiện trạng môi trường nước thải sản xuất tại Công ty TNHH Ryong - In vina Khu công nghiệp Quế Võ (Khu mở rộng) xã Nam Sơn, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh

Chia sẻ: Mao A Mẫn | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:48

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung của đề tài là thông qua việc nghiên cứu nắm được giải pháp nước thải của Công ty TNHH Ryong - In vina. Đánh giá chiều hướng ảnh hưởng và dự báo tình trạng ô nhiễm trong quá trình sản xuất. Đưa ra các biện pháp nhằm giảm thiểu và bảo vệ, cải thiện xử lý nước thải. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoá luận tốt nghiệp Đại học: Đánh giá hiện trạng môi trường nước thải sản xuất tại Công ty TNHH Ryong - In vina Khu công nghiệp Quế Võ (Khu mở rộng) xã Nam Sơn, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ------------------------- PHAN THỊ LŨY TÊN ĐỀ TÀI: “ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG NƯỚC THẢI SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY TNHH RYONG - IN VINA KHU CÔNG NGHIỆP QUẾ VÕ (KHU MỞ RỘNG) XÃ NAM SƠN, THÀNH PHỐ BẮC NINH, TỈNH BẮC NINH” KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Chuyên ngành : Khoa học môi trường Khoa : Môi trường Khóa học : 2015-2019 Thái Nguyên, năm 2019
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ------------------------- PHAN THỊ LŨY TÊN ĐỀ TÀI: “ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG NƯỚC THẢI SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY TNHH RYONG - IN VINA KHU CÔNG NGHIỆP QUẾ VÕ (KHU MỞ RỘNG) XÃ NAM SƠN, THÀNH PHỐ BẮC NINH, TỈNH BẮC NINH” KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Chuyên ngành : Khoa học môi trường Khoa : Môi trường Lớp : K47 - KHMT Khóa học : 2015-2019 Giảng viên hướng đẫn : TS. Trần Thị Phả Thái Nguyên, năm 2019
i LỜI CẢM ƠN Thực tập tốt nghiệp là một giai đoạn cần thiết và hết sức quan trọng của mỗi sinh viên, đó là thời gian để sinh viên tiếp cận với thực tế, nhằm củng cố và vận dụng những kiến thức mà mình đã học được trong nhà trường. Ðược sự nhất trí của Ban giám hiệu nhà trường, ban chủ nhiệm khoa Môi Trường, Trường Ðại học Nông Lâm Thái Nguyên, em đã nghiên cứu đề tài: “Đánh giá hiện trạng môi trường nước thải sản xuất tại Công ty TNHH Ryong - In vina Khu công nghiệp Quế Võ (Khu mở rộng) xã Nam Sơn, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh”. Sau một thời gian nghiên cứu và thực tập tốt nghiệp bản báo cáo tốt nghiệp của em đã hoàn thành. Trước tiên em xin gửi lời cảm ơn chân thành sâu sắc tới các thầy, cô giáo trong Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên nói chung, các thầy cô giáo trong khoa Môi Trường và bộ môn Khoa học môi trường nói riêng đã giảng dạy và hướng dẫn, tạo điều kiện thuận lợi cho em trong quá trình học tập và rèn luyện tại trường. Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo T.S Trần Thị Phả, Người đã trực tiếp hướng đẫn, giúp đỡ em trong quá trình hoàn thành khóa luận này. Đồng thời em xin gửi lời cảm ơn đến ban lãnh đạo tại Công ty TNHH Dịch vụ tư vấn công nghệ Môi trường ETECH, các cán bộ, chuyên viên, các ban ngành khác đã giúp đỡ em trong quá trình thực tập và hoàn thành khóa luận. Cuối cùng em xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè đã động viên, khuyến khích em trong suốt quá trình học tập và hoàn thành khóa luận. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện đề tài không thể tránh khỏi những thiếu sót vì vậy rất mong nhận được sự góp ý từ các thầy cô và các bạn để đề tài của em được hoàn thành tốt hơn nữa. Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn! Sinh viên Phan Thị Lũy
ii MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................. i MỤC LỤC ...................................................................................................................ii DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................................... iv DANH MỤC CÁC HÌNH ........................................................................................ .vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................... vi Phần I: MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 1 1.1 Đặt vấn đề. ............................................................................................................ 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................................. 2 1.2.1. Mục tiêu chung .................................................................................................. 2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể .................................................................................................. 2 1.3.Ý nghĩa của đề tài .................................................................................................. 2 1.3.1.Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu ................................................................. 2 1.3.2.Ý nghĩa trong thực tiễn ...................................................................................... 3 Phần II: TỔNG QUAN TÀI LIỆU .......................................................................... 4 2.1. Cơ sở khoa học của đề tài .................................................................................... 4 2.1.1. Một số khái niệm ............................................................................................... 4 2.1.2. Tác nhân và thông số ô nhiễm nguồn nước ............................................................... 6 2.1.3 Các thông sô của chất lượng nước ..................................................................... 8 2.1.3.1. Thông số vật lý ............................................................................................... 8 2.1.3.2. Thông số hóa học ........................................................................................... 8 2.1.3.3. Thông số sinh học .......................................................................................... 9 2.2. Cơ sở pháp lý của đề tài ....................................................................................... 9 2.3. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................... 10 2.3.1 Vai trò của nước đối với cơ thể ........................................................................ 10 2.3.2 Các hoạt động gây ô nhiễm nước ..................................................................... 11 2.3.2.1 Nguyên nhân tự nhiên: .................................................................................. 11 2.3.2.2 Nguyên nhân nhân tạo:.................................................................................. 11 2.3.3 Các tác nhân gây ô nhiễm nước ....................................................................... 13 2.4. Thực trạng về tài nguyên nước trên thế giới và Việt Nam................................. 13 2.4.1. Thực trạng về tài nguyên nước trên thế giới ................................................... 13 2.4.2. Thực trạng về tài nguyên nước ở Việt Nam. ................................................... 15
iii 2.5. Thực trạng về ô nhiễm nước trên thế giới và Việt Nam. ................................... 16 2.5.1. Thực trạng ô nhiễm nước trên thế giới. ................................................................... 16 2.5.2. Thực trạng ô nhiễm nước ở Việt Nam. ................................................................... 17 PHẦN III: ĐỐI TƯỢNG NỘI ĐUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .. 19 3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 19 3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành ......................................................................... 19 3.3. Nội dung nghiên cứu .......................................................................................... 19 3.4. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 19 3.4.1. Phương pháp kế thừa số liệu ........................................................................... 19 3.4.2. Phương pháp lấy mẫu, và bảo quản, và vận chuyển mẫu ............................... 19 3.4.3.1 Phương pháp lấy mẫu và bảo quản ............................................................... 19 3.4.3.2 Phương pháp vận chuyển mẫu ...................................................................... 19 3.4.3.3 Địa điểm lấy mẫu .......................................................................................... 20 3.4.4. Phương pháp đo tại hiện trường ...................................................................... 20 3.4.5. Phương pháp phân tích trong phòng thí nghiệm ............................................. 21 3.4.6. Phương pháp xử lý số liệu bằng phương pháp toán học đơn thuần ................ 21 3.4.7. Phương pháp so sánh....................................................................................... 21 PHẦN IV: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .................................. 22 4.1. Khái quát về nhà máy ......................................................................................... 22 4.1.1.Điều kiện tự nhiên của khu vực nghiên cứu .................................................... 22 4.1.2. Quy mô của nhà máy....................................................................................... 22 4.1.3. Quy trình sản xuất ........................................................................................... 22 4.1.4 Nguồn phát sinh nước thải sản xuất của công ty. ............................................ 23 4.2. Đánh giá hiện trạng môi trường nước thải sản xuất của công ty tại các vị trí ... 30 4.5. Một số định hướng và giải pháp khắc phục, giảm thiểu ô nhiễm môi trường nước do nước thải nhà máy gây ra. ........................................................................... 36 PHẦN V: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ................................................................... 37 5.1. Kết luận .............................................................................................................. 37 5.2. Đề nghị ............................................................................................................... 38 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 40
iv DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Vị trí lẫy mẫu ............................................................................................20 Bảng 3.2: Phương pháp đo tại hiện trường mẫu nước thải .......................................20 Bảng 3.3: Phương pháp phân tích các chỉ tiêu môi trường nước thải. ......................21 Bảng 4.1: Nguyên vật liệu hóa chất sử dụng. ...........................................................23 Bảng 4.2: Các thông số kỹ thuật của các công trình xử lý nước thải sản xuất đã được xây dựng ....................................................................................................................27 Bảng 4.3: Máy móc, thiết bị sử dụng cho hệ thống xử lý nước thải sản xuất .................29 Bảng 4.4: Kết quả phân tích chất lượng nước thải sản xuất tại các vị trí NT1, NT2 và NT3 ...................................................................................................................................30
v DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1: Sơ đồ công nghệ xử lý nước thải sản xuất ...................................................24 Hình 4.2.1: Biểu đồ kết quả quan trắc hàm lượng pH trong nước thải sản xuất của công ty....................................................................................................32 Hình 4.2.2: Biểu đồ kết quả quan trắc hàm lượng TSS trong nước thải sản xuất của công ty....................................................................................................33 Hình 4.2.3: Biểu đồ kết quả quan trắc hàm lượng COD trong nước thải sản xuất của công ty....................................................................................................33 Hình 4.2.4: Biểu đồ kết quả quan trắc hàm lượng BOD5 trong nước thải sản xuất của công ty .............................................................................................34 Hình 4.2.5: Biểu đồ kết quả quan trắc hàm lượng Coliform trong nước thải sản xuất của công ty .............................................................................................35 Hình 4.2.6: Biểu đồ kết quả quan trắc hàm lượng SS trong nước thải sản xuất của công ty....................................................................................................35
vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BTNMT Bộ tài nguyên môi trường BOD5 Là lượng oxy cần thiết để vi sinh vật oxy hóa các chất hữu cơ COD Là lượng oxy cần thiết để vi sinh vật oxy hóa các hợp chất hóa học DO Hàm lượng oxy hòa tan QCVN Quy chuẩn Việt Nam TSS Tổng chất rắn lơ lửng TNHH Trách nhiệm hữu hạn KCN Khu công nghiệp TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam HTXL Hệ thống xử lý NĐ-CP Nghị định- Chính phủ NT Nước thải BTCT Bê tông cốt thép XN-CCMT Xác nhận - Chi cục môi trường SS Chất rắn lơ lửng
1 Phần I MỞ ĐẦU 1.1 Đặt vấn đề. Việt Nam trong những năm gần đây không ngừng đẩy mạnh công nghiệp hóa-hiện đại hóa, những lợi ích mà công nghiệp hóa-hiện đại hóa mang lại được thể hiện rất rõ qua tình hình tăng trưởng kinh tế, giáo dục, xã hội. Trong quá trình công nghiệp hóa đất nước, việc phát triển một nền kinh tế vững mạnh cần có sự phát triển đồng bộ của tất cả các ngành nghề trong đó lĩnh vực được quan tâm hàng đầu đó là ngành công nghiệp. Việc phát triển kinh tế ở nước ta hiện nay đã tạo cho nền công nghiệp đang từng ngày thay đổi. Sự phát triển đó đòi hỏi cần có sự quy hoạch xây dựng các nhà máy, công ty, xí nghiệp một cách tập trung hơn nhằm liên kết các nhà máy có liên quan, xây dựng gần nguồn nguyên liệu giảm chi phí vận chuyển nguyên vật liệu và sản phẩm. Chính vì lý do đó sự ra đời của các khu công nghiệp đã đáp ứng được các yêu cầu của nền công nghiệp hiện đại. Sự ra đời các khu công nghiệp là một tất yếu của nền công nghiệp phát triển, nó đáp ứng những nhu cầu của xã hội nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống của con người. Tuy nhiên công nghiệp hóa-hiện đại hóa cũng làm ảnh hưởng đến môi trường sống của con người. Ô nhiễm môi trường chính là tác hại rõ nhất của công nghiệp hóa-hiện đại hóa Tốc độ công nghiệp hoá và đô thị hoá khá nhanh và sự gia tăng dân số gây áp lực ngày càng nặng nề đối với tài nguyên nước trong vùng lãnh thổ. Môi trường nước ở nhiều đô thị, khu công nghiệp và làng nghề ngày càng bị ô nhiễm bởi nước thải, khí thải và chất thải rắn. Ở các thành phố lớn, hàng trăm cơ sở sản xuất công nghiệp đang gây ô nhiễm môi trường nước do không có công trình và thiết bị xử lý chất thải hoặc có công trình xử lý nước thải nhưng xử lý không đạt tiêu chuẩn xả thải. Ô nhiễm nước do sản xuất công nghiệp là rất nặng. Việc phát triển ngành công nghiệp, trong đó có công nghiệp sản xuất hoá chất và sản phẩm hoá chất đã góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế của đất nước và tạo thêm nhiều cơ hội việc làm cải thiện đời sống nhân dân. Bắc Ninh được coi
2 là một trong các tỉnh có nền công nghiệp phát triển. Nhưng cũng kèm theo đó là những vấn đề về ô nhiễm môi trường trong quá trình sản xuất gây ra. Vấn đề về ô nhiễm môi trường nước cũng là vấn đề được quan tâm hiện nay. Trong đó Công ty TNHH Ryong –In vina là một đơn vị tiêu biểu trong công nghiệp sản xuất hóa chất và sản phẩm hóa chất tại Bắc Ninh đem lại nhiều lợi ích cho kinh tế của tỉnh và cung cấp được nhiều việc làm cho người dân. Tuy nhiên, lượng nước thải trong quá trình sản xuất của nhà máy thải ra cũng tương đối lớn có hàm lượng gây ô nhiễm cao cần được xử lý trước khi đưa ra ngoài môi trường. Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn đó, được sự đồng ý của Ban giám hiệu trường Đại Học Nông Lâm – Thái nguyên, Ban chủ nhiệm khoa Môi Trường, dưới sự hướng đẫn của cô giáo TS. Trần Thị Phả - giảng viên trường ĐH Nông Lâm em đã tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá hiện trạng môi trường nước thải sản xuất tại Công ty TNHH Ryong - In vina Khu công nghiệp Quế Võ (Khu mở rộng) xã Nam Sơn, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh”. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu chung Đánh giá hiện trạng môi trường nước thải sản xuất tại Công ty TNHH Ryong - In vina 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Thông qua việc nghiên cứu nắm được giải pháp nước thải của Công ty TNHH Ryong - In vina - Đánh giá chiều hướng ảnh hưởng và dự báo tình trạng ô nhiễm trong quá trình sản xuất. - Đưa ra các biện pháp nhằm giảm thiểu và bảo vệ, cải thiện xử lý nước thải. 1.3.Ý nghĩa của đề tài 1.3.1.Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu - Đề tài giúp cho người học tập nghiên cứu củng cố lại những kiến thức đã học. - Nâng cao hiểu biết thêm về thực tế, trau đồi, tích luỹ kinh nghiệm cho công việc sau khi ra trường.
3 - Áp dụng kiến thức đã học của nhà trường vào thực tế. - Bổ sung tư liệu cho học tập. 1.3.2.Ý nghĩa trong thực tiễn - Phản ánh thực trạng chất lượng nước thải sản xuất tại Công ty TNHH Ryong - In vina - Cảnh báo các vấn đề về ô nhiễm nước thải sản xuất. - Tăng cường trách nhiệm của ban lãnh đạo nhà máy trước hoạt động sản xuất đến môi trường; Từ đó có hoạt động tích cực trong việc xử lý nước thải. - Làm căn cứ để các cơ quan chức năng tăng cường tuyên truyền giáo dục nhận thức của người dân về môi trường.
4 Phần II TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1. Cơ sở khoa học của đề tài Tài nguyên nước bao gồm nguồn nước mặt, nước dưới đất, nước mưa và nước biển. Nguồn nước mặt được gọi là tài nguyên nước mặt, tồn tại thường xuyên hay không thường xuyên trong các thủy vực ở trên mặt đất như: sông ngòi, hồ tự nhiên, hồ chứa (hồ nhân tạo), đầm lầy, đồng ruộng và băng tuyết. Tài nguyên nước sông là thành phần chủ yếu và quan trọng nhất, được sử dụng rộng rãi trong đời sống và sản xuất. Do đó, tài nguyên nước nói chung và tài nguyên nước nói riêng là một trong những yếu tố quyết định sự phát triển kinh tế xã hội của một vùng lãnh thổ hay một quốc gia. 2.1.1. Một số khái niệm - Khái niệm môi trường Theo khoản 1 điều 3 Luật bảo vệ môi trường Việt Nam năm 2014, môi trường được định nghĩa như sau: “Môi trường là hệ thống các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo có tác động đối với sự tồn tại và phát triển của con người và sinh vật”. (Luật bảo vệ môi trường Việt Nam,2014) [4]. - Khái niệm ô nhiễm môi trường Theo khoản 8 điều 3 luật BVMT Việt Nam năm 2005 “Ô nhiễm môi trường là sự biến đổi của thành phần môi trường không phù hợp với tiêu chuẩn môi trường, gây ảnh hưởng xấu tới con người, sinh vật.”.(Luật bảo vệ môi trường Việt Nam,2014) [4]. Theo chương I, điều 3, mục 8 của luật bảo vệ môi trường Việt Nam năm 2014: “Ô nhiễm môi trường là sự biến đổi của các thành phần môi trường không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật môi trường và tiêu chuẩn môi trường gây ảnh hưởng xấu đến con người và sinh vật.”.(Luật bảo vệ môi trường Việt Nam,2014). [4]. - Khái niệm Quy chuẩn kỹ thuật môi trường: Theo khoản 5 điều 3 luật bảo vệ môi trường 2014:”Quy chuẩn kỹ thuật môi trường là mức giới hạn của các thông số về chất lượng môi trường xung quanh, hàm lượng của các chất gây ô nhiễm có trong chất thải, các yêu cầu kỹ thuật và quản lý
5 được cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành đưới dạng văn bản bắt buộc áp dụng để bảo vệ môi trường.” ( Luật bảo vệ môi trường Việt Nam,2014) [4]. - Khái niệm tiêu chuẩn môi trường: Theo khoản 5 điều 3 luật bảo vệ môi trường 2014: “ Tiêu chuẩn môi trường là mức giới hạn của các thông số về chất lượng môi trường xung quanh, hàm lượng của các chất gây ô nhiễm có trong chất thải, các yêu cầu kỹ thuật và quản lý được các cơ quan nhà nước và các tổ chức công bố dưới dạng văn bản tự nguyện áp dụng để bảo vệ môi trường.” (Luật bảo vệ môi trường Việt Nam, 2014) [4]. - Khái niệm về tài nguyên nước. Tài nguyên nước là một dạng tài nguyên thiên nhiên đặc biệt, vừa vô hạn vừa hữu hạn và chính bản thân nước có thể đáp ứng cho các nhu cầu của cuộc sống, uống, sinh hoạt, hoạt động công nghiệp, năng lượng, nông nghiệp, giao thông vận tải thủy, du lịch. Tài nguyên nước được phân thành 3 đạng chủ yếu theo vị trí cũng như đặc điểm hình thành, khai thác và sử dụng. Đó là nguồn nước trên mặt đất (nước mặt), nước dưới đất (nước ngầm) và nước trong khí quyển (hơi nước). Về mặt hóa học nước có công thức là H2O (nguyên chất), tuy nhiên trong tự nhiên nước còn bao gồm nhiều các chất hòa tan, các chất lơ lửng và các sinh vật sống. Các thành phần này phụ thuộc vào điều kiện nguồn phát sinh, môi trường xung quanh. (Dư Ngọc Thành, 2009) [3] - Khái niệm ô nhiễm môi trường nước Theo Hiến chương Châu Âu về nước có định nghĩa như sau: “Ô nhiễm môi trường nước là do tác động của con người gây nên một biến đổi nào đó làm thay đổi chất lượng nước, chính sự thay đổi này gây nên nguy hiểm cho con người, công nghiệp, nông nghiệp, thủy sản, với động vật nuôi và động vật hoang dã”. - Khái niệm ô nhiễm nước Ô nhiễm nước là sự thay đổi của thành phần và tính chất của nước ảnh hưởng đến hoạt động sống bình thường của con người và sinh vật. Khi sự thay đổi thành phần và tính chất của nước vượt quá ngưỡng cho phép thì sự ô nhiễm nước đã ở mức nguy hiểm và gây ra một số bệnh ở người. - Khái niệm nước thải:
6 Theo Tiêu chuẩn Việt Nam 5980 - 1995 và ISO 6107/1 - 1980: Nước thải là nước đã được thải ra sau khi đã sử dụng hoặc được tái tạo ra trong một quá trình công nghệ và không còn giá trị trực tiếp đối với quá trình đó.[7] - Nước thải công nghiệp (hay còn gọi là nước thải sản xuất): là nước thải từ các nhà máy đang hoạt động hoặc trong đó nước thải công nghiệp là chủ yếu.[10] 2.1.2. Tác nhân và thông số ô nhiễm nguồn nước + Màu sắc Nước tinh khiết thì không có màu. Nước thường có màu do sự tồn tại một số chất như: Các chất hữu cơ do xác thực vật bị phân hủy (các chất humic) Sắt và Mangan dạng keo hoặc dạng hòa tan làm nước có màu vàng, đỏ, đen. + Tổng chất rắn lơ lửng (TSS) Chất lơ lửng là các hạt rắn vô cơ lơ lửng trong nước như khoáng sét, bùn, bụi quặng, vi khuẩn, tảo… sự có mặt của chất lơ lửng trong nước mặt do hoạt động xói mòn, nước chảy tràn làm mặt nước bị đục, thay đổi màu sắc và các tính chất khác. Chất rắn lơ lửng ít xuất hiện trong nước ngầm vì nước được lọc và các chất rắn được giữu lại trong quá trình nước thấm qua các tầng đất. + Độ cứng Độ cứng của nước do sự có mặt của các muối Ca và Mg trong nước. Độ cứng của nước được gọi là tạm thời khi nó do các muối cacbonat hoặc bicacbonat Ca và Mg gây ra: Loại nước này khi đun sẽ tạo ra kết tủa CaCO3 và MgCO3 và sẽ bớt cứng. Độ cứng vĩnh cửu của nước gây nên do các muối sunfat hoặc clorua Ca, Mg. Độ cứng vĩnh cửu thường rất khó loại trừ. Độ cứng là chỉ tiêu cần quan tâm khi đánh giá chất lượng nước ngầm. Nó ảnh hưởng lớn tới chất lượng nước sinh hoạt và sản xuất. Độ cứng của nước được tính bằng mg/l CaCO3. (Đặng Đình Bạch) [2] Đối với nước tinh khiết thì pH = 7, khi trong nước chứa nhiều ion H+ hơn ion OHthì nước có tính axit (PH < 7), khi nước có nhiều ion OH thì nước có tính kiềm (PH > 7). + Nồng độ oxy tự do hòa tan trong nước (DO) Oxy tự do hòa tan trong nước cần thiết cho sự hô hấp của các sinh vật nước thường được tạo ra do sự hòa tan oxy từ khí quyển hoặc do quang hợp của tảo.
7 Nồng độ oxy tự do tan trong nước khoảng 8 - 10 mg/l và đao động mạnh phụ thuộc vào nhiệt độ, sự phân hủy hóa chất, sự quang hợp của tảo. Do vậy, DO là một chỉ số quan trọng để đánh giá ô nhiễm của thủy vực, nhất là ô nhiễm hữu cơ. [2] + Nhu cầu oxy sinh hóa (BOD) Nhu cầu oxy hóa là lượng oxy mà sinh vật cần đùng để oxy hóa các chất hữu cơ có trong nước thành CO2, nước, tế bào mới và các sản phẩm trung gian. + Nhu cầu oxy hóa hóa học (COD) Nhu cầu oxy hóa học là lượng oxy cần thiết cho quá trình oxy hóa các chất hữu cơ có trong nước thành CO2 và nước. Như vậy, COD là lượng oxy cần thiết để oxy hóa toàn bộ các hợp chất hữu cơ trong nước, còn BOD chỉ là lượng oxy cần thiết để oxy hóa các chất dễ phân hủy sinh học. + Kim loại nặng. Các kim loại như: Hg, Cd, Pb, As, Cr, Cu, Zn, Fe... có trong nước với nồng độ lớn đều làm nước bị ô nhiễm. Kim loại nặng không tham gia, hoặc ít tham gia vào các quá trình sinh hóa và thường tích lũy lại trong cơ thể sinh vật, vì vậy chúng là các chất độc gây hại cho cơ thể sinh vật. Các kim loại nặng này có mặt trong nước do nhiều nguồn như nước thải công nghiệp, còn trong khai thác khoáng sản thì do nước mỏ có tính axit làm tăng quá trính hòa tan các kim loại nặng trong thành phần khoáng vật. (Đặng Đình Bạch) [2] + Các nhóm anion NO3-, PO43-, SO42- Các nguyên tố N, P, S ở nồng độ thấp thì chất dinh dưỡng do tảo và các sinh vật dưới nước. Tuy nhiên, khi nồng độ các chất này cao gây ra sự phú dưỡng hoặc gây là nguyên nhân gây nên các biến đổi sinh hóa trong cơ thể người và sinh vật mà sử dụng nguồn nước này. [2] + Các tác nhân ô nhiễm sinh học. Nhiều vi sinh vật gây bệnh có mặt trong nước gây tác hại cho nguồn nước phục vụ vào mục đích sinh hoạt. Các sinh vật này có thể truyền hoặc gây bệnh cho người và động vật. Một số các sinh vật gây bệnh có thể sống một thời gian khá dài trong nước và là nguy cơ truyền bệnh tiềm tàng. Để đánh giá mức độ ô nhiễm vi sinh vật của nước, người ta thường dùng chỉ tiêu Coliform. [2]
8 2.1.3 Các thông sô của chất lượng nước 2.1.3.1. Thông số vật lý - Nhiệt độ: Nhiệt độ nước là đại lượng phụ thuộc vào điều kiện môi trường và khí hậu. Nước mặt thường có nhiệt độ thay đổi theo nhiệt độ môi trường, nước ngầm có nhiệt độ ổn định hơn. - Độ màu: Thường do các chất bẩn trong nước tạo nên: Các hợp chất sắt, mangan không hòa tan làm nước có màu nâu đỏ; các chất mùn humic gây ra màu vàng; các loại thủy sinh làm nước có màu xanh lá cây. Nước bị nhiễm bẩn do nước thải sinh hoạt hoặc công nghiệp có màu xanh hoặc màu đen. - Độ đục: Nước có độ đục lớn chứng tỏ có chứa nhiều cặn bẩn hoặc hàm lượng chất lơ lửng cao. Đơn vị để đo độ đục là SiO2/l, NTU, FTU - Mùi vị: Mùi trong nước thường do các hợp chất hóa học, hợp chất hữu cơ hay sản phẩm từ quá trình phân hủy vật chất gây nên. Tùy theo thành phần và hàm lượng muối khoáng hòa tan nước có thể có các vị mặn, ngọt, chát, đắng, … Ngoài ra, còn có các thông số về độ nhớt, độ đẫn điện, tính phóng xạ… chủ yếu đùng trong phân tích nước thải. [2] 2.1.3.2. Thông số hóa học Thông số hóa học phản ánh những đặc tính hóa học hữu cơ và vô cơ của nước. a, Đặc tính hóa hữu cơ của nước thể hiện trong quá trình sử dụng oxy hòa tan trong nước của các loại vi khuẩn, vi sinh vật để phân hủy các chất hữu cơ. Nước tự nhiên tinh khiết hoàn toàn không chứa những chất hữu cơ nào cả. Nước tự nhiên đã nhiễm bẩn thì thành phần các chất hữu cơ trong nước tăng lên các chất này luôn bị tác dụng phân hủy của các vi sinh vật. Nếu lượng chất hữu cơ càng nhiều thì lượng oxy cần thiết cho quá trình phân hủy càng lớn, do đó lượng oxy hòa tan sẽ giảm xuống, ảnh hưởng đến quá trình sống của các vi sinh vật nước. Phản ánh đặc tính của quá trình trên, có thể dùng một số thông số về nhu cầu oxy sinh học BOD (mg/l) và nhu cầu oxy hóa học COD (mg/l). b, Đặc tính vô cơ của nước bao gồm độ mặn, độ cứng, độ pH, độ axít, độ kiềm, lượng chứa các ion Mangan (Mn), Clo (Cl), Sunfat (SO4), những kim loại nặng như Thủy ngân (Hg), Chì (Pb), Crom (Cr), Đồng (Cu), Kẽm (Zn), các hợp chất chứa Nitơ hữu cơ, ammoniac (NH, NO) và Phốt phát. (Nguyễn Văn Sơn,2003) [5]
9 2.1.3.3. Thông số sinh học Bao gồm các loại vi khuẩn, virut gây bệnh, nguyên sinh động vật, tảo… các vi sinh vật trong mẫu nước phân tích bao gồm có E. coli và Colifom chịu nhiệt. Đối với nước cung cấp cho sinh hoạt yêu cầu chất lượng cao, trong đó đặc biệt chú ý đến thông số này. 2.2. Cơ sở pháp lý của đề tài - Căn cứ Luật Bảo vệ Môi trường số: 55/2014/ QH13 đã được Quốc hội khóa 13, kỳ họp thứ 7 thông qua ngày 23/6/2014. - Luật BVMT 2014 gồm 20 chương và 170 điều. Luật Bảo vệ Môi trường 2014 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2015. - Luật Tài nguyên nước đã được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 21/06/2012. - Luật khoáng sản số 60/2010/QH12 được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XII, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 17 tháng 11 năm 2010. - Luật đa dạng sinh học số 20/2008/QH12 ngày 13/11/2008 - Luật hóa chất số 06/2007/QH12 ngày 21/11/2007 - Nghị định Số: 27/2015/TT-BTNMT ngày 29/05/2015 của Chính phủ quy định về đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường, cam kết bảo vệ môi trường. - Nghị định số Số: 155/2016/NĐ-CP ngày 18/11/2016 của Chính phủ về xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - Nghị định số 21/2008/NĐ-CP sửa đổi bổ sung nghị định 80/2006/NĐCP về việc quy định chi tiết hướng dẫn thi hành một số điều của luật BVMT. - Nghị định Số: 154/2016/NĐ-CP ngày 16/11/2016 của Chính phủ về phí bảo vệ môi trường đối với nước thải. - Nghị định Số: 80/2014/NĐ-CP ngày 06/08/20 của Chính phủ về thoát nước đô thị và khu công nghiệp. - Nghị định 179/2013/NĐ-CP quy định về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. - Nghị định 142/2013/NĐ-CP quy định về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản.
10 - Thông tư 12/2011/TT-BTNMT ngày 14/4/2011 của Bộ tài nguyên và Môi trường Quy định về Quản lý chất thải nguy hại. • Một số TCMT, QCMT liên quan đến chất lượng nước. - TCVN 6492:2011 Chất lượng nước. Xác định pH của nước mưa, nước uống và nước khoáng, nước bể bơi, nước mặt.... - TCVN 6185:2008 Chất lượng nước - Kiểm tra và xác định độ màu. - TCVN 5992:1995 (ISO 5667- 2: 1991) Chất lượng nước - Lấy mẫu, Hướng dẫn kỹ thuật lấy mẫu. - TCVN 6663-3:2008 (ISO 5667-3:2003)- Chất lượng nước-Lấy mẫu. Hướng dẫn bảo quản và xử lý mẫu. - TCVN 5945:2005 Nước thải công nghiệp - Tiêu chuẩn thải. - QCVN 08:2008/BTNMT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt. - QCVN 40:2011/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp. 2.3. Cơ sở thực tiễn 2.3.1 Vai trò của nước đối với cơ thể Nước giữ nhiều vai trò rất quan trọng trong cơ thể, dưới đây là vài thống kê - Duy trì nhiệt độ trung bình của cơ thể, như nước trong bộ tản nhiệt của xe ô tô, máy bay. - Chuyên chở chất dinh dưỡng và oxy nuôi tất cả tế bào. - Giúp chuyển hóa thực phẩm ra năng lượng, cần thiết cho các chức năng cơ thể. - Giúp cơ thể hấp thụ các chất dinh dưỡng. - Loại bỏ các chất thải của cơ thể qua hệ tiết niệu, da, ruột, hơi thở. - Bao che các cơ quan sinh tử trong cơ thể, tránh tổn thương do sự cọ xát, va chạm. - Bảo vệ các khớp xương, tránh viêm sưng, đau nhức vì nước là chất nhờn làm cho khớp cử động trơn tru. - Làm ẩm không khí để sự hô hấp đễ đàng, tránh dị ứng, ho khan.
11 - Phòng chống sự đóng cục máu ở các động mạch của tim, não, giảm nguy cơ tai biến tim và não. - Cần thiết cho sự sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh, các hoocmon cần thiết cho các chức năng và các phản ứng sinh hóa của cơ thể. - Là thành phần cấu tạo của các bộ phận quan trọng: não chứa 85% nước, xương 22%, cơ bắp 75%, máu 92%, dịch bao tử 95%, răng 10%. [12] 2.3.2 Các hoạt động gây ô nhiễm nước 2.3.2.1 Nguyên nhân tự nhiên: Bất cứ một hiện tượng nào làm giảm chất lượng nước đều bị coi là nguyên nhân gây ô nhiễm nước. Ô nhiễm nước do mưa, tuyết tan, lũ lụt, gió bão… hoặc do các sản phẩm hoạt động sống của sinh vật, kể cả xác chết của chúng. Cây cối, sinh vật chết đi, chúng bị vi sinh vật phân hủy thành chất hữu cơ. Một phần sẽ ngấm vào lòng đất, sau đó ăn sâu vào nước ngầm, gây ô nhiễm, hoặc theo dòng nước ngầm hòa vào dòng lớn. Lụt lội có thể làm nước mất sự trong sạch, khuấy động những chất dơ trong hệ thống cống rãnh, mang theo nhiều chất thải độc hại từ nơi đổ rác, và cuốn theo các loại hoá chất trước đây đã được cất giữ. Nước lụt có thể bị ô nhiễm do hoá chất đùng trong nông nghiệp, kỹ nghệ hoặc do các tác nhân độc hại ở các khu phế thải. Công nhân thu dọn lân cận các công trường kỹ nghệ bị lụt có thể bị tác hại bởi nước ô nhiễm hoá chất. - Ô nhiễm nước do các yếu tố tự nhiên (núi lửa, xói mòn, bão, lụt...) có thể rất nghiêm trọng, nhưng không thường xuyên, và không phải là nguyên nhân chính gây suy thoái chất lượng nước toàn cầu. - Sự suy giảm chất lượng nước có thể do đặc tính địa chất của nguồn nước ví đụ như: nước trên đất phèn thường chứa nhiều sắt, nhôm. Nước lấy từ lòng đất thường chứa nhiều canxi… 2.3.2.2 Nguyên nhân nhân tạo: Hiện tại hoạt động của con người đang là nguyên nhân chính gây suy giảm chất lượng nguồn nước. Có thể xếp thành các nguyên nhân sau: * Do các chất thải từ sinh hoạt, y tế
12 Mỗi ngày có một lượng lớn rác thải sinh hoạt thải ra môi trường mà không qua xử lý bên cạnh đó dân số ngày càng gia tăng dẫn đến lượng rác thải sinh hoạt cũng tăng theo. Ở các nước phát triển, tỷ lệ gia tăng dân số khoảng 5 % trong khi đó tỷ lệ gia tăng dân số ở các nước đang phát triển là hơn 2 %. Ở Việt Nam với mức tăng dân số nhanh chóng đã đưa nước ta vào hàng thứ 12 trong các quốc gia có dân số đông nhất Thế giới. Trong vòng hơn 50 năm gần đây (1960- 2013), dân số nước ta tăng gần 4 lần từ 30,172 triệu người lên 90 triệu người. Dân số tăng nhu cầu dùng nước cho sinh hoạt và phát triển kinh tế tăng lên, các nguồn thải tăng, sự ô nhiễm môi trường nước cũng tăng lên Nước thải sinh hoạt (Domestic wastewater): là nước thải phát sinh từ các hộ gia đình, bệnh viện, khách sạn, cơ quan trường học, chứa các chất thải trong quá trình sinh hoạt, vệ sinh của con người. Thành phần cơ bản của nước thải sinh hoạt là các chất hữu cơ dễ bị phân hủy sinh học (cacbohydrat, protein, dầu mỡ), chất dinh dưỡng (photpho, nitơ), chất rắn. Tùy theo mức sống và lối sống mà lượng nước thải cũng như tải lượng các chất có trong nước thải của mỗi người trong một ngày là khác nhau. Nhìn chung mức sống càng cao thì lượng nước thải và tải lượng thải càng cao. Ở nhiều vùng, phân người và nước thải sinh hoạt không được xử lý mà quay trở lại vòng tuần hoàn của nước.Do đó bệnh tật có điều kiện để lây lan và gây ô nhiễm môi trường * Do sử dụng các hóa chất, thuốc trừ sâu trong nông nghiệp quá mức Các hoạt động chăn nuôi gia súc: phân, nước tiểu gia súc, thức ăn thừa không qua xử lý đưa vào môi trường và các hoạt động sản xuất nông nghiệp khác: thuốc trừ sâu, phân bón từ các ruộng lúa, dưa, vườn cây, rau chứa các chất hóa học độc hại có thể gây ô nhiễm nguồn nước ngầm và nước mặt. Trong quá trình sản xuất nông nghiệp, đa số nông dân đều sử dụng thuốc bảo vệ thực vật gấp ba lần liều khuyến cáo. Chẳng những thế, nông dân còn sử dụng cả các loại thuốc trừ sâu đã bị cấm như Aldrin, Thiodol, Monitor... Trong quá trình bón phân, phun xịt thuốc, người nông dân không hề trang bị bảo hộ lao động